Ke Aloha Aina, Volume III, Number 47, 20 November 1897 — Page 7
This text was transcribed by: | Mathew |
This work is dedicated to: | Kalaokananikiekie |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POAONO NOVEMABA 20, 1897
E MOE KAOO I KA UAPO
O ka la e kau ai o na Elele a ka lahui, maluna o ka mokuahi Gaelic, oia kekahi o na la nui a ka lahui Hawaii Aloha Aina e malama ai, no ka pono a me ka hanohano o ko lakou mau hoaʻloha e ao nei i ke kai o ka Moana akea o ka Pakipika, a pae aku i ka aina e olelo mau ia ai e ka poe holokahiki.
Makemake au e ike ia Kaleponi ka aina o ka nani me ke kilakila, a kau aku maluna o ka lio hao, e hoohana ia ana e na enegini mahu, e holo hoomaha ole ana i ka po a me ke ao, aia ka palena o ka hiki i Wasinetona, hui lululima pu me Kalani Aimoku o Hawaii a me kona mau hoahele e noho pu mai la i ka uluwehi oia aina malihini, e kau mai la na maka, o ka hoea aku o ko kakou mau Elele, me ka makana haaheo o ka lokahi, oia na palapala kue hoohui aina a ka lahui i hana iho nei.
Nolaila, e hoomanao e ka lehulehu, ke ike ia ka mokuahi i keia ahiahi, a i o e, i ke kakahiaka o ka la apopo, e hoomanao kakou, aia na Elele o ka lahui iluna o ka oneki o ka mokuahi kahi i kau ai, o i hakalia wale no i ka wa e hoike ia mai ai o kona holo ana, ke hoike ia aku nei ka lohe i na mea a pau, e hoopiha ae i ka uapo o ka laina mokuahi Pakipika, makai o Ainahou, no ka haawi ana aku i ko kakou aloha hope loa no na Elele, a me ka lohe ana hoi i ka laua haiolelo hope, no na hana a ka lahui e hana ai mahope nei, i ko laua wa e kaawale aku ai mai ka aina nei aku.
E moe kaoo e Moanalua e ke ahe makani lau niu o ke komohana; e nee e Kalihi i ke kula o Kaiwiula, e eu e Kapalama i ka makani Olauniu; e hele e Leleo i ka wai o Hauola; e moe kaoo ia Hooliliamanu i ka huina a Kale, e ku e ka Nekina i ka lio laau; e holoke e Nuuanu i ka Ua Popokapa, e Pauoa i ka pali nihoniho, e Manoa i ka Ua Kuahine, Palolo i ka Ua Lililehua, a me Waikiki i ke ehu a ke kai; e hoike ae i ko kakou mau manao aloha oiaio, ua pau na la o ka noho enemi ana, a he manawa keia no ke aloha, aole no i papa ia na kieke o ke aloha, ina no ke mau la no ke ohohia o ke aloha iloko o ka puuwai no ke kokua ana ia laua, haawi ia aku ia mau mea maikai, mai aua no ka mea, he hale leo ole ko kakou ka lahui Hawaii, o ko kakou aloha hoa kanaka ia e haawi ala. Pela pu no hoi me na ohu o ke kino oia hoi na lei hoouluwehi kino a me na po-ke pua hoonani rumi, i na kaikamahine mai hoi ia o ke ehu kakahiaka. O ka makou keia e hoike e aku nei i ola honua.
Ma ka Poakolu nei, ua hopu ia o Ioela, no ka pepehi i kana wahine. Pehea hoi keia e ka hoaloha, aole anei hoi e nana iho i na maka o kau mea i aloha ai i ke kaakaa ae o kona mau onohi maka malalo ae. E akahele, e mai hana hou.
Nuhou Kuwaho.
Ma ke ana mai nei a ka mokuahi Alameda mai Kapalakiko, ua loaa mai la na nu hou hope loa o na aina mamao, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke hoopuka aku nei makou me ka hoohakalia ole iho penei:
E LIIA ANA O DURRANT.
Kapalaikiko, Nov. 10. I ka hora 11 o keia la i heluhelu mai ai o Lunakanawai Bahrs i ka hoopai o T. Durrant no ka hewa pepehi kanaka penei: Ke kau nei au i ka hoopai o ka make maluna ou, a na Warden ka luna paahao o ke aupuni ma San Quentin maloko o kona mau paia e lawe i kou ola, ma ka Poalima, la 12 Novemaba, 1897.
LUKUIA HE PUALIKOA SI KHS.
Simla, Nov. 9. O ka hoike e pili ana no kekahi aliikoa a me kanakolu-kumalima poe koa Sikha no ke kolamu Kurram, i pepehiia maloko o na awaawa e na poe kipi, ua hoike pili aupuni la ae ia. Ua manao ia e pii ana lakou ma ka muliwai Kurmana no ke kokua ana i ko lakou mau pualikoa. A ia wa i iho aku ai lakou ilalo o kekahi awaawa a na mauu loloa e ulu ana, a ia wa pu no hoi i pahola ae ai o na alelo o ke ahi, ua emi hou aku lakou ihope, aka, ia wa no ua hoea mai la na enemi maluna o na puu a luku iho ia lakou ma ke kipu a me ka hailuku ana me na pohaku a hiki i ko lakou pau loa ana i ka make.
HAALELE O KAUNA OKUMA I KONA NOHO KUHINA.
Wasinetona, Nov. 9. Ua loaa mai nei he lono mai ke Kuhina Amerika Buck mai e noho ana ma Tokio i ke Keena Aupuni o Amerika, ua haalele aku la ke Kuhina o na Aina E o Iapana, ma ka la Sabati, i kona noho, a ua kohoia aku la o Barona Nishi no ke pani ana ma kona wahi. Ua loaa mai nei i ke Kuhina Iapana maanei ka hoike piha no na hoololi o ka Aha Kuhina ma Iapana mamua o ko Buck. Ua pani ia aku ko Kuhina Okuma wahi ma ke ano Kuhina o ko na Aina E e Baron Nishi. E paa pu ana hoi oia i ka hooponopono ana i na oihana mahiai a me ka lepo, a ua kohoia o M. Yamada ma ia wahi. Ua haalele pu aku o Kuhina Hoonaauao Hachisuka i kona noho a ua paniia e M. Hamonia. O Baron Nishi, ua noho oia ma Sana Peteroboro mamua aku nei ma ke ano he Kuhina no Iapana malaila. A oia kekahi kanaka makaukau loa ma Iapana.
HE KINO KUPAPAU I HOOMAINOINO IA.
Millvill. (N.J.) Nov. 7. Ua loaa aku i kekahi poe makaikai ma ka ilina kupapau o Mauna Pleastness, i keia la, ke kino kupapau o Mrs. Phoebe Tilton, ua hue ia mailoko ae o ka lua a e waiho ana maloko o kekahi lumulaau. Ua okiia omua o kona umauma me ka koi, a ua lilo hoi kona puuwai. Aole i loaa ka mea nana i hana keia mau hana hoomainoino.
ULU HOU NA HOOHAUNAELE I NA MIKANELE
He halepule Katolika ma Changto, Kina, kai loheia mai. u puhiia e na poe hoohaunaele i ke ahi, aole nae he ola i poino. O ke kumu i ulu mai ai o keia haunaele mamuli no ia o ka hoopai ana o kekahi hoahanau oia ekalesia i kekahi poe i loaa aku e hailuku ana me ka pohaku.
Ua ala mai na poe a pau oia kulanakauhale e hoohaunaele, a he lehulehu wale o lakou i hopuia e ke aupuni.
HE MAU TAULANI E MAKE LA MA NA ALANUI
Nu Ioka, Nov. 7. Ua hoouna mai ka mea kakau o ka nupepa "World" mai Havana mai. Ua hoi aku la o Weyler, a ua haalele iho la mahope nei i kana mau hana hoomainoino. O ka wa wi eia ia ke luku nei i ka lahui Cuba, ma ka umi tausani. Eia ka pololi ke pohola nei me ka weliweli nui, a ua hiki ole hoi i na 200,000 koa Sepania ke kue aku. He lehulehu walo o na bebe e omo ana i ka waiu o ko lakou mau makuahine, e kokoke iho ana e make, a ua make no hoi kekahi me na lehelehe i hele a maloo. Aia na Sepania ke uumi malie nei me ka puai ole ae o ko lakou mau leo no keia mau hiohiona weliweli.
He lehulehu o na kanaka e haule make ana ma keia a me keia wahi o na alanui, a mahope o ko lakou wae iho ana malaila no kekahi mau hora, ua hoea mai la na kaa bipi a hoouka ia aku la ko lakou mau kino make maluna o na kaa elike me na ukana a laweia aku la no kekahi wahi hookaawale ia.
Ua piha na ilina o na halepule me na kino make, a nolaila, ua hiki ole lakou ke kanuia ma ia wahi. He lehulehu wale o na kino make i hoolei waleia aku ma na kula akea i ai na ilio a me na manu o ka lewa. Mai ka wa i hoopuka ai o Weyler a hiki i keia wa, he hapalua o ka lahui e noho ana ma Cuba Komohana i pau i ka make, a o ka hapa iho i koe aia no lakou ke hookokoke aku la ma ke kae o ka luakupapau.
HE HAIOLELO KALAIAINA MALOKO O KA LUAKINI.
Nu Ioka, Nov. 7. O ka papa himeni o ka Luakini o na Makaainana i noho kahu ia e Thomas Dixon Jr no lakou hoi ka huina o kanaha poe himeni, aa hoole ae lakou i ka himeni ana maluna o ka papa himeni, me ka hoolohe ole i ka leo o ka lakou alakai; nona hoi ka inoa o Prof. Agramonte, no ka mea, ua haiolelo pili kalaiaina ae oia maloko o ka luakini ma kela Sabati aku nei, no ka heeoikpiko ana e puka o Seth Low i Meia.
Ma ka hora 5 o ke ahiahi la apopo e hoao ana o Manoa e hoemi iho i ka manawa holo o hookahi mile iloko o 2 minute paa. aole hoi i mau sekona kaulele kekahi, he ekolu kaa hehi wawae noho palua e holo pu meia ma ke kahua heihei o Kewalo. Ua hookuuia ua poe makaikai a pau e komo iloko o ka paka me ka uku ole.
HE MOOLELO WALOHIA.
ALANADELA
Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu Keokeo
A I OLE:
O Ka Loea Hookani Pila o ke Kulu Aumoe.
Nou e ka mea heluhelu, e haohao ana paha oe i keia hololio e ukali aku nei mahope o Rodufa a me kana kauwa e ahai la ka pupuhi no kahi e pakele ai o ko lakou mau ola, aole keia he hololio okoa aku, aka, o ka wahine no ia me ka uhimaka eleele e hookolo la ma ka meheu o Rodufa me ka puuwai i piha me ka wiwo ole, oiai oia e ake ana e loaa aku o Alanadela iaia mamua o ka lilo loa ana aku i kona mau enemi.
I ka wa o na kauwa hope a Rodula i komo aku ai no loko o ka rumi, no ka haawi ana i na kokua i ko lakou mau hoa, me ka ikaika hope lpa iloko o kona mau aahaki. ua haawi ae la oia he mau hauna pahi i oi ae ka weliweli i ko ka wa mua, a iloko o ka wa pokole wale no. ua pau loa iho la na kauwa i ka luku ia.
I ka ike ana o ua wahine nei aohe mea ona mau hoa paio i koe me ka hakalia ole, ua hemo akula oia no waho o ka rumi, no ka hele ana e huli i ka wahine opio me ka haalele ana iho ia Rodika, aka, i kona wa i oili aku ai iwaho, oia no kona wa i ike aku ai he mau hololio i lako pono me na mea kaua, a mawaena o lakou e paa ana lakou i kekahi mea nui eleele, a mamuli o ka pouli loa, ua ike ole aku la oia ia mea, aka, ua hoopuiwa ia nae oia i kona wa i lohe aku ai i kekahi leo wahine e uwe ana mai ka mea pouliuli ana e ike nei.
Noonoo koke iho la oia i kana mea e hana hou aku ai, a me ka hooulolohi hou ole aku, ua hooholo iho la oia, e uhai mahope o kona mau enemi i na no ka make a lanakila paha, e hana ana no oia no ka pono o kona hoaloha iloko o ka ehaeha, oia hoi o Rodika.
No aila, me na kapuai wawae mama, haalele iho la oia i ka hale o luna a iho aku la hoi ilalo no kahi a kona lio e ku ana, kau koke ae la oia maluna o kona lio a kuupau aku la hoi i ka holo a kona lio, mamuli o kona ake ana e loaa aku kona mau enemi, mamua o ko lakou nalowale loa ana aku iloko o ka pouli, a na ke pohapoha hoi o na kapuai wawae hoo kona mau enemi i hoike mai i ka wahine me ka uhimaka eleele aia no lakou ke nee la mamua ona me ka puahi nui.
Iloko o na minute a pau aia ua wahine la ke hookina la i ka holo o kona, a ke hookokoke mau io aku la no hoi oia mahope o kona mau enemi, a i ko lakou ike ana ua kokoke loa mai ko lakou hopena, ua lohe ia aku la ka leo o Rodufa i ka pane aka mai me ka leo i piha me ke pihoihoi penei:
E kekahi o ka u mau kauwa owai iwaena o oukou i aa e ku paio aku me keia wahine lapuwale e ukali mai nei mahope o kakou i loaa ai he manawa noʻu a me kekahi poe o kakou e kaawale loa mai ai mai iaia mai
Owau, wahi a kekahi kanaka nui puipui i pane mai ai, a mai hopohopo no ka mea, e hoolilo aku ana au i kona mau io i mea ai nana mano o ka lewa a me na holoholona o o ke kula.
A i kona hooki ana ae i kana mau olelo kaena ana no kona ikaika, oia no kona wa i kaohi@ i i ka holo o kona lio, a hook@ aku la hoi i kona mau hoa ino ka @pakele ai o ko lakou mau ola.
Paa ae la oia i kana pahikaua ma kona lima me ka makaukau nui e lumai aku iloko o ka wa a ka wahine e hookokoke mai ai, a iloko o na sekona pokole wale no na halawai ae la ka laua mau mea kaua, kani oeoe ae la laua mau pahikaua, a ike ia aku la hoi na huina ahi e oiliili mai ana i ka wa e hookui ae ai o ka laua mau pahikaua.
A me ka naau i piha me ka haakei hapae ae la ua kanaka nui nei i kana pahikaua moluna o kona poo, me ka manao oia ka hauna pahi nana e kaili aku i ka hanu ola mailo ko aku o ka wahine malihini, aka, i ka wa nae i iho mai ai o kana pahi kaua oia no ka wa a ka wahine i pale ae ai me ka welelau o kana pahi a ike ia aku la ka pahi a ua kanaka nei e lele ana i ka @ews, a me ka hakalia ole, ua lumai koke aku la oia i kana pahi iloko o ka puuwai o ke kanaka i kaena ae ai i kona ikaika ke mau mau minute wale iho no mamua, a ike ia aku la kona walawala ana mailuna aku o ka hokua o kona lio.
Iloko o na sekona pokole wale no mahope iho, ua lele loa ae la ka hanu o ua kanaka la, a ia wa no hoi i lohe ia aku ai ka leo o ua wahine la i ka puana ana ae.
Aole no koʻu he manao luku maoli ia oukou, i na he mau hano maikai ka oukou iaʻu, nolaila ke waiho nei au ia oe maanei, elike me kau i olelo kaena ai, e hanai ana oe i koʻu io na na manu o ka lewa a me na holoholona o ke kula.
I ka pau ana ae o kana kanaenae ana maluna o kona hoa paio, ua kau koke ae la ua wahine nei maluna o kona lio, a uhai aku la mahope o ke koena o kona mau enemi, aka, o ke alahele nae a kona mau enemi i hele ai, ua nalowale aku ia iloko o ka pouli.
Na keia mea i hookaumaha mai i ka noonoo o ka wahine, aka ua hooholo iho la no nae e hoao no oia e hoomau aku i ka nee ana imua, nolaila me ka ikaika i loaa i kona lio kupau hou akula oia i ka holo o kona lio no ka wa hope loa, a hala ae la he mau mile loihi o keia holo hoomau ana o na wahine la, akahi no oia a hoohauoli ia i ka lohe ana aku i na kapuai lio he lehulehu wale e pohapoha ana mamua ona.
Kaohi koke mai la oia i ka holo o kona lio i kona wa i hoomanao ae ai. ua hewa paha ka lohe ana a kona pepeiao aka, i ka wa i ku iho ai o kona lio, ua lohe maopopo aku la oia i na kapuai lio e pohapoha ana mamua ona.