Ke Aloha Aina, Volume III, Number 50, 11 Kekemapa 1897 — Page 4

This text was transcribed by:	Rosemary Mccune
This work is dedicated to:	Kaelene Puanani Ahu Rey

4 KE ALOHA AINA, POAONO, DEKEMABA 11, 1897

==========================================

Ke Aloha Aina.

Hookumuia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

===================

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

======================

HONOLULU....DEC. 11, 1897

======================

E ULUMAHIEHIE MAI KO KALANI OLA KINO

He oia mau ho ka ulumahiehie mau o ko Kalani Aimoku ola kino, pela na lono i loaa mai nei maluna oka mokuahi Rio Janeiro ke kali hoomanawanui la no hoi no ka la e wehe ia ai o ka Ahaolelo o Amerika Huipuia, a he manaolana hauoli mau no hoi Kona, he lanakila no ke loaa mai ana i Kona mau makaainana, i kaili wale ia aku kona pono. O Kana wale nmo e iini mau la i na wa a pau, e hoomau aku ka lahui i ka noho ana me ka maluhia a me ke noi mau ana aku i na Mana Lani, e komo pu mai Kona Uhane e kokua i ka lahui i hoonele ia me na pono o keia noho ana. Aloha wale Oia.

==========

WELA IO KA HAO INA ALOHA AINA

UA PAE MAALAHI AKU NA ELELE.

Ma ke ku ana mai o ka Rio de Janeiro mai Kapalakiko mai, i loaa mai ai ia makou na mea hou e pili ana i ko kakou mau Elele, nana e hoonuanua aku nei i na kolamu o ka kakou hiwahiwa KE ALOHA AINA, me ka hiaai nui, ka mea hoi a makou e poina ole nei i ka hoomanao ana i ka olelo kaulana a ka Peresidena o ke Aloha Aina, e kikeke mau nei i na umauma o na kanaka Hawaii a pau, "ke hoohana la ka lolo i ka lolo," aia ka pahu hopu o ka lanakila.

Ma na lono i loaa mai ia makou, ua alo aku ka mokuahi Auseteralia iloko o ke ehuehu o ka ino, ina la mamua aku o ko na Elele haalele ana iho i na kapakai o Hawaii nei; aka, i ko na Elele wa hoi i kau ai maluna o ka mokuahi Gaelic, ua ae ma ka Haku Mana Loa, e hoolakalaka ina ale ahiu o ka moana, a e hoolilo hoi i ko lakou kupikipikio ana i mea nawaliwali, ke mea hoi a na Elele i hoike mai nei, ua like ke kai o ka moana Pakipika, me ke kai malino o Ehu, ka lana malie.

Nani ko kakou hauoli i ko ke Akua ahonui, i ka hoike ana mai la i kona aloha, ma ka malama maikai ana ma ka laua huakai au moana, a hiki aku la i ka pae ana i ka aina maloo, a aia paha i ke Kapitala oWasinetona, i ka hale Ahaolelo Seanate, kahi hoi a kakou a pau o kau mea aku ai na maka, o poha hou mai ana he leo hoolana mai ke kai mai, ua ao oe e Hawaii. A oia hoi ka makou e hoike aku nei, i nui ke aho, a e hoomanao iho, hookahi a kakou hana e na'i aku ai mahope nei, oia ko laua ola o ka noho ana i ka aina malihini, a hiki i ka wa e lawelawe ia ai o ko kakou pono iloko o ka Hale Senate. E nonoi mau aku kakou i ke Akua e hooko ia mai kalaua misiona no ka pomo o ka lahui Hawaii.

==========

EIA KE EMI LIILII NEI ANEI KA LAHUI?

Ma ko makou hoomaopopo ana iho i ka hoike a ka agena o ka Papa Ola e hoopuka mau nei maloko o na nupepa no ka nui o na make o ke kulanakauhale nei i kela a me keia mahina. Ua ulu mai la iloko o makou na manao hohuoi, a makou hoi e ninau aku nei i ke akea, eia anei kakou ka lahui ke emi liilii nei, mamuli o ka anai a ka make?

I ka wa a ka make i lawe aku ai i kekahi o na heluna o ka lahui Hawaii, ua hoea mai anei he opuu hou no ke pani ana ma kona wahi He mea keia na makou i kaumaha mau ai i kela a me keia manawa, ka ike ana iho eia ka anela o ka make kaluku mau nei i ka lahui Hawaii.

He hookahi no paha kumu nui oia no ka hoohemahema o ka lahui i ko lakou mau ola kino. He maka'u kekahi poe o lakou i ke kii ana i na laau ma na hale kauka, a hookuu aku la hoi i ka make e hoopunana iho maluna o ko lakou mau kino, me ko lakou huli aku mahope o na alakai ana a na kahuna epa a hoopunipuni, a hiki i ka wa e nawaliwali loa ai, alaila, huli hou ae a kii aku i kauka, aka, ua hala aku la nae ka wa kupono no ka lapaau ana.

Maloko o keia hoike he umikumamaiwa poe i make o loko o ka mahina o Novemaba e pau aku la, ma ka lapaau ole ia e kekahi kauka, a he hoike maopopo maoli mai kela, ua mauna maoli no kela poe i ko lakou mau ola e make, me ka noonoo ole ae e kii i laau, a i ole e huli aku i kahi o na kauka e lapaau kupono ia ai lakou.

Nolaila, e ka lahui, e hoaokanaka mai kakou, aole no ka poe i hala, ua hala lakou, aka, no kakou e ola nei, i ka wa e loaa ai i kahi onawaliwali, e huli koke

aku i kahi o na kauka lapaau, a na lakou hoi e haawi mai i na laau kupono no ka ma'i. I mau ai ke o ana o ka heluna lahui Hawaii i keia mau makahiki o mua ak nei e hoea mai ana.

O ka apauui o ka lahui Hawaii e make mau nei, ua hiki ole ia i na wahine Hawaii o ke kulanakauhale nei ke pani aku ia mau hakahaka, a pela makou e hoomaopopo ae nei, eia ka lahui Hawaii ke emi liilii nei. Koe paha na wahi mawaho aku nei o ka kulanakauhale, no ka mea, ma kekai mau wahi ua hoomaopopoia ka pii ana ae o ka lahui.

===========

HALA NE ELELE A KA LAHUI NO WASINETONA.

Ma ke ku ana mai nei a ka makuahi Auseteralia i keia kakahiaka Poalua mai Kapalakiko i loaa mai ai na lono hope loa no na Elele a ka Lahui, a oia hoi ka makou e hoike aku nei no ka pomaikai o ka lahui Hawaii.

Oia hoi, ma ka Poalua o kela pule aku nei, Novemaba la 30, hora 6 o ke ahiahi i haalele iho ai na elele a ka lahui ia Kapalakiko a kau aku la maluna o ke kaaahi e holo ana no Wasinetona ma ke alahele e kipa aku ana ana ma loko Paakai.

I ka Poaha Dekemaba 2, i manao ia ai oia ko laua la e hiki aku ai i Loko Paakai, a mahope o ko laua hoomaha ikik ana malaila no hookahi la, e hoomau loa aku ai laua ma ka laua huakai imi pomaikai.

Ma ka la Sabati, na telegarapa aku lakou ia Kalani Aimoku, e hoike aku ana i ka lohe Iaia, eia lakou ua hehi i ka lepo o Amerika, a ua panai ia mai hoi ka lakou pane me na manao piha me ka hauoli.

He maikai no ko laua ola kino a pela pu me kekahi mau hoa e ae o lana, a o ka laua mea nui i ake nui ai, o ia no ko ka lahui noho ana aku mahope nei me ka hoomanao pu aku ia laua.

============

HEAHA KA KAKOU HANA PONO E HANA A I?

Ua ulu mai keia manao iloko o makou, mamuli o ka loaa ana mai o na lono e hoohaoli ia ai o ka manao, no ka pae maalahi ana aku o na Elele i Kapalakiko a me ko lakou hala ana aku la no Wasenetona no ka buli ana hoi i kahi e hoihoi ia mai ai o na pono o ka lehui, ke Alii a me ka aina i pakaha wale ia e na poe puni waiwai i hiki mai i na paemoku o Hawaii nei.

Heaha ka kakou hana pono e hana ai? He lehulehu wale na kumu a kakou e pono ai e hana, aka, o ka mea nui wale no paha, oia ko kakou huli ana aku i kahi e loaa ai o ka ola o na Elele a ka lahui e alo hoomanawanui la i kae anu o Amerika no ka auamo ana aku i na koikoi o ka hana i hookau ia aku maluna o laua.

A pela makou e haawi ae nei i na mahalo kiekie ana i na lede aloha aina oiaio, i ko lakou hapai ana ae nei he hana e hiki ke loaa mai he mau kokua ana aku i na Elele. Nolaila, e ka lahui mai o a o ka aina, e pelu i ko oukou mau kuli, a e nonoi aku i ka Mea Mana Loa, e kokua mai ia kakou.

O kekahi hana pono a kakou e hana ai, oia no ko kakou noho lokahi ana, a mai hoike hoi i na manao kuee mahope nei, no ka mea,o ka pono a laua i hele aku ia a me Kalani Aimoku pu hoi e noho hoomanawanui mai la i Wasinetona e na'i la, no kakou no ia a pau, a no ka kakou mau hanauna aku hoi mahope aku.

============

HE OIA MA NO O KALANI AIMOKU.

E like me na lono i loaa mai maluna o ka mokuahi Rio Janeiro no na mea e pili ana i ko Kalani Aimoku ola kino, pela no na lono i lawe ia mai la e ka mokuahi Auseteralia.

He maikai Kona Ola Kino, a pela pu no hoi me ko Kona mau hoa, a ua hoohauoliia hoi ko lakou mau manao i ka lohe ana aku ua hehi aku la na kapuai wawae ona Elele a ka lahui i ka lepo o Amerika Huipuia, ka aina hoi a lakou e noho hoomanawanui la ho ka wa e hoea mai ai o ka ninau e pili ana no Hawaii nei.

He hookahi wale nomea nui Ana i ake mau ai e loe, o ka hoomau o ka lahui i ke kupaa ana mahope o ke aloha i ka aina. Nolaila, e ka lahui e hoomau i ko kakou noho aana me ke kupaa maope o ke aloha i ka aina, ka Moi a me ka lahui, a mai puni nei aku hoi i na hoowalewale ia mai.

============

NEE MUA NA HANA O KA PAINA LUAU NUI

Eia ke nee ma nei na hana o ka paina luau nui a ka lahui, a na wahine aloha aina oiaio hoi e hooikaika pauaho ole nei no ka pono o na Elele a ka Lahui e hana lano ko kakou mau pono ma Wasinetona, me ka holopono loa.

Ma keia kakahiaka Poalua i hoomaka ia ai ke kukulu ana o ka lanai ahaaina, a na makaukau hoi na mea a pau no ia la e hiki mai ana, aka, o na poe e ae no a pau he mau makana kokua aloha ka lakou, aole i pani ia ka puka no ia mau kokua.

Aka, mai noonoo nae kakou o ka kakou mau makana i kokua ai ua lawa aku la noia, a e ai wale hoi kakou iluna o na papaaina, aole loa kakou e hana pela. aka, e unuhi maoli ae no kakou i ka kakou mau dala, a kuai aku imau kikiki no kakou e hele aku ai i ua paina la, no ka mea, he lehulehu na poe i kokua mai, a ke hookuu ia kekahi poe e ai wale me ka uku ole, alaila, ua noa keia papaaina i kela a me keia i kokua mai.

Nolaila, e ka poe alona aina io mai miamina i ka ma kenikeni ia la, o ka mea, o na kenikeni a pau e haawi ia ana ia la, no ka pono no ia o na Elele a ka Lahui i alo hoomanawanui aku la ike auu o Wasinetona.

---o---

E kuai kudala iaaku ana koena o na waiwai o Komisina Hawes ma keia pule aku.

============

NA ELELE HAWAII NO WASINETONA.

e Alahele Maluna o na Ale.

Ike ia Kaleponi he Aina Anu.

O ka hora 5 ahiahi Poaono, Nov. 20, 1897, oiai, ka mokuahi Gelika e motio ana ma kona alahele moana no ka Ipuka Gula o Kaleponi, a oiai au a me ko'u mau hoa Elele e hoomau ana i na kiani hainaka ana, no ka haawi ana aku i ko makou aloha no ka ohana, ka lahui a me ka aina, aia hoi e hoopulu elo ana ke waimaka i na lihilihi, e mea e ka ehaeha i na hoomanao ana ae no ka aina, a oia ka'u i huli iho ai, a olelo aku la i ko'u mau hoa Elele He koikoi ka pohaku a he kaumaha hoi ke one, aka, o ke aloha hoi no ka aina, aohe ona mea kaupaona nana e hoike mai ka nui o kona kaumana. Ia makou i kaulo ae ai ma ka Poe-mai-hole, ua pane hou ae la au i ko'u mau hoa Elele, i anei e ku ai ka hooiloilo a na enemi mahope o kakou, kahi nona ka oleloia, hele aku no ka ike, o ke kanaka Hawaii a ka Poe-mai-hole hoi aku, nolaila, ia nei haalele kakou i na hooiloilo a noho pu me keia poe, a na ka hua o ka hana a kakou e auamo nei e hoike mai i ka la e hoea mai ana.

Kaalo hope ae la o Daimana Hila, haawi na Good-Bye ana nona, a hala o Makapuu, he manawa pokole ua uhi mai lanaeheu o ka po, a nalohia aka la na kuahiwi e uhi ia ana e ka ohu, o N. E. ka ihu, he malie ka moana, aua hamau hoi na ale ahiu, he wahi aheahe makani mama mamua mai. Sabati Nov. 21, ua akoakoa ae la makou Elele, a haawi iho la i manawa maikai e hoonani ai i ke Akua. Ma ka hora 12 awakea, oia la aia makou maluna o Hawaii, ma ka Latitu 23, 24 degere, Lonitu 154, 18 minute he 240 mile mai Honolulu mai.

Poakahi, Nov. 22, hora 12 awakea, N. E. S. ka ihu Latitu 26, 34 degere, Lonitu 149, he 326 mile mai Honolulu mai, he Hema Hikina ka makani, mau ka malie o ka moana, me he la o ke kai malino o Ehu. Ma ka hora 8 p. m. oia ahiahi halawai makou me ka mokumahu Copatika mai Kaleponi mai, hookahi mile me ka hapa ke kaawale mai a makou aku, ho-a na ai kao, hookani na oeoe.

Poalua, Nov. 23, hora 12 awakea, o S. ka ihu, Latitu 29, 28 degere, Lonitu 143, 55 minute, 340 milw, 906 mile mai Honolulu mai.