Ke Aloha Aina, Volume III, Number 51, 18 Kekemapa 1897 — Page 1
| This text was transcribed by: | Hartwig Hermann |
| This work is dedicated to: | to my friend arn |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA
UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO
HOOKUMUIA I MEI 20, 1895
---
BUKE III. HONOLULU, POAONO, DEKEMABA 18, 1897. HELU 51
---
KA NUPEPA KE ALOHA AINA
---
E hoopuka mau ia aku ana mai ka Poakahi a ka Polima o na pule a pau o kela a me keia mahina.
Ka Uku Pepa, he 20 keneta o ka pule. No ke kope hookahi, he 5 keneta.
E loaa no ka pepa mai ke Keena aku o KE ALOHA AINA, a mai ka lima aku o na Luna Lawe Pepa. -
E pai ia no na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa, me ke Dala kuike. Aole nupepa ma ka owili pakahi e hoouna ia ke ole e hookaa mua ia ka uku pepa.
E hoouna pololei mai i na Nuhou na Kumumanao, na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono o keia Pepa.
Aole loa e hoopuka ia a hoolaha ia kekahi manao ma na kolamu o keia Pepa, malalo o kekahi inoa kapakapa ke ole e hooike mai i ka Lunahooponopono i kona inoa ponoi.
Ka Nupepa Puka Pule
KE - ALOHA - AINA.
Hookahi makahiki ..................... $2.00
Eono mahina ............................... $1.00
Ekolu mahina ................................. .50
Hookahi mahina ............................ .20
EMMA A. NAWAHI.
Puuku o
Ke - Aloha - Aina
EDWARD L. LIKE.
Lunahooponopono a Hope Puuku
S. P. KANOA.
Hope Lunahooponopono.
O na kauoha Nupepa me na hookaa Dala, e hoona pololei mai i ka Puuku ma Honolulu.
---
"KE ALOHA I KA AINA"
---
He Haiolelo i Haawi ia ma ka Luakini o Haili i ka La Kuokoa Nov. 28, 1897.
---
Mai na nupepa Ka Elele Hawaii mai.
Eia makou ke hoopuka aku nei i ka haiolelo walohia a ke kahu o ka ekalesia o Haili i haiolelo ai ma ka la Sabati, Nov. 28, i hoopuka ia ae maloko o ka nupepa "Ka Elele Hawaii," a penei kana haiolelo:
OLELO HOAKAKA.
Mamuli o ke noi a kekahi mau makamaka, ua ae aku ka mea haiolelo e hoolaha i keia haiolelo, aole nae me ka manao e pau pono ana na mea i haiolelo ia ma ia la, aka, o na mea hiki ke hoomanao ia, a e kala mai na poe i lohe mua no ka haule ana paha o kekahi mau mea. MEA HAIOLELO.
Halelu 122:6-9. - E noi aku oukou i maluhia o Ierusalema, etc.
I keia la he 54 makahiki i hala ae nei i ae ia mai ai e na mana nui o Beritania Nui a me Farani, ka noha Kuokoa ana o keia Pae Aina malalo o ka malu o kona Hae, ka hoomalu ana o kona mau kanawai a me ka hooponopono ana o kona mau alii iho. A he mea pono paha ia'u ke heluhelu aku i ka olelo kukala a ia mau aupuni no ka ae ana mai i ko kakou Kuokoa, oiai, o kekahi poe o kakou iloko o keia hale aole paha i hoomaopopo no ia mea, a penei ua olelo nei:
KOPE.
"O ka Moi ke 'Lii Wahine o ke Aupuni Huiia o Beritania Nui a me Irelani, a me ka Moi ke 'Lii o ko Farani, e manao ana oia ma ko Hawaii Pae Aina he Aupuni makaukau i ka hana pololei pu me na Aupuni e ae, nolaila, noonoo iho la laua, ua pono ke ae like laua i ka manao aku ia Hawaii he Aupuni Kuokoa ia, aole loa hoi kekahi o laua e lawe i kela aina, a me kau wahi oia aina ma ke ano kuokoa, a ma kekahi ano e ae paha. O na mea i kakau i na inoa malaio nei, oia ke Kakauolelo nui no ko na Aina e o ka Moiwahine o Beritania a me ka Elele nui i ko na aina e o ka Moi ke 'Lii o ko Farani, ma kahi o na 'lii ma Ladana, ua makaukau pono laua ma keia oihana, nolaila, ke hoakaka nei laua ua ae pakahi na Moi i keia olelo aelike. A no ka oiaio o keia olelo ua kakau laua i ko laua mau inoa ma keia palapala hoakaka, a ua kau hoi i ko laua wepa oihana.
"Kakau lua, ia ma Ladana, i ka la Iwakalua-kumamawalu o Novemaba, i ka Makamahiki o ko Kakou Haku Hookahi Tausani Ewalu Haneri me Kanahahumamakolu."
[Inoa] ABERDEEN,
[Inoa] ST. AULAIRE.
O keia ae la ka olelo kukala e pili ana i ko kakou Kuokoa i ae ia mai ai e kela mau Mana Nui o ke ao nei. Ke hoomaopopo nei no paha kekahi poe o kakou i ka wae ana o ke 'Lii puuwai lokomaikai, "Kauikeaouli ka Lokomaikai" ia Likeke a me kekahi alii kiekie a hanau o ka aina Timoteo Haalilio i mau Elele imi Kuokoa no Hawaii nei i na Mana Nui o Europa. Ua hele laua ma ke alahele me ka hoomanawanui, a ua ukali ia aku ka laua huakai e kekahi mau mea hou i hoouna ia aku. A mamuli o ko laua hoomanawanui ua loaa mai la ke Kuokoa a kakou e haaheo nei no ko kakou aina kulaiwi. A i ko laua hoi ana mai o Likeke kai hiki ola mai i Hawaii nei, a Haalilio, ua hoi kino wailua mai oia i ka aina hanau. Ua owili ia ia mau la e ka hauoli a me ke kaumaha, ua hauoli no ka loaa ana o ke Kuokoa, a ua kaumaha no ka hala ana oia alii kiekie a naauao o ka aina, a no ke aloha o ka Lahui a me ka hoomanao no na hana hoomanawanui a Haalilio ua haku ia he kanikau aloha nona. He mea maikai no hoi paha ia'u e heluhelu aku i kekahi mau olelo oia kanikau, e hoike ana i ke aloha o ka Lahui no ka Elele ahonui i haalele iho i na mea aloha mahope nei, ka aina hanau nani a au aku la i na ale huli lua o ka moana no ka imi ana i ka pomaikai no ka aina aloha, no na Haku alii a me na makaainana:
Auwe! ua make o Haalilio ko kakou Elele nei!
Make i Tahiti, i ka aina polikua a Kane,
Hoi kino wailua mai i Hawaii nei.
Aloha ino! ua make e, ko kakou Elele nei,
Hele hoi ole mai i Hawaii nei,
E uwe kakou me ke kanikau nona,
Aloha kana mau wahi i hele ai, me ka ua Puanaiea.
Aloha kuu hoapili o ka ua Puanaiea
Kuu hoa a'e ale o na kai a me na moana,
Aloha kuu aina hanau a me kuu alii
Aloha kuu hoahele o ke anu me ke koekoe.
Kuu hoahele o na waoakua o Mesiko
Pilikia i na muliwai, pilikia i ka ua
Pilikia i ke anu a me ka pololi,
Pilikia i na powa, a pilikia iwaena o na aupuni,
Aloha kuu hoa ohumu o na mea pono,
Nokamea, ua hoi hookahi oia ma ka maua huakai,
Auwe oe! e ka aina hanau, pua rose o kuu alii,
Auwe oe e kuu alii, kuu milimili, kuu haku o na haku,
E aloha aku i ka hu, ka makaainana ka puali, na alii,
No kamea, e ike lakou ia oe, aole hoi awau pu kekahi,
Ke hele e nei au i Mauna Kula nui,
Aia paha ilaila kuu Haku, kuu hoapili.
Auhea oe e kuu aina hanau o kuu Haku,
Ua wehe ia ka pilikia, ua pau ka poino me ke kaumaha,
Ua Kuokoa iwaena o na aupuni hanohano,
E! mai kaumaha oukou no'u nei,
E, he halialia aloha ia oe e ka'u Elele hoopii,
Ua kanikau au nou mai ka la a po
Aloha ino ko kakou alii i make aku nei!
E ke Aupuni Hawaii, e kanikau kakou a pau,
O T. Haalilio kekahi pua rose o Hawaii nei,
Ua make, ua nalo, ua hele i kahi ike ole ia,
Na kakou e kanikau aloha nona,
Aloha kuu aikane punana a ke onaona,
Ke hanini nei na kiowai o Kulanihakoi,
Ke haakokohi nei ka lani e hanau i kana keiki,
E ka hoapili o Haalilio, e kanikau no kou hoahele,
Ua noho ehaeha oe me ke kaumaha no kou hoahele,
Aloha ka limu ka kanaka o Manuakepa,
Aloha ka lehua o Mokaulele,
Aloha na ko a ka Aalahina i ka pali
Aloha ka maile laulii o Koiahi,
Aloha o Kanepuniu i ka wela a ka la
Aloha e ka ulu hala o Kekele i ka paia e ke onaona,
Aloha ka ahihi o Nuuanu i ka makani,
Aloha ka ua Kukalahale o Honolulu
Aloha o Panaewa-nui mokulehua
Aloha ko akua okioki poo o Mahiki
Aloha Waianuenue e pipio ana i ka pali.
Aloha ka ua Hee-koko-ula ia ka moana
Aloha o Kinimakalehua i ka wela a ka la,
Aloha Lilinoe ka wahine noho mauna,
Aloha ka nahele o Oopuola,
Aloha ke kawelu holu i ka makani,
E ka hanauna Hawaii, e kanikau ae kakou,
E ka Moi, e kanikau ae no Haalilio
E kanikau aku ia Iehova me na mea kani,
E hosana ia Iehova me ke ola a pau
Eia ka la a Iehova i haawi mai ai,
E olioli kakou a e kaumaha hoi.
E na makamaka a me na hoa'loha - ua lawe mai au i keia kanikau i mea e hoomaopopo ai ka kou i ka manao aloha o ka poe kahiko no ka Elele imi Kuokoa o Hawaii nei. Elike paha me ke alii haku mele kaulana o ka Iseraela, i haku ai i mele kanikau no Ionatona kona hoa'loha, a puana ae la i keia mau olelo pokole loa.
"Ua ehaeha au nou, e kuu hoahanau e Ionatona e,
He oluolu loa oe la'u, he kupanaha kou aloha la'u,
E o mai ana i ke aloha o na wahine"
Pela no hoi ko kakou mau Kupuna i owili iho ai i lei hoomanao aloha no ke 'lii a lakou i aie nui ai.
E na hoa o ka aina kulaiwi aloha. - I keia la ke akoakoa nei kakou me na hoomanao aloha, an imua o ke alo o ke Akua o Haalilio a me Likeke ma; a i keia wa no hoi, aia ke au la i ke kai anu o Kaleponi he mau Elele Hawaii, e hoao ana e noi i ka mana nui makamaka e hoomau mai no i ko Hawaii nei noho Kuokoa ana, a oiai hoi, aia i ke anu iniki o Wasinetona ke Alii o ka aina kahi i uwalo ai no ko Hawaii pono kumau. A i keia la hoi ke hui nei kakou a hooko aku i ka leo alakai o ke 'lii haku mele o ka Iseraela, "E noi aku oukou i maluhia o Ierusalema, E pomaikai auanei ka poe aloha aku iaia, etc."
Ua lohe iho nei kakou i na leo pule uwao o kekahi mau makua o kakou e nonoi ana no ka pono a me ka maluhia o ka aina Hanau a kakou i aloha nui ai. O ko'u manao aole no kakou e hookaumaha wale ia kakou me he poe la ua nele i na manaolana maikai no ko kakou aina, Ke hoomanao nei au i na olelo a ka Moiwahine Liliuokalani ma ka aina e, i ka wa i ninau ia mai ai oia no kona aina hanau a me kona pono pili paa, eia kana i pane aku ai i ka mea ninau:
"Poeleele maoli keia Honua, ke nele ke kanaka i ka manaolana."
A ua nele anei kakou i ka manaolana no ko kakou aina kulaiwi?
Ke hui nei kakou i keia la me na manao hoomaikai i ke Akua, no Kona mau hana aloha i ko kakou mau alii a me na kupuna o kakou i hala, Kona holoi ana i na waimaka o ka ehaeha mai a lakou aku. Ke hoomaikai nei kakou no na pono a me na pomaikai o ka wa i hala, a ke nonoi aku nei me na manaolaua ulu mahiehie no Kana mau kokua ana no ka wa e hiki mai ana.
---
(E nana ma ka aoao Ekolu.)