Ke Aloha Aina, Volume III, Number 37, 11 September 1897 — Page 2

KE ALOHA AINA

POAONO, SEPATEMABA 11, 1897

KE ALOHA AINA

Hoopukaia, no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lanui Hawaii.

EDWARD L. LIKE

Lunahooponopono

E.A. NAWAHI

@@@@@ @ KE ALOHA AINA

HONOLULU, SEPT 11, 1897.

KE KOHO BALOTA AKEA

He kumuhana kahiko ioa keia na kekahi mau makamaka nupepa e noke mau nei i ke koi i ka lahui, me ka olelo ana, e noi aku kakou i ke aupuni Repubalika Hawaii e ae la mai kakou ma ke koho balota akea ana, i ke aupuni a kako@ @ @@@@@@ @e ai, ina paha he aupuni M@@, i ole, he Repubalika p@@@, elike me ia i ke@@ @@@@@@.

 

Ua lilo mau keia kumuhana ia makou, i mea noonoo e imi ana hoi i ke kahua e holo pono ai o keia makemake o na makamaka nupepa e koi nel i ka lahui, e pupukahi lakou ma keia hana a lakou i manao ai, oia ke kahua e kuene pono ai na imi o ka lehulehu o na kanaka Hawaii, a ke ae ka kakou e hana pela, alaila, ua hoolohe kakou i ko lakou mau leo, a e lanakila ana hoi kakou maluna o ko kakou mau ehemi a pau.

 

Ma keia wahi, ke hoike aku nei Ke Aloha Aina i kona manao maluna o keia kumuhana, me ka nana ole ae, aia paha he mau aui ale o ka hoina ia mai, e hah@ wai mai ana mamua o ko makou alahele, aka, aole nae ia he mea na makou e kuemi hope ai oiai, o ko makou manao hoakaka no keia i like ole me ko kekahi mau maka maka e ae.

 

O ka makou e olelo nei ma ia ninao, ina e noi aku ka lahui i ke aupu@@ Repubalika o Hawaii, e koko baleta ia ke ano o ke aupuni e kukulu ia aku ai no kakou @he elua no mau haina i maop@@@ loa ka pane ia oia ho@.

 

 

1. O ka @oole ia mai
2. O ka @e ia mai.

Ma keia wahi, ke wehewehe nei mak@@@ ko makou manao ho, pen@

 

I.        Ina a hoole mai ke aupuni ke noi a ka lahui,mamuli o ko ke aupuni @@e, he mea ia e ma@@ ai @@k@@ al@@@@, heaha aka ka @@@@ hapa a ka lahui e hana a@.

 

Aoie @@e@ @@ h@@lo@ ia ae ke ku@@@@ o ka h@hia a ka lahui k@@ i ka  Repubalika o Hawaii. @ n@nau ok ae a e ala hou mai ai he mau hakoko ana malaula a @aalele i Muliwaa, na kahua a ka lahui i ke ai a paio no na makahiki eha a oi i hala ae nei oia hoi ke kue i ka hoohui aina, a me ke koi kuleana pilipaa i na pono o ka lahui i kaili ia, a ka lahui no e ike nei i keia ia, ua nawaliwali kona hoa paio, a ke aneane nei e lei ka lahui i ka lei o ka lanakila oia anei ka mea e haalele iho ai ka lahui i ka manu i paa i ka poho kona lima, a alualu aku i ka manu e lele ana i ka lewa, a i ka loaa ole ana oia manu, a hoi hope mai, aia hoi, ua lele ka manu i loaa mua i kona lima, he alakai a kalaiaina maaua@ anei ia e pono ai ka lahui, Aole ! Aole loal ! he make ! he nele ! a he poino ko ka lahui ke puni aku ilaila.

 

‘2. O ka ae ia mai. Ina e noi aku ana ka lahui i ke aupuni e koho balota ia ke ano aupuni e koho balota ia ke ano aupuni e kukulu ia ai no kakou, i na e pane mai ke aupuni. Ae,e koho balota kakou, e lawe ae oukou i ka hoohiki malalo o ke Kumukanawai o ka Repubalika o Hawaii. (Ke olelo nei makou pela, no ka mea aia no I ke aupuni ka mana ae,)

 

Alaila,e ae ana anei ka lahui e hana pela ? No ! no !! aole loa !!! he make ia, no ka mea, ua papa ke Kumukanawai, aolo oe e noonoo a imi i mea e hoihoi hou ia ai ke aupuni a ka lahui i makemake ai.

 

A ina e hoole aku ka lahui i ka manao ae o ke aupuni i ka lakou noi, owai ka mea i poino ? O ka lahui no, a penei e poino ai:

 

I ka manawa e hoole aku ai ka lahui, aole e hoi hope ana ke aupuni, i na e hoolahaakea mai ke aupuni e koho balota ia ana ke ano aupuni i makemakeia e ka lahui, ke lawe lakou i ka hoohiki malalo o ke Kumukanawai o ka Repubalika o Hawaii.  Ku ka lahui a makau, koho iho la no ka poe i lawe i ka hoohiki, aole nae he aupuni e ae a lakou e koho ai mawaho ae o ke kulana aupuni  

Repubalika Kuokoa, a i ole Repubalika hoohui ia me Amerika, oiai e papa ana na olelo o ke Kumukanawai i kekahi ano aupuni e ae, auhea iho la ke ola o ka lahui ma ke noi koho balota ? Poina loa, make kanu ka lahui pau ka oni ana, pepee ke pooia Palaholo.

 

Nolaila, he kumuhinu ola anei ia no ka lahui ? Aole Aole lo@@ Ke olelo nei makou, ua like ke kumuhana Koho Balota a na makamaka nupepa e hookani mau mai nei, me ke kena maoli ana mai no i ka lahui e hoohiki malalo o ke Kumukanawai o ka Repubalika o Hawaii. Auwe ka make @.

 

Ma ka bota @@@ e ka @@ina la Poaono e malamala ai ka h@@@@ waapa malalo ae nei o Ewa, mawaena o na hui @@@@@ waapa @@@@@ Realani a me ka Matala a he mau kaaahi no @@@ keka@@ i hookaawaie ia no ka lawe aoa aku no poe makaikai.

 

WELO KIHEI A KEAELOA

 

Ma ka wehe ana o ka Aha Senate o ka Repubalika o Hawaii, ma ke awakea Poakolu i waihoia aku ai e Peres dena Dole a me kona Aha Kuhina, ka palapala hoopii @@@ i ka hoo hui aina a ke Komite o ka halawai makaainana i waiho aku ai imua o ke Aupuni ma ka auinala o ka Poalua nei, a i ka lawe ana o ka hale e noonoo, ua waiho ia aku la ma ka lima o ke Komite a na Aina E, no ko lakou noonoo a hooholo ana a hoike mai i ka hale. Ola ka makou e olelo ae nei, pu a ka uahi i ka mana o ka poe Aloha i ka Aina. Welo Kihei a Keaeloa i ka palapala hoopii kue a ka lahui, aole hoi elike me na hoopuukahua a kekahi poe, i olelo ai, he hana kipi ia a e hopu ia mai ana aole ke aupuni e noonoo no ia mea. Aole pela ko ke Aupuni manao, oiai o ka lahui ke kuleana ma keia ninau, a e nana ia ka leo o ka lahul, Ua-i-ke-a.

 

HE MEA HOOPAILUA IA IEHOVA NA LEHELEHE HOOPUNIPUNI

 

Mamuli o na manao hoino i ike ia ma kekahi manao o ka makamaka Nupepa “Ka Makaainana” a me na poe e ae, e pili ana i na Alakai a Peresidena o na Ahahui alakai o ka lanui a o ka oi loa aku no paha i ka Peresdena o ka Aloha Aina, ua olelo ae ua makamaka Nupepa ala, a me na poe holoholo, i ka maka’u o ua Peresidena la, he hohe wale, ua holo kekahi i Kona no ka maka’u a ua pee kekahi iloko o ke o=pu weuweu no kona hohe wale a me na o elo hakuepa he nui wale, e lu helelei ia ana mai na lehelehe mai o ka poe manao ino.

 

Ua kali iho makou me ka hoomanawanui no ka hoea mai o na hopena oiaio oia mau ha@luku ana a kekahi poe i na Alakai o ka lahui.

 

A ma ka halawai makaaina na nui, i malama@a ma ke ahiahi Poakahi nei, Sept. 6, 1897. ma ke Kuea Pa Alii, @a ia halawai i hoike maopopo mai ia makou, i ka oiaio ole oia mau olelu hoino i ua Pere@dena la, oiai, ua oi aku ke @@lea a me ka uahoa o ka haiolelo a ka Peresidena o ke Aloha Aina, i ke oolea o ka poka kila o ka pu Raifela, na ia haiolelo @olea e kulai ana i ka makemake o ka poe hoohui aina i pane maepopo mai i ka o@aio ole a hoopunipuni eleele loa o ua hoolahawahahee ana la a ka makamaka nupepa a me kekahi poe e ae o ka aoao hookahi me makou, o na haiolelo i hoehaniniia mai ma ua @aiolelo la imua o ke auaina he mea hiki ole loa ia i kekahi mau nupepa alakai ke hana a oki loa aku i ka poe puni olelo, no ka mea i na he oiaio na olelo i kipehi ia aku maluna o ua Peresidena ala no ka makau wale a hohe, aole loa e aa ka Peresidena o ke Aloha Aina e hoopuka ae i na huaolelo e paki aku ana i na maka o ke aupuni e aa mai ana imua ona, e like me na huaolelo i hoopuka ia mai ma kana haiolelo, “ke naka nei na kuli o ke Aupuni; “ “He limalepo i ke Aupuni o ka lahui Hawaii;” “Ke hoao ke Aupuni e hopu i na Alakai a i ka lahui, ua ae aku oia kona make iloko o ka lima o Iehova, a i ole iloko o kona kuhihewa ponoi iho no.

 

Na keia mau huaolelo oolea iloko o ka haiolelo a ka Peresidena o ke Aloha Aina, i ho ike akea mai imua o makou a me ka lahui a pau pu me ka poe i hoino iho nei, aohe olalo o na hoolaha ia ana, a me @@ olelo hoino i lawe hele ia @@ na lehelehe o kekahi poe, a makou e olelo ae ai, ua kupono loa ko ka lahui wae ana iaia i alakai, no ka mea, he koa, a he wiwoole oia, a o ke alakai ia e hilinai ai, ola ka aina a me ka lahui, a koh@ ke hooheno ae, o ke Koa ia Wela ka Hao Alu ka Uwea.

 

Nolaila, ke ike mai la no ka lahui i keia mau hana, a ka lahui e hiki ai ke haawi i na hilinai ana aona.

 

O ka makou e hoelana aku nei, e moni i ke koko e Mr. Peresidena i na hoinola no ka mea, i ka piha ana o ke kiaha e uku ia auanei oe me na olelo hoopomaikai a ka Haku.

 

Pomaikai ka poe hoinoia no ka pono no ka mea e lilo ke aupuni o ka lani ia lakou.

 

UA MAHAE IO ANEI KA LAHUI

 

Ua lilo keia he mea kamailio nui ia iwaena o ka poai o ka poe kue i ka lahui Hawaii, ko lakou ikemaka ana i ka emi mai o ma kanaka ma ka halawai makaainana i malamaia ma ke ahiahi Poakahi nei, i ko na halawai makaainana nui o na makahiki i nala e aku a ua olelo ae lakou no ka mahae ka o na kanaka Hawaii ke kumu o keia emi ana o na kanaka ma ka hele ana ae ma kela halawai.

 

Ina oa lawa na hooia ma ka aoao o ka poe kue i ko ka lahui kulana mahae i keia wa alaila ua ei loa aku ka pono e hoao ae ke Aupuni Repubalika Hawaii i ike io ia ai ka mahae lua ao@ o na kanaka Hawaii ma ka haawi ana ae imua o ke akea e koho balota ia ke aupuni a ka lahui i makemake ai ina paha he aupunni Repubalika a i ole, he aupuni Moi paha.

 

Ma ka hana e ike ia ai na mea a pau a oia makou e ake aku nei e hoea maopepe mai ka wa e apono ia mai ai ko lahui makemake mamua o ka noke wale iho ne i ke kamalio a hala ka manawa.

 

HILIHEWA NA MANAO KE OLE KE KUKAKUKA.

 

Aole i hiki mai o Senetoa Mogana Hoka Loa

 

Aneane he mau mahina i hala ae nei ka moeuhane mau ana o ka poai Hoohui Aina no ka hoea kino mai o Senatoa Mogana o Alabama, o ka Repubalika o Amerika, ka Alihikaua o ka poai hoohui aina iloko a ka Aha Senate o Amerika ke kakoo o ka poai lima lepo ka mea nana i omo a mimino ke eke waiu o ke Kumulau Pipi a ka poai Hoohui Aina.

 

Ua kiai mau ke kuko iloko o lakou no ka hoea mai o ke kanaka i hiki wale no ia lakou @@ @@ @@ na kahi a lakou i makemake @me he Pipi kauo la.

 

@@ @@@hauoli ia ae ua poai @@@a haawi ana mai o ke oeoe hoailona eia ae ka mokuahi Copatika i ka lae o Makapuu ua makaukau na hookipa ua hookuene pono ka noho ana o na hoa o ke Senate, a i ka pili ana mai o ka moku i ka uwapo ua hoike ia mai la ka lono, ua haule ua o Mogana i ka hope moku, aole i hiki mai nolaila ua hopu iho la i ka laau kaulana a ke Alii ia Hoolehelehekii. Hoka loa.

 

Ua lohe mai makou, he nui na hana i manao ia a i hoolala ia no ka hiki mai o Senatea Mogana a ikemaka i na hana. a la ou, e laa ka ike kumaka ana i na hana a ka Aha Senate.

 

Ua ala mai iloko o makou na hoohuoi ana i ku ai ka ninau, oia anei ke kumu o ke kahea ia ana o ka la 8 o Sepatemaba nei ka la e noho ai ka Aha Senate o kahi Repubalika no ka manao ana o Senetoa Mogana ke mea makaikai i na hana a me na hooholo ana i ka ninau hoohui aina ke ninau nei makou i na oia ke kaona o keia kahea Aha Senate alaila ua hoka loa mamuli o ka hoea ole ana mai o ka hookapubi i upuia aku e hoea io mai ana. Ku hou keia ninau kupono ke hoo huoi ia.

 

Ua kukakuka pu ia anei keia manao e Kuhina Haki i miki e mai nei man ua me Senetoa Mogana i na pela io alaili na lehova ke Akua e moopokaakaa ana i ka lakou mau hana a me na manao oia no kana i hana ai i kona alakai ana i ka Isaraela mawaena o ke Kaiula o ka hoopalekeloke i ka hopena ua lumaia lakou a pau iloko o ka hohoao o ke Kaiula aka hoi i na he mea keia i koka mua oleia alaiila oia ka mea i hoka loa ai ao ka mea ua olelo kahiko o Selomona “Hilihewa na manao ke ole ke kukakuka.