Ke Aloha Aina, Volume III, Number 25, 19 Iune 1897 — Page 6

KE ALOHA AINA

POAONO, IUNE 19, 1897

 

 

EIA HOU KEIA MAU HUI HUKIHUKI

 

Eia ke lawe hele ia mai nei na lono, eia kekai mau hui hukihuki ke liuliu mai nei e ulele iho i keia mau ia koke iho no, ma kahi e hukihuki mau ia nei ma ke kihio na alnui Beritania a me Alakea.  O keia poe e ake hou mai nei e komo ilako o keia hana oia no na poe hana o na uapo o Poka Ma, ko Waila a me ka Oceanika, oia hoi ka uapo o ka Ona Miliona.  Ina aole i kuhihewa na lono i lawe ia mai i o makou nei, alaila, me he mea la, o ka po Poaono ae nei ko lakou po mua loa e ulele ai a ua lohe wale ia ae, he $50 ka uku makana i ka mea o kaa ai o ke eo nana.

He poe Hawaii wale no keia mau Hui ekolu, a ua maopopo ole hoi ia makou ke kulana pakahi o kela a me keia Hui Hukihuki, na ke oolea no o ko lakou mau olona pakahi, e hoike ae, oia ka moho nona ia puu dala.  Uumi like na hanu, aia ka pono o ke kau ma kela aoao.

 

 

 

UA HALA O JOHN HUAKINI.

Mr. Lunahooponopono;

                        Welina kaua:

Me ka luuluu keia makakila e panee aku nei imua o kou hanohano, a nau hoi la e kakele iho ma na kolamu uwila o KE ALOHA AINA, i ike mai ai na kini makamaka mai ka la hiki ae ma Haehae, a i ka lo kolili i ka ilikai.

Ma ka auina la o ka Poalua, Mei 11, hora 4:30, ua kipa ae la ka anela o ka make ma ka home o Mr. Piliwale, ma Kulaimano, Hilo Hema, a lawe aku la i ka hanu ola o John Huakini, a waiho iho ke kino i mea hookaumaha a hoehaeha i ka ohana, ka wahine a me na keiki, e paiauma aku nei ma keia ao, a ma ka la 13 ae, ua hoihoi ia kona kino no kahi mau ma ka ilina o Kawainui.

Ua pau kona hanu ana i na ea aloha o ka aina ana i minamina nui ai, aole no hoi oia e hooheno hou me na kolamu o ka nupepa KE ALOHA AINA.

O John Huakini, he kanaka kupaa oia ma ke aloha i ka aina, aloha i ka Moi, he wiwoole oia ma na ano a pau, ke hoao kekahi mea e kulai i kona kupaa, ua like oia me kekahi liona hae e makemake ana e ale i kona mau enemi, a moe wale aku la.

He haipule oiaio oia, a he lua no ka ekalesia o Laupahoehoe, a Kahu Kula Sabati apana, no ehiku makahiki, a he lala oia no ka Hui Hoeueu o Puuohua.

He kanaka puuwai hamama oiaio, he heahea i na poe a pau e maalo ana ma ka ipuka o kona home, he oluolu waipane nana ano a pau, he ahonui i ka malama ana i na ohana he nui, a he kanaka hoi i aloha nui ia mai Hilo Akau a Hilo Hema he opio no oia.

He mea minamina ia imua e Iehova, ka make ana o Kona poe haipule, a Nana no e hoomama mai i na luulua me na kaumaha o ka ohana, ka wahina a me na keiki makua ole, Nana no i haawi mai, a Nana no i lawe aku, e hoomaikai ia kainoa o Iehova.

                   D. S. Kaipolehua.

              Kapuukaulana, Hilo Akau, Mei 23, 1897.

 

 

KA HUKIHUKI KAULA O KA PO POALUA NEI.

Ua piha hou ia ae no kahi hukihuki ma ka Hale Keaka Lio o Bristol, ma ke hiki o na Alanui Beritania a me Alakea, a me he mea la aia ma ka 300 poe i hiki ae:

O Pakaka me Waikiki na moho ikinohi, a ua eo i ko Waikiki, he 32 minute ka manawa.

O ka lua, ka Makani Hoelo o Moanalua, a me ka poe hoowali hao o Ulakoheo, a ua puhili ka ikaika kulai o ka makani i ka wela nopu o ha hao, o ka manawa 11 minute.

O ka hope, Piladelapia me Mariona, a ua kaa ke eo ia Mariona, manawa 32 minute.

HUI                              EO                       HUKI ANA                      PAKENETA

Hale Hana Hao             4                           4                                         1000

Mariona                         1                           4                                           555

Pakaka                          2                           4                                           665

Waikiki                         3                           4                                           777

Piladelphia                    0                           4                                        

Makani Hoeo                2                           4                                           665

 

 

 

KE KUMU KULA ILOKO O KE KOLOKA O KA HOOPUNIPUNI, A ME KA APONO IA ANA O KA WAHAHEE

 

Mr. Lunahooponopono.

                                      Aloha oe:

Ma ka Hilo Tribune o ka mahina o Mei, i ike ia iho ai na hoike manao ana a H. E. Wilson, ke Kumu Kula o ke kula olelo Beritania o Kalapana, Puna, Hawaii, imua o ka oihana Hoonaauao, e oleo ana, aohe hele o na kamalii i ke kula, a no ka mea, he aua na makua ia lakou e ku’i poi ma na hale, a no ke kumu, e molowa na makua o Kalapana i ka hana ana i na mea e pono ai lakou. Ma keia hoike manao ana i Wilson, he hoopunipuni loa a hakuepa maoli no, aohe oiaio oia mea ana e hakuepa nei imua o ka Oihana Hoomauao, a e manao ia mai ai paha auanie he oiaio.

Ke hoike aku nei au imua o ka lehulehu mai o a o, eia no ua kamalii ke hele mau nei i ke kula i keia a me keia la, a puni ka makahiki, aole no he aua o na makua i na keiki e ku’i poi ma na hale, no ka molowa o na makua, aole i ike ia kekahi oia ano a Wilson e waha hee nei i ke akea, aole loa.

Heaha ana la kana (Wilson) mau kumu hooia kupono e hiki ai @ala mau kumu hooia kupono e hiki ai iaia ke hooiano mai, i ka pololei o keia waha hee ana e pakadale nei? o ka oiaio, aole o makou ke hana nei pela, aka, o ua Kumu Kula nei no, i ke aha hoi? Kai no hoi, o kekahi haumana no hoi o ke kula, oia kana 1 hoonoho aku i mea nana e malama i na keiki ana, a oia iho ia ka hoonaauao ana ia haumana, pau ae la ke kula, pau pu ke la no me ke kula a keia haumana he malama keiki..

Pehea la i ike ole ai keia Kumu Kula i keia hana ana? a kapilipili ae no kaua o na makua e hu’i poi.  Oia nae paha, o kana hana kekee e hana ai, oia kana a hoolilo ae no na makua hana pololei, a lilo i mea kekee, nui no ka maikai, he keu no hoi ka akamai o ka poe ike i ka hana i na hana eepa, aka, o ka mea e ake ae ana e pookela oia, he kauwa oia na na mea a pau, ina pela ke kaona o ka olelo a ke Akua.

A pela paha auanei oia nei (Wilson) me he mea la, oia maoli no ka ike aku a me ka hoomaopopo ana i ke ano o keia hana.  He nui aku na hana maikai ole o keia Kumu Kula, aole nae makou i lawe mai i mea na makou e hoolaha ai i ke akea, aka, ua kokolo malu aku ko makou hoolaha imua o ka Papa Hoonaauao, i ka wa hoi o ka Papa Hoonaauao, aohe wahi mea a manao ia mai, ku iho nei hoi keia kanawai hou e hoike ana o ka Luna Kula ka mana kupono no na palapala hoopii, no ka hana pono ole o na Kumu Kula kokolo hou no ka palapala hoopii imua ona, aohe no he wahi mea a manao ia mai, a  i ka hale ana aku nei o keia hoopunipuni i ka Oihana Hoonaauao, wikiwiki koke no lakou e hana, a e ninau mai paha auanei ka lehulehu, heaha kau kumu hooia kupono.

Eia ke iiuliu nei ka Oihana Hoonaauao no ka nana pono ana i keia mea, eia iho no la ma ua Hilo Tribune nei no, e olelo ana; ua hoomana ia ke Kakauolelo e ninau mai i ka Luna Kula o ka apana, (J. E. Elderte), e ninau e aha?  e ninau hoi paha no keia wahahee a Wilson, aole anei he wikiwiki?  he eleu no, a ina o ka mako hoopii imua o lakou no ko makou pilikia maoli i ka hana a keia KumuKula, aohe wahi mea a liuliu ia iho ka hoomana aua i ke Kakauolelo e ninau mai i ka Luna Kua, a i ole hoi ia i kekahi mea e ae hoi, oki loa no, oia nae paha hoi ma ka ili ka nana, u hoi oi u.

Ke hooki nei au maanei me ka mahiehie.

Owau no me ka oiaio,

J. H. K. KAIWI

Kalapana, Puna, Iune 12, 1897

 

 

 

KA LA KALISIMAKA HANAU O KA HAKU

(Hoomauia.)

Nolaila, o ka moolelo a kakou i heluhelu ae nei maluna, he mea ia i hoike ia ma ka mana o ke Akua, i kana poe kauwa na kaula, a i hoike maopopo maoli ia no hoi e ka Haku ia Nepai oiai, aia no iloko o ka opu kahi i koko ai, ke hoike ia nae ia Nepai i keia mau huaolelo o ka houoli, i kulike loa no me ka haina o ka ninau neo o ka la, “I keia po e haawi ia aku ai ka hoailona a ma ka ia apopo, e kon@ ana owau iloko o ke ao nei.”

A ua hooiaio ia mai keia e ka ike maka e na mea a pau e noho ana ma ka aina eheu manu o Amerika i kapaia ka Ae@o nu e ka ao nei, mai ke komo hana a i ka hikina, a mai ka aina akau a ia ka aina hema, e hooia ana ko lakou ikemaka i ka wanana a ka pei kaula.

He oiaio na mea a pau, a oiai ka malamalama e hohola ana maluna o ka honua i ka wa i napoo aku ai o ka la, pela a pau ka oalena o ka po, ike hou ia aku la ka puka hou ana ae o ka la ia kakahiaka ae, alaila, me ka hoohewahewa ole i na olelo i ai mua ia mai e ka poe kaula a me ka olelo hoike oia ia koke io no, ike iho la lakou, o ka la no ia e hanau ai ka Haku.

Ke hoomanao ala no paha oe e ka mea heluhelu ia ka malamalama nui a ka poe kahuhipa i olelo mai ai, i weliweli ai lakou a maka’u, he mea oiaio, ua puni ka honua @ ka malamalama kamahao o keia po.  E hoomaopopoia ka noho ana o na kahuhupa i ke kula ia manawa, o ke kupulau ia o ke kau mai Maraki aku, ua ae aku makou, e noho lakou e hanai i ka lakou mau hipa, a hiki i ka la 20 o Sepatemaba, alaila pau, a ma ka la 21 ae hoomaka ka pale hooilo, hoihoi na hipa iloko o ka hale,  A no ka mea, aole kaawale loa keia ninau mawaho ae o ka niuau mua, aia no ke kahua maluna o ka mea lona ka la.

Ma ka moolelo a kakou i heluhelu ai mamua ae nei, na hala ae kekahi mau la o ka hoomaka ana o ka makahiki mua o ko kakou Haku i pakaia A.D. 1, a hoea ia ka la o ka olelo hooholo i hoopuka ia ai, oia ka la Karisimaka hanau o ka haku, elima la i hala ae mamua a ka hanau ana, ua ike hoi kakou ma ka moolelo kumu o ke Kinohi, ua hookuu ke Akua i na la elima, aohe kanaka maluna o ka honua ia mau la.

A i ke ono o k a la o ka malama o Apiba, akahi no a ike ia aku hookahi wale no kanaka e maalo mai ana i ke kiko waena o ka honua, a oia ano, he kumu hoohalike e hoohewahewa ole ai, o ka olelo hooholo mua ma ka la i hanau ai ka Haku.”  O ka anela Gapenela, oia kekahi hoike nui ma keia ninau, i keia la i hanau ai.

No ka mea i keia, a me na mea a pau e pili ana, mai ka hanau ana o ka Haku a hoea i kona pii ana i ka lani, a hoea hou i kona iho kino maoli ana i hoika iaia i ka poe Nepai, ma ka la Penetekota, he umi la mahope iho o kona pii ana, aia hoi, ua kakau ia iloko o ka Buke Leimomi a ke Kula Sabati.

Ano hoi, ke haawi aku nei makou i ka makou olelo hoike i ko ke ao holookoa i kukuli iho ai na kuli a pau i ka inoa o Iesu ma ka la 6 o Aperila, o na mea o ka lani a me ko ka nohua iloko ona:  Amene.

Kula Sabati o Waimanalo.  Mar. 25, ’97.

 

 

 

HE WAIMAKA ALOHA NO KUULEI

Me ka puuwai i silaia e ka ehaeha a me na waimaka aloha keiki e hi@l@ ana, ua ka minamina a me ka paumako i kou keiki, kuu pua rose aala a’u i ohina ole ai  Auwe!  Luuluu wale hoi au la!!

Ua haalele mai ia i keia ola ana o Aberahama opio, i ka po o ka la 30 Iune nei, ma Makou nei, Puna, Hawaii, mahope e ka ai aloha ole ana i ka ma’i i kona wahi @ opio, no na makahiki eha a oi o ke ola ana ikoko o ehaeha a me ka hoomanawanui.  Ua imiia kahi e loaa mai ai o ka palekana iaia, mai ka ike mai a na kauka, aole nae i loaa.

Ua hanauia oia ma Kalai, Pahoa Puna nei, i ka ia 10 o Augate M. H. 1888, na Aberahama (k) me Kaheakeola (w).  Ua piha kona mau makahiki he ewalu a oi o kona ola ana a pio iho la ke kuikui o kona hale, i kona wa opio wale no.

Aloha wale ku keiki, kuu lei hoi-a, ua make mua kona makuakane he mau makahiki ae neii hala, ano hoi oia i haalele mai la ia’u a me na pokii ona a me kona maukupuna.  A no ka nui o ko’u aloha iaia, ua haku iho au i wahi kanaenae aloha  nona, a eia keia malalo iho nei:

 

Kanikau aloha keia nou e kuu lei pua Rose,

Ua hala, ua hala kuu pua Koolau,

Ua amuia e ka ua, ka la, e ka makani, e ke anu a me ke koekoe,

Koekoe kuu poli, ua hele kuu keiki,

Kuu keiki mai ka i’a a ke kualau i lawe mai ai,

Mai ka i’a hoala hiamoe o ka aina,

Kuu lei o ke kai wehe puahaa o Hehili,

Mai wa wai huihui o Auwae.

Kuu keiki mai ke kai hapapa e Waikalani,

I laniia oe imua o ka oihana Kaliko,

Kuu keiki mai ke kula hulili i ka la o Hulei,

Oia home a maua me kuu keiki e walea ai,

Kuu lei o ka pahoehoe ua i ka lehua o Malio,

Mai ke kai kuehu i na hala o Hopoe,

Ku heiki mai ka wai pukaiki o ka aina,

Kuu minamina pau ole-a,

Anoai ke aloha nou e Aberahama

Pua Rose i mohala i ke awakea,

O ka la kou hoa a e like ai,

O ka hoku kaahele malamalama,

Malamaia oe e eu kupuna,

Hiialo ia oe e ou makua,

Mahalo i ka nani o Kukii,

I ka la hiki mai ma Kumukahi,

Hoekahi pua nani a’u i ike a,

Aia i ka maka o ka opua,

O ka pua o ka Lehua o kou leiia,

Na na manu i kui a lawa,

Aia i na manu kou home olu,

I ke onehanau o ka makua,

Aloha wale kuu lei, kuu minamina pau ole-a.

                                                                  MRS. KEIKIKELELOA

 

Kanikau aloha nou e kunana Heleloa,

Kuu kaikunane mai ke kula loa o Hopoe.

Mai ka ua liiliii o Panaewa,

Aloha ia wahi a mau e pili hele ai,

Mai ka Ua Kanilehua o Hilo Hanakahi

Aloha ae au o ka wai o Kumukaha,

Oia wai a maua e walea ai me kuaane

Aloha au o ka malu hale o Panahawai

Oia home a maua i noho malihimi a

I pali ia e manu ia aina makemake ole,

Hookai makamaka o kaua o ke Kaula

I mai aku ai i ola no kuu kaikanane,

Ku kaikanana k@ haalele loa @ ia’u

Hele aku la no oe mahope e Papa,

Haalele oe ia makoume Mama,

E noho a aku ma keia ao,

Aloha wale o Kunanae.

                                                                  MISS MILETA ABEKAHAMA.

Makau, Puna, Iune 14, 1897.