Ke Aloha Aina, Volume III, Number 27, 3 July 1897 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

ALOHA (A)INA

 

            Hoopukaia no ka

 

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

______________________

 

EDWARD L LIKE,

 

Lunahooponopono.

E.A. NAWAHI,

            Puuku o KE ALOHA AINA.

___________________________

 

HONOLULU, IULAI 3, 1897

______________________

 

            KE hoomau mai nei no na nupepa haole i ko lakou io-io ana elike me na moa keiki i haalele ia e ko lakou mau makuahine, no na mea e pili ana i ka Hoohui aina, a o ke lakou mau leo uwe, ua like ia me ka mea ua pulu i ka wai a e maule a make aku ana.

_____

 

            O NA makua o ka Hoohui Aina ma Wasinetona, aia lakou ke pee la iloko o ka nahelehele o ka huikau, a ua hiki ole hoi ke ike ia aku ko lakou mau ano kanaka kulana, elike me ka wa e hookoikoi ana ka leo ma Hawaii nei, elike me ko Kakina a me Kini ma ano, ka hauakali, a i ka hiki ana aku la nae i o, a hana i ka hana, he ole, a he ole loa.

           

_____

 

            KE heihei ae nei makou, ma ka hoike mau ana aku imua o na makamaka, e hoolana mau i ka manao, no ka mea, o ka hoea ana mai o na lono e pili ana i ka ninau o Hawaii, aia no ia maluna mai o na mokuahi mai Kapalakiko mai, a i manao ia hoi e ku mai ana iloko o keia mau la, a oia no hoi ka makou e pahola e aku nei, ina ua hana ia, alaila, aohe mea e hopohopo ai o ka manao, no ka mea, aia ia wa e ike ai kakou i ka mea nana ke eo.

 

_____

 

            KAHAHA loa ko makou naau i ka ike ana, ua hoopai ia kekahi luina manuwa o luna o ka Naniwa ma ka auina la Poakahi nei, oiai nae keia poe manuwa Iapana, e hoi pololei mai ana ma ke alahele, a ua maopopo no hoi i kela wahine haole a me kona kaikunane a i ole, he hoa holoholo paha nona, ke hele ma kahi kaawale e ae, aka, mamuli o ka manao hookiekie o keia haole kane, ua lele aku oia e pepehi i ka Iuina Iapana hele malie. a oiai hoi, o keia poe, aole lakou i lohe maopopo mai i ka laua mau olelo, e hookaawale ana i ke alahele. Eia nae. ua oopai ia iho la no e ka Aha apana he $35. me ke koina o ka Aha he $1 60. He kumu kupono loa, e hooku@ @ keia Iapana. malalo o ka lohe ole o keia poe i ka olelo haole (ina io ahoe o lakou loke i ka olelo haole). a ina hoi he lone no, ua kupono kela hoopai.

                        [column 2]

            KE KAU AKU NEI NA MAKA.

_______________                                                                             

           

Eia  kakou ke ku nei mawae na o na aoao kalai aupuni like ole, oiai hoi ke aupuni Republika o Hawaii ka mea e noho mana nei maluna o na Paemoku aloha o Hawaii, ke hookikina mai nei ia kakou, e hele aku e kakau a hoopaa i ko kakou mau inoa maloko o ka buke a me ka papainoa o ka poe kupono i ke koho balota, no ke koho balota nui e malama ia ana iloko ae nei o ka malama o Sepatemaba o keia makahiki.

            A ke hoike pu nei hoi, o ka poe i hoopaa ole i ko lakou mau inoa maloko o ua buke la, o ka poe i kupono i ke koho balota malalo o lakou nei, alaiia, ua nele lakou i na kuleana a pau o ke koho ana i ka mea a lakou i makemake ai i wahaolelo no lakou ma ke kanua hana o ka Hale Ahaolelo Kau Kanawai o ke aupuni Repubalika.

            He mea oiaio, aohe kahua nui o keia hookikina ia ana o ka lehulehu e hele ae e hooopaa i ko lakou mau inoa, hookahi wale iho no, o ka ike mai ia kakou e paukiki aku ana i ka hahai ana mahope o ko lakou meheu, alaila, kani ka lakou nei aka.                                                             

            O ka lahui Hawaii kumu e ku nei i keia la, aia lakou mahope o ko lakou manaopaa oia mau, e kukulu ana hoi i ko lakou kahua onipaa mau malalo o ke aloha i ka aina hanau, ke aloha i ke Alii Aimoku, ko lakou haku oiaio i haawi ia mai i mea hoomalu maluna o lakou, a no ia aloha oiaio, aloha paa mau, naueue ole, aole loa e hiki ia lakou nei ke hoao mai ia kakou, oiai, he poe kakou ua ikemaka i na hana hai na i panai koke ia mai no imua o ko kakou mau alo, i ka wa mua loa no o ko lakou hookahuli ana i ke aupuni alii o Hawaii, a na ia ike, a me ia kamaaina oia mau hana imua o ko kakou mau alo, nana i hoomau i ko kakou kupaa oni ole ana a hiki i keia la, a pela mau aku no a hiki i ka hooko ia ana o ko kakou mau makemake a pau.

            Eia ka pohai o ka poe lokoino ke hauoli mai nei, me he upa makani, la na ka mea amara, i ka wa e hookuu ia aku ai kona pauma ia ana e ka lima o ke kanaka, ua pau kkoke ka makani iloko on a, o ua nele oia me ka ikaika hoohana e hoolawa ai i ka makemake o kona haku.

            O ka lahui Hawaii, eia lakou malalo o ko lakou manao kupaa no ka wa hope loa, e hakoko ana hoi no ka ninau a ka lehulehu e kau aku nei na maka, o ka hoea mai, ka mea hoi a makou e olelo nei, oia kakou ke hookokoke loa aku nei e pau ka luhi, a e maha ai hoi ko

            [column 3]                              

kakou mau naau, elike me ko ka lahui Isesraela pakele ana mai, mailoko mai o na lima o ko Aegupita poe hookaumaha.

            Oia ka makou e kau leo aku nei i ko makou mau makamaka, na ka mokuahi mua e hoea mai ana i keia mau la, nana e ahai i ka mea oiaio e pili ana no na lo io hoonuinui a na poe Hoohui Aina, e noke nei i ke kamailio, o ka inoa wale no koe o ka Peresidena, a kau iho o ka pau no ia o ko lakou pilikia, a palekana ko lakou noho ana, a ono hoi ka lakou ai.

            Hoomanawanui, mai kuike a paupauaho, a mai puni wale @ku hoi i na mali leo o keia mau la, no ka mea, he hanaia e hookomo aku ai ia kakou iloko o kekahi kulana kupilikii hoomau no ma ke kahua kahiko, a hiki i ka hoea ana mai o ko kakou pono oia mau, ka mea hoi a KE ALOHA AINA e ao aku nei, mai hoololi i ko kakou kulana onipaa mau.

_________

 

KE KULANA HOLOMUA O IAPANA

_______

            Eia o Iapana ke hahai mai nei mohope o ka meheu o na aupuni nui a naauao o ka honua nei, a ke hoomaopopo pono ia aku ke kulana holomua o ka aina, ua hiki no ke ike ia, oia kekahi o na aupuni holomua loa o ka honua, ma na mea pili kalepa, ka hoolaupai ana i ka aina, a me ka hoonaauao ana i ka lahui.

            He mau mea keia i ike mua ole ia i ke au o na alii mua, oiai o ke au hooponopono o ko lakou noho aupuni ana, ua piha i ka hookaumaha a me ka hupo a na ia kumu i hoonawaliwali i na hana pili aupuni iloko o ka aina, ka mea hoi e hiki ai ke hoomahuahua hou ia aku ka mana.

            I keia la, malalo o ka noho hoomalu ana o keia moi hou e ola nei, a Emepera hoi i hiki ke helu ia he keikikane maopopo oia ma ke kulana noho ana Poo hoomalu maluna o ka lahuikanaka, ua hoouna aku la oia i kona mau keiki kupa o ka aina,e hoonaauao ia ma na aina e, a hemo mai, mailoko mai o na kula a lakou i hoouna ia aku ai, hoekahi no a lakou hana, o ka hoolaulaha aku ia ike a lakou i ao ai ma na aina e iloko o ko lakou aina hanau ponoi.

            Ke hoomanao nei makou, o ka Moi Kalakaua, ka moi mua loa o ke Hawaii Paeaina i kana pela, ma ka hoouna ana aku i ko kakou mau keiki Hawaii, e hoonaauao ia ma na aina e, a i ka wa hoi e noho Kuhina Nui ana o Kipikona, a ke poina ole nei ka inoa o na keiki ia makou a hiki i keia la.

            Hookahi wale no pilikia nui iloko o ko ka Moi Kalakaua au noho aupuni ana, oia no ka

            [column 4]

palupalu loa o kana hookele ana i ke aupuni, komo mai na pakaha e hooweliweli iaia, a ua like loa oia me he kii bebe a kamalii, ka hiki ke paani wale ia kona mana, e kona mau Kuhina o na la hope o kona noho aupuni ana.

            Malalo oia kumu ua kauoha ia aku ko kakou mau keiki Hawaii imi naauao, e huli hoi koke mai, me ka hoopau ana i ka huli naauao ana, a pela i huli hoi mai ai ka hapanui o ko kakou mau keiki Hawaii, a koe aku hookahi, oia hoi kela e noho mai la i Pelekane, mamuli o ka makee ia o kona maauao e ka poe nana oia i ao.

            Oia hoi ka makou e olelo nei he aupuni o Iapana i like ole me ka hookele ia ana o keahi poe aupuni kuwaho, hoouna aku lakou i na keiki, no ka makemake nui o ka moi e lilo lakou i poe alakai a hilinai ia iloko o ka aina, aole hoi e kaa na na malihini e rula mai i ko lakou noho ana aupuni lahui, ea ke ole makou e kuhihewa, ua holopono na hoolala ana a ka moi i hana ai pela, a ke ku nei kona mau kanaka ponoi o ka aina ma na hana poo iloko o ka lahi Iapana, he Iapana wale no na mea a pau.

            Elike me na Kuhina, na Alihikaua, na Adimarala, na Kapena moku, na wiliki, na Ilamuku, a pela wale aku, a ke nana aku, he hauoli ko ka moi puuwai, ke hiki mai i ka wa o ka hana, o kanaka ponoi no o ka aina, aole he poe okoa aku.

            Oia ka mokou pule, i ka lokomaikai o na lani, in a he mea hiki, ke hoohalike ia ko Hawaii noho aupuni ana, elike me ko Iapana, i poe kanaka wale no na Luna Aupuni a pau, a pela e kaana pu ai o Hawaii uuku e na hooponopono aupuni naauao ana o ko ka honua nei.

______________

 

AOLE I APONO IA KE KOI A IAPANA.

___________

 

            O ka pane a ke aupuni Repubalika Hawaii, ma o ke Kuhina la o ko na Aina E, no na ninau a ke aupuni lapana, i waho ia aku ai e kona Kuhina Noho ma ke Aloalii o Hawaii nei, i ka auina la Poalima nei, ua hookokoke mai ia i kahi e ike ia aku ai ke koikoi o na olelo a na aoao a i elua, kahi hoi e ku nei ka ninau me ka hoopohihihi pu mai i ka noonoo o ka lehulehu.

            Ua hoike aku ke Kuhina o ko na Aina E, ia Shimamura, ko Iapana kanaka manu hui hoi ma Hawaii nei, aole i pololei na koi a kona aupuni i waiho mai ai, a e hoole ana hoi, aole i apono ka Repubalika ia mau mea i waiho ia aku imua ona.

            O keia ka pane a ka Repubalika Hawaii ma o kona Kuhina la, a o ka ke Kuhina lapana

            [column 5]

koe, no ka mea, aole oia i haawi aku i na pane ana no keia mau haina a ke Kuhina Hawaii, a malia nae paha, o poha ae i keia mau la, no ka mea, aia no ke ahi iloko kahi e nu ai, o ka uahi wale no ia e punohu nei, a ke poha no, o ka wa ia e lapalapa ai.

            Ma ko makou hookukku ana i na manao o keia hana, ua maopopo no, he mea okoa loa ke kao na o na hana, a o ke kahua nae paha keia e hoomahele aku ai, a hiki i ka wa e ikemaka ia aku ai ka helehelena maoli o ka ninau e ku nei, @ ia wa paha o hohoko maoli ai o Iapana i kona kuleana kukaokoa mai ka noho noaloha ana.

            Elike me ka olelo a ke Kuhina Noho Iapana i olelo ai, aole loa oia e hookuu i ka mokukaua Naniwa e hoi a hiki i ka loloa ana o ka limu malalo o kona iwikaele.  He olelo ano nui kela a ke Kuhina Iapana i olelo ai, a o kona ano hoi, aole oia he kanaka hiki ke paani ia e na manao hookamalii o kekahi poe, me he mea la, he mea hiki wale ke hoololiloli ia a pela paha i manao ia ai, o keia iho la ke kulana e hike ai ke haawi aku i na pane pili aupuni no kekahi ninau ano nui e ku nei ma ka waihona o ka lehulehu o na poe hookaa auhau o ke aupuni Hawaii.

            A i ka wa e hoea hou mai ai kekahi pane a ke aupuni o Iapana no ka panai aku i ka lakou nei pane, heaha la ka lakou nei mea e hana aku, e hoolauwili hou aku ana paha lakou nei i na kamailio ana no keia kumuhana, a pela e hana ai, a hiki i ka mahuahua loa ana.

            O ka kakou wale no e nana aku ai, oia na hana e hoea mai ana ma keia mua iho, i hiki ai ke ike ia, owai ana la o laua kai pololei ma nei a kukai olelo ana, o ke Kuhina paha o ko na Aina E, a i ole, o ke Kuhina Noho Iapana paha, na ke au no o ka manawa e hoike mai, no ka mea, he hoopaapaa pili aupuni keia, a pela e kauka@ ia aku nei ka mea io e hoea mai ana mailoko mai o laua.

__________

 

NA MOKUAHI HOU O IAPANA

_______

 

            Eia hou ka Hui Mokuahi Nippon Yusen Kaisha, ua hoo paa aelike ae nei me ka Hui Kapili Moku o R. Napier a me ke Keiki. Gowan, no ke kapili ana ia ekolu mokuahi.  O ka koa pakahi o keia poe mokuahi he 375, he @@ ka laula, a he 28.8 iniha ka hohonu, a he 600 tona ke kaumaha no na ukana ma kela a me keia moku pakahi, a he 14 hoi mile i ka hora.  Ke hookelakela mai nei na keiki lalawai o Iapana, ma ka oihana hooholo mokuahi, i wahi e pomaikai ai ka waihona oia Hui ma na hana pili kalepa, a lawe ohua hoi.