Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 2, 8 Ianuali 1898 — Page 4
This text was transcribed by: | Myrissa |
This work is dedicated to: | Timoteo Haʻalilio |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POAONO, IANUARI 8, 1898.
Ke Aloha Aina
Hookumaia no ka
Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa ua ka Lahui Hawaii.
Edward L. Like.
Lunahooponopono
EMMA A. NAWAHI
Puuku o KE ALOHA AINA.
HONOLULU IAN. 8, 1898
HE OIA MAU NO OIA
Ma ke ku ana mai nei o na mokuahi Auseteriia a me Doric, i loaa mai ai ia makou na koike e pili ana i ke ola o ko kakou Moiwahine, aole i loli ae Kona kulana ola kono,he oia mau no, elike me na lono a ka mokuahi City o Pekin i lawe mai ai, a ke hanoli nei makou i ka hoike aku imua o ko makou mau makamaka heluhelu, aia no Oia ke noho la, me he mea la, eia no Oia i ka aina hanau nei kahi i noho ai. Ke kakali malie ala no OIa no ka wa e lawe ia ae ai o ka ninau o Hawaii a noonoo ia iloko o ka Hale Ahaolelo i ka la 5 o keia mahina. E hoomau loa ia aku Kona ola kino maikai, ka makou leo kalokalo.
KO KAKOU MAU ELELE
Eia mai ka leta o ka kakou mau Elele Hawaii, ke papalii ia aku la na na makamaka heluhelu o KE ALOHA AINA, he makana hiwahiwa na makou i na poe lawe pepa o keia nupepa. He maikai ko lakou mau ola kino a pau.
HE UMAUMA LEO OLE
E like me ka makani puahiohio e pa ana mai ka hikina a ke komohana, a mai ka akau a i ka hema, pela na leo hoino a kekahi poe i nou mai ai mamua o ko makou mau umauma, a oiai hoi, na kulama mau makou i ka halawai ana me ia ano, nolaila, na hoike mau aku makou i ko makou alahele, oia ka paio ana ma ka aoao o ka pono o ka lehulehu, aole hoi no ka mea hookahi; a pela mau no makou e ku mau aku nei, me ke nana ole ia mau mea.
O ka KE ALOHA AINA e alakai nei i ka lahui, aole ia ma ke alahele e pii ai a kahi ohuku iwaena o ka pali, alaila hoi hou ilalo, he hana kamalii ia, a he hana hoi e akaaka mai ai ko makou mau hoa nupepa ia makou no ia ano hana, aka, ua hoike mau aku makou, na ke ʻehulehu e kaupaona i ko makou mau manao alakai, aole na makou a oiai hoi, ua hala aku la ka makahiki 1897, u lawe pu aku no oia ma kona alahele i ko makou mau manao maikai no ko makou mau makamaka heluhelu, a aohe a makou nana no na mea e ae.
Iua he makahiki hou keia, pela no e kalena ia ai na mea hou no ka kakou pepa a oia hoi ka
Column 2
makou e olelo nei, he ole ia makou na hu makani e pa mai ana mamua, aia no ka pono a kau iluna o ka pali, hoomaha, naua aku ia luna a me lalo o ke awawa, malia paha he mau pomaikai e hoea mai ana. O ko makou ma-naolana, o ke kuikahi, aole o ke kuee.
KA MAKOU POE LAWEPEPA
Ke hoike mau aku nei makou i na makamaka a pau e lawe ana i ka nupepa KE ALOHA AINA, ka oiwi nupepa ponoi hoi i hookumu ia no ka pomaikai o ka Lahui Hawaii, mai ka nupepa puka la a me ka nupepa puka pule. Ua hala aku la ka makahiki 1897, a na a-e mai la kakou ma keia aoao o ka 1898, a i mea hoi e ike pono ai ko makou poe lawe aole loa e ae ia na hoaie ana i ka pepa, mamuli o na hana a kekahi poe kolohe a noonoo ole ae, aia iloko o ka lima o ka poe lawe pepa ka nauu a me ke ola mau ana o keia mau pepa elua, nolaila, e hoomanaoia, o ka poe e hookaa pololei ole mai ana i ke ola o ka kakou wahaolelo, aohe o makou kuleana me lakou.
He oiaio no paha, he hana ku keia i ka pupuahulu loa, aka, aole e hiki ke alo ae mai na pilikia e kau mau mai ana imua o ka maka, oiai, ua na makamaka heluhelu ia mea, aohe a makou auiana mahope o ke kua, i loaa mai ai na kokua ia mai e hai. O ke kahi mea a makou e hoike mau aku nei, o na poe lawepepa a pau e noho ana ma na mokupuni, i hoounaia me ka owili pakahi, a hoike koke ae i ka Puuku o keia pepa, a i ole, ua nee ae paha he wahi hou, oia wale no ka mea kuleana ma ia mau mea, a pela no hoi me na mea pili dala, oia wale no ke kuleana, a mai hoouna mai ma kekahi inoa e ae. Elilo keia i rula paa no ka pepa, a e hoomaopopo hoi, oia wale no ke kuleana hana i na rikiki hookaa no ka kakou wahaolelo.
A o ka poe no hoi he mau koe na ko lakou i ka pepa i kela makahiki aku nei, ke nonoi ia aku nei lakou, una aia no ke aloha iloko kahi i nawe ai, e ukupau mai, i maemae ai na lima ke hele aku i keia makahiki hou i hoea mai la, aole hoi e lilo i mea e hoopaumaele ia ai kou inoa maikai. Hoea mai ka makahiki 1898 he makahiki no ka hauoli, hoolei na mea ino a pau, a i mea maikai wale no kakou e malama ai oia ka makou upu ana no keia makahiki.
He elua hoolewa kapapau o ka Hapenuia iho nei. Aloha wale ia mau kino uhaoe.
Aia na keiki o ke Kulaokamaomao ke hookaukaulele ala me ka lakou mau oha keleawe hou, a o ka wa mua a lekou e uniki ai oia no ka la 11 o Ianuari. O Maui no ka oi.
Column 3
NA ELELE HA-
WAII I WAI-
NETONA.
Kuban na Hoakapu hi a ka Hoohui aina.
OLOWALU NA LEO
NO KE OLA O
HAWAII
Aiu ka Uwea o Ame-rika i na Elele.
The Ebbitt House,
Washington, D. C.
Dec. 22, 1897
I kuu ALOHA AINA, ke kiai naue ole o ka Lahui
Aloha oe:
Ua hoike aku au ia oe i na mea ano nui i loaa ma ke alahele a na Elele Lahui, ma kaʻu hoike mua aku nei ia oe, a oiai makou i hookahua pono iho nei i kahi o ka hana, ua loaa mai ia makou na kono lehulehu mai na hoa like ole o na Hale Ahaolelo elua, na hooko ia aku la ia me na poe e ae o ke kulanakauhale o Wakine kona nei, i ko lakou haule ana kuhihea, me ka manao, na holo like ka manao o ka lahui me ke Aupuni Repubalika o Hawaii, no ka ae ana e hoohuiia o Hawaii, a mamuli o na hoakaka a me ka hoike ana aku i ka makou hana i hele mai ai a me ka makemake o ka lahui e kue ana, na hookaakaa ia ae lu ka maka o ko lakou noonoo, a pane mai la, alaila ke rula ia nei ka hapanui e ka hapa uuku, ua ae a hooia aku makou, nolaila, na lilo i mea hookahaha i ko lakou noonoo keia hana a ke aupuni, a ma ia ano, o ka manaoio hoohui o na la i hala, au wawahiia a okaoka loa, a pela i ku ae ai kekahi o na kakoo hoohuiaina, a olelo iho la o ka pono a me ke kaulike ke huna ia, aole o ka hana hewa pu kekahi nolaila, na olwalu ae na leo, mai na Ahaolelo o na Hale elua a me ko ke kulanakauhale nei poe koikoi, akahi no a maopopo ke ano o ka hookahuli ia ana o ke Aupuni Moi o Hawaii, a hiki mai i keia wa, o ka olelo nui e pahola nei, e make ke kuikahi hoohui aina e pono ai.
I keia wa, ua ike ia aku ko kukule o ka aoao Hoohuiaina, no ke kaa ana ae nei o ka lawe ana o ka Palapala Hoopii Kue a ka Lahui ma ka lima o Senetoa Hoa,
Column 4
kekahi o na pukaua o ka aoao Hoohuiaina i na kau i hala ae nei, oia kaʻu i olelo ae la: Alu ka uwea o Amerika i na Elele Hawaii.
Ua hui na Elele lahui me ka Hope Peresidena Hobati, ma koua Keena Oihana, a wahi ana, au manaoia e hapai kokeia ana ka ninau Kuikahi Hoohuiaina i ka wa e noho ai ka Ahaolelo ma ka la 5 o Ianuari, 1898, a mahope koke oia manawa, oiai, e hoomaha ana ka Hale no na pule elua no na la Nui, au waiho aku na Elele i ke kope o ka Memoiala a ka lahui, ua apo mai oia me ka ohaoha, a wahi hou ana, na waiho ia mai e Senetoa Hoa, ka Palapala Hoopii, a ua waiho ia i ka lima o ke Komite o na Aine E, a oia ko oukou wahi e ku aku ai imua o lakou no ka hana a oukou i hele mai nei, a ua hauoli loa au i koʻu halawai pu ana me oukou aka, ke ike nei au, he kuikahu kekahi i hooholoia mai nei e kao oukou Aupuni?
Pane na Elele: Aole ia Kuikahi i aponoia e ka hapanui o ka lahui, na ka poe kakaikahi wale no ia e paa nei i ke Aupuni.
Ninau: Alaila, aole makemake ka hapanni o na kanaka Hawaii e hoohui?
Paue na Elele: Aole.
Ninau: Oia anei na Palapala Hoopii i kakauinoa ia i waihoia mai ai?
Pane: Ae.
Ninau: He poe Hawaii piha wale no oukou a pau?
Pane o Jno Rikekini he hapa au, a me kela keonimana William Auld, a o laua nei, (me ke kuhi ana ia) Kaulia a me Kalauokalani na Hawaii piha.
Pane mai ia ua keonimana la, hauoli ioa au i koʻu halawai pu ana me na kanaka Hawaii, aole au i ike, a hui mua me kekahi o ko oukou lahui mamua.
Hookuu na kuka ana me ka panai ana mai a au HOpe Peresidena la; E waiho aku ana au i keia Memoriala imua o ke Senate.
Ua hoi mai na Elele me ka hauoli no ka holopono o na hana.
Ma ka Poalima nei, Dec. 18, 1897, i waihoia ae ai iloko o ka Hale he olelo hooholo e hoopanee ka Hale a hiki i ka la 5 o Ianuari 1898, nolaila, na hoomaha ka Ahaolelo i keia mau pule, a na pau aku na hoa i ka hoi, i ko lakou mau Mokuaina, a na ko kakaikahi iho no kekahi mau hoa.
Ma ke ahiahi nei, Poaha Dec. 21, 1897, ua noi mai o Lnamkaainana Read, ka Lunahoomalu o ka Ahaolelo Makaainana i na Elele e kipa aku i ona la, ua hiki aku na Elele e like me ia, ua halawai pu, a na kuka ma ke ano hoaloha, a he mau minute ia i halawai mai ai na Elele me na makana maikai no ka hana.
Column 5
He kanaka oia i hoike ae i kona manao kue i ka hoohuiaina ma na nupepa o Wasinetona nei, a ua lilo kona huli kue ana i ke kuikahi hoohuiaina i keia mau la i mea weli nui ia, na olelo ia ae, i na e ku ia kanaka a ka aoao kue ua lilo iaia hookahi ka elua hapakolu o na hale elua, aole ua ke kanaka ia, aka, ke haha nei na lima o Jehova no ka hoopakele ana ia Hawaii uuku.
E kuu lahui, e mau aku ke kupaa ana no ka aina a me ke lahui a me ke Alii a haule mai na lani. A i na Ahahui lala o ke Aloha Aina a me ka Ahahui Kuwaena o Honolulu, e hoolana i ko, oukou manao, mai hooulu mai i na hana e lilo ai ka ikaika o na Elele a oukou i hilinai mai ai no ko kakou pono, i mea e hoopanua ia ai na pemaikai i holomua, aʻu e ike nei i keia la, ua kaa aku ke koikoi ma ka aoao o ka lahui.
Imua e KE ALOHA AINA a kau ka H@e o ka lanakila.
I aloha ko kaua a me ka lahui, mai poina i ka oukou mau leo pule no makou. He maikai ke ola o ke Alii a me na Elele
Aloha kuulahui a nui.
JAMES K. KAULIA.
The Ebbit House,
Washington D. C.
Dec. 22, 1897.
IA MRS. EMMA A. NAWAHI,
Aloha oe.
Ua loaa mai la kou aloha ia u ma na hora liuia o ke ahiahi Poalua nei, hora 5:30 p.m. ua poeleele loa me na kulu waimaka i puili ae ai i kou aloha a kukuli iho ia me na huapule no ko ke Akua ahonui ia kakou, aloha no, me na mapuna leo i puai ole ae heluhelu iho la, palua pakolu a paha, ka heluhelu ana, akahi no a maopopo ka manao no ka mea, he mau tausani mile ka mamao mai ka aina hanau mai, ka au ana mai o ke aloh, ae, ma keia wahi puana pu ae la i keia mau walu lalani mele:--
Ua oi ku i ka nahele o Koianaua
Huna i ke aloha nee maloko.
Haina mai e ka waimaka he aloha ia
Mahalo nui i ka hana aʻu kaikamahine a me aʻu moopuna no ke ola o na wahi Elele a oukou e ka lahui. E na akahui a maua i nui aho na makuakane, na makuahine a me na kaikamahine, a no ka mea, ke hana nei maua a me makou pu no a pau me ka ikaika i loaa ia makou mai ke Akua mai a mai ia oukou mai e ka iahui, a no ka mea na pua ka wiliwili, ua nahu ka mano, pu o ka wahine maikai a kauaka maikai nanahu ke kanawai hai o loaa, huna au o nalowale, huli iho i ke kaona.
Ma keia wahi, e noi aku au ia oe e kala mai, au haalele ia Kapalakiko i ke ahiahi Poalua, hora 5:30 no