Ke Aloha Aina, Volume III, Number 32, 7 ʻAukake 1897 — HE MOOLELO HOONANEA -NO KE- Keikialii Alabati. Ke Kaeaea o Pelekane. -A ME- Ka Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo. Hoohenoia no KE ALOHA AINA [ARTICLE]
HE MOOLELO HOONANEA -NO KE- Keikialii Alabati. Ke Kaeaea o Pelekane. -A ME- Ka Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo. Hoohenoia no KE ALOHA AINA
O lakou a pau e hahai nei mahope o'u, o ko'u mau hoaloha ia o ka inea, a he poe make hoi no na la o ka popilikia. ■ / Nolaila, ma ko lakou aoao, ke haawi aku nei au i ko lakou aloha no oukou a pau, ka poe hoi i akoakoa mai nei ma keia wahi, ', oke aloha no ko oukou a pau, a hui hou aku kpkeu maloko o ka Paahi ina maaawa a pau o keia la me ke oho hia o ke aloha a me ka hauoli, a Ke hookuu aku nei au ia oukou e hoi no ko oukou mau home pakahi, a mai poina i ke komo ana aku iloko o ka Pa'lii me ke keakea ole ia. 1 ka wa i heoki iho ai ko Keikialii i kana mau olelo, oia no ka wa i lohe ia aku ai o na le» hamumumu e wa ana iloko o ke anaina, a he wa pokole wale no mahope iho o la wa, ua loht ia aku la na leo hooho hauoh o ke anaina, e wawalo ana ma na paia akea © ka lewa !ani, me he leo ne-s no ka hekih i ka wa papaala. M ka hoopuka pu ana ae i na 'eo kahoahoa no ke ola loihi aku o ke Keikialii a me kana wahina, oiai laua ma ka aina makuamne o ke Keikialii Alabat!. O keia no hoi ka wa i haalele koke aku ai o ke keikiahi Alabati i ke alupii o ka moku, a iho aku la e hu'pu me kona makuakane alu, oiai oia e kali ana no ka ihki aku o kana mau keiki a me kona mau hoahele a pau © ka moku.
Mamua o ko Ke Keikialii a me kana wahine kona mahuakane bookama kau »na ->ku no h'na o ke k»a aliī, ua nana mua ae la oia no ki lawa kupono o na mea a pau i na kag e ku ana i ka uap©. a na hooko ia hoi e llke me kona makemake. Ua kau mua ae la mea a pau naiuna ona kaa, e like me ke kauoha i haawi ia aku ia lakou, np ka holo pololei ana i ka Haleaiii. A o ka hope loa, oia no ke Keikial», ka «> Madelm§ a roe ko laui m»kuakane hookama a kamoe pololei aku la no !oko okā P*'iii ? kahi hsi a kon» nsakuahme e kali m*i U o ka hoea aku o ki ■>na iuhs o ka wa kamahi a| heu ote.
I ka wa i hoea aku ai e ke ken Moi mamua pono iho o ke ato o ka Haiealii, aia ka ieo u*c o ka Moiwahi*e ft na nhua ke wawalo a!a we ka eha~ eha ou», e hke me ke gno !«au o !T!sk«3 lIlAi f Kf kt, t <-ic <h t i ,■ vi ā r*u mis!uiia iho o ke «m>, n rcM ho! mr k«na mae, { uk#ii. h r i .-k 'a i'. v\i o ke a'api . kalu » U \!, i e li 1 i.pa me kena Kuha'.a ta H « kon.i Ahā Kai,* niiU. a u"i k* 'ehii'ehu o kena aiaa| lun* āinHīn» |
A «la ne hoi ka wa o ka Puuku nui o ke Aloaiu i hahhali aku ai iaia no kahi a ka Aha Kuhina, a me na hoa o ka Ahakukamalu « ku r»ai apā, a hoolaana ia aku la na malihini a pau imua o ko lakou alo. A mamuli no hoi o ka ka Puuku mau olelo* ua alakai la aku la Re Keikialii a me kona mau hoa a pau no loko 0 ka rumi hookipa, kahi hoi a ka Moiwahike e leall mai ana o ke apo mai ma ka a-i o kana keiki. I ka wa i hui aku ai o ke kelki a me ka makuahine, ua hooi hou ia ae !a na' leo kumakena o ke aloha e heelilo ana 1 ke anoano o ka Halealu i mea ole, He mau minute hana nui ia mawaena o na waimaka o na mea a pau, a e hooi ana hoi i ka ehaeha o ka manao o na poe a pau i īkemaka i keia ano mawaena o ka makua makeē mea keiki, a me ke keiki aloha makua hoi. I ka mao ana ae o ka hele uluulu ana o na waimaka, aia boi, ua hoolauna ia aku ia ka Ui Madelina imua o kona makuahine, a e like no hoi me ka haawinai loaa aku i kana keiki, pela pu no hoi me ksna wahine, oia like no, I ka pau ana ae o na ooloku hakukoi ana o na manao aloha mawaena o lakou, oia no ka wa i ae ia aku a» na mea a pau no ka hele ana e lulullma pu me ke Keikialii a me kona mair hoahele. He wa h-ji la i hooi loa ia aku ai 6 k« ohohia o na manao makee o na alii a me na makaainana pu hoi, ka poe no lakou na puuwai i hooi la aku o Ita waiania aloha alii oiaio.
I ka wa i pau ai a na mea a pau i ka hana īa, oia tu;ka wa i haawi la rr,ai ai be papaama > hele a luluu i na mea ono hke ole, o ua kulanakauhale la i piha na mea nani o Piiholo. Ua «i nela a me keia me ka hiki ole ke keakea, a oia no hoi ka wa o ke Keikialii e kemo pu nej iloko o na paina akea, me na makaainana ponoi o kona aina. I ka wa a ke anaina e lulumi nei no ka hoolawa ana iho ! na mea i hoomakaukau ta no ka hookipa ana mai i na malihini, oia ka wa i ike ia aku ai o ka Moi i ke ku ana ae iiuna, a nie na hio hiona lamalama «ka oiana alii a me ke kapukapu, ua poha mai la k©na leo mana, me he mea la, e hoike aku ana i kona mau makaainana, ua hoea mai ko«a la hauoh, me ke eehia ou, i ka i ana mai: Ano, eia kakou a pau ke ai a ke inu nei hoi i ke ota o ke Keikialii a me kana wahme, ka mea hei a ke aupuni o Palekane nei i kanikau ai nona no na makahiki loihi i hala ae nei, mc ko ka kon manao. hoi, ut nalo a oa kuu aku la kona luhi o keia noho kioo ana ma kela ao mao.
! Ak«, i keia bora, ua b*awi hau a mai !a he īke hou ana no kakou ■ pau i kona mau heleheleai, m« he roe« la, ua ala bm mai oia mai ka roake mai ( a ke ik? aku nei oukou iata t mi ke ane ma ka Hooiima o ko IMekane ?u i nohoain, a uu m jvaha ka Mo\ oi oi io« aki) i* okr kupono maiuU* e m iura e ae NVu s! «a nisksukai a, t w„ Y, xku i ua hana i pau »foko o % K 1 «pa, tnr ka hooKai'iui o!e, u.u >i« e > u• kyjvcō ISU ke ii*c . :k. J Au| *n» oke aupum iloko o 1 ra n *
na wa a p?u ana i makemake ai, me ka hoolohe pu hol o k<* lahui i kana" mau oielo a pau. O ko'u manao keia, a na ka uhane noonoo o ka puuwai o kela a me keia : kanaka e apono mai, ina la ne mea hi 1 ki ke hana ia me ke kue ole i ka makemakemake 0 ka lahuikanaka, a ina paiha ua like no hoi ko lakou manao me kn'u ma ia mau mea a'u i hnike aku la 1 Ika wa oka Moi i hooki iho ai 1 | keia mau leo kalo,kalo imua o ke anaina I am no ka wa 1 haawi koke la mai ai o Re ! mele lahui 0 Felekane, e ka poe hinie- | ni a me na poe hoekani mea kani o ke--1 la a me keia ano. I , Ua hoohauoli īa na mahhim a pau, 1 mamuli o ko lakou 'lohe pono ana aku I i ka nani a me ka nanahe o na leo i I mele la mai e me be mea la, e koi okoa 'maoli mai ana no 1 ko 1 lakou ma« puuwai, e hookolo aku ma ka meheu o na kamaaina. Aka, ua kaohi īa mai naeia maul manao e ka hilahila, elike me ke ano mau o ka hiki malihim ana, a pela īho !a i emi pu iho ei na manao hauoli ? lalawe ana iloko 0 ko kkou mau houpo. Mahope ibo 0 ka hookuu ana iho 0 na poe haka mele i ka lakou hana, a meha pu iho la hoi ke anaina, aohe hamumu leo, oia koke no ka wa a ke Ke ikialii 1 ku ae ai uuna, a hele aku la ma kahi a kona mau makua e noho, a kukuli iho la imna o laua, elike me ke ano mau o na keiki hooiohe, a pane aku la:
E oiuoiu m&i olua e hpike aku miua 0 na makaainana a pau, e hoohui u maua 1 hookahi io, a i hookahi hoi koko, malalo o ka btnta maemae o lea noho mare ana, aole hoi elike me keu a olua e ike mai ls. ehoohuikau as i ka inoa maikai « ka nohoalii a me ka lahui kanaka. . • A ua makemake no hoi au e hana koke la keia bana, mamua o ka ana aku o ku makuakane hoakama no kooa aina, mamua ae o na napoo ana aku o ka !a, o keia la. O keia mau olelo a ke Keikialn e hoike nei laiua o kona mau makua, mamuii ;a ka makemake o kona ka hu *.i, a h« hana no hoi kela ua kuka mua ia e laua, i ka wa no o ka moku 1 ka aina, mamua o ka hole ana mai no Pelekane.
E kuu keiki waikai, ke hooi ra«i oei oe i na hana maikai « ku i ka mahalo ta, a »*rau pu no hoi kekahi ik>ko oia mau iia aua au e kun keiki, 0 keia no h«» ka wa i kauoha koke aku ai o ka Moi, e kii koke ia kekahi kanunapule, e bele awiwi mai no loko o ka Paain, no ka hana a ka Moi 5 makemake »i, a oia kana i pane aku ai ibiu* o ke anama a paw, : nme ia aku ana na 'Hi opjo. 1 ka wa « ioke *t %i i«e» a »o kā m**e ana 0 iu a\«i opso, ua Hlo i* he «ea nui i ka leliukhu, a hoopioo faou u ae ka aunao o k«t lehulehu, wa* muli o keia iono i poha ae !a o«j kā «uie ao» 0 ke KeikUUi me k* Vi koeha o Amapo, | He mana*a pokole wale no m*hoscj iho « I» ki» 1* ana ikw o ke k*lnw*jn}'j «e. ai* h.M. u« ho?» koke mii U oia u>e' { 1 K>. ke t?!o o kana • Uwe 4 *»t J '.«we'āwe .a aua e kij • i -Va«a "»a e k« tvi;e.evr.,-cik', uiU ae'
la ka mekuakane Hōokāma o ke Keikialii Alahnī, a pane mai la īmua o ke anama me keia noau huaolelo ku i ka walohia' 0 na alii opio e naakaukau nei e mahe mau wohi hou ia no ka a ke loaa mai ka hua mailoko mai o ko laua puhaka, ola ka aina a me ka lahui, a kaulana no hoi ka inoa. 1 ka wa i hooki iho ai oia i kana kamailio ana, oia no ka wa i hoea iho ai o tce kahunapule mamua pono o kahi a na a.iii op;o e ku ana, a me ka leo aneano i ku i kma oihana, me ka i pu aku E na alji opio, eia olua ke liuliu nei no ka oihana maeuiae hookahi i haam la mai iloko o ko ke kanaka lima, ka mea hiki ole hot i ke kanaka ke wehe ae, o ke Akua wale no. Nolaila, roa ka mana i leaa la'u, ua naakaukau au e hipuu aka ia o!uo ūeko o ke koko oeokahi a ne ka io hookahi. . * O keia mau olelo anoaoo a ks kahu napule e Kamailip nei, oia no hoi ka ws aoa opio ikuae ai !iuna, ame * m* lie a palaimmo ona hana t ua huikaU nwt la ke kahunapute, ua mare ia olua. A oia ne hoi ka wa 1 haaiele kpke mai ai o n s op»o i ke an»ina e wawab Aku nei, a -uu v»ke »ku la taua ne *tkahi wsht kauhaie mawaho aku o ka haleain, k«hi boi a laua i i#we ae ai i home la no laua ina i» eiike I uh; imi lioooo wiioho ana a ke Uua tusiu i iuoaikehala, j «*o feoi kt labui < hoowau aaa lao i ko lakou hauoh no ka mare o n* •ltt opio, ata 6oi, ua uiu ae ia ka ma«*ao uoko e ke Keikuiii e heie e kuka p* aie koaa i»m makua * me kemi kahu haaai pu hoi, No keia manao. ua koao «ku la ou * k«o* «ahine ehe e i«ua ue lahi o «aku* e walea aw a kiki i U 4WOO» «i*u« Hoi nttk