Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 5, 29 Ianuali 1898 — Page 2

KE ALOHA AINA

 

2                      KE ALOHA AINA, POAONO, IANUARI 29, 1898                                 

 

Ke Aloha Aina

Hookumaia no ka

Homaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa

na ka Luhui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU.....IAN. 29, 1898

 

I KO MAKOU MAU LUNA LAWE
NUPEPA.

 

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i na Luna Nupepa a pau o KE ALOHA AINA, e paa ana i ka Helu 1 o keia makahiki, e hoihoi koke mai lakou i ke Keena nei me ka hoohakalia ole; a o na Euna Nupepa e paa ana i na Helu 1 mahope aku o keia hoolaha ia ana, e manaoia ua pau loa ia mau helu i ka lilo, a ua paa hoi ia maloko o ka makou buke, ma ka inoa o na Luna i hoouna ia ai. O ke kumu o ko makou kauoha ana aku i na Luna, oia no ka nele o ke Keena nei me ka Helu 1 ole, a oiai hoi ko mkou mau makamaka heluhelu, e kauoha mau mai nei, e hoouna aku i nupepa na lakou, me ka hoohakalia ole, he hoike aiwaiwa hoi no ke ohohia nui ia o ka makou pepa e na makamaka heluhelu a puni ka Paeaina. E hoolohe i keia, o poino auanei.

 

KE PAIPAI IA AKU NEI NA LUNA

 

            Oiai, eia kekahi poe i ake e hoolilo i ka holomua o ka makou hana, i mea e hoonawaliwali ai, mamuli o na lono i heea mai mako makou pakaukau nei, me ka manao, oia na olelo e hiki ai i ko makou mau makamaka heluhelu ke manaoio, aka, elike me ka ikaika o na manao aloha aina iloko o lakou, ua hoike koke ia mai la ia mau lono i o makou nei me ka hikiwawe, me he anapu ana la na ka uwila, a oia hoi ka makou e hoike aku nei imua o na makamaka heluhelu a pau, he hoopunipuni, a he hilahila ole na lawena olelo ana e pili ana no ke kulana nawaliwali o ka nupepa KE ALOHA AINA, ka pepa hookahi wale iho no i omau paa ia iloko o ka umauma o na kanaka Hawaii a pau, ma ke kulana he alakai pololei, a he koa wiwo ole hoi iloko o ke ehuehu o na kalai manao ana, mai kona mau hoa nupepa ae.

            A no ia kumu, eia makou ke hooikaika nei e lanakila maluna o na hana poholalo a ka poe e hoao nei e kulai i ko makou ku ana maluna o ke kahua laula o ke kalai manao ana, no ka pono o ka aina a kakou a pau i aloha ai, ka lahui a kakou i hiipoi ai, a me ke Alii Aimoku a kakou i kupaa ai, a mamuli oia kumu, ke hoike ia aku nei ka lohe i na Luna Nupepa pa a pau o KE ALOHA AINA, e hoouna koke ia mai ke ola o ka pepa me ka hoohakalia ole, iloko o ka lima o ko makou Puuku ma Honolulu nei, no ka hooi ana aku i ke kulana onipaa o ka nupepa KE ALOHA AINA, a i kokoke loa hoi e lawa kona mau makaukau hoohana i keia manawa, mamua o ko ka wa i hala.

            Nolaila, o na Luna Nupepa a pau e paa ana i ke ola o ka pepa, e hoouna koke mai lokou i ke Keena nei ma ka inoa o ka Puuku a mai kaukai hoi, aia a na makou ponoi e kauoha aku, alaila, hoouna mai, he mau hana hoololoiahili wale no ia i ke ola o ka kakou wahaolelo; a ina aole e hooko ia keia leo poloai, alaila, e hoomanao iho na Luna Pepa elike me ka nui o na poe i hookaa ae ia lakou, a i hoouna mai i ke Keena nei, pela ka nui o na pepa a makou e hoouna aku ai ma keia mua aku, a mai hoahewa mai no ko makou hana ana pela, oiai, ke hoomanawanui nei makou iloko o na pilikia he lehulehu wale, oiai hoi, ua hoike aku makou i kinohi loa, aohe a makou kokua e lawe nei mahope o ko makou kua, hookahi wale no, mailoko pololei mai no ia o ko oukou mau poholima, a ilaila e uku ia ai ko makou mau keiki hana, a me na lilo e ae. E hoomanao i keia leo poloai, o nele auanei.

 

KE KULANA KUPILIKII O
KA HOOHUIAINA.

 

            Ma na nupepa o ka Hikina a makou i lawe mai ai a hoikeike aku imua o na makamaka heluhelu, ua hoike mai ia i ka mea ana pololei, oiai hoi na nupepa piha walaau o Kapalakiko ae nei a me ko Honolulu nei pu hoi, e hoike ana, aia ka elua hapakolu o na o lima ma ka aoao e kekoo ana i ke kuikahi hoohuiaina iloko o ka Hale Ahaolelo Senate, aka, i ko makou huli pono ana i ke kahua hana e nee ai na iliili o na papa konane o na aoao a elua, ua akaka iho la, aia he hakahaka nui e hiki ole ai i na Pukaua o ka aoao hoohui ke panipani a paa, oiai, e puka mau ana ka wai ma kela a me keia wahi a lakou i ike ole ai, a oia no hoi ka makou e ike nei, aia ka aoao o ka poe hoohuiaina iloko o ke kulana kupilikii loa, a ke puka hou mai na lono, ua hala, ua nalo loa ke kuikahi hoohuiaina mailuna aku o ka honua o Amerika, a aole hoi ma Hawaii nei.

            O ka hoouna ia ana aku nei o Peresidena Dole no ke kahua haua a na Elele Hawaii e noho paa mai la i Wasinetona, he hoike ana mai ia i ko lakou nawaliwali maopopo; a i kumuhoi e hookanaaho ia@aku ai keia mau la, oia no ka hele kino maoli ana o ke poo o ka mana hoomalu o ka Repubalika Hawaii, i wahi e ike mai ai kekahi poe e kakoo nei ia lakou, a hoao e hooi aku ina hana e hooholomua aku i ka aoao a lakou e paulele kuhihewa nei, elike me na olelo a Senate Davis, ka mea i hookaakaa ia kona mau maka, i kona wa i hui ai me na Elele Hawaii, a nona hoi makou e ku nei me ka hopo ole o ka makou makapeni, a hoike akea aku, eia ke au o ka lanakila mahope o ko kakou aoao, ka poe hoi e noho hoomanawanui nei me ka pauaho ole, aia no ka palena he pau no na hana a Amerika, kuu ka luhi a maha hoi ka manao.

 

O KA HOOHUIAINA, HE HOOKOMO
ANA MAI IA I
MOKUAINA KAUWA

KUAPAA.

 

            Frankfort, Ky, Ian.11. Maloko o ka General Assembly, ua laweia mai la i keia la e Lunamakaainana Albert Chalton keia olelo hooholo malalo iho nei:

            Oiai, eia i keia wa ke noonoo ia nei maloko o ke Senate o Amerika Huipuia he kuikahi no ka hoohui ana i na Paemoku o Hawaii.

            Oiai, o kela kuikahi hoohui aina, he like pu ia me ka hookomo ana mai i kekahi Mokuaina Kauwa Kuapaa, na lunamakaainana mailaila mai e koho ana lakou no ka hookanwa kuapaa ia ana o na limahana; nolaila,

            E hooholoia, ke noi ikaika nei makou i ke Senate o Amerika Huipuia e hoopau ia ke kuikahi hoohui aina, a e lawe ae i kekahi keehina okoa e hiki ai ke noho hoaloha oluolu me Hawaii.

            He mau wahi ano kue iki i ka wa i haiolelo mai ai o Chartton me ka ikaika maluna o ke kahua e poino ana na limahana Mahope o kekahi mau aumeume ana ua hoohole ia iho la ua olelo nei ma ke apono ana a ko lakou mau Leo.

 

E HOOMAU AKU NO I KA HANA.

 

            Oiai na Elele a ka lahui e hoomau ana no i ka hana a ka lahui i hoouna ai, me ka hooi mau ana aku i ka ikaika, i na wa a pau, i papalua ia iho hoi, mamuli o ka nui o na kumu e hooi aku ai i ke kulana hana, ua loaa pololei mai la na pane ia kakou ka lahui, aia lakou ke anee paa la ma kahi o ke kahua o ka hana, me ka nana ole ae ma o a maanei, hookahi manao, oia ka holopono o na mea a pau i hoolala ia ai e ko kakou mau hoaloha maikai maloko o ka Hale Ahaolelo o ka poe Senate, a me ko na Lunamakaainana pu hoi. A ua like hoi ko lakou noho ana malaila, me he poe kiai loko la e kau pono ana i kahi a ka Aukuu e hehi iho ai koma mau wawae maluna o ka limu wai e lana ana iloko o ka loko.

            A oia no hoi ka makou e hoomanao mau aku nei i na Ahahui Aloha Aina o na kane a me na wahine, mai manao iho lakou o ka noho ana o na Elele ma kela wahi malihini, ua @pau ae la ko kakou kuleana me lakou. a noho hamau kakou me ka nana ole aku i ka noho ana o ka poe a kakou i hoouna aku ai e hele e hana no ko kakou pono. Aole i pili wale no keia i na Ahahui Aloha Aina, aka, ua pili pu no hoi kekahi i na Hui Kalaiaina a me ka lahui holookoa no a pau o Hawaii.

            Ua ike a ua hoomaopopo no ka lahui ia mea, a pela pu no hoi me ko kakou mau Ahahui, a oia no ka makou e hoomahui mua aku nei e liuliu mua no kakou i ola honua, no ka wa e hoea maiai o kekahi lono e pili ana i ke ano o ka noho ana o ko kakou mau Elele, ua makaukau mua no, aohe hoi e pualewa wale, a lilo i mea e hoonawaliwali ai i ka hana a ko kakou mau Elele e noho mai la ma o.

            Aole keia he kumu no kakou e nauamaka aku ai, oiai, aole lakou iluna o ka lepo o Hawaii kahi i ku ai, aka, aia lakou i ka lepo o ka aina malihini, aohe he lehulehu malaila, aole hoi he mau pilikana, a oia ka makou e paipai mau nei, e hoala mau no kakou i na hana e paa mau ai ka hakahaka o ka waihona hoahu o na Elele. ma na wahi a pau a puni ka Paeaina.

            Nolaila, e ala, e eu e na kaikamahine puuwai kupaa malalo o ke Aloha Aina, e lawelawe i na hana e pono ai ko kakou mau hoa kanaka e noho mai la i Wasinetona, pela no hoi me na keikikane i mohai i ko lakou mau aakoko no ke aloha i ka aina, e lalau iho i na mea e loaa ana ia oukou, a hoahu ae ma ka waihona o ko kakou mau Elele. O ko makou leo paipai keia, a na kakou no e hana.

 

HE WAHI HOOMAHUI.

 

            Ua lilo i mea hoouluhua i ko makou noonoo, ka hookuku ana ae i ke kulana a Peresidena Dole i lawe aku la no Amerika, a me ka ka Moi Kalakaua hoi i holo poai puni ai no ka honua, a i na he oiaio na me i hoikeike ia mai ia makou, ano ka pono o na makamaka heluhelu, nolaila, ke lawe nei makou a hoikeike aku imua o ko makou lahui, i na ku lana elua a keia mau mea elua i haalele iho ai i ka lepo o Hawaii. A oiai hoi, eia no ke omamaka mau nei na hoomanao ana iloko o na puuwai o ka lahui no ka Kalakaua huakai i hele ai. a oia hoi ka makou i makemake ai e huepau aku i le kulana like ole o keia mau mea elua:

            O ka huakai kaahele honua a ka Moi Kalakaua, mai Hawaii nei aku, a hiki i Amerika a mailaila aku a i Europa, a mai Europa aku no Asia, ua lawe pu ae no oia me kona kulana alii Aimoku, e hii ana maluna iho o kona hokua, mamuli o kona ku ana ae a hele mamuli o Kona manao ponoi. me ka hookonokono ole la mai e hai, a ma i aano ua waiho iho oia no nae ka mana o ke aupuni iloko o kona poholima kahi i paa ai.

            Nolaila, i kona hoea malihini ana aku ma na wahi a pau o Amerika, ua hookipa ia mai la Oia me ka leo nakolokolo o na pukuniahi, a me ke kani kupinai o ka leo o na pahu a na pualikoa, e hoike mai ana, hookahi ka mnaao a hookahi hoi ke kaunu ana i Waiolohia, no ka mea, ua maopopo ia lakou, aohe he alii Aimoku mua nana i hehi ka lepo o Amerika oia hookahi wale no.

            O ko Peresidena Dole kulana hoi i kona wa i haalele iho ai i ka aina nei, aole ia mamuli o kona manao ponoi, aka, mamuli ai o ka makemake o ka Ahakuka o ke aupuni, e holo oia i Komisina Elele no ka aoao hoohuiaina, a nolaila, ua eu poo aku la oia mamuli o ka makemake o kona poai, i wahi e hookanaahoia ai ke kumuhana hoohuiaina, a ma keia wahi ka like ole o ko ka Moi Kalakaua kulana me ko Dole, oia hoi, aole oia i holo ma kona ano Peresidena, e hiki ai ke kani na pu o na mokukaua o ke awa nei, me ko na batari pu hoi o Huehue, oia hoi aia iho la ka mana a pau oia mau haawina hoohanohano maluna o kona Hope Peresidena, a ina e holo ana o Kupa no Auseteralia, oiai o KOmisina Dole o ka aoao hoohuiaina i Amerika, alaila, e kani poha ana na pukuniahi o na mokukaua o ke awa nei a me ko Kakaako.

            He mea hoopahaohao io no keia ke hoohalikelike ae, oiai, he kulana Elele no paha ko Peresidena Dole, a pehea la oia i kona wa i hiki aku la i Amerika, e kani ana paha na pu iaia, aole paha He hoomahui wale no keia, a o ka oiaio, ei aku mahope.

 

HE HANA PAHAOHAO.

 

            Ladana, Ian. 7. Ma na lono i loaa mai nei i ka mea kakau o ka nupepa puka la Karonikala e noho ana ma Viena, e olelo ana o Kauka Scheneck, he Porofesa no ko Kulanui o Viena, a he Peresidena no ka Halekula o Embryological, ua hoike ae oia no 20 makahiki o kona imu pauaho ole ana, ua loaa iho la iaia ke ano o ka hana ana a loaa maoli ke ano o ke keiki i makemake ia. ina he kane a wahine paha mamua o ka hanauia ana mai.

            Aole o Kauka Scheneck i ma kemake e hoike ae i ke akea i keia wa, aka, ua olelo mai nae oia aia ma na mea ai a ka makuahine e loaa ai o ke ano o ke kanaka e hanau ia mai ai. Nui no ka naauao.