Ke Aloha Aina, Volume III, Number 40, 2 October 1897 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

POAONO OKATOBA 2 1891

 

KE – ALOHA – AINA

 

Hoopukaia no ka

 

Pomaikui o ka Lehulehu a he Nu pepa na ka Lanui Hawaii

 

EDWARD L. LIKE

Lunahooponopono

E. A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA

 

HONOLULU OCT. 2, 1897

 

KO KAKOU ALII AIMOKU

 

Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Gaelic maka Poakahi i loaa mai ai ia makou na lono aia no ke Alii Aimoku a Hawaii ma ke kulanakauhale o Kapalakiko kahi i walea ai me Kona ola kino maikai. A aole hoi laia wale no ia haawina makamae i makana ia mai ai e ka lokomaikai o na lani aka ua hoolawa like ia no ia maluna o Kona mau ukali Kona mau hoa uhaiaholo hoi o ke anu o Wasinetona a me na wahi e ae ilo @o o Mokuaina o Amerika Huipuia.

Ua konoia mai ka Moiwahine no ka hele ana aku iloko o kekahi halepule ma Kapalakiko a ua ae aku oia elike me ke noi a ke kahu oia heiau hoomana. I ka wa o ke Alii a me Kona mau ukali i komo aku ai iloko o ka halepule oia ka wa i mele ia mai ai o ke mele lahui o Hawaii e hoike mai ana ua konu Oia ke hana ia pela no ka mea nona ia kuleana ee hia mai ka po mai a pela no hoi i ka pau ana. Ua hele aku Oia e ike i ke kahu oia halepule mamua o Kona hoi ana no Kona Hotele. Nui no ka ulumahiehie ia o ka Moiwahine ma na wahi a pau a o ko ke Akua aloha hoi ia Iaia. Nani kela.

 

OIA MAOLI AKU NOIKA PONO

 

Mamuli o ke kaahele ana aku nei o ko makou Hope Lunahooponopono no ka Apana o Hana Maui Hikina mamuli o kana Misiona no ke kakauino kue hoohui aina ua loaa mai la na hoonaauao ia ana mai iaia no ka ka lahui Hawaii hana pono e malama ai i ka maluhia o na pepa kakauino a ka lahui elike me kekauoha a na poo o na Ahahui Kuwaena o ka Paeaina ma Honolulu e malamaia ka maemae o na pepa a aole hoi e hoounaia maloko o na eke leta.

No ia kumu ua hooholo lakou ma ka halawai makaainana nui i malamaia ma Puuiki i ka Poalima nei Sepatemaba 24 1897. He hoike oiai@ keia i ko na makaainana @ Hana makee i ka pono o ka lahui a o ka lakou noi wale no e ala ka lahui me ka lokahi a lulu i puu kala no ka hoouna ana aku i mau Elele ao ka Hale Ahaolele Senate o Amerika.

He hana naauao ia a ka lahui a ke kokua nui nei makou i kela noi a na makaainanan o ka Apana o Hana ina na@ ia he mea ua apono ia e na poo o na Aha Kuwaena o ka Paeaina. Wela ka nao ia Maui Hikina Alu ka Uwea ia Hana Ua lani Haahaa.

 

HE KINO WAILUA NO KE KIPE

 

Ma kekahi o na kolamu o keia pepa e hoopukaia aku nei e ike ia iho ai kekahi manao i unuhiia mai e makou mai ka Nupepa Kalonikala mai o Kapaiakiko aia ma ia manao e ike ia iho ai e ka lahui i kauoha maoli ia no o Mogana e ke Aupuni e ku nei ma o Kakina la e holo mai @ Hawaii nei e nana ia aole maoli ma ka manao o ia kanaka e hele mai e lu helelei i kona mau wahi dala me kekahi ha@ h@ ole o ka pomaikai e loaa @ ana iaia mamuli o kona hooikaika ana ua koi maoli ia aku o Becona kekahi o na hoa o ka Aha Senate e Kakina e holo mai i Hawaii nei a o keia Mogana e huikau mai nei kekahi i koi pu aku i keia keonimana ae la aka ua hoole ia aku ia mau leo kono a no ka mea aole ia he kanaka ai i ka ai i molia i na kii.

Nolaila mamuli o keia mau hana ae la e ikeia ai aole no Mogana iho kona lilo e noho nei aole no hoi nona iho kona makemake holo mai i Hawaii nei aka na hai i kono iaia a e like me ka lakou kono ana pela no paha e lawe ia ae ai na lilo i mea e hookoia ai ko lakou makewake.

O ko makou manao aia ma kekahi wahi ae o ko makou nei pepa he kahea halawai na ua kinowailua nei e hele aku na kanaka e hoolohe i ka haiolelo i loaa mai kona hanai ai ia. Ke ae a ke hoonaauao aku nei makou i ka lahui mai hele ae e aho ka noho i kauhale mamua o ka hele ana ilaila oiai ua hoike mai ka hana i ke ano o keia kanaka a ka lahui e manao aku ai e hoolohe i kana haiolelo hanai ai ia. E hoolone e ka lahui kapu-o! E moe moe malie i kauhale.

No keia mau mea makou i olelo ae la he kino wailua no ke kipe.

 

E KAAHELE AKU ANA NO AMERIKA KA MOIWAHINE O KA POE ANAKIA

 

Parisa Sept 14. E holo aku ana o Louse Mitchell ka Moiwahine o ka poe Anakia o Farani no Amerika Huipuia iloko ae nei o Okatoba.

E ukali ia aku ana hoi kana huakai e kekahi poe Anakia kuonoono Pelekane e haawi ana lakou he mau haiolelo ana ma keia huakai iloko no ka hooholomua ana aku i ka hui anakia ma ia mau wahi.

 

HAWAII KUE IA AMERIKA

 

Hoi Hou ke Aupuni Moi o Hawaii

 

O KAIULANI KA MOIWAHINE

 

Kupikopiko na Aina E ua hiki o Liliu i Kapalakiko

 

Ma ke ku ana mai nei o ka mokumahu Gelika ma ka Poakahi nei ua loaa mai no la makou na mea hou ano nui e pili ana i ko kakou Moiwahine a me ka ninau hoohui aina a e hoomaopopoia e like me na @u ano nui a pau o ka leta i loaa mai ia makou penei:

 

Hotele Kaleponi

Kapalakiko Sept 20 ‘97

 

Aloha oe:

Ua ike iho au maka nupepa “Hoku” e hoike ana i ka hoi aku o Kaiulani i Hawaii. O ke kumuhana no ia a Kamu Daimana i holo aku nei i Pelekane a ua hooholoia keia manao mawaena o laua me T. H. Davies ke kahu hanai o ke Alii a me Ake ka makuakane pu a no ke Alii opio ua manao au aole oia i ike piha i na alakai ana a lakou nei.

E hoi aku ana ke Alii e noho i ka aina a e hoalohaloha i ka lahui a i nele ka hoohui aina a na PiGi oia ka wa e hoonoho ia ai @e Alii opio iluna o ka noho Alii a o lakou no ka poe nana e alakai ke aupuni a e lawelawe i na hana a pau.

Aole i manao a moeuhane ke Alii opio i keia mau hoolala ana aka e hoea aku ana paha oia e like me ka lakou koi iaia a na oukou no ia e ike mai i na hana e lawelawe ia ana.

I ka hiki ana mai o ke Alii ka Moiwahine i Kapalakiko nei ua hele mai kekahi haole a olelo mai la “E hoi ana o Kaiulani i Hawaii e kali ai a i na e nele ana ka hoohui aina e hoo noho ia Oia i Moi ma ka Nohoalii” aole o Liliuokalani ke noho ana aka e pono Oia ke ae aku ai Kaiulani ua pane aku ke Alii aole au e olelo, “Na ka lahui ke Alii a no ka lahui na Alii.”

Ma ke kakahiaka ae ua pu ka mai la na nupepa e olelo ana ua ae au e kuka me ke Alii opio no ko’u waiho aku i ka Nohoalii mamuli o keia mau manao haku wale aku ua hookomoia aku he pane me ka hoike akea ia aku o na mea a pau i hanaia ma Wakinekona oia hoi ua waihoia aku he mau palapala hoopii ia Peresidena Makinile no ke kue o ka lahui i ka hoohui ana ia Hawaii me Amerika a me ke noi e hoihoi hou ia ke aupuni Moi kumu me kona Moiwahine i noi ia. Ua nui ka poe i haawi mai i ko lakou mau mahalo no keia pane a J. Heleluhe a penei ka pane a J. Heleluhe:

Kapalakiko Sept. 15 1897

I KA LUNAHOOPONOPONO CALL,

 

Aloha oe:

Maloko o ka Examiner a me ke Koronikala o ka la ia o keia mahina ua ike iho la au i kekahi mau manao no ka hana a ka Moiwahine Liliuokalani nana i kahea mai no ka pane ana aku na ka mea i manao ua oi kona maopopo i na nee ana a ka Moiwahine mamua o na mea kakau o kela mau manao. Ua olelo like ae ua mau pepa la me ka hooia ani o ka Moiwahine a me na poe mahope-Ona ua haalele loa aku lakou i na manaolana no ka hoihoi ia mai o Kona Nohoalii a ua hoolala aku oia me Kana kaikamahine ke Kama’lii wahine Kaiulani  oia hoi ke haule ka hoohui aina alaila o ke Kama’liiwahine ke pii ae ma ka Nohoalii. E ae ma ia’u e olelo aku mai ka’u mea i ike ai aole i komo ka Moiwahine ma ia mau hoolala ana a o ka hoopukaia ana o ia manao me ka hoole oleia aku malia me mea ia e alakai hewa ia ai o Kona poe kanaka e noho ana a e kupaa nei hoi me ka oiaio mahope Ona.

Aole i hoopau ka Moiwahine mai Kona hoea ana mai i keia aupuni no ke kuhi ana aku i ke aupuni Amerika i ka hana powa pelapela i hana ia aku maluna Ona a me Kona poe kanaka ma o Kona hookahuli ia na mai ka Nohoalii mai e kekahi poe i kokua a e na l@ko kaua Amerika a o Kana hana hope loa mamua o Kona haalele ana aku ia Wasinetona a hele mai la no onei oia no Kona waihe ana aku ia Peresidena Makinile i na palapala hoopii like a Kona poe kanaka e kue ana i ka hoohuiaina a e noi ana e hoihoi hou ia mai ko lakou Moiwahine i aloha nui ia.

Owau no me ka oiaio

J. HELELU@E

 

Ua ku ae i ka ponei he halawai kuka no kekahi mau aha hui o Kapalakiko nei he 150 ka nui o na lala i wae ia mai na hui like ole mai o ke kumuhana no ka ninau hoohui aina ua wae na aoao elua i mau koa haiolelo he ekolu koa ma ka aoao hoohuiaina a i ka malamaia ana o na hana ua ku mai kela a me keia koa o na aoao a elua e paio elike me ka mea i loaa ia lakou. A o ka mea oi loa mai waena mai oia poe oia o Mr J. P. Irish kekahi o na kanaka kaulana loa a ola ka mea alakai iloko o keia aha ma ka aoao kue hoohuiaina a ua pio na poe alakai hoohui aina.

Me keia wahi iho la i ao ia mai ai ke Alii aole e hoponopo kona lanakila hookahi no mea hopohopo o ke pelukua o ka lahui aka aole loa au i manao iki e hana ka lahui pela. E hoomanawanui iki mai ka lahui me ka wiwoole.

A na ke Akua e kokua mai ia kakou a pau a e alakai no oia ia kakou ma ke ala o ka manao lokahi.

E nui ke aho make ka hoohuiaina no ka hoihoi aupuni kumu ka hoi ka aina.

I aloha ko kaua

 

KO KA LAHUI MAU PONO

 

Aia iloko o na lahui a pau e noho ana maluna o kekahi aina a aupuni paha aole i hoonele ia kekahi lahui i keia mau haawina 1. Ka Oihana Mahiai, 2. Ka Oihana Mikiala. 8. Ka Oihana kalepa. O keia iho la ka pou hana iloko o kekahi lahui e mau ai kona ku ana kona mana e kekahi mana lahui e ae mawaho aku ona.

Ma ka nana ana i na lahui o waho e komo mai nei i o kakou nei ua hele pu mai lakou me ka noonoo a me ka makaukau no ka hoohana ana maluna o keia mau kahua ekolu e noho mana ai iloko o kekahi aina.

Ke nana aku kakou i ka lahui Pake Iapana Pukiki a me na lahui Europa e komo mai nei ua hiki ke ike ia aku aia maluna oia mau lahui ka haawe pu ana mai i keia mau mea ka Oihana Mahiai Mikiala a me Kalepa.

A oia ka kakou e ike nei i keia la i ko kakou emi hope loa e ka lahui nona ka aina a ke pii nei na lahui e ae maluna o kakou ke ike ia nei i keia la aia ke ola o na kanaka Hawaii na ka lima o ka lahui o Kina a ua auhee loa aku ka Oihana Mahiai mai ka lahui aku a ma ka aoao o ka Oihana Kalepa make loa kakou he ahona paha ma ka aoao o ka Oihana Mikiala he nui ko kakou poe ma ia ano ike e lawelawe nei aka aole ia he mea e paa ai ko kakou noho lahui ana me ka a’e oleiia mai e na lahui o waho e like me na Iapana Pukiki a me ua lahui a ae oia ano. Ua oi aku ka naauao o ka lahui Hawaii mamua o lakou eia nae ua emi hope loa kakou ma ka hana no ke ana mai keia?

Ke kukulu nei KE ALOHA AINA i keia kumu hana a e hoonaauao mau aku ana eia i ka lahui ma keia mau mea okolu Mahiai Mikiala a me Kalepa.

 

KAUOHA IA KA MOKUKAUA

ALERT NO KA HEMA

 

Wasinetona Sept. 15. Mamuli o ka loaa ana mai o ka lono mai ke Kanikela Amerika Cringle mai ma Guatemala no ka hopu ia ana o ke @aona o Oc@s e na poe kipi ma na kaoakai komohana o Guatemala ua kauoha aku ke Keena Aupuni i ke Keena Kaua Moana no ka hoouna ana aku i mokukaua Amerika malaila no ke kaia ana i na pono o na poe Amerika a o ka mokukaua Alert ma Mea Ailana kai kauohaia ne ka helo ana aku ilaila.