Ke Aloha Aina, Volume III, Number 41, 9 October 1897 — Page 4

KE ALOHA AINA, POAONO, OKATOBA 9, @@@@.

 

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

EDWARD L. LIKE, Lunahooponopono.

            E. A. NAWAHI, Puuku o KE ALOHA AINA

HONOLULU, OCT. 9, 1897.

HOOKAHI WAI O KA LIKE.

            He hana maikai na ke kanaka aloha aina oiaio, ke pale ana ae i na olelo laukua ano ole a kekahi poe kakani ma ka lehelehe, a ma ka naau, a ma ka hana nae, aohe he kulana maopopo e hoike mai ana he hua ko la mau olelo hua makani, a lakou i hookiekie ae ai me ko lakou mau leo, a i ka haha ana iho o na lima ilalo, aohe ka u@una a me ka bela e waiho ae ana. Pela makou e haawi aku nei i na kakoo ana i kekahi manao maikai o ka Lunahooponopono o Ka Makaainana, e pili ana ma o na hana hoonui hana la a ka Ahailono ma o na ninau la a kekahi no o ua poe @a, i huna iho iaia malalo o ka @oa Aloha Aina, no na palapala hoopil kue hoohui aina a ka Ahahui Aloha Aina.

            Nui ko makou mahalo i na i hoolala mua o Aloha Aina o Ahailono, i kana mau ninau i waiho ae nei ma ke kuala o ka A@ailono, i ka wa a ka Ahahui Kala@aina @ noke ana i ke kuekaa i na poe a pau i mau lala no ka Ahahui Kalaiaina, a e kono aku hoi i ka Peresidena o ia ahahui, e hoololi ae i ke poo o na palapala e hoomakaukauia ana e hoopuka aku iwaena o ka lahui, oiai hoi paha o Aloha Aina Ahailono he hoal@ha no ka Peresidena o ia Ahahui.

            A o kona ku @le ana a kaohi @ kona hoaloha ma kekahi pali nui i maopopo kona hopena he make, o kekahi hana loko@no loa ia a Aloha Aina o Ahailono i hana ai maluna o kona Peresidena pono@, kona hoa ai pu, hele pu, a kamakamailio pu ma na ano a pau, a i ka la ka hoi o ka make o ia hoa kaana; huna oia i ka malamalama ma lalo o ke po'i, a haule aku la kona hoaloha iloko o ka lua, a ma ka olelo a kahiko: "Make no o Pamano i ka io pono@," pela hoi ka Peresidena o ka Ahahui Kalaiaina ia Aloha Aina o ka Ahailono.

            "Eia hou, ke lole@ole mai nei no na palapala kakauinoa a ka Ahahui Aloha Aina no ke kue ana i ka hoolui aina, ku no ke aupuni Repubalika pela," nawai @ ao ia oe e noonoo pela, na kou manao ana anei, o kau hoolala ana, oia ka mea e hoaui hou ia ae ai o ka manao o ka lahu@ ma kau alakai ana, a e hoo@@@oia a@ hoi ko ka @ahui mau pono i kaanaia me ka lokahi i mea e hoonawa@@wali ai i ko kakou noho kuikahi pu ana.

            mahalo nui makou, ina i loaa mua keia mau hooponopono ana mamua ae o ka @e@e ana o ka manu mai ka punana aku moe ai, ina la ua apono loa aku makou i na mano o ka makamaka o ka Ahailono, aole hoi e like me keia ka hoonahili mahope loa, a o ka hopena, he mea e hoopilikia ai i ko ka lahui mau pono O ka makou wale no, e hoopau na manao e hoano e ai i ko kakou mau noonoo, a e nana aku i na hana o mua, i aha ai? I loaa ai la kakou ka lanakila.

            Nolaila, o ka makou e no@ nei i na makamaka o na Ahahui Kalaiaina a me Aloha Aina, e huki like i ka hana, e hoopau i na manao kuee @@@kino, a hookahi a kakou @@koko ana, o ka hoea aku o ka kakou mau palapala kue i ka hoohui aina imua o ko kakou Moiwahine, a nana hoi e hii aku imua o ka Peresidena a me ka Aha Senate, ma o ko ka lahui Komisina la i apono ia e ka lahui. J. Heleluhe. E maliu i ka leo i ola o Hawaii a mau loa.

 

UA @OOHAIKIIA KA PONO O IA POE.

 

            Ma ka huakai aku nei a ko makou Hope Luna@ooponopono i ka mokupuni o Maui, ua ike maka ola i ka aua ia o na ohua oneki o ka mokuahi Claudine, o@ai ola ma ke awa o Kahului, ma ke kakahiaka Poakolu, Sept, oia@ hoi kekahi poe ohua oneki e makemake ana e lele iuka no ke kuai ana i mau mea ai no lakou, a me ka paina pu ana maloko o na hale inu kope, oia awa mamuli o ka luai ana ma keia holo ana aku a ua manao ia hoi he mea kupono ka lele ana iuka e hone ai i na ea o ka aina, me ka hookomo pu mai i ka ikaika iloko o ko lakou mau kino.

            I ka olelo mai a na ohua aole ka pela mamua, eia wale iho nei no ka, ka hana@a ana pela, a ua manao no ho@ makou @e hana hoohaiki maopopo kela i ka pono o ia poe, oiai ho ko lakou mau uka moku, ua pau mua no i ka ukuia i Honolulu nei, a he hana hupo paha na lakou ka apa ana a hau@e i ka hope waa. Ua poli wale no keia no na ohua o na awa mahope aku o Kahului ke lilo nae ia he mea kupono e noonooia ai e na poo maanei.

 

            Ma ka po o ka Poaono nei, ua alualu hele ae kekahi ohana o Robata Paha@ ma na alanui e pepehi iala, a mamuli o ka hoopaa ia ana maloko o ka halepaahao no ka ona, ke kumu i pau ai o kana hanahoohua an@.

 

KA UKU MAKANA KIEKIE.

 

            Ua lilo @ mea hookahaha loa ia na hana kapakahi a ke aupuni Republika e ku nei, ma ka haawi makana ana mai na lilo ae o ke aupuni no ka imi ana a loaa na meheu o ka poe ana i lawelawe i na hana eka eka maluna o kekahi hoa kanaka, ma@alo o kekahi karaima pepehikanaka.

            E hoomanaoia aole i loihi na la i hala ae nei, ua pepehi iho la o Hai@@ @ ke kahi wahine a make loa, a mahuka aku la oia iloko o ka nahele o Kalihiwai, a ua haawi ae ke aupuni he $25.00 makana i kinohi, a pela i pii ae ai a hiki i ka $100 ke kiekie, oia @ho la ke kumukuai o ke ola o kekahi wahine Hawaii i pepehiia e k@keahi kanaka Hawaii.

            Aole hoi oia wale, aka, ke wa@h@ mai nei no ka moolelo o kela Pake @ pepehiia ma Kamalo e Noa ma make loa, ua haawi ae ke aupuni he $100 i kinohi, a pela i pii ae ai a hiki i ka $300, alaila lawa iho la ke ola o ia Pake i pepehi@a ai.

            Ika make ana mai nei hoi o Kauka J. K. Kamika, ka pilikoko ponoi o ka Loio Kuhina, ua hoouna ia ka Ilamuku a me ka Makai Kiu David Kaapa e holo e hu@@ i  ka meheu o ka mea nana i pepehi iho a make loa ka poki@ o ua Loio Kuhina nei, a ua hoike pu ia mai no hoi mekou i na he olaio la mau olelo, ua haawi makana ae la ke aupuni he $1,000, i ka mea nana e huli a hoike aku i na moali o ka mea nana i pepehi i ka pokii o kekahi luna aupuni kiekie o ka Republika, a oia hoi ka makou e pahaohao nei, pehea hoi i lele oi loa aku ai ka uku makana o ka mea nana e huli ana i ka meheu o ka meanana i pepehi i ke kauka, mamua o ka poe e huli ana i na mehu o kela mau pepehi kanaka ae la mamua, i oi loa aku ka manaonao ka hanaia ana o ko laua mau kino, e ko lau mau mea nana i pepehi mamua o ke kino make o ke Kauka i kipuia ai.

            Ua maopopo no paha na kumu o keia mau hana ana, oia hoi, he keokeo ka ili, a he ulaula kou, a he mama ka averlge o ka ulaula mamua o ke keokeo, a pela i@o la i kie kie ai ka uku makana o ka mea hope i ko ka mua. E oleloia ma@ ana paha makou, i ko makou kokua i keia hana powa, ke hoike @ei makou, aole ia iloko o ko makou puuwai, he kue loa makou la mea. O ka makou wale no, e hookaulikeia na haawina hana a pau no ke ola ke lehulehu.

 

            He elima kanaka Hawaii, e paa nei maloko o ka halewai @ ka @@@@ kuai suaipa, a hea no hoi kakou ao kanaka.

 

MA KA HEIAU O KAWAIAHAO.

I Ahona i na Pahu mea Kanua o ka Awai.

 

            Mai ka ho@a @ p. m. mai ke kali ana o na Kom@@e hookilapa halawai @ ka piha aku o loko o ka halepule o Kawaiahao i ka poe hele hoolohe haioleo hoohulaina a Senatoa Mokana o ka hele no hoi la a huli ka pawa o ka ho@a 8 o ka po Poaha nei, akahi no a hoolaukanaka iki ae me ka piha kawalawala o na noho, @ hiki i ka wa i komo mai ai o ka mea haiolelo ma ka puka waena o lalo, i ukaliia e J. L. Kaulukou, ke kamaaina nana i hapai ae iala a ku ma@ la ma ka awai laahia o ka Mea Mana Loa, i hookaawaleia no Kona kanaka hookahi wale iho no, a me kona pailaka lawelawe malalo o kana hana, oia hoi ka Lunakanawai Apana o keia kulanakauhale, ka lawe ana ae i ke kulana maheleolelo, e like me kona kulana maa mau.

            He palupalu mai kai ka leo o ka me haiolelo, aole i ka hookikina mai a me ka leo nui, aka, i ka nahe malie wale no. He ano panoonoo ke ano o kanakamailio ana, a e komo pu ana hoi kona ohumu la pelekane, mamuli o ko ka lahui ike mua loa ana i kinohi, mai na olelo ao mai a Vanekoua, ka mea nanakela olelo kaulana e paa ia nei e na kanaka Hawaii a hiki i keia la. "Ela iho ka haole la he mea hoomakaulii aina," a ua ko io no ia mau olelo ana i a o mai ai i na kanaka i ka wa naaupo.

            O ke kumu nui o ka ohumu o ka mea haiolelo, oia ko ka lahui Hawaii haawi ana ma o Kamehameha I la, @ ke aupuni na Pelekane e malama i keia aina, no ka elua o ka manawa, a nolaila, i ka make ana o Kamehameha I, a make hoi o Kamehameha II ma Pelekane, ua komo mai la na poe Amerika huli waiwai, a me ka maalea nui, ua hookonokonoia ka Moi e hoohui me Amerika, (e like me ka hai olelo a Mogana,) aka, no ka hiki ole ke hanaia pela, nolaila, ua hooko ole o Amerika i ka lawe ana ia Hawaii nei i REpublika panalaau nona, a hiki i ka lawe maoli ana ae a ko lakou koko ponoi e noho ana ma Hawaii nei.

            Ua hoike mai no hoi oia i ka huina lahui nana i na'i ka pono i kinohi, he 13 mokuaina, a he 3,000,000, ka huina lahui, (a e komo pu ana paha na Ilikini a me na Paniolo), aka, i keia la he 45 mokuaina, a he 75 a 80,000,000 paha ka huina lahui, ua pili pu na I@@kini i ka paia.

            Aia ko kakou make la, ke hui o Hawaii me Amerika, kolo ka naonao maluna o ka lepo o Hawaii, pilipu kakou i  kapaia, aohe nao ai @ ka papaa.

            Nolaila, o ka haiolelo i kau nui ia aku no keia po, aole la @ lilo i mea waiwai, oia@, o ka hapanui o ka manawa ne heluhelu buke wale no a ua kuauluha maoli kekahi poe no @a mau ano hai manao ana, olai, aole ka lahui Hawaii "he naaupo," wahi aua e hele aku a@ e hoolohe i kana haiolelo kualehelehe ano ole.

 

HOOKAE IA KA MOI ALEKANA DERO O SERVIA.

 

            Eia ka Moi Alekanadero o Servia, ke huli i kaika nei i wahine nana mai kekahi ohana alii ma@ o Europa e noho M@@ nei malaila. O ka moolelo "@ kona hoea ana mai, mai, a Mi@oka mai no ia, he kanaka hanai puaa, i lilo hoi he kanaka kaulana i ka wa @oi e hakaka ana o Servia me na poe Tureke

            Ma ka 1870, ua ma@e iho la kona wahinekane make nona ka inoa o @bren, a iloko o ka makahiki 1803, ua koho ia iho la ua kanaka hanai puaa la i kekialii a lawe ae la i ka inoa Obernovitch. Mahope o kona rula ana no kekahi mau makahiki maluna o ka lahui Servia, ua make iho la oia @ ka 18@0, a pi@ ae ia hoi kana keiki nona ka ino Mikaela ma kona noho alii, a ma ka 1868, ua powa la iho la, a p@l ae la ka moopuna a kona makuakane hanaua, @ephren

            O keia moopuna ne nui kana mau hana apuka, nana i hoohaahaa aku i ka inoa o kona ohana, a ma ka 1889, ua haalele aku la oia i ka nohoalii a pii ae la kana keiki Alekanedero ma ia kulana, a piikoi ae hoi e mare i kaikamahin@ a@@@.

            Ua manao mua iho la oia mamuli o ka noho like ole o kona mau makua ke kumu e loaa ole iaia he mare ana me kekahi kaikamahine alii, nolaila, ua kii aku la oia i kona mau makua a hoihoi mai la iloko o ka pa alii i ike ole ia hoi ko laua hakaka ana. Aka, ke hana nui no nae no ka Moi Opio ka huli i ona wahine koko alii nana.

            @e kanaka uhauha oia, a i ahona wale no hoi oia i kona poe kanaka e noho ana maluna o na puu o Servia me ka han@i puaa ana na Rusia e uku nei i kona mau aie ma Parisa. Aohe he hookahi wahi koko alii I loaa iaia a hiki i keia la.

 

            Ma ka hora 8:30 o ke kakahiaka @ ka Poaono uei, i holo aku ai ka mokukaua Faraai Duguay-Trouin no Kapalakiko, a malaila oia i manao ai e loaa ai iaia he kauoha no ka hoi loa ana aku i ka home.