Ke Aloha Aina, Volume III, Number 38, 18 September 1897 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

4                                  KE ALOHA AINA, POAONO, SEPATEMABA 18, 1897.                                  

 

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa

na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

E. A. NAWAHI,

Puuku o KE ALOHA AINA

 

HONOLULU, SEPT. 18, 1897.

 

            Ma ke ku ana mai a ka mokuahi Australia i ka Poalua nei mai kapalakiko mai, i loaa mai ai ka lono, aia no o Kalani Aimoku ke walea la malokoo na paia o ka Ebbit House, me Kona ola kino maikai, a pela no Kona mau ukali. Ma kekahi aoao o ka kakou pepa e hoopuka aku nei makou i ka leta.

 

UA HALA 10 KAU LA NO HILO.

 

            Ma ke Kinau o l@ kakahiaka Poalima, i kau @ Puuku Nui o ka Nupepa KE ALOHA AINA, no kona home kulaiwi ma Hilo Hanakahi, ma ke ano, i kamaaina no ka Peresidena Nui o na wahine o ko Hawaii Paeaina, a me kekahi mau hoaloha e ae, i ukali pu aku ma ia huakai hoolanalana ola kino a ka Peresidena oia kino a ka Peresidena oia mau ahahui.

            E hala ana paha he mau pule ia lakou ma keia huakai hemau keakea ma ko lakou alahele, alaila, e hala ana paha ia lakou he mau pule, a i ole, he mau mahina paha ma keia huakai hele malia, o kipa aku ko lakou alahele ma ka aina nona ka olelo ana, o Puna paia ala i ka hala, ke one iwi hoi o ke kanaka, nona ka inoa e omamaka nei iloko o ka puuwai o na kanaka Hawaii oiaio a pau.

            Nolaila, e Hilo Hanakahi, a me Puna Paia Ala, eia mai kau malihini kiekie ke hoea aku la imua o kou alo, e hii mai iaia elike me ka wa e ola ana o ko kakou alakai kaulana, a e hooi loa aku hoi ma na hana hoohiwahiwa i ku i ka naauao a me ke aloha maluna ona. O ka makou no keia e haupu e ae nei, a me he mea la, e hana ia mai ana no elike me ka makou i anoi ai.

 

E ALA E HAWAII NUI KUAULI.

 

            Ua hala ae nei na la kikiki hahana o ke kau, a ke nee aku nei kakou e komo iloko o na mahina anu o ka Hooilo, ka wa hoi no lakou ke kapuahi hoowela mau i ka momoku ahi hoopumehana, ke kapa hoopumehana hoi o na la ino.

            Ua hala ae nei na la owelawela o na paio hahana ana no na mea pili i ke kakauinoa ana, a ua hoea mai nei ka ka Ahahui Aloha Aina mau palapala me na hoakaka ana i ku i ka naauao, a ke palahalaha ae nei kona mana me ka ikaika i oi aku i ka kona mua i hana ai.

            Ua ala mai na kane, na wahine, a eia ke laulima pu nei ma na hana e hoikeike aku ai ia Amerika Huipuia, ua ala mai o Hawaii Nui Kuauli, a kue i ka Hoohui Aina, me ka manao makee o ke Aloha Aina oiaio, e hoomau loa ana i ke kupaa no ka hoomau loa ana i ke kuokoa o ko kakou aina. Nolaila, e ala e ka lahui me ka manao lokahi, e kakau iho i ko oukou mau inoa maluna ona pepa Komite o ka Ahahui Aloha Aina, me ka hopo ole.

 

O KO MAKOU KAHUA HANA NO IA

 

            O ke aloha i ka aina, ka lahui a me ke alii, oia ke kahua kumu i hookuene pono ia ai ka pohaku kihi o ka nupepa KE ALOHA AINA, e kona mea nana i kukulu, a i hookumu ai hoi, i ka la 20 o Mei 1895, a @ ia manawa mai, a hiki i keia la, aohe oia i lele oi aku mawaho o kona mau palena kumu i hookaawale ia ai aka, ua hele oia me ka hoike aku i kona manaopaa, e hele ana oia imua, elike me ka Alihikaua e alakai ana i kona mau koa iloko o ke ahi enaena o na mea kaua.

            A oia mau no hoi ka makou e hoike aku nei, ua like ka alo ana iloko o na maka ihe o ka makapeni, me kekahi koa e honi ana i ka hohono o ka uahi pauda, a oiai hoi, o ke kupaa, ka wiwo ole, a me ke aloha i ka aina, oia na mea e pale aku ana i ke keakea ana mai i kona alahele no ka holomua o kana hana.

            O KE ALOHA AINA, ua hoala ia ae oia, no ka makee ana i kona aina hanau ponoi, kona lahui a me kona Moi, ponoi, i hookahuli ia e na poe alunu, hao wale a me ka puni waiwai a oia mau ano hana ka KE ALOHA AINA, e na'i aku nei e hoihoi hou ia mai ia kuleana paa o ka lahui Hawaii, i kaili wale ia.

            Ua hoala ae nei ka ahahui Aloha Aina, he hana nui, he hana iloko o na hoino ia iloko o na paio pilikino ia, aka, aole nae ia he mae na makou e nana maka aku ai, oiai, o ke kanua ia o ka makou nupepa i kukulu ia ai, a o ka makou wale no, o ka hoike aku imua o ka lahui Hawaii aloha, e kokua i ka hana i kahea ia e ko kakou mau Peresidena o na kane a me na wahine, a elike hoi me na olelo kaulana o ka wa kahiko, e alu ka pule ia Hakalau.

            Nolaila, e ala kakou me ka manao lokahi, e kakau iho i ko oukou mau inoa me ka hopohopo ole, no kekue loa ana i ka hoohui aina, elike me na palapala poo i kakauinoa ia e ka Peresidena Nui o na kane, ko na Ahahui o na kane, a e ka Peresidena Nui hoi o na Wahine i ka ahahui o na wahine. O keia ko kakou hanu hope loa e na'i aku ai.

 

KA HOPE LUNAHOOPONOPONO O

KE ALOHA AINA.

 

            Ma ke Claudine o keia ahiahi, e kau aku ai ko makou Hope Lunahooponopono no ka hoomaha ana ma Hana Ua Lani Haahaa, e hala ana iaia he pule ma ia huakai hoomaha, e hii pu aku ana oia, i na Palapala Poo Kakauinoa Kue HOohui Aina a na kane a me na wahine o Maui Hikina, a mai iaia aku e loaa ai na kuhikuhi ana i na Ahahui kane a wahine Aloha Aina oia mau Apana, i ke ano o ke kakauinoa ana mai i na palapala hoopii a ka lahui.

            Ke lana nei ko makou manao e lilo ana oia i malihini makaaiau ia e ko Hana, a e holomua hoi kana huakai e lei pu ala, i ka pono oiwi o ka lahui. I hookahi wai o ka like

 

E PIKAI IA AKU ANA NA LALA O
KA HUI KALAIAINA.

 

            Ua hoike ia mai ka lohe ia makou, eia ka Hui Kalaiaina a me kona Peresidena ke hoolale nei, he poo palapala noi Dala i na lala, a na Komite a ia Ahahui i noke iho nei i ke kakauinoa a piha na tausani, e hoea ae ana ua palapala la ke pau i ke pai ia, a e apoo aku ana iwaena o na poe i kakau inoa iho nei i lala no la Hui, me ka makilo ana i mau kenikeni no ko lakou mau pilikia o keia mau la nele o HOnolulu nei.

            Oia iho la ka panai aloha ma ka aoao aku o ka Hui Kalaiaina, oia hoi ma kahi o na olelo aku e kakauinoa mai no ke kue hoohui aina. oiai nae ka palapala e olelo ana i lala no ua hui la, a eia iho a oili ae ke po'i kai nana e pikai aku i na lala, oia ka makou e olelo ae nei, lu ia mai ke aloha kalaiaina, aole ke aloha i ka aina Aole no ka Hui Kalaiaina ia hewa, no ka lahui no i ka puni wale, aka, o ka nui no o ka maalea i ke apuka ana i ka la hui, owai hoi ia mea puni ole.

 

KA LA 14 O SEPATEMABA, 1896.

 

            O ka Poalua, Sept. 14, 1897, oia ka piha ana o ka makahiki hookahi o kela alakai nui o na Ahahui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina, oia hoi, o Jos. Kahooluhi Nawahiokalaniopuu, ke kanaka pukonakona i hiamoe ma kahi hoomaha mau o ko keia ao, ma ke kulanakauhale o Kapalakiko, Kaleponi. Ua hala loa kona kino a me kona uhane mao, aka, o kana mau hana, ua waiho iho oia ma keia ao i kia hoomanao na kona lahui e hoomanao mau ai i na wa a pau. A pela hoi makou e hoomanao ae nei nona, ka mea a ka lahui e kapa nei nona: Ka Makua o nu Ahahui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina. Aloha no.

 

EIA HOU NO NEI HANA HOONUI LILO.

 

            Ma ka halawai ana o ka Papa Ola i keia mau la i hala aku la, ua hooholo iho la lkou e hoouna aku i ka mokuahi Kaala, o ka Hui o Poka Ma, no ke Panalaau o Molokai, no ka lawe ana ia Kauka Brook a me na hoa wale no o ka Papa Ola, aole i kekahi poe e ae mawaho ae o lakou.

            O ko makou kumu i olelo ai pela, mamuli no ia o ko makou ike, he @ouna lilo keia mailoko ae o ka waihona o ka mea nana e uku aku ana ia mau lilo mauwale. Oia hoi, o ke kumu wale no i manaoia he kumu kupono ia e holo ai no Molokai, oia ka lawe ia ana o keia Kauka Brooks, no ka nana wale aku no ma ka helehlena, o ka poe i loohia i ka ma'i Lepera, a hoi mai, hoolaha ae i ke ano o ka poe i na palapu o ka ma'i, a oia wale iho la no kana hoike i manaoia ai e hoolimlim i kekahi moku me kekahi mau lilo nui mailoko mai o ko ka lahui mau pakeke ponoi.

            Manao anei kakou o ka lawe ana o keia Papa Ola, he kumu ia e hiki ai ke haawi ia na lapaau ana. e manao ia aku ai, e ola ana kekahi poe malalo o kana mau lawelawe ana, ke hoole aku nei makou me ka hookamani ole. Aole loa. A ina pela, alaila, o keia huakai hele a keia poe e lawe nei i keia Kauka, aole anei la he mau hana hoonaukiuki i ka poe i loohia i na palapu o ka ma'i, aole hoi ia lakou wale, aka, ia kakou pu no hoi kekahi, ka poe nana e uku ana ia mau hoolilo.

            Nolaila, o ka makou e pane hope nei, he mau hana hoohe nehene wale no kela a ka Papa Ola e lawe nei i keia Kauka, e kiei aku i ka makani a hoi mai, he puahiohio ka mea loaa.

            I na o keia huakai hele a ka Papa Ola, e lawe pu nei me ke ia Kauka a he huakai ia e imi a e lapaau ai i na palapu o ka poe i loohia i ka Ma'i Lepera, ina ua haawi aku makou i ka mahalo nui i ko ka Papa Ola hooikaika ana e loaa ona mea kupono nana e hoola i kela poe iloko o ka pilikia.

            I na ua haawi holookoa aku makou i na mahalo ana a nui i ka Petesidena o ka Papa Ola a me na hoa no hoi a pau, no ko lakou kokua i ka hana a ko lakou poo, no ka hoola ana i na palapu o ka lehulehu. Nui ka lapuwale o na hana o keia mau la.

 

            Ma ka hora 12 o ka Poalua nei i hoea mai ai ka mokuahi Australia mai Kapalakiko, a maluna hoi ona i hoea mai ai o Senate Mogana, ka mea hoi i hiki mai nei no ke kilo pono i ka manao o ka lahui no ka mea e pili ana i ka ninau hoohui aina.

 

NA KEEHINA HOPE O KA
LAHUI ALOHA AINA.

No ka Pono o Hawaii Aina a me

Hawaii Lahui.

 

            I ka lahui Aloha aina, mai Hawaii a Niihau, ela he leo kala no ko oukou alakai opio, he kuahaua mai ke kai mai, e kala ana i kela pea keia pea, kela kukulu keia kukulu e ala, e oni, e ku no ka wa hooilikaua hope loa o ka lahui Hawaii, e hoolalelale kela kane keia kane kela wahine keia wahine, kela keiki keia keiki, eia mai ka hana imua o ke alo, oia na palapala a me na poo i pai maopopoia "Palapala Kue Hoohuiaina" a me na manao e hoike maopopo aku ana i ke Aupuni o Amerika, aole he makemake a ae o ka lahui e hoohui la o Hawaii me Amerika Huipuia, ma na ano a pau a i @ kauinoa ia e ko oukou alakai opio, JAMES KEAUILUNA KAULIA, e hea mai, a o kakau i na inoa na kane me na keiki kane, i ka Palapala a ka Ahahui Hawaii Aloha Aina a na kane, a o na wahine a me ne kaikamahine, i ka palapala o ka Ahahui o na Wahine, eia mai na Komite Kane a me na Komite Wahine ke kipa aku la imua o oukou e ka lahui, o ka oukou ke kakauinoa mai, o ka'u ke kukulu aku i ka hana, a waiho aku imua o oukou, o ka oukou kuleana ke hooko iho, a i nana maka mai oukou aole no'u ia hewa no ke Alakai.

            Mai nana i kou kakauinoa ana ma kekahi palapala mamua aku nei, a olelo ae, ua paa ko'u inoa, no ka mea, aole oia ka hana i loaa mai ia'u mai kela aoao mai o ka moana Pakipika, aka o keia e hoea aku la, a ke lawelawe nei au ma ke alakai ana aku. i ka lahui ma na ano oiaio a pau, elike me ka malamalama o ka la i ke awakea loa, aole au e makemake e alakai ia ka lahui elike me ke kanaka makapo. i alakai ia aku e ka maka kaakaa a kahi e haalele aku ai. a o kona hopena e haule ana iloko o ka lua, nolaila, elike me ka oiaio o na huaolelo maluna o na palapala e hele aku la imua o ke alo o ka lahui, pela kona oiaio e hoea aku ai imua o ke alo o ke Aupuni o Amerika Huipuia.

            Ua ulu mai keia kakauimoa hou ana o ka lahui, mamuli o ka hoike ana a Kakina ma, na Komisina o ke Aupuni, imua o ke alo o Amerika, ua huli ka hapanui o ka lahui Hawaii ma ka aoao kakoo i ka hoohuiaina a ma ka aoao hoi o ka lahui, ua pane ke Alii he 40,000 kona lahui kanaka, a o ka hapanui o lakou, aia no ma ka aoao aloha aina, a he kue loa i ka hoohuiaina, nolaila, i mea e hookeia ai ka oialo o na mea i hoike ia i ke Aupuni o Ameri-