Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 3, 15 January 1898 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

POAONO,  IANUARI 15, 1898.

___________________________

 

 

KE -  ALOHA -  AINA

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu-

pepa na ka Lahui Hawaii.

_______________

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

______________

 

HONOLULU. . . . . IAN.  15,  1898.

______________

 

O KE KAULIKE KO MAKOU KAHUA.

________

 

          Oiai ke nee mau nei ka manawa imua, me ke pelu hou ole mai ihope, a oiai hoi ke hoonee mau nei no hoi makou i ka kakou wahaolelo, me ka nana ole ae i na hoino he lehulehu wale e pohai ana ma kona alahele, me ka manao, o ka mea ia nana makou e hookulanalana i ke kahua onipaa a makou i hookahua ai a mole iloko o ka puuwai o ko makou lahui ponoi.  O na hoino pilikino ana no na mea a makou i ike ai, e hoea mai ana he pomaikai maluna o ka lehulehu, he hooi ana aku i ka ikaika hana iloko o na aakoko o ko makou kino.

          I na hoino ia mai makou no ka haawi ana i ka makou hooikaika a kakoo ana maluna o ka pono o ka hana a ia mea i lawelawe ai, a o lakou paha, aole ia he mea e hoemi hope ia mai ai ka makou hooikaika ana, oiai o ka pono o ka mea a kekahi kapaka i hana ai oia ka makou e kokua nui ai, a o ka lalau o ka hana a kekahi mea e hana ai, oia no ka makou e kue ai.  I na kinohi, ua hoike mai kana mau hana i ka mea e hiki ole ai ke hoopololei ia, oia ka makou e hoao ai e hoolilo ae i kona ano kekee a lilo i mea maikai, a pela hoi e loaa ai he hauoli like mawaena o kakou a pau.  Nolaila, ike no kaokao nei makou maluna o ke kahua o ke kaulike a me ka pono, maiwaena mai o ka poai o ko makou mau hoaloha nupepa, e kue mau nei ia makou.

______________

 

HE  PAHAOHAO  KO  MAKOU.

________

 

          Ua ike iho makou, ma ka papa kuhikuhi o na ohua i paa iloko o ka nupepa Avalataisa o keia kakakiaka, i ka inoa o Konela J. H.

Fisher, ka Alihikaua o na pali nihoniho o Leahi, a me na laau kuku lanatana o uka o Palolo, ua hala pu aku la no maluna o ka mokuahi Peru, a o Kapalakiko, a i ole o Wasinetona paha ka pahu hopu.  O ko ka Peresidena inoa no ka mea i hoomaopopo loa ia, a me kona Ukali Iaukea, a me ke Kauka paa laau o ka Peresidena.

          O ke kumu paha i kamailio ole ai o na nupepa wahanui o kakou no ka ike no, he wahi aka iki kona, e aho ka pee a nalo loa, iloko o ke o-pu ahuawa o Waikiki, a kaa aku iweho o Leahi, alaila hoike ae; a ela io no paha i holo pee ai oia a kau iluna o ka mokuahi Peru me ka hoomaopopo ole ia, oia kekahi ohua palemo e holo ana.

          A oiai he kuleana ko makou e hookahua ai i ko makou mau manao pahaohao, oia keia:  He kanaka nui oia, a he Alihikaua hoi kona kulana i ka 1895, a oia no hoi ka mea nana i hopu pio ka Moiwahine Liliuokalani, maloko o Kona home noho ma Wasinetona Hale, a hoopaa ia maloko o kekahi mau rumi o ka Halealii Iolani, a hale hoi o ka mana Hooko, a lakou e kapa mau nei i keia la, a pehea hoi i nele ai lakou i na hoikeike akea ana ae no kana mau hana kaulana i hana ai no ko lakou pono?  Oiai, he iwi make kona mahope o ka lakou nei, hana, a pehea hoi lakou nei i hai-na ai i keia kanaka koikoi o ka oihana kaua?  He pee maoli anei no ka makemake ole e hoikeike ia kana mau hana kaulana a i ole he nuha maoli iho la no paha.

          Aka, mamuli o ko makou manao koho, a me he mea la, o ka oiaio maoli no paha ia, i hului pau ia aku nei lakou, mai ke kumu a na lala, no kahi o ka hana, oiai, ua hawahawa like na lima, a o kahi kela e nooponoponoia ai na mea a pau, mai ke kumu a ka lala, a pela no makou e koho ae nei, oia no ka mea pololei.  Ha-o-e!  Hao la!!

______________

 

KE  KULANA  O  NA  AOAO  A  ELUA.

________

 

          Oiai, iloko o keia mau la e nee aku nei, ua poha mai la he leo mai ke kai mai, e hoike mai ana, aia ke kulana holomua o ka manaolana no ka ninau o Hawaii, Kona Komisina a me na Elele a ka lahui, a oiai hoi, aia ilaila ko ka lahui kuleana nui kahi i kiai ai no ka pono o Kona mau makaainana; oia no ka wa koke i manao ai na poe kakaikahi o ka aoao hoohuiaina ma Hawaii nei, e hoouna aku i ko lakou alakai, ka mea i lawe ae i ka mana maluna o ka lehulehu, no ke kahua a ka lahui e kiai paa la me ka makaala, i wahi e houluulu ia ae ai ko lakou ikaika a akoakoa i kahi hookahi, ina ia he mea hiki ke hana ia, ke hoea aku keia poe i Wasinetona.   Oia ka makou e hoike e aku nei i na makamaka heluhelu o KE ALOHA AINA, kokoke loa kela mau huaolelo kaulana a ka Peresidena o ka Hui Aloha Aina e hooko ia.  Oiai hoi, ua kikeke mua aku lakou i na manao o ka poe paakiki a hiki i ko lakou palupalu ana, a oia palupalu, oia ka lakou e kakali ala o ka hookoia mai.  He  aumeume ana keia mawaena o ka aoao i kaena ia, aia ma ko lakou aoao ka lanakila.  E alu ka pule a na haipule, i hooko ia ko kakou manaolana.

______________

 

E  KA  LAHUI,  NANA  IA  MAI.

_______

 

          Mamuli o ka ulu hou ana ae nei he kumuhana hou ma ka aoao o ka aina o ka poe e paa hei i ka aina, oia hoi ka hoouna kino maoli ana aku i ka Peresidena o ke Aupuni, no ka hele ana e hooia aku, he makemake ka lahui Hawaii i ka hoohui aina, nolaila, na manao makou, he hooi hou ana aku keia i ka hana ma ka aoao o ko kakou mau Elele, a oiai hoi, na kakou e malama nei i ko lakou mau ola, ua manao makou, he hana pono na ka lahui iloko o ko lakou lokahi mau, ka hoala hou ana ae i na hana lulu no ka pono o na Elele a kakou.

          E lilo keia i mea na kakou e noonoo pono ai, oiai, na kakou lakou i hoouna aku, a ua hanaia ka hana me ka eleu, a ua ikeia mai o Hawaii Imiloa, he hiki no ka iaia ke ku a hookele nona iho o ka nui o na hookipa ai paholaia mai no lakou, ma ke ano Keonimana, he hoike oiaio ia no ka naauao o ko kakou mau Elele, a oia naauao, oia ka kakou e hauoli nei i keia la, aka, o ka hana aia no ia ke nee ala imua, a o ka mea i makemake ia, oia io kakou hana mau no i ka hana e pono ai kela poe mao, elike no me ka makou i hoike ai, o ka hoopaa mau o na Ahahui Aloha Aina o na kane a na wahine, a me ko ke Kalaiaina, a puni ka Paeaina i ka lulu ana, aole hoi o ka noho hoopalaleha a kokoke mai ka wa o ka pilikia, alaila, oia ka wa e haha aku ai i ka puuwai o na poe i aloha i ka aina, o ka oi aku no o ka pono oia no ka makou i hoike aku la, aole ma kekahi ano e ae.  I nui ke aho e na Aloha Aina, a hiki i ka lanakila ana.

______________

 

HE  HOONUI  LILO.

________

 

          O ka huakai hele a ka Peresidena no Wasinetona, nona ka huina lilo o $10,000, oia kekahi o ua dala lilo makehewa a ka lahui e auamo aku ai ma keia mua koke iho.  A oiai hoi, he kuleana ko makou e nema ai ma keia huakai ano ole, a hoopau koalaala hoi i na wahi loaa o ke aupuni.  O ka nee ana o kekahi kanaka kiekie a koikoi o ka aina, mamuli o na hookonokono ana a kekahi poe ma ke kua aku o ka Mana Hooko.

          He hele ai loaa keia na ka Peresidena a me kona mau ukali, a o ka manao ana aku, he mea pono a pomaikai ma keia huakai, he neo ia a me ka hookaumaha pu.  He kumu kue nui ko makou, malalo no ia o ke kuhikuhi ana a ko makou mau lunaikehala, a i aponoia hoi e na poe noonoo maikai a pau.

______________

 

          Eia ka mokuahi UPOlu ke hoomaemaeia nei mal@na o ke alahukimoku.

______________

 

KE  KUMU  LAAU  HUA  OLE.

______

 

HULIPU  KE  KUMU  AOHE

AA  E  PAA  AI.

________

 

HE  NANEHUNE  I  AHUWALE.

________

 

          Ua lilo i mea hoakaaka ke kiei ana iho maloko o ka kolamu o ka nupepa Avalataisa o ka Poaono nei, i ke kii laau punahele a ke lii Kekuaokalani, oia hoi o Hoolehelehekii, i lawe ia mai maluna o ka mokuahi Mauna Loa i ka auina la Poalima nei, mai ka mala mai a Kamehameha ma Kailua, Kona; a oiai hoi, ua kuupau loa ia mai ka holo o ka moku, mamuli o ka manao ia, o hala e ka Peresidena, a haule no ka laau ana ihope nei, nolaila, mamuli o ka ulia laki, ua ku koke ole mai ka mokuahi Peru, a ua komo e mai no hoi ka Mauna Loa, a loaa mai no hoi ka noho hale e okuu ae ana no i kauhale, a mana walea ia aku no ua kumu laau la ia auina la no; a na na koa Pi Gi i kii ae a hoihoi i ka uwapo mokuahi Pakipika.

          I ke kakahiaka nui wale hoi o ka Poaono nei, oili mua mai ana ke poo o ua laau ala iloko o ka Avalataisa, a he mau kupua na mea nana e uhuki ana i ua kumu laau nei; o kekahi, oia o Satana, a o kekahi hoi, oia o Balaama, o ka mea ma ka aoao hema, oia o Satana a o Debolo paha kekahi inoa ona (Star), a o ka mea ma ka akau, oia hoi kahi Balaama, hookananuha, (Bulletin);  ke nana aku i ka laua hukihuki ana, ua pau ke aho o kekahi a me kekahi; a e ku-kulu ana ka hou o kahi Balaama, me ke kahea ana, i kokua! i kokua!!

          I keia wa, ua lele koke mai ka Manu Noio Aukai (Avalataisa) a nalinali iho la i ke kaula, a na wahi kupua, e nui nei ka hanu a me ka leo i ke kahea, a elike no hoi me ka uuku o kona wahi kuleana ua pau e no kona aho, a holo a nalowale loa oia i ka moana kai uli kai hohonu.

          Mahope ona, ua puka mai la he kaula wahahee, malalo o kana mau hana kilokilo, oia hoi o Mahomeda (Friend), a lu ae la i ka lehu ahi maluna o ka holio kaula e huki ia nei e na kupua, ua maopopo ua lele pu ka lemu o Balaama iluna, a ua hiki no ia oe ke ike aku me ka hoohewahewa ole, i ka  wa i maalo iho ai ua kaula wahahee la; a oiai nae hoi oia e ake ana e hooko pau aku i kana mau hua pule o ka buke Korana, oia no ka wa i pai-na ae ai ke ka@la a mokumoku liilii, a o ke kumu laau hoi, ua nee aku ia me ka hakihaki liiliiana o kona kino, a o koua mau lala, ua pau i ka pokopoko, aohe heluna i koe, a o ke kumu nohoi o ka hulipu koke ana; aohe aa olalo.

          Ua wehewehe ia ae ka kaona o ke kumu laau kupua, oia no o Peresidena Dole, i hulipu a hakihaki liilii kona pauku kino, mamuli o kela hukihuki kaula kupanaha; o na wahi hookalakupua e huki ana i ke kumu laau, oia hoi o Star (Hoku) a me Buletiua (Balaama), na hoa ka ia o la Aha Kuhina a me ka Ilamuku o ke aupuni, o ka Manu Noio, oia ka Avalataisa, oia ka na puali makai o ke aupuni; a o ka hulahula, oia na koa Pi Gi.

          O keia mau nanehune a lakou i hoopuai ae nei, hei hoike kaokoa ana mai ia i ko lakou ano ohewahewa, a eia lakou a pau ma ke alahele o ke kupilikii, e imi ana ana i kani e loaa ai o ka maha, oia keia hou poo o ka Mana Hooko, i kahi e pono ai o ka poe nana i hoolilo iaia i alakai no lakou.

          Ina paha e wehewehe pono ia e lakou ka moolelo o na kii a Lualii i kalai ai, a hoopili pono ae i keia kumu laau, aole i kanamai ko makou apono a me ke kokua pu aku i ka poe nana i hana i ke kii, nolaila, ua hoohalahala ua poe la, a ua nele no hoi ka poe makemake kii, i ka hua o ka pomaikai e loaa mai ana mailoko ae o keia nanehuna.  Aka ua pilipono nae i ka moolelo o ka laau kupanaha.

          Nolaila, a hauoli mau kakou i ka hooko ole ia o ka makemake o ka poe komohewa, ka poe alunu a me na hana ino a pau, a i keia la, ke kikeke ala ka naau o ka mihi iloko o ko lakou mau puuwai, a o ka makou ia e kalokalo ae nei i na lani, e ko ole ka lakou mau hana ino a pau.

______________

 

KA  WEHE  AHAOLELO.

________

 

           Ua hoike ia mai ia makou, aia iloko ae nei o ka malama o Feberuari, a wehe ai ka Ahaolelo mau o ke Aupuni Repubalika Hawaii, a oiai hoi, ua hala aku ka Peresidena no Amerika, malalo o ka hana hooikaika kuikahi hoohui aina nolaila, ua kaa iho na hana a pau maluna o ka Hope Peresidena no ka manawa oia hoi o Henere E.  Kupa, a hoi ole mai ka Peresidena mamua ae o ka la i hooholoia ai, ka wehe ana o ka Ahaolelo, alaila, ua kaa ka hanohano maluua o keia kolea kau ahua o Kahiki, oia hoi ke Kuhina o ko na Aina E, a Hope Peresidena hoi o ke aupuni.

          Ke hoomanao nei makou, i ka wa a ke aupuni moi, o ka Luna kanawai Kiekie ka mea nana e heluhelu ka haiolelo a ka moi, a o keia hoi, he unu pehi iole no Kawaapae, oia nae hoi, he au hou keia, a pela e lilo ai na mea ino, a o na mea ino hoi, i mau mea gula.  Nui ka eepa.

______________

 

          Ma kela mau la aku nei, ua pahu ia kekahi wahi keiki uuku e kekahi keko i hoohemo ia mai, mai kona wahi i hoopaa ia ai.

 

 

 

______________