Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 3, 15 January 1898 — Page 1
This text was transcribed by: | Wes Soohoo |
This work is dedicated to: | Buck & Phyllis SooHoo-Ong, Wing & Margaret Yee |
KE ALOHA AINA.
HILO BAY. HAWAII
UA MAU KE EA O KA 'AINA I KA PONO
HOOKUMUIA I MEI 20. 1895
BUKE IV. HONOLULU, POAONO, IANUARI 15, 1898. HELU 8
KA NUPEPA KE ALOHA AINA
E hoopuka mau ia aku ana mai ka Poakahi a ka Polima o na pule a pau o kela a me keia mahina.
Ka Uku Pepa, he 20 keneta o ka pule No ke kope hookahi, he 5 keneta.
E loaa no ka pepa mai ke Keena aku o KE ALOHA AINA, a mai ka lima aku o na Luna Lawe Pepa.
E pai ia no na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa, me ke Dala kuike. Aole nupepa ma ka owili pakahi e hoouna ia ke ole e hookaa mua ia ka uku pepa
E hoouna pololei mai ia na Nuhou na Kumumanao, na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono o keia Pepa.
Aole loa e hoopuka ia a hoolaha ia kekahi manao ma na kolamu o keia Pepa, malalo o kekahi inoa kapakapa ke ole e hooike mai i ka Lunahooponopono i kona inoa ponoi.
Ka Nupepa Puka Pule
Ke - Aloha - Aina
Hookahi makahiki $2.00
Eono mahioa $1.00
Ekolu mahina .50
Hookahi mahina .20
EMMA A. NAWAHI.
Puuku o
Ke - Aloha - Aina
EDWARD L. Like.
Lunahooponopono a Hope Puuku
S. P. KANOA.
Hope Lunahooponopono
O na kauoha Nupepa me na hookaa Dala, e hoona pololei mai i ka Puuku ma Honolulu.
NA WANANA NO KA MAKAHIKI 1898.
Ua ike iho makou maloko o ka nupepa S. F. Call i kekahi mau wanana a kekahi poe akeakamai i na ouli e hike mai ana, o keia makahiki 1898, a makou hoi e kali aku nei a o ka hoea mai oia mau ouli i upu mua ia, a penei hoi na wanana a kekani poe.
O ke Kama'liiwahine Kaiulani ke lilo ana i moi no na mokupuni o Hawaii. Ina e lilo ana ka mana ia Iapana o ka hooponopono ana ia mau mokupuni, e poho ana na poe kalepa, e nui ana na pilikia, e nui pu ana hoi me ke kaua mamua o ka mea hiki ia kakou ke hoomaopopo. Aka, aole nae o loaa ana ia Iapana E lilo ana no i na Hawaii ia mau mokupuni. He aihue maopopo o Amerika Huipuia ke lawe oia ia mau mokupuni.
I ke@@ mau makahiki aku ekolu, he ekolu o loko o ka ohana o Peresidena Makinile e make ana, o ka mak@ahine, ka wahine a me Peresidena Makinile na poe e make ana. I@a e hala ana iaia ka mahine o Ianuari, 1899, al@la, e noho ana oia a hiki i ka pau ana o kona kau noho Peresidena. I@a aole, e make hikiwawe ana no oia.
O William J. Bryan aku ana ka Peresidena o Amerika Huipuia mahope aku o Makinile.
I keia makahiki ae e make hikiwawe ai o ka Moiwahine Vitoria. Mahope o kona make ana e lilo ana o Enelani i aupuni Repubalika. Oia nohoi ka Moiwahine hope loa o Enelani.
Ma keia makahiki ae e nui ana na houpuupu kaua, aka, aole nae e kaua ana. He nui ka i@o, ke olai, na ola e poino ana iloko a ke kai, he nui na pauahi, aka, aole nae he kaua. - Mme. E. Young.
Maloko o Amerika Huipuia o na mahina mua ekolu o ka makahiki 1898, e hoomaka ana mai ka la 21 aku o Dekemaba, 1897, e nui ana ka holomua o na oihana like ole. E nui ana na hana karaima, e nui ana na pepehikanaka, na li kanaka, e hanaia ana me ka weliweli. O na mahina hou aku ekolu e hoea mai ana, e nui ana na hoopaapaa, na poe haalele hana, na uluaoa haunaele a me na olai. E hoea pu mai ana me na houpuupu kaua. He poino ke hiki mai ana i na lua eli nanahu, a o ka Peresidena, e komo ana oia Moko o na hoopilikia ana a na poe manao ino.
Mai ka la 21 o Iune a hiki i Sepatemaba 23, e holomua o na oihana, e mahuahua ana na loaa i na makeke dala. E nui ana na loaa i na poe mahiai, he nui na pipi liilii e make ana, a e hoea mai ana kekahi ma'i ahulau. He nui ana na ulia poino i ka hapaha o ia makahihi. E oi loa ae ana ka nui o make ma Amerika Huipuia, mamua o na makahiki i kaahope ae nei. ma na kaa ahi a me na make ma ka moana.
E ma'i ana ka Moiwahine Vitoria i keia makahiki 1898, e make ana kekahi o na mea punahele o loko o kona oha@a. E make hikiwawe ana oia. E ma'i pu ana me ke Keikialii o Wale a me kana wahine.
E @iai makaa la ia ana ke ola o ka Moi Humebata o Italia, mai na poe i upu e lawe i kona oia me ka oi o ke pahi. - Leo
E hoomaka ana ma ka la mua o Augate ae nei, ka hora 12 o ke awakea, no ehiku makahiki e nee mua ai o ke kulanakauhale o Kapalakiko i ike ole ia mamua. E haalele ana na poe o ia wahi i ka noho wale ana a e komo ana lakou ma na hana e hooholomua loa aku ai ia Kapalakiko. Aole lakou e kali ana no ke komo pu ana mai o na poe a ka hikina e ohi pu i ka lakou mau hua i luhi ai. He mokuahana ke ulu ana mawaena o na poai oihana. E pii mahuahua ae ana ka heluna kanaka o ke kulanakauhale a hiki i kona wa e lilo ai oia ke kulanakauhale helu elua o ka nui ma Amerika Huipuia. O kona inoa. e kaulana ana ia a puni ke ao holookoa, a e pii hikiwawe ana kona holomua.
Me ka hora 9:30 o ke kakahiaka o ka la 9 o Sepatemaba o keia makahiki, he wa o ka pomaikai nui e ike ia ana ma ka mokuaina o Kaleponi, he eha makahiki ka loihi o keia wa pomaikai. Maloko o keia mau makahiki e papalua ia ana ka huina lahui kanaka o Kaleponi. - Prof. E. H. Moellers.
He nui na pilikia e ike ia ana ma ke aupuni o Amerika mawaena o ka makahiki 1909 a me 1916. No 12 makahiki e hoonaue ia ai na poai kalaiaina a me na ahahui like ole i ukali ia aku ana ia o ka hookahe koko, Ua hiki ia'u ke kamailio ia mea me ka oiaio.
He loli ana o ka hoomana Katolika ke hookokoke mai nei. Aole he like o na hilinai ana ma Amerika a me Europa no ka mea pili i ka haipule, i ka wa e make ai o Leo, oia ka wa e hemo ai o na umii ana, a kaawale wale na hoomana ana, a ina aole e hooko ia ana ia wa, alaila, mahope aku.
Eia kakou ke hookokoke aku nei iwaena o na poino o ke kai, he ahi, ka makani ino a me na ino e ae e hoomaka ana i keia kau a hooilo. Ma ka'u koho ana e make ana he luna aupuni kiekie o Amerika a me kekahi alii kiekie o Europa, aka, aole nae au e hoike aku ana i ko laua mau inoa.
E halawai ana o Cuba me na ulia pomaikai, a o Sepania e ukali ia e ka nele, he hookahi nae mahina a'u i koe e kilo aku ai a hoike hou aku i na ouli o ka makahiki 1898. - Kuaka Buchanan.
HE NAWALIWALI LOA NA POE HOOHUI AINA.
Wasinetona, Dec. 22. O Senate Davies o Minnesota, ka lunahoomalu o na Komite o na Aina E, he kakoo ikaika loa i ka hoohui aina, ua hoike ia ae i keia no, ua olelo ae oia, aole e loaa he elua hapakolu i keia wa e kokua ana i ke kuikahi. He hoike ana mai keia i ka nawaliwali o kona kulana. Ua ike no oia aole e hooholo ia ana ke kuikahi, nolaila, ua hoao ae oia e lawe mai ma ke ano hila i hiki ai ke hooholo ia ma ka hapanui. - S. F. Call.
UA LILO MA KE KUAI
Ua lilo ae nei ma ke kuai kela aina nani o Mokuleia, nona hoi na eka aina o 4,000 a oi, i noho ona ia e Gaspar Sylva, ia Henere Walaka hauki, no ka huina o $150,000 a ma ka ke kakahiaka Poakahi nei i pau ai na mea a pau i ka hana ia no ka hoolilo loa ana i na kuleana a pau iloko o ka lima o ka ona hou. Eia no hoi malalo o ka hoolimalima ana a kekahi Hui Mahi Raiki o na Pake, kekahi mahele o ua aina la nona ka uku hoolimalima o ka makahiki he $10,000, he mau tausani hipa, bipi a me ka lio.
Ua manaoia, o ka lilo ana ae la i ka Ona hou, oia ke kumu e ku hou aku ai kekahi mahiko nui malaila, a o kekahi no hoi, aia maluna o ka hapanui o keia aina e hoomoe ia aku ana, ke alanui o ke alahao e hanaia aku ana. Nolaila, ua ike mua ka Ona hou nana i kuai iho la e loaa ana ka pomaikai i oi palua aku mamua o kela kamukuai.
O kahi Pukiki hoi nona kela aina e hoi aku ana oia no kona one hanau, e like no me kana i olelo mau ai, ina e lilo ana ke'a aina no $150,000, alaila o kona hoi no ia i Agores. Ua laki no ka noho ana ia Hawaii nei a ku ka puu, ku ae no hoi i ka aina.
HE KEIKI HANA NAAUPO.
He wahine Hawaii kai pakele mahunehune ae kona ola i kona wa e hoao ana e hoopio i ke ahi e a ana iloko a ka rumi moe, ma ka auina la o ka Poaono nei. Ua hoopai aku oia i kana keiki no kekahi hewa ana i hana ai, a holo aku la keia keiki no waho o ka hale, aole no nae i liuliu, ua komo hou mai la keia keiki no loko nei o ka hale, wa ka puka mahope, a puhi aku la i ka paku o ka moe i ke ahi. Ua holo koke mai la kona makuahine e kinai i ke ahi e a ana iloko o kona rumi, ma keia hoao ana ana e kinai i ke ahi, ua pau iho la kona lole i ke ahi, mahope o na kokua ana a kekahi poe i hiki koke mai, i pakele ai kona ola ina na make oia. Ua pau kona helehelena i ke ahi. He hana hupo loa keia a kela keiki i manao ai e uku panai aku i kona makuahine i kona wa e ao ana iaia i ka mea maikai e hana ai. Nolaila, e na opio mai hoohalike e hana me keia keiki.
Ua hoopai ia o Kaluna, ke kanaka i hoohuoi ia nana i komo aihue kahi o Murata a me Hollister i kela mau la aku nei, no ka aeahaukae, a e noho hana aua oia ma Kawa no ekoln mahina.
Ua hooweliweli ae kekahi haole a lawe i kona ola ma ka po sahati nei, a ua hopu koke ia oia mamua o kona hooko io ana aku ia manao hehena ona, a eia oia ke paa nei ma ka halewai.
Aohe nui o na kanaka Hawaii i hele aku e ike i ka holo ana o Peresidena Dole, i ahona i ka poe Ukiki a me na Pake hoopae limahana mai, e ole ia, puipui ike aku ai o kai o ka uwapo.
He keu a ka ino ma na awa like ole a na mokuahi piliaina o kakou i holo aku nei a hoi mai, ke hele ala a haalele ia kekahi mau awa kumoku no ka nui o ka ino. O ke ano iho la no paha ia o ka hooilo.
I ka wanaao la sabati nei i ku mai ai ka mokuahi Peru mai Kina a me Iapana mai, a ua ulolohi loa ke ku ana mai, mamuli o ka nui o ka ino o kona alahele moana. A ua holo loa aku no Kapalakiko i ke ahiahi poeleele ana iho.