Ke Aloha Aina, Volume III, Number 50, 11 December 1897 — Page 5
This text was transcribed by: | Cathy Peloso |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POAONO, DEKEMABA 11, 1897.
Poakolu, Nov. 24, hora 12 awakea, o S. S. E. ka ihu, Latitu 32 13 degere, Lonitu 137, 56 minute he 351 mile, a he 1257 mile mai Honolulu mai.
Poaha, Nov. 25, hora 12 awakea, o S. E. ka ihu, Latitu 34, 55 degere, Lonitu 136, 56 he 353 mile, a he 1610 mile mai Honolulu mai.
Poalima, Nov. 26, hora 12 awakea, o S. E. ka ihu, Latitu 37.06 degere, Lonitu 125, 21 minute 333 mile he 1943 mile mai Honolulu mai, a he 133 koe hiki i Kapalakiko, huina 2087 mile moana mai Honolulu a Kaleponi.
He mahe maikai ka moana, ua hoohamau o Iehova i na ale, a ua papa hoi kona waha i na kikiao makani, a ua lilo hoi ia i mea hoopahaohao i na aliimoku wahi a lakou, a ma ko'u kamaaina loa i ko kakou mau kai o ke kai malino a Ehu a he oni ia, he oi aka keia, a ua hoonani nui ae au a me ko'u mau hoa hoa ike Akua lokomaikai. Ma ka Poalua owau o makou ka mea i loaa iki i ke anu, a ua nonoi aku no i ke Akua a ua loaa koke ka maha, no D. Kalauokalani a me Wilima Olo ka'u mau hoomaikai nui ana, no ko laua pulama ana i ko'u mau hora o ka ehaeha, a na ke aloha o na lani i hoomaha koke ae ia makou.
Poaha, Nov. 25, he uhi wai ka mea i ike ia e makou a o ka hoomaka ana mai ia o na keehina o ke anu, aohe ikeia o ka la. Poalima ae, poha ka la kalae ka lani, a he wahi aheahe makani mamua mai, nui kona huihui na ano like me ka Waikoloa, ka makani anu o Lihue, oia ka wa a na malihini i kipu ae ai na pilihau, keke, o ka mamao mai ka aina mai he 300 a oi mile, ma keia wahi i ike ia aku ai, me he la o kahi keia ke Aku i hoomanao ana i ka poke Aku hou.
Ma ke kulana o na 'lii moku he oluolu, a he kaulike ma na ano a pau, a no makou Hawaii iho hookahi ke kaunu ana i Waialohia.
O ka pii ana mai nei o Auseteralia iloko o ka ino, a ia makou mai mahope he malie loa.
Ua hiki mai makou i Kapalakiko nei i keia kakahiaka Poaono hora 9 a.m., ua halawai me Keoki Makapolena me ke ohohia nui, eia makou i ke Kaleponi Hotele i ka papahele ewalu ke kiekie mailalo ae o ka honua. A ke ike kumaka nei i ke anu iniki ili o Kaleponi.
E aloha i ka lahui a nui.
JAS. K. KAULIA.
Kaleponi Hotele, Nov. 27, '97.
Oneki o Gelic, Nov. 26, 1897.
* * * * *
Aloha oe:
Ua loaa ia'u he manawa e hoike aku ai ia oe no ka makou huakai hele au moaa, po Poaono a ao lapule, he malie ka moana, po ia la me ka lai-ku, me he lokowai la o Waiakea, po a ao ae Poakahi, malie no, aka, he oaheahe makani mai ka hikina hema mai a po ia la, Poalua, he wahi oaniani makani no, aole nae he ikaika loa, Poakolu, he oia mau no, Poaha, he wahi ano kualau me ka makani mamua mai a po ia la, Poalima keia a'u e kakau nei, he 144 mile i koe, hoea makou i Kapalakiko ko makou mau ola kino he oluolu me ua ohua e ae a pau.
A ma keia wahi, ke hai aku nei au ia oe, ua loaa ia ko'u kokoolua James K. Kaulia i ka fiva ikaika ma ka auina la Poalua, a ia ahiahi, lohe mai la au he ma'i, hele aku la au e hui ma kona rumi, ike iho laau he fiva, haawi aku la au he mau wahi huaale, he ekolu o'u hele ana ma ia po a ao ae Poakolu, haawi hou au he mau owili pauda hoopau fiva, ano loaa iki hoika oluolu, a hoike ia aku la keia pilikia i ke kauka o ka moku, aka, ua nui no hoi ko'u makaala ma na ano a pau i ko'u hoahele o ka hana a ka lahui, a pela pu hoi me William Auld, a loaa ka maha iaia ma ia ahiahi, anu loa ka mea nana e kono ia'u e hoi e moe.
I keia la, me ka hauoli au e hoike aku nei, ua oluolu oia, a ke holoholo pu nei maua ma ka oneki, a ke kakau leta pu nei, a akahi no au a maha ae, a ina e oluolu ole oia, e haule iho ana no Kaleponi nei no kekahi manawa, aka, ua oluolu, a e nana ae au no keia mau la hou.
O ka mea nui wale no a'u e olelo ae, o ko ke Akua ae ana mai e loaa ka maha ia maua ma keia onawaliwali i loaa iko'u kokoolua J. K. Kaulia, a na ke Akua e kokua ia maua ma ka maua huakai hele no ka poo o ka aina hanau. A no ko makou mau hoa hoi e hele pu nei ma keia huakai a me na Senate, hookahi no o makou manao, e kupaa ana no makou maluna o ke kumuhana kue i ka Hoohuiaina a me ke koi pu aku no ke Aupuni a kaua i ake nui ai, akahi no a maha ae ka manao no ia mea.
E holo aku ana makou no Uta, ke hiki aku i Kapalakiko. Mai poina ka lahui i ke noi ana i ke Akua no makou. Aloha aku i ka Peresidena Wahine a me kona Papa Hooko ahonui, a i ka lahui holokoa no a pau,
Aloha kaua,
D. KALAUOKALANI.
P. S. --Eia makou iloko o ke awa o Kapalakiko, hora umi me hapaha, ku iho la makou hookahi mile ka mamao, apopo lele no uka. Ke lohe ia nei, ekolu malama, a i ole, elua paha, hapai ia ka Ninau o Hawaii. I nui keaho. Aloha no
D. K.
KA BANA LAHUI MA KA PAINA LUAU NUI.
Ke hookokoke mai nei ka la e wehe ia ai o ka paina luau nui e haawiia aku ana no ka pomaikai o na Elele a ka Lahui, ma ka pa e waiho wale la ma ka aoao ma Waikiki iho o Wasinetona Hale ke hiki aku ma ka Paono ae nei Dekemaba 11, nolaila, ke konoia aku nei ka poe he aloha aina oiaio kekahi iloko o lakou, e alu like ka pule ia Hakalau, e lawe ne i ka lakou mau kokua ma ka Home o ka Peresidena Kuaihelani Campbell me ka hoohakalia ole aku.
Mai minamina pu hoi ika oukou mau kenikeni i ke kuai ana i na kikiki o ia luau, no ka mea, aole keia he pono no ka mea hookahi, aka, no ka lahui Hawaii holookoa keia mau pono a na Elele e na'i la, e alo hoomanawanui pu la hoi i ke anu o Amerika Huipuia. Mai hoike pu i na manao kuee no laua, oiai, o ka makemake o ka lahui ka laua e hooko la, aole hoi no laua ponoi iho.
Ma ka hora 12, a i ole, hora 1 o ia awakea e hoomaka ai ka paina ana, a ua makemake ia kakou a pau loa e hoea aku malaila. E hiki pu ae ana malaila na opuu rose a ka lahui, oia hoi ka bana lahui e hoolealea i ke anaina kanaka e akoakoa ae ana malaila i ke ao a me ka po.
Nolaila, e ka lahui, e wehe ae i ka waha o ka oukou mau eke kalena, a e haawi no ke ola o na Elele a ka lahui, i na kokua ana a pau e hiki ana ia oukou.
UA KOKOKE MAI KA HOPENA O KO NOA MAU LA.
Eia ko Noa mau la o keia ola ana maluna o keia ilihonua ke hookokoke loa mai nei, he uku hoopai hoi o ka make, no kana hana puuwai eleele i hana ai maluna o ke kino o kekahi pake malama halekuai o Molokai, he mau mahina i hala ae nei.
Ua lawe ia mai oia i Honoluu nei e hookolokolo ia ai i kela kau kiure mua aku nei, a ma ia kau kiure, ua heahewa ia oia ma ke degere ekahi o ka pepehi kanaka, a ua hooholo ia, e li ia oia maloko o Kawa, ma ka Poakahi e hiki mai ana, Dekemaba 13, mawaena o ka hora 8 o ke kakahiaka a hiki i ka hora 12 o ke awakea.
Aole he manao iloko o makou e li io ia ana oia ma ka la i hoike ia ae la, no ka mea, eia ke kanalua nei kekahi poe luna aupuni aole kela he uku hoopai kupono i hookau ia kau maluna ona. A oia ka makou e upu ae nei, e hoopakeleia ae kona ela mai ka amaua li kauaka ae.
KA HUI LAWE OLA.
HOOPUPUIL@IA KA NOONOO O KEKAHI KAMAAINA O HONOLULU NEI.
Maloko o ka nupepa Koronihala o Kapalakiko o Nov. 28, i hoea mai maluna mai o ka mokuahi Auseteralia i ike iho ai makou i kekahi mea e pili ana no Walter J. McBride, ka haole uku dala o ka hale banako o Bihopa ma ae nei, a penei ka olelo a ua nupepa la i lawe ia mai e makou ma ke ano nui:
Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Gealic mai Honolulu mai ma ka la inehinei, na lawe pu mai la oia me kekahi lono ano nui e pili ana no J. Walter J. McBride, ka haole haawi dala o ka Banako o Bihopa Ma, he kanaka opio hoi 1 kamaaina i na poe o ia kulanakauhale, ua pupule oia, a ua olelo ia ae, mamuli no ia o kona huki ana i ka pepa make o ka hui lawe ola ana hi i komo ai he eono makahiki i hala ae nei ma Seattle.
Wahi a na lono i lohe ia mai, he makahiki i hala ae nei, ua hoikeia mai la iaia,e make ana oia ma keia mahina, no ka ukali ana aku hoi mahope o kona mau hoa e elima i hala e aku i ka make, mamuli o ko lakou lawe ponoi ana ae no i ko lakou mau ola.
O na mea e pili ana no keia kono, ua huna iho kona mau hoaloha pilipaa mai ka hoopuka ia ana aku i ke akea, aka, he leta nae i loaa mai i kekahi hoaloha o McBride e noho ana ma keia kulanakauhale i hoike mai i kekahi mea e pili ana nona. Ua hoomaopopoia, he makahiki i hala ae nei ua huki iho la oia i ka pepa o ka make, a ua haawi ia mai la he 12 mahina moma e lawe ai i kona ola, me he mea la, na keia mea i hoinoino loa i kona noonoo, a ku a pupule maoli. Ua laweia aku oia mai ka Hale Banako aku, a aia ke malama ia la e kona mau hoaloha, a e lawe ia mai ana oia ianei i keia mau la iho, malia o loaa hou iaia ka noonoo maikai.
He 30 wale no ka nui o kona mau makahiki, a oiai oia ma Seattle, ua loaa iho la iaia kekahi puu dala mahuahua malaila, nona ka waiwai io o $80,000, aka, ua lilo aku nae mahope mai, he kakini poe kanaka opio e ae i halawai like me keia haawina, a ma kekahi po, ua hooholo like iho la lakou, aole he waiwai o keia ola ana.
Nolaila, ua kukulu ae la lakou he hui lawe ola, me ka hauoli nui a hoohiki iho la hoi e lawe kela a me keia i kona ola i ka wa e hoea mai ai o kona manawa, a he umikumamakolu ko lakou nui, Ia po no ua huki iho la lakou i ka pepa no ka mea e make mua a he iwakaluakumamalu hora mahope iho, ua loaa aku la kekahi o lakou e waiho ana ua make loa. Mahope mai oia mau makahiki, na make mau aku la kela a me keia o lakou a hiki i ka loaa ana mai la ia McBride, a he elima hoi o lakou i waiho aku iloko o na luakupapau.
Ua hoi aku o McBride i Honolulu he eha makahiki i hala ae nei a komo aku la i ka hana ma ka Hale Banako o Bihopa, a mai ia manawa mai i pii mahuahua ae ai o kona waiwai a hiki ika wa i hoea mai la o ka lono e make ia.
Ua hoomaopopoia, ua hooko o McBride i kana hoohiki i lawe ai no ka mea, na hoolilo aku oia i kona mau waiwai a pau, a o na dala i loaa mai, ua hoahu aku oia iloko o ka banako me ka hooili ana aku maluna o kona mau ohana. Ua huli oia i pani nona no ka hale Banako, a ua loaa, a ua manao oia ma Kauiai oia e lawe ai i kona ola a ke kiai pono ia nei kona ola mai kona hoao ana aku e hooko i kona iini.
MAE KOKE NO IA OPUU NANI
Ma ka hora 4 o ka auina la Poaono nei, i haalele mai ai i keia ola ana o Mrs. Kalauikapu Reeves kekahi kaikamahine hoi a Laanui, iloko wale no o na la opio o kona hanu ana i na ea inea o keia ola ana.
He 21 ka nui o kona mau makahaiki, a aole hoi i piha ka makahiki o kona noho pu ana me kana kane mare, Charles H. Reeves, Ua hoonaauaoia oia ma ka halekula o Sana Anaru. Ma ka hora 3 o keia auina la Poakahi i hoolewa ia aku ai o kona kino lepo, a ua komo pu aku kona mau hoakula ma kapa huakai hope loa no ka'ilina o Maemae.
EIA KE HOOMAEMAE IA NEI,
Ua hele ae o Wm. Cunningham ma ka Poakahi nei, i kekahi poe o ke kulanakauhale nei no ka ohi ana i na kokua e loaa ana no ka uku ana i na hoolilo o ka hoomaemae hou ana i ke kahua heihei lio o Kapiolani Paka, eia ke hoomaemae ia nei ua paka la a ua kokoke e pau loa na hemehema, a me he la, e malama ia aku ana he heihei lio malaila, ma keiamua aku.
KA NUI O NA MAKE O KE KULANKAUHALE NEI.
O ka hoike a ka agena o ka Papa Ola no ka nui o na make o Honolulu nei no ka mahina o Novemaba i hala aku la, he 51 ka nui, o na make, a ua kokoke hoi e papalua ia kona heluna i ke na lahui e ae ke hoohui ia ae, a penei ka uni o na make i hoike ia ae:
Na Hawaii he 24, Pake 12, Pu@kiki 5, Iapana 4, Beritania 0, Amerika 2, ua lahui e ae 4. mai waena mai o keia heuna h@ 19 kane a me 15 wahine.