Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 2, 8 January 1898 — Page 2

KE ALOHA AINA

 

2          POAONO, IANUARI 8, 1898.

Ke Aloha Aina

Hookumeia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a ke Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU……..JAN. 8, 1898

 

KA LAU OLIVA MAIKE KAI MAI

 

The Ebbitt House, Washington D. C., Dec, 22, 1897.

 

Aloha oe:

            Aole he wa ohohia nui ia o ka ninau o ko kakou lulana elike me keia, mai ka hiki kino ana mai nei o na Komisina Hawaii, a e puena ae au, ke hoakaka mai nei na lani i ka nani o ke Akua, mai na pea, na kihi eha, hookahi no olelo, aole hiki ke hoohui ia Hawaii.

            Ua hoomaha ka Ahaolelo, ua hoi na mea a pau, a hala na la Karisimaka a me ka Hapenuia, alaila, hoi nui hou mai. Ke lohe mai nei makou, ke hoaonei lakou hana penei: E hana ia i Kuikahi mawaena o Amerika a me Iapana a me na Aupuni e ae, e hookuu ia Hawaii e ku no peia, aole hoi e lalau o Iapana, aole hoi e lalau o Amerika, aka, e hoomau no e like me ia i keia wa. Ua hoouna aku nei o Hoshi i ninau i kona aupuni. O na mea hope keia i lohe ia mai la ano.

            Ua hele iho nei lakou nei e ike ia Speaker Reed, kekahi oia o na poe ikaika o ka mana iloko o ka Hale, a ua lohe au aia oia me kakou. Pokole ka manawa. E aloha Karisimaka kaua a me Hapenuia, a e aloha pu aku i ka lahui holokoa.

            O ka oukou mau leo pule no makou.

 

KE KULANA HANA O NA ELELE

            Ma ka leta a ka Peresidena o ka Ahahui Kalaiaina e puka aku nei ma kekahi wahi o ko kakou pepa o keia la, e ike iho ai kakou e ka lahui Hawaii, i ka lawelawe maoli o na Elele, me ka manaoio hana e kukulu a hookahua hoi i e ka lahui Hawaii, i ka lawelawe maoli o na Elele, me ka manaoio haua, e kukulu a hookahua hoi i Ahakuka no lakou, ma ka Ebbitt House, no ka imi ana i na hana e hooholomua ai i ko ka lahui iini, ua lilo ka pouli o ka po, a me ke anu iniki ili o ka hau ia lakou, me he mea ole la. Iua kauoha ia mai lakou e heie no kekahi wahi i na he wa ua ia e loko ana, a he makani ikaika hoi e pa ana, e lilo ana no ia mau mea ia lakou, me he mea paani ala, e hoike ana hoi i ko lakou manao oiaio maluna o ka hana i hoouna ia aku ai e ka lahui.

            E hoike pu ana hoi kekahi leta ohana, aole e hiki i kekahi mea ke hana mamuli o kona manao, ke ole e hooholo ka hapanui o ua Ahakuka ia o na Elele Hawaii i kekahi kumuhana i waiho ia mai, a i ole, ma o kekahi mau nonoi la paha, no ka hele ana i kekahi wahi e aku. O keia kekahi o na hana maikai loa a na Elele Hawaii i kukulu ai no ka pono o ko lakou lahui aloha, a he mea hoi na kakou a pau e haawi aku ai i na mahalo kiekie ana no ka lakou mau hana maikai. Hoomau loa aku ma ia alahele i mau ai no kela moto kaulana “o Hawaii no ka oi.”

 

UA PAU NUI MAI NEI I KA HOI.

            Ua ike lihi aku makou ia Henere Walakahauki a me C. A. Baraunu, kekahi o na kakoo ikaika o ka Repubalika Hawaii, ma ka Poalua nei, o kekahi o laua nona ka inoa mua, i ka papaeleele no o ka wanaao kona lele ana mai a hoi no kauhale, i ole e ike ia mai kahi opeope o ka hoi ana mai o ke ala loa; a maluna hoi ia o ke Dorika; a o ka inoa hope iho, maluna ia o ka Auseteralia, a oia o laua ka mea i ike ia aku, e iho mai ana i ke alapii, me ka kookoo niu. He ano hakalalu ke kulana o ka mea hope, aole hoi elike me na la o ka haalele ana iho i ka aina nei, ka u-li hoi o ka wai; ka he-he o na a-ka, a pela aku.

            Ea! loaa io paha i ka ma’i hou e pahola nei, a oia keia e kukule mai nei. Nolaila, o ka hana pono wale no, oia ka imi i ka laau hoonaha e pau ai o ka ma’i kauhola, o hele loa aku auanei i ka nui loa, aohe Kauka nana e lapaau Oiai nae hoi, eia i ka aina nei, aohe olelo ana, he noho pu iho no pela.

 

E NANA MAIEKA LAHUI

            Eia kakou iloko o ke kulana nele ma ka noho ana, a o ka kakou hana pono wale no e hoao mau ai e hana, oia ko kakou pale mau ana aku i ko kakou mau kuko ahuai o na la i hala, a ku iho a nana pono, ina paha he pomaikai kahi ke hoomau aku ma ia auo, a ina aole, e pono no ka waiho loa aku. Elike me ka kakou hana naauao i lawelawe iho nei ma ka la makahiki hou, oia hoi, o na lua mimilo i ike mau ia i na makahiki a pau, oia hoi na wahi hana oia, na hale aha ina oia mau mea, a oia ka makou e nonoi aku nei i na makamaka, e hoomau loa aku ma ia ano, a mai hoololi ae ia haawina laahia i loaa ia kakou oia ko makou iini.

 

            He elua mau kanak kuai rama me ka laikini ole i hookolokoloia ma Poalua nei imua o Lunakanawai Wilikoki, a ua kali ia ko laua hoopai.

 

WAHI A SENATE HOAR HE KOKUA OIA I KA HOOMALU ANA.

[Mai ka nupepa Karonikala mai.]

            Wasinetona, Dec. 4. Mai ka wa mai a Senate Hoar i lawe ae ai i ke kulana kue i ka hoohuiaina ua hele loa aku oia i@, a ua lohe ia i keia po, ua halawai aku oia me Peresidena Makinile, a koi ikaika aku la no ka hoomakakau ana i ke kuikahi, no ka hooko ana aku i ke kuahaua o ka hoomalu ana aku maluna o na mokupuni o Hawaii, e like ma ka ke Koaroni kala i hoike mua aku ai.

            O ke kuikahi i manao ia, e haawi aku ana ia i ka Repubalika o Hawaii he hoomaopopo lea ana, e malama ia ana na ao ana a Monroe, a oia mau mokupuni ke Switzerland o ka Pakipika no ka wa pau ole; ma ke ano tertori nona ponoi iho, aole hoi i kekahi lahui e ae mawaho ae o Amerika Huipuia e komo pu mai e akoakoa pu ma kona mau hooponopono ana. Aole no i hilinai na poe kue i ka hoohuiaina e hoea io aku ana ia olelo aelike. Ua manao no lakou ua hiki no ia lakou ke hoopio i ke kuikahi a me na bila a ae e hoao ana e hoohui mai me Amerika Huipuia.

            O na Komite Hawaii i alakaiia e Konela Rikikini, ua launa kamailio ae lakou me Speaker Reed i keia po me ka wehewehe pono aku imua ona i ka lakou kue i ka hoohuiaina. Ua apo ia mai lakou me ka pumehana me ka ninaninau pono pu ia mai. A wahi a lakou mahope o ko lakou launa ana, he manaolana oiaio ko lakou ma na kumu a pau o ka lakou mau olelo i hoike aku ai he waiwai no ke loaa mai ana ia lakou.

 

HE HANA I KUPONO E WAIHO ME KA HOOPAU PONO OLE.

            O na poe e kokua nei i ka hoohui aian he nui ka lakou mea e kamailio nei no ka hopena e hoea mai ana, aka, ua huna aku nae lakou i na malalo o na huaolelo nunui i na popilikia oiaio e hoea mai ana—aole o Amerika Huipuia i hoohui iki mai i kekahi mokupuni ma kinohi mai a me e hooholo mua ia aku ana ka hoohui ana mai ia Hawaii, alaila, he hoololi ana aku no ia i kona kulana kalaiaina, ma ia ma ia loli ana he po no ke hoea mai ana, aka, aole nae he uea i ike ia wa e hiki mai ana. Mawaena o na hana a ke kau ahaolelo e hana ai, oia no ka waiho pu ana iho i ko ninau hohuiaina o Hawaii ma ka hooholoa ua ana aku—Milwaukee Sentinel

 

            Maluna mai nei o ka mokuahi Dorika i loaa mai ai ia makou na lono, ua hoea aku ka mokuahi Kina i Kapalakiko mai keia awa aku i loko o 5 la, 7 hora a me 45 minute, he hookahi hora mai anei aku a hiki ia awa. O ka averiga holo i kela a me keia la mai Iokohama mai a hiki aku la i Kapalakiko, he 410 mile i ka hora.

 

OPILI I KEANU

 

Pioo na Manu Hulu Like.

 

LOAA NUI I KA MAI NAHU.

 

Ka Mana Hooko o ka Repubalika.

 

Hapuku ka Ia o Kapa au no Wasinetona

            Ua hoike aku makou i ke kulana kupilikii o ka poe nana e hooikaika nei i ke kuikahi hoohui aina, me ko makou kuhikuhi pu aku i kahi o ko lakou kulana i ku ai, oiai, he enemi makou no lakou, nolaila, na hoohenehene mai lakou ia kakou ka lahui Hawaii, me ka olelo pu mai, he hana makehewa wale no keia a ka poe Roialiki e hana mai nei, a nui ko lakou akaaka ana, aka, aole nae kakou i hoolohe aku ia mau olelo pahenehene, hoomau no kakou i ka imi ana i kahi e loaa ai o ko kakou mau pono i hao wale ia.

            Ua komo pu aku ko kakou mau Alakai i ka uluwehi o Wasinetona, mamuli o ka hoouna ponoi ana a ka lahui mailoko ae o ko lakou mau pakeke ponoi, me kahi haawina kupono ole no ko lakou hele ana, aka, o ka hoomanawanni a me ka paa o ka manao i ke aloha i ka aina, ua lilo ia nuku i mea nui, a o ka hua ohaha i loaa mai, ma o ua mau Elele ala a ka lahui, e hoohoihoi mai ana i ka manao o ka poe nana i hoouna aku, oia ke komo laelae ana aku o na palapala hoopii kue a pua a ka lahui Hawaii iloko o ka Aha Senate, a ma na wahi e ae a pau e hiki ai ke loaa he pono ma ko kakou aoao.

            No keia kumu, a me ka loli ano nui ana o na hoa o ka Aha Senate a me na hoa Lunamakaainana, nana i hoopioloke i ka manao o na Alakai o ka aoao Hoohuiaina, a oiai hoi, aia no o Kakina ma i Wasinetona kahi i kiai ai i ka makeha o ka i-a, a pela no hoi me Henere Walakahauki aku nei a hoi mai la, na ike pu no laua i ke kulana o na aoao a e elua; aia ke ko ala ke Au i Halaea ma ka aoao o ka lahui, me he waikahe la. Ke lohe ia ala na leo kue ma na wahi a pau o Amerika Hui, kahi hoi o na makamaka o ka poe Hoohui Aina i na la i hala i noho ai.

            Nolaila, mamuli o na manao alunu o ka poe makee ake hoohui aina, ua okomo malu mai nei lakou e lawe a noonoo ko onei poe no ka hoouna ana aku i mau Elele kanaka Hawaii maoli, elike me ka ka lahui i hana ai, a oia no hoi ka makou i hoike aku ai ma ka pepa o ka poakahi nei, ke oiaio hoi ia poe inoa, a eia hou iho no a lehulehu wale.

            Aole no i hoomaopopo nui ia keia mau mea a makou i hoike ai aia nae ma kahi e ka uahi e punohu ana, aia no he ahi olalo; ua hooupuupu ae no na nupepa hoohui aina ma ka Poakolu nei, mai ke Kuhina Noha Hawaii mai ma Wasinetona, oia hoi o Haki, a aole hoi oia wale, aka, o Kakina a me Komo Kakeia kekahi i hoike mai, i ke ano o ke kulana oni paa o ke kuikahi hoohui aupuni.

            Aka, ua hiki no ia kakou ke ike, he mau hoikeike makani wale no ia ma ke alo, aia ma ko lakou kua na manao pilihua o ke kupilihii me ke au ana i kahi e pau ai keia naluea; a oiai, he hana keia no ka hooikaika ana i wahi e kamau iki aku ai kahi aho no kahi wa aku.

            Ua kamailio ae hoi ka nupepa Avalataisa, no na mea e pili ana ia Peresidena Dole, no ka pono ke hele oia i Wasinetona, no kona hoao ana e hoohuli mai i na manao o ka poe i huli a kue mai ia lakou, he oki loa hoi ka noho pu wale iho no iho no ia nei, a pau i kahooholoia mai no ka pono o ka lahui. I kakahiaka Poakolu nei no ka hoopuka ia ana mai oia manao hookikina o lakou, a i ka auina la iho no i noho ai ka Aha Kuka o ka Mana Hooko a me na hoa o ka Ahakukamalu o ke Aupuni Repubalika Hawaii.

            Ma ka noho io ana oia mau Aha o ke Aupuni, ua hooholo ia iho la ka holo o ka Peresidena Dole, i ukali ia e Mekia Laukea, a me Kawka La. O ka nee ana o ke Poo o ka Mana Hooko mai kona kahua paa aku, ke hoike mai nei ia ka mea oiaio a makou i hoike ai me ka hookamani ole, ke ko mau nei ke au o ka lanakila ma ko ka lahui aoao i na wa a pau. Oiai, aole na kakou i hoike ae la ko lakou nawaliwali, aka na lakou ponoi no.

            Ma keia huakai hele a Dole ke hauwawa pu mai nei, he mau Elele ka kekahi, a malia paha o kauoha ia aku o Kauhane-e-Kalua e holo mai a holo no Wasinetona. E ka lahui, mai kanalua imua no ka pahu hopu.

           

            Ma ka 1 o keia mahina ae i manaoia ai e haalele aku ana ka mokuahi hou o Waila Ma ia Kapalakiko no Honolulu nei, he like kona nanaina me ko ka mokuahi Helene.