Ke Aloha Aina, Volume III, Number 39, 25 September 1897 — Page 5
| This text was transcribed by: | Betty Yang Green |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA,
AOHE SANANA HE M UU HILO.
Kea no iho la ia o ke Aupuni Haole
Ma ke Kuokoa o Sept. 17, 1897 nei, i ike iho ai makou i kona palauma ana mai nei no Mr. Dl. L. Naone, no koho ole ia i moho holo baleto no keia kau panoonoo o na lawaia makapapa, ua hoike mai ua maka maka nupepa la i kona minamina nui ia hoa ili like me makou, a oia manao makee hookahi no ma ka ili kai na Hawaii a pau, aka,a ua haalele ia aku ia e uwe mai iloko o kea nu, ake ninau nei makou na wai ii haalele iaia? Aole anei na ka poe koho balota no o ka poai anee haole i haaleleia kanaka Hawaii?
Ko makou manao iho; ma ka nana ana a me ka no i ana o na noonoo i kea no maoli o ke kulana noho lahui ma kea no o ke aupuni anee haole (Repubalika) hele pu aku la no ke kanaka ili ulaula kahi e haalele ia iho ai nan e au aku, pela i hana ia iho la o d. L. Naone, I olelo ae la makou pela, no ko makou ike ana me ka maopopo loa oia ke kanaka Hawaii i haawi lilo a pao Pele pau mano kona uhane a me kona ikaika no ke kakoo ana i ke aupuni Repubalika hoohuiia me Amerika, aka nae hoi, i ka hoea ana mai i ke kahua loa ua haalele ia iho la me ka manao oleia mai e ka poe ana i pulama ia, a oia ka makou e aloha ae nei e loala no i kania a aku ai, aole ia he Aupuni a kulana Aupuni e anai loaa ia ai ka lahui ili ulaula a pili i ka paia, he wa iho no i ka noho i ke Aupuni o na kupuna aole e ku ka makaia.
Malia paha o olelo ia mai he kanaka Hawaii no hoi o Mr. Kaulukou, kekahi mea i wae ia ae nei, pehea hoi e olelo ia ai i ka nana oleia o D. L. Naone, ma ia wahi ke olelo nei makou i nana ia mai la no o Mr. aulukou no kona ano ili hapa, aole he ili piha, i na he ili piha ko Mr. Kaulukou, e like me Mr. D. L. Naone, aole no e nana ia mai ka ili ualula, no ka mea, aole ma Hawaii nei wale no i ike ia ai ia ano hookae, aka, ma Amerika no kekahi kehi e akeia aku nei e hoohui, ma Amerika aole e ae ia na Ilikini e koho balota, oiai nae, o lakou ka poe nona ka aina, a o lakou ka i kipaku ia, mai ke ,kaana pu ana, i na pono pili la hui o ke au naauao, a o na hopena oia ano ke loaa mai ana ia kakou kea e kakou e hoohui aina, a oia ka makoe e oleo ae nei. Aole sinana he mauu Hilo.
Ma ke kakahiaka Poalua nei, i ku mai ai ka mokukaua Farani Dauguay-Trouin mai Tahiti mai.
KA HUAKAI HOOMAHA A IA PE RESIDENA NUI KAUIHELANI CAMPBELL.
Hookipaia me ka Ohohia nui ma Hilo Ua Kanilehua.
I ka’u keiki Edward L. Like,
Aloha oe: -
Eia au me ka Peresidena Nui o makou Mrs. Kauhelani Campbell me na ola kino mai kai. Oiai no maua ma ka eneki o Kinau i waho ae o Kaw ihae, ua halawai iho la maua me na makana he mau lei ehiku i hoouna ia mai e Miss Mary Mailima main a pua like ole mai o ka ua kipuupuu o Waimea, a pela no hoi i ka wa o makou i hiki mai ai i mahukona, ua hoouna ia mai la e ka lokomaikai o ke Kakauolelo Nui o ka Hui Aloha Aina o ka wahine Mrs. Mary Stillman he mau mea makana he kini opihi, mai ia Mooheau mai i loheia mai ai, ua telepona ia ae mai Laupahoehoe a Mahukona e hoike ia ae ana aia na kane na wahine o Laupahoehoe a me ia mau wahi a pau e pili ana ke lawaia ala, ke hele la i ke kui opihi, limu a pela aku. Aohe nae maua i manaoia no ia mau mea ke kuhi nei he mau olelo kolohe wale no ia. Aka i ka hiki io ana mai o makou i Laupahoehoe ua kau mai la i ka moku mai laila mai, o Mr. ame Mrs. Harry Richards na elele nana i lawe kino mai i ka lokemaikai o na poe aloha aina oia mau wahi, auwe! he nui launa ole na mea ii makana ia main a ka Peresidena Nui o na wahine, he mau kini opihi, limu, opae kolo e ola ana, opae maloo, ho’io, luau, me na ope lei. A ia makou hoi i ku mai ai ianei aia no wau ke aipo la i ke poluea a i puoho i ke kahea ia ua ku makou, ei ae na waapa o uka ke holo mai nei, ahe poe wahine ko luna. Ae, o na komite hookipa ia e ko Hilo nei Hui Aloha Aina o na wahine i hoouna ae ai no ka hookipa ana mai i ka malihini kiekie o ke Aloha Aina, oiai makou e hoonanea iki ana, ua pii mai la na komite wahine ekolu e lakai ia ana e Mr. Henry West, oia o Mrs. Nailima, Mrs. Pilipo a me Mrs. Akamu, a hoolaunaia mai la ia maua (aohe ma kea no he poe lakou ua pili ia’u), aka ma ko lakou ano he oe komite hookipa no ko lakou Peresidena Nui Mrs. Kaihelani Campbell, me hookahi ie i piha pono i na ano lei like ole. Eia kahi mea apiki aohe au i ike au nei he mau waa kaulua ana ko makou e kau aku ai, aka, maloko o ka palapalakookipa a na komite i ka wa i heluhelu mai ai, ia wa wau i lohe aku ai i ka hoopukaia ana ae, he mau waa kaulua, akahi no wau a maopopo, eia ka auanei ua pili maila na kauloa ma kahi aoao o moku. I ka pau ana ae o ka heluheluia ana o ka palapala hookipa, ua eu aela makou ne ka hele ana aku e kau iluna o ua waa kaulua nei. He elima mau noho i hoomakaukauia, a he no ku no hoi i ka nani ka hana ia ana, ua wili ia no hoi me ka maile, ka lehua, a me na ano pua e ae, a me kahi hae Hawaii uuku e pulelo ana mahope o na waa, ma Waiakea makou i pae ai.
Auwe! o na hookipa hiwahiwa ana a na poe Aloha Aina o Hilo nei i ka Peresidena wahine, he lua ole, he kiekie kelakela, e hiki loa ai no ke puana ae, ua like a like me ka Moiwahine, elua ala no ko Hawaii Paeaina. Hiki maila i kauhale nei, ua lehau i na poe kaikamahine Aloha Aina a maua, e hoomakaukau ia ae ana na mea ai like ole, o na ono no a pau ua unu ia mai a paila ii ke ale. Nolaila ua lawa ina mea apau, e oluolu ai a i ku i ka hoohanoha no kiekie maoli no i ka Peresidena Nui o na wahine aloha aina na hookipa ana a ko Hilo poe wahine aloha aina, a ke aie nui nei ko maua mau uhane i ka hana lokomaikai a na kaikamahine a maua.
He nui aku na mea i koe, aohe e pau ia’u i ka helu aku, eia wale no ka mea nui e hoike aky nei, eia maua malalo o na pulama ana a na poe aloha aina, e lawe mau mai ana i na makana like ole, me na lei i na la apau. Ke alawa ae oe i ua Peresidena wahine nei luluka makani e like paha me ia mau laiani mele ona ‘lii la. A Hilo au e hoolulu ka lehua, ke lei nei i na wehi kaulana o Kauakanilehua nei, oia ka lehua, ka hala, ka maile, aohe hoi o na ano lei e ae he nui loa ia, e ohu mau ana i na la a pau.
He halawai ka na poe Aloha Aina i keia la, hora 10 a.m. paha a oi, a ua hoiia mai maua e hiki aku ilaila. A apopo, Poalima, e pii ai maua no Kaluaepele a Poalua paha e hoi mai ai, Poaha no Mokuola, a Poalima no Hile paliku. Olu lu maikai loa ke maua mau ola kine. He malie hapa no oanei, aka, aohe hoi he hana naaupo o ka ui i mea e hoowaha ai ka malinini, he ua i ka po a ae aela no malie. I ne ua hoi ae o S. P. Kanoa e haawi aku i ke aloha iaia a me na keiki o ka keena pai.
Me ke aloha nui,
O kou makuahine,
E. A. NAWAHI.
Hilo, Sept 16, 1897.
Ua hopeia e David Kaepa, ma ka po o ka peaono nei, he ekolu poe kuai rama me ka laikini ole, he elua kanaka Hawaii, no ke kuai auaipa, a he hookahi Iapana no ke kuai sake.
KA PERESIDENA MRS. CAMPBELL NO KAUAKANILEHUA.
O Laua pu no me ka Lei Lehua o Hilo.
HE MAU MALIHINI I OHOHIA NUIIA.
Pua ka Uwahi ii ka Hui Aloha Aina o Hilo.
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Kinau ma ka auina la Poaono, Sept. 11, nana i hii mai ia Mr.s Kuaihelani Campbell, ka Peresidena Nui e na Ahahui Hawaii Aloha Aina o na Wahine a me Mrs. E. A. Nawahi, ke Poo o ka Papa Alak
PALAPALA HOOKIPA MAI A KA HUI ALOHA AINA O NA WAHINE O HILO TAONA IA MRS. CAMPBELL.
E Mrs. Peresidena Nui, e ae mai ia makou kou mau hoa o ka manao like hookahi maluna o ke kahua ke Aloha i ka Aina, i ka Lahui, a pela aku.
O makou, ka Hui Aloha Aina o na Wahine o Hilo Taona nei, ma o ko makou Komite la, me ka mahiehie nui a me na puuwai hoi i hoopiha ia i ka hauoli, ke hoike haahaa aku nei makou i ko makou manao aloha me ka mahalo, me ka hauoli nui, no kou hiki kino ana mai i ko makou aina nei, ka aina hoi nona na kanaenae aloha i puana ia e ka poe kahiko i hala aku penei:
A Hilo no makou,
I Kauakanilehua,
O ka pa mai o ka Puulena,
Halihali mai ana i ke ala.
Elike no hoi me kanaenae aloha o kou aina, i puana ia e ka poe i hala aku penei Halau Lahaina molale i ka Malu Ulu. A penei hou: Aloha wale ka ua Paupili o Lele. Lele ke ‘aloha mokumoku i ka manao.
Ke pahola aku nei makou i ko makou mau manao aloha, ma ka hookipa ana mai ia oe a me kou mau hoa hele pu, ma ke kau, ana iho maluna o na waa, i hoomakaukau ia, no ka lawe ana mai maloko o ka aina, a malaila i kahi i hoomakaukau ia no ka hono ana.
O makou no me ke aloha, o ka Hui Aloha Aina o na Wahine o Hilo Taona ma o ko makou mau Komite la.
HATTIE NAILIMA,
Komite: MRS. KEKONA PILIPO,
MRS. J. A. AKAMU.
A ne mau minute ia no ka hoomakaukau ana o na malihini, i ko laua kau ana aku iluna o ka pola o na waa, ua hao aku la na hoewaa, na pulapula i koo a Kuapakaa, emoole pae na waa ma Waiakea, aia n Aloha Aina e haawi ana i na leo ohohia e ka hauoli no na malihini, e hea mai ana e kipa, aia hoi na kaapio e ku ana me ka makaukau no ka ahai ana aku i na malihini ina ka home noho o Mrs. E. A. Nawahi ma Kukuau, eia ka huila o ke kaapio ke hana nei i ke one, eia kaoo o ke Aloha Aina ke moe nei ma na aoao, a ke nana aku oe, kauluwela ka nuku e Kamanu i na kanaka, a oia ka kou mea kakau i haomanao ae ai i na la a na ‘lii i hala aku ia, e kipa mai ana.
Ma ka home noho o Mrs. E. A. Nawahi i hoolulu iho ai ka huakai a na Peresidena o ka lahui, a ua hoaahu ia aku laua me ka lehua o Panaewa a me Mokaulele, a ua haawi ia he manawa no ka ike ana i na malihini, a hookuu ia ke anaina.
He nui a makolukolu ke ohohia o ka lahui no laua, ua ikea aku laua e ka lahui he mau alii nui no keia mau la e nee nei.
KA HALAWAI ULUMAHIEHIE A NA ALOHA AINA O HILO HANAKAHI.
Ma ka la Sabati, Sept 12; i haawiia mai ai e Rev. S. L. Dasha, he olelo hoolaha no keia halawai nui e malama ia ana i ka Poaha la 16, hora 10 a.m., ma ka halepule o ka Puali Hoola, a o keia olelo hoolaha, ua hikiwawe aku la ka lono ii na kualono aloha, a kupinai aku la ha lohe i na poe e noho ana ma na awawa, a hiki i ka poe o na lae kahakai o Leleiwi a me ne keiki noho lae laau o uka o Kapeepee, na ia mea i kono aku i nah ea o ka inea e akoakoa nui mai.
Mamua ae o ka hiki ana aku i ka Manawa, ua lehau mua mai la na kane me na wahine, aua piha pono ka hale me ka hiaai nui e ike kumaka i ka Uiwaipahe o ka Malu Ulu o Lele, ka wahine kaapuai honua helu ekahi o ko Hawaii Pae Aina, nana i kilohi aku ka nani a me ka wehi o na aupuni nui o kea o nei, ana nupepa o kakou nei i huai pau mai ai, oia o Kuokoa, Lahui Hawaii a me Pae AIna o 1876.
I ka hiki pono ana ae i ka Manawa, aia ke anaina hui e noho ana me ka pihoihoi nui, e kaulona ana na mea a pau o ka ike aku i ka “Eueu o Lahaina,” a me ka “Ua Kilihune o Uka.”
He mau minute keia o ka panapana o na puuwai a me ka oni ana o na pauku kino i o ianei, a o na Komite hookipa mai hoi i ka lakou hana.
A oiai keia mau minute o ka ulumahiehie nui e hekau nei maluna o ke anaina, ua komo mai la o Henry West e alakai mai ana i na malihini kiekie, no ka hookipa ana mai ia laua, a hiki laua ma kahi i hookaawaleia, o ka wa koke no ia i poha mai ai ka leo o ka papa himeni, malalo o ke alakai ana a ua keiki puukani o ka Paiaala o Puna, oia o L. K. Kalawemalie me J. M. Kauilaopuukapele, i kela himeni ma ka Hoku Ao Nani, (Numaikai Kani ae Haleluia.)
Ia wa ke anaina holookoa i ku ai iluna, a he mau minute ia o ka ilihua nui, me he mea la, ua iho mai la aa Kerubima, a huipu me na kini o lalo nai, no ka hogana pu ana i ka inoa e Iesu.
E nana ma ka aoao Eono.