Ke Aloha Aina, Volume III, Number 49, 4 December 1897 — Page 7
This text was transcribed by: | Teru Enomoto-heyl |
This work is dedicated to: | Mahalo for the opportunity to participate in this project! |
KE ALOHA AINA
POAONO, DEKEMABA 4, 1897
HE MOOLELO WALOHIA.
NO
ALANADELA
Ka Wahine Hoopahaoha o ka Aahu Keokeo
A I OLE:
Ka Lo@a Hookani Pila o ke Kulu Aumoe
I ka hooki ana ae o Alanadela i kana kamailio ana, na ike ia aku la ke poo o ua Rodufa nei e kulou an@ ilalo, me he mea la, e hoike @koa mai ana no, ala he hana nui ke hana mao ole la iloko o kona puuwai.
A liuliu keia kolou ana o ua Rodufa nei me ke kopekope ana iho i ka lehu o ka puu ahi e a ana, ua aea ae la kona poo iluna a me ka leo uahoa, ua pane hou maila @i@ penei.
Aole, aole loa au e ae aku ana i kau noi, no ka mea, o ka mea a ko’u lunaikehala i ike ai he mea pono ia ua’u e hana ai, oia ka’u e hooko ai ina no aole i kuikahi ka manao o na lani no ia hana a’u i manao ai e hana, e hooko aku ana no au me ke kuemi hope ole.
I ke kuu, ana iho o ka leo o ua Rodufa nei, ua lohe ia aku la ka leo o Alanadela e uwe paiaum@ an@ kona wa i hoomanao ae ai, ua kokoke loa mai kona wa e hoolilo ia ai i kino kane, e au@mo ana hoi i na hoopai o ka inaina o Rodufa maluna o k@na mea i alo@a ai a me ka wahi malihini @himaka eleele nona ka ikaika lua ole ana i ike mua ole i kona lua.
No kekahi mau @ ekona wale n@ keia noho hakanu ana o ua Rodufa nei ua ike ia aku la kona lima i ka @alau ana iho iloko @ kona pakeke a @ ae la i kekahi mea hulali a no ka malamalama hoi o ka puu ahi e a ana e hoike mai, o keia mea hulali nei iloko o ka poholima o ke kana opio, aole ia he pahi aka he upa oki lauoho no ia.
Milimili iho la oia i ua upa nei @ka hoopapa ana iho i kahi oi o ua upa la me kona manamana nui akau, a i kona ike ana, he oia mau no ka oi @ ka upa, ua nee mai la oia no kahi a Alanadela e noho nei.
I kona Kokoke loa ana mai i kaki a Alanadela e noho ana, ua bapai kokoke ae la kona lima e paa @ a i @ a maluna o ke poo o Alana@ m@ ka makaukau mau ana e apahu pu ae i na oho nani e kuuwelu ana ma na kipoohiwi o ka kaua Alan@ela.
A @ ka manawa hope loa, ua p@ h@ mai la ka leo o ua Rodufa n@ na mai penei @ hoomaopopo e ka wahine lapuwale, eia ka upa ma kuu lima me @ maka@u no ke oki ana aku i na owili @ u i haaheo mau ai @ka o @a ana @ kou ik@ ana ia @ u owili lauoho nani i keia p@ a he mau olelo hope ane kau i m@ke@ake ai e kamailo mamua o ka moku ana aku o kou lau ho.
Aole leo i pae aku mai a waha aku o ka kaua Alanadela, no ka mea, ua maopopo no @aia he ino wale no ke pane ia m@ana iai aka, o na waimaka e @iolo an@ ma kona mau papalina ola wal@ no ka mea nana e pane aku la m@ ko Alanaela aoao.
Hala ae @a @ e mau sekona, aole he leo @ane ma ko Alanadela aoao, ia wwa no i iho ai ka upa a ua Rodufa no akua a na owili lauoho nani e kuuwelu ana maluna o na kipoohiwi o Alandela, aka, me kahi ikaika uuku i loaa ia Alanadela, kue aku la kona mau lima palupalu i keia mau hana hoomaewaewa a ke kanaka lokoino, a me na waimaka e hiolo ana ma kona mau papalina, ua pane aku la oia me k@ leo ku i ka walohia.
E Rodufa, ke kanaka puuwai lokoino, aole anei i lawa kouo hoomaewaewa ana ia’u ma ka hoaahu ana mai ia’u i ka lole kane? E hookoe i ko’u lauoho, no ka mea, o ke kahiko no ia a kuu kino, a i na aole i lawa iho la kaou inaina alaila, e lawe mua i kuu ola mamua o ko’u ike ana ua hoomaewaewa ia au.
Hulili ae la na maka o ua Rodufa nei me ka piha inaina, a me na kui e aki paa ana, hapai ae la oia i kona lima kekauha o ke aloha ole a kui aku la ia Alanadela ma kona mau maka, a me ka leo o ka lokoino, lohe ia aku la kona leo i ka hooho ana ae a wawalo hele aku la iloko o ua ululaau la.
Aole a’u nana i na o ke kahiko ia o kou kino e haaheo ai, a ina ua make oe e hooi loa ia ae kou nani. alaila, eia ka puupuu no kou mau maka e hooi loa ia aku ai o kou ui.
Hehee aku la ua Alanadela nei a waiho aku la iluna o ka lepo me na kulu koko e hiolo mai ana mai kona mau maka mai, a maule aku la hoi oia mamuli o ka ikaika loa o keia puupuu a Rodufa i kui @.
Aka, aole kae i pau @ Rodufa hoomainoino ana, no ka mea, ia wa koke no ku ae la oia a haawi aku la he peku mahanahana ma ka poohiwi o Alanadela e waiho oni ole nei.
Iloko o keia mau sekono, ua hoohikilele ia ae la ua Rodufa nei, i ka uina ana mai oloko o ua ululaau la me he kanaka la @ e@ mai an@ no kahi ana e @h nei, i kela a me keia sekana, aia ua nakeke la ke hookokoke mai la i kahi a ua Rodufa nei e @ a ke lio la hoi ka pepeiao o ua Rodufa nei no keia nakee kupanah@.
No kekahi mau minute wale no keia lohe ana o Rodufa i ka nakeke ana, @ hoi, @ mai la ka mea nona ua nakeke @ aku la hoi oia, aole hoi ia he mea okoa aku, a@, o ka wahine no ia me ka uhimaka eleele @ mea hoiana i weliweli loa ai.
NA HUNAHUNA O NA AINA E
O ka @ i o na k@naka kin@iahi o ke kulanak@hale o Ladana he 1,000 Par s@ 1,500 Nu Ioka 1,100.
O ke aupuni o Rusia ke kiekie @ ka nui o na hooli o i kona mau pualikoa he $260,000,000; o Beritania kai ukali aku mahope aku he $190,000,000 Farani he $185,000 000 Gerema@ia he $150,000,000 Auseturia he 90,000,000 Italia he 65,000,000.
He eiwa haneri me umikumamahiku ka nui o na haleipukukui e hoopuni nei i na ka@akai o Beritania. He haleipukukui ko na kapakai o Enelani i kela a me keia 14 mile, o Irelani iloko o 334 mile, a o Sekotia iloko o 39 mile. O ka nui o na hale ipukukui a puni ka honua he 5,927 me 250 moku kukui, A ke pii mahuahu@ nei ko lakou mau heluna i kela a me keia makahiki.
Aia me ka Moiwahine Victoria kekahi mau uwati kahiko loa he elua o ka honua nei. He hookahi na k@ makapo a he hookahi he uwati kani i kela a me keia hora.
O ka Moi o ka Huita, eia ia ke mohoalii nei ma Amerika Hema, nona ka inoa o Guazone, he kanaka Italia, aia kona mau apana aina ma ka hema aku o Buenos ayres. He 66,270 ka nui o kona mau eka aina e ulu ia ana e ka huita a ua helu ia hoi ko@a mau kanaka hana ma ke t@usani, a he mahele hoi ko kela a me keia kanaka hana iloko o na me! E loaa mai ana. I ka wa e ohi ia ai o ka huita, ma kahi o 3,000 kaa ukana o na kaaahi e hoopiha ia e ka huita. Nui no.
He 643 ka nui o na hana o na pualikoa i komo ae ma ke kai huakai i ka la iubile o ka Moiwahine Victoria, he huina nui loa hoi i ike ole ia maua.
Ma ka helu lahui o na kulanakauhale nui o Iapana ma kela makahiki aku nei ua ike iho makou ua hiki aku ka huina lahuikanaka o na paemoku o Hawaii nei a pau ke noho maloko o kekahi kulanakauhale me ke koe okoa no o kekahi mau wahi, a penei ke nui o na kanaka o ia mau kulanakauhale pakahi. Tokio 1,368,070; Osaka 505,657; Kioto 342,724; Kobe 183,065 Yokohama 179,868; Nagoya 235,@; Hiroshima 101,094; Nagasaki 71,906.
O ka nui o na nota i uku ia mai o kekahi banako iloko o elima makahiki o Enelani, ua hoopiha ia he 13,400 pahu me ke dala, a ina kela mau pahu @ waiho @ina ia, ua hiki aku no ko lakou loihi ma kahi o 2 mile. Ina e hookau ia na nota i ukuia mai maluna kahi o kahi, e hiki ak@ no ke kiekie ma kahi o ka 5 @le, O ko lakou kaumaha he 90 tona, o ka huina waiwai io o ke@ puu dala he $8,750,000,000. Nui mo ke dala.
HAPENUIA!
MA KAHI O
L. B. KERR
E haawi aku ana makou he Hoikeike Nui.
Na PAPALE HOU, na PUA me na HULU MANU i hoounaia mai no no La Kulaia wale no.
O na Paikin Hou ma ke Kumukuai Haahaa Loa,
O ka makou KIULANI LAWNS a me an MASELANA, he 8 i a a me 10 i-a i ke 41.00, he nani loa, a ua papalua ia iho maumua o ka makou e noi nei
Eia makou ke kua hoopau nei i na LIHILIHI ma ka 41.00 o ka paa.
Na UHI MOE no na moe palua, he $1.00 pakahi,
Na KALAKOA HAULIULI paa loa he 16 i-a i ke $1.00.
He heluna nui no na KII BEBE a me kekahi mau KII PAANI e ae e hoea mai ana maluna mai o ka mokuahi Auseteralia e haawi wale ia aku @ e makou.
Na MIKINA HUMUHUMU e hoolilo ia aku no ma na uku liilii ia no ma ka mahina.
E lawe ia no na MIKINI KAHIKO ma ke kuapo ana.
L.B. KERR.
HONOLULU - ALANUI MOIWAHINE - HONOLULU
Ka mea nana e hoolako i na kanaka a pau.
HE HOIKE I KE AKEA.
MR. LUNAHOOPONOPONO:
Aloha oe:
Ua ike iho au ma ka helu 26 o ka nupepa “Ka Ahailono o Hawaii.” Nov. 26, i na manao pane o ka makamaka S.K. Huewaa no na mea e pili ana i ka pepa kakauinoa kue hoohuiaina a ke komite S.P. Kanoa o ka apana o Hana, Maui. No laila na ia pane i kono mai i keia makamaka e hoike aku e like me ke poo manao e kau ae la maluna, i ike mai ai na kaikuahine a me na Luna Nui o ka Hui Aloha Aina o ka apana o Hana, mai ka ua Pee-Papohaku o Kaupo, a hiki i ka wai kaulana e Keanae, ka poe hoi i hooko i @ make o ka lahui.
Ke hoike aku nei au me ka oiaio, aole i hana na komite wahine o Hana nei a me na Luna Nui o na Ahahui Aloha Aina, mawaho aku o ka mea a kakou e li’a mau nei, oia hoi, na pono pilipaa mai ko kakou mau kupuna mai, i hala e aku i ka po, oia hoi ka noho’na lahui i hooponoponoia malalo o ke Kujukanawai o ko kakou mau Moi a i kailiia aku hoi i keia wa e na lima o ke aloha ole, a ke hoike nei hoi kau pane, ua apuhiia oe me na maka keleawe o ka hilahila ole o na komite wahine; e ka makamaka maikai, ina e aui ae kaua a nana aia na “Olelo Noeau a Solomona,” e ike no kaua, ua hoike ia malaila.
He papale alii ka wahine noho pono no kana kane. Aole no hoi au i manao, ua hana na komite @ahine malalo o na hana i kulike me kau pane, ina kaua e kaana pono i ke ano o ka palapala poo kakauinoa @ na komite wahi@ i alo hoomanawanui ai i na pali o Kaupo, ua manao @nei @e he pepa kakauinoa ia e haa@ ana i ko kakou mau pono a Merika, oiai hoi, e kau ana kela mau hua olelo nunui moakaka ma ke poo o kela a me keia pepa kakauinoa, he “kue hoohuiaina,” a ke hoike nei no hoi ma kekahi hapa o kau pane no na mea e pili ana i na Luna Nui hoopono ole o na Ahahui Aloha Aina o Hana nei.
Eia ka ninau, heaha na hana pono i hana pono ole ia e na Luna Nui o na Ahahui aloha Ainia, aole anei o ke kokua hooikaika nui ana o na Luna Nui i ka pono holomua a kakou e makee nui nei, oia hoi ke Kue Hoohuiaina. i na oe e hoomaopopo ma na helu i hala o ko kakou mau wahaolelo, oia hoi ke kuahaua a na Peresidena o ka Ahahui Aloha Aina a me ka Ahahui Kalaiaina, ma ke ano, eia mai na Komite kakauinoa me na palapala Poo Kakauinoa i hoomanaia ma ka inoa o na Peresidena, e hoomanaoia, ua kuikahi na ahahui malalo oia mau Pepa Poo Kakauinoa, oiai, aia iloko o ka lokahi a me ke kuikahi ka ikaika o ka hana, a no kau pane ma ka hapa hope o kau itamu, oia hoi kou kono ana aku i ka Peresidena o ka Hui Kalaiaina e unuhiia mai kou inoa mailoko mai o ka pepa kakauinoa a J.K. Kaulia, eia ka haina malaila, aia ia iloko o ka paiki o J.K. Kaulia no ke alahele o Wasinetona.
Me keia mau hoakake, ke waiho aku nei au no ka apana o Hana e kaana i ka mea oiaio, ina nae ua hana io na Komite a me na Luna Nui o ka apana o Hana i ka mea e kue ana i ka pono o ka lehulehu.
Owau iho no me ka haahaa,
J.W.H. MOMOA.
Eia ke hoolalaia nei ka heihei au mawaena o Dan Ranier a me Kimokeo ke keiki Hawaii nanan i hoohaule i ka inoa moho o Dan Ranier ma kekahi heihei i malamaia ai ma ka la 19 o Sepatemaba aku nei.