Ke Aloha Aina, Volume III, Number 51, 18 December 1897 — Page 3

KE ALOHA AINA

POAONO, DEKEMABA 18, 1897

(Mai ka aoao Ekahi mai.)

 

            Aia no me ka mea Haku halei@ ua manaolana hauoli no ka pono, ka maluhia a me ka pomaikai o kona aina hanau, nolaila oia i puana hoeueu ae ai.  “E noi oukou no ka maluhia o Ierusalepa.”

            Heaha la ke kahua nui o keia olelo ana?  Eia puha, ua makee oia a ua aloha no i na huna lepo aloha o kona aina hanau, ua nana aku oia i na mauna kilakila, na awawa uliuli a me na kualono nani o ka aina hooilina mai na kupuna mai ua kilohi iho la hoi i kona kulauakauhale aloha, a na ke aloha e waiho ana iloko i hapai ae i na leo noi no ka pomaikai o ka aina.  E na kupa o ka aina kulaiwi e, e na keiki a me na moopuna a na poe aloha aina i moe aku nei, e pau e paha ka manawa o kakou ke kamailio nui kakou no ka mea Haku-halelu, a e pono paha e lawe mai kakou i kekahi mau manao alakai no kakou i keia la.

I.                 Heaha na kumu i aloha ai kakou i ko kakou aina kulaiwi?

(1)    No ka mea, o ka aina no ia o ko kakou mau makua, a maluna iho o kona lepo aloha i hanau ia ai kakou.  Ina e ninau aku kakou i ke kanaka Esekimo e holoholo ana maluna o kona wahi waa mawaena hoi o na kowa o na puu hau anuanu o ka Akau, no keaha la i noho mau ai oia malaila a i aloha ai ia mau puu pohaku anuanu, oiai, aole na mea nani malaila e hoohihi ai ka manao.  Heaha kana e pane mai ai?  “Ua aloha au, no ka mea, o ka aina ia o ko’u mau makua a o ko’u aina hanau no hoi.”  Aole anei kakou aloha i ko kakou mau makua?  Aole anei ke uhi nei na huna lepo aloha o Hawaii nei ia mau iwi aloha?  Aole anei no hoi e uhi iho ana ia mau huna lepo maluna o kakou a me ka kakou mau keiki?  E na makamaka aloha, na kekahi mau mea maluna o ko kakou aina e lawe mai i na halialia hoomanao o na la i @ aku la, a e hooulu mai ana i na hoomanao poina ole no na mea aloha e moe maluhia nei malalo o ka lepo aloha o Hawaii, a e hoouhi mai ana i ke aloha i ka aina a na kupuna i eha ai ka ili i ka i-he.  Ae! ua aloha kakou i ka aina o ko kakou mau makua a o ko kakou aina hanau no hoi a me ka kakou mau keiki, a owai hoi ke ahewa mai no ia aloha ana o kakou?

“O kuu kuleana ponoi keia A o kuu aina kulaiwi hoi”

(2)    No ka mea, he aina nani ko kakou, o owai no hoi ka mea e aloha ole?  Ua olelo mua ae nei au, a aloha wale ka hoi ke kauaka Esekimo i kona mau puu hau anuanu, oiai, aole malaila na mea nani e hooluolu ana i na maka, oi loa aku hoi paha ko kakou ao ka mea, he aina @ ko kakou.  Ai nana aku i kopa mau mauna kilakila e hoolei ia mai la e na ao, a e hoaahu ia ana e Poliehu i ka hau aiai.  Kiei iho i kona mau awawa uliuli me kona mau wai owe malia.  Ha-lo ae hoi i kona mau puu kinikini e ku kiai ana, me he mau kiai naue ole la no Elenare.  Makaikai ae i kona mau pali kuhoho me na wai lelehuna i na pali, kona mau pua aala waianuhea e ko ia mai nei e ke kehau kakahiaka, kona mau waonahele ulu wehiwehi e hoolaukanaka ia ana e ka leo o na manu.  O Hawaii ka nani, O Hawaii la i ka maka o ka opua.  O Hawaii ka Paredaiso nani o ka moana Pakipika.  Nolaila, ke aloha nei au i kuu aina hanau, kuu hale kulaiwi, no ka mea, he aina nani a ke Akua i hoomaikai nui ai.

(3)    Ke aloha nei, no ka mea, he aina o ka maluhia, he home hoi no ka oluolu.  Ua ike maka au a na lohe no hoi paha oukou no ka aina ma o aku o ka moana nui, ka aina hoi i kapa ia “Ka aina o ka wiwo ole, a o ka home o ke kuokoa.”  Aole malaila ka maluhia, eia i Hawaii nei ia mea maikai, he ki ko laila puka i ke ao a me ka po, aka, ma ko kakou aina kulaiwi nei, aole he ki, he hamama ka puka a ao ka po.  (Koe nae paha keia mau la e wawahi hale mai nei.)  He aina oluolu ko kakou, aole maanei ka “hau haukeke.” O ko kakou Kau ua like no ia me ko kakou Hooilo.  He ea oluolu ko kakou e lawe ia mai nei e ke aheahe lau makani mai ka moana nui laula mai, he ono na hua ai o ko kakou aina.  O na ano a pau o ko kakou aina he nani, o kona noho ana he maluhia, a o kona ea he oluolu, nolaila, ke puana ae nei au:

O Hawaii no ka oi ma ka nani

O Hawaii no ka oi ma ka oluolu

O Hawaii no ka oi ma ka maluhia      

II.              Heaha na mea a kakou e hana ai i maopopo ai hoi paha he aloha kakou i ka aina hanau?

Ua maopopo no ma ka hana ka mea nui, aole ma ka olelo wale no.

(1)    “E makee hoi paha i na kapuai lepo o ka aina hooilina mai na makua mai.”  O ka pilikia nui o kekahi poe o kakou i keia mau la, o ke kuai wale aku i na malihini i kahi hooilina, kahi hoi e ku iho ai na wawae, na ake wale aku i na wahi dala ike maka ia, aole hoi he noonoo iho a lilo ia hai auhea iho, ka aina e aloha ai?  Na kekahi poe no o kakou e kuai nei i ka pono o ka “hanau mua” no na wahi huna papapa o ka lealea, me he Esau @ la e kuai ana i kona pono nui o ka hanau mua no na wahi hua papapa pau wale.  E na makamaka aloha, e kala mai oukou ia’u no keia mau olelo a’u, mai ehaeha oukou, oiai, he mea oiaio keia e hana ia nei e kekahi poe o kakou, aole hoi o ka mea i lilo na lilo ia; o ka’u e paipai aloha aku nei, e paa iho i kahi koena i koe, a e noonoo iho me ke aloha i ka hooilina o na makua a me na kupuna i moe aku.  E ao kanaka mai kakou no ka wa e nee aku nei.

(2)    “E pule no ka pono a me ka maluhia o ka aina hanau” Oia no ka olelo alakai mua o ka olelo a kakou i keia la, O ke kanaka e iini ana a e makee ana no ka pono o kona aina hanau, e hilinai ana oia i ke Akua no Kana mau kokua ana mai.  I ka hele ana o Likeke a me Haalilio e imi i ke Kuokoa o Hawaii aloha, ua ukali aku ka leo o na haipule mahope.  Aole anei no hoi pela kakou e hana ai, e hilinai aku ano i ke Akua o ke “Kaulike” e kokua mai i ka Lahui nawaliwali maluna o ko lakou aina hooilina.

(3)    “E aloha i ke Akua a e makee i ka pono o Kona hale.”  Ma ka pauku hope loa o ka olelo alakai o kakou i keia la, ua puana ae ka mea Haku-halelu:  “No ka hale o Iehova, o ko kakou Akua.  E imi aku no au i ka pono nou.”  O ke aloha i ke Akua a me Kona hale, oia ke kahua oiaio o ke aloha i ka aina, oiai, nawai i haawi mai i keia aina maikai i ke kakou mau makua, aole anei.  “Na Iehova ka Honua a me kona i piha ai.”  E na makamaka aloha mai haalele kakou i ka hale a ko kakou mau kupuna a me na makua i luhi ai, e komo kakou iloko ona, a e noi aku i ko kakou Akua no ka pono laula maluna o ka aina.

(4)    “E hana like kakou, a mai hoolilo ia kakou i poe mokua@ana.”  O ka lokahi, oia ko kakou ikaika, mai hukihuki ae kela a me keia me ka manao, “owai ka oi,” aole pela e pono ai, e poina kakou ia kakou iho, a e noonoo i ka pono laula o ka aina, a e imi pu ana hoi i ka pono o na mea a pau.  E hoike kakou i ko kakou aloha aina ma ka haawi ana i ko kakou ola iloko o na hana maemae a ku i ka pono, e pale aku i na hana uhauha o ka ulia, a e makee ana i ka pono o ko kakou mau home, a e pale aku ana i na hoowalewale e kauo nei i kekahi poe o ko kakou Lahui iloko o ka poino.  E no keiki oiwi o kuu aina aloha na manaolana hoi o Hawaii nani no ka wa e hiki mai ana.  Ke paipai aloha nei au ia oukou, e makee i ka pono Kuokoa o Hawaii, a e hookomo i ko oukou ola ana no kona pono a me kona holomua.  Ae.  Ke aloha nei kakou i ko kakou aina hanau, no ka mea, he aina aloha, he aina nani a ka malihini e hoohihi nei.

Auwana au ma na aina, na kai,

A ike i ko laila mau mea maikai,

A noho haanou ma na hale aliii,

            Aina, aina maikai,

Aole he lua o kaina nei.

E mau kuu aloha me kuu pili paa

Kuu wahi noho, kuu aina maikai

A hele mahea e loaa hou ai

Ka aina i @ me kuu aina nei

            Aina, aina maikai

Ka aina i like me kuu aina nei.

 

--

NUI KA MAHALO.

--

 

            Mamuli o ka hoea pinepine mai o na leo mahola i o makou nei, no na mea e pili ana i ka paina luau i malama ia ma ka Poaono nei, ua manao makou, he mea pono ia makou ma ka aoao o ka lahui, ke haawi aku i na hoomaikai ana he nui no ka Peresidena Nui o na Ahahui Aloha Aina Kuwaena o na Wahine o ka Paeaina a me kona mau Luna Nui o ka Papa Hooko no ko lakou hoala ana i keia hana me ka holopono, mamuli o ke koe nui ana o na loaa o keia paina i ka huina dala maopopo e paa ia nei iloko o ka lima o ka mea nana e hoouna aku ia mau loaa i na Elele, oia hoi, he $1,475, a ke huipu ole ia mai hoi na loaa e ae o na tikiki i hoihoi ole ia mai.  Ua hauoli pu no hoi makou, i ko ka Peresidena wahine auamo ana ae i na lilo no ke kukulu ana i ka lanai, ka hookomo ana i na kukui uwila a me kekahi mau lilo e ae, a pela no hoi me kona mau kokua, na pupukahi lakou a pau ma ka imi ana e hoemi i na lilo, a pela i hoea maopopo aku ai ka hua o ka lakou hana i ka holomua maopopo loa, iloko o ka wa hune a nele o ka aina, ka mea hoi a makou i olelo pinepine ai, aia iloko o ka lokahi ka ikaika, aole iloko o ke kuee, a pela iho la i ike ia ai ma ka Poaono aku la.

--

KA HOOMAIKAI A KA PERESIDENA NUI KUAIHELANI CAMPBELL A ME KONA AHA HOOKO O KA HUI KUWAENA.

--

            Mamuli o na hana pookela loa a ka lahui i haawi mai ai ina kokua no ka paina luau nui i malamaia ma ka Poaono aku nei,, Dekemaba 11, 1897.  Nolaila, me na houpo i hooulumahiehie ia e ke aloha a me ka hauoli, ke haawi aku nei ka Peresidena Nui o na Wahine aloha aina a me kona Ahahooko i na hoomaikai ana i na Ahahui lala mawaho aku nei a ma na mokupuni, na poe a pau i haawi mai ina kokua manawalea ana no keia hana nui, oia hoi, mai na poe o ke kulanakauhale iho nei, ko Ewa a me Waianae.

            Na Hui aloha aina o Molokai a me kahi mau wahine aloha aina o Lahaina a pela aku, na Hui aloha aina kane a me wahine o Hilo holookoa, Kohala, a me Kona, na poe no a pau i komo mai e auamo pu i keia hana me ka manao lokahi me lakou a me ka lahui holookoa no ko makou mau hoomaikai palena ole,

                        Me ka mahalo

                                    Lilia Aholo

                        Hope Kakauolelo.

Hui Kuwaenao na Wahine ma Honolulu.

            Honolulu, Dec. 16, 1897

 

HE HOOMAIKAI IA HILO

 

             E kala ia mai au ke haawi kaokoa ae i ka hoomaikai no ka apana o Hilo, kahi a’u i hooluhi aku ai, “o ke kauoha maluna o ke kauoha.”  I ka Peresidena na luna nui a me na lala a pau o ka Hui aloha aina o na Wahine o Hilo Taona a’u mau kaikamahine a me o’u mau hoahanau a pela hoi ka Hui Aloha Aina o na kane a’u mau keiki a me o’u mau kaikunane ia oukou no a pau loa e o’u mau makamaka, na kini aloha o ke one hanau, mai ka wai kaulana o Waiakea a hiki i Hilopaliku.  Mamuli o ko oukou lokahi a me ka manaoio hana ua loaa iho la ia makou he mau kokua nui mai a oukou mai nolaila me ka puuwai i piha i ike aloha a me ka hauoli, ke haawi aku nei au ina hoomaikai palena ole ma ke ano Hui a ma ke ano makamaka pu hoi no ka nui o na kokua a oukou i hoolako mai ai me ka puuwai hamama o ka lokahi a me ke aloha aina oiaio, no keia hana nui i hapai ia ae nei e ka Peresidena a me kona Ahahooko no ka pono o na Elele a ka lahui, a ua ikeia ka holo pono a me ka holomua oia hana.  Na ke Akua o ke ahonui e kiai a e hoopomaikai mai ia Hawaii.

            Me ka haahaa

                        AIMA NAWAHI

Luna Hoomalu o ka Papa Hooko

            Hui Kuwaena

            Honolulu, Dec. 16, 1897.

 

--

MAHALO I KA LOKOMAIKAI

--

I KE ALOHA AINA,

                                                Aloha oe—

            E haawi koke aku oe i ka lono ina makamaka o kaua e noho mai la i ka makani kaiaulu o Waianae.  Me ko’u puuwai o ke aloha aina oiaio, ke haawi aku nei au i ko’u mahalo ia oukou a pau, no ka oukou mau kokua i haawi mai ma ka lima o ko’u mama, oia hoi, he $67.00, 2 puai, 10 moa, 1 pahu poi, 1 eke alaui, a o keia mau mea a pau, ua loaa pono mai ma ko’u lima, a oia ka’u i waiho aku ai ma ka lima o ka Peresidena Nui Mrs. Kuaihelani Campbell.  Ua haawi mai oia i kona mahalo nui ia oukou a pau.  Na ke Akua e malama ia kakou iloko o kona mana.

                                    Owau no,

                        MRS. LAHELA AHLO.

            Komite o ka Papa Hooko.

Honolulu, Dec. 13, 1897.

 

--

NA KOKUA I LOAA MAI MA KO MRS. NAWAHI LIMA.

--

            O na kokua a kekahi poe o Honolulu nei i loaa ma ka lima o Mrs. Nawahi no ka paina a ka lahui penei no ia 4 puae, 1 pahu poi, 1 kekini moa.

            Mai ua Ahahui Aloha Aina mai o Hilo:  1 puaa nui, 4 pahu poi, 1 pahu moa (1 kakini), 1 pahu i’a omaka a me ahi, 1 pahu me na tini opihi, limu me nioi, 1 pahu maia me 3 eke opae me ka niu, 2 pahu lei maile, hala, lehua kika, 2 pahu na mea hanalima Hawaii no Hilo Taona, 1 pahu na mea hanalima no Papaikou a me Pahoehoe, 2 puolo moena me kekahi mau mea e ae, a mawaho ae oia mau mea he $10 maoli.