Ke Aloha Aina, Volume III, Number 22, 29 May 1897 — KA HOOILI KAUA ILOKO O KE EHUEHU. Ke kulana wiwo ole o na Helene. [ARTICLE]

KA HOOILI KAUA ILOKO O KE EHUEHU.

Ke kulana wiwo ole o na Helene.

[Ka hoike a kHeahi meaiAakaikai.] Ua lilo ke kaua mawaena o Helene * me Tureke, i mea na ko'u uhane e ike ai i ka-weiiweli o neia mea he kaua, ha mea hsi na ko u uhane i ike ole ai mai ko J u hanau ia ana a hiki i keia la a'u e hoike nei imua ū ke ao holookoa, mamuli o ko'u a me lo ka lehulehu ikemaka ana aku i na kanaka kino nui a puipui, e mee ana maluna o ke kahua kaua ua lele ka hanu, a ua puaniianu hoi ke kino. He mea makaikai au ma kekahi n>au wahi i hoouka la ailee kaua mawaena o ka poe Pelekane a me ka poe Zulu e Aferika, aka, ua feiki nae ia'u ke ike aku Oiu mau hoouka kaua ana a pau a'u ' hiki kino aku ai, aele i komo raai iloke • ko'u puuwai na weiiweli oia mea he kaua, Oiai, ua hiki ke ike ia aku, ua like z like ka nui o na koa ma na aoao a i elua, a i ole, he wahi oi iki aku pahs mamua o ka heluna o kek&hi aoao, a ht mea hoi keia ua ike mau ia ma na aina a pau i hoala ia ai o ke kaua. Aka, o ke kaua mawaena o na Helene a me na Tureke, he kaua ia na'v e oleio nei, aia iloko o ka ehuehu a me ka wehweli maoh, oia hoi, e kae aku ana o 20,000 koa Helene ia 70,000 s 75,000 koa o na Tureke, he elua hapakolu a oi ka nui mamua o ko Helene, ka poe bo lakou ka umauma i uoopiha ia i ke aloha a me ka makee no ko lakou aina henau, Ina hora o ke kakahiaka, ua lohe ia aku la ka ieo o na o-Ie o ha aoao a i elua. e hoike mai ana. aia he hoouka kaua nui a hoea mai i ke ao ana ae. 0 keia wa, oia no ka bora 1 o ka waaaao ( a he nui hot a lehulehu wale aku ooakou na poe makaikai e hooluolu nei oia na kakaipah, he mamao hoi o hapaha mile wale no, mai kahi a na koa Helene e liuliu nei e pale aku 1 ko lakou nau enemi. O keia waht a wakou e hooluolu nei oia o OtbTys, he wahi aina oololi. a ma ia wahi e hoea aku ai i Domokos, kahi hoi a na pualikoa o na aoao a eiua 1 haule iho ai maluna o ke kahua kaua he mau tau$ani 0 na ola makamae i pau i ka anai la e na poka pukuniahi a me «a pu rasfela e kani kapalolu ana ma-

luna o ko lakou mau poo, e like rae ka hu ana o kekahi kīkigo makani ikiika I ka hoomaka ana o ke kaua, maluna i« o ka ama o Domokos, a o na hora la o ke awakea, ua hiki ole 1 ka Tureke ke hooiehilohi bou iho, mamu--li o kq iakou ike, mA lakou e hana ana |jfU, aUiU, hc me& waopopo lo», e iilo #na iakou he iuabi na ki poe Heīene, a « 01 hewahewa loa aku ana hoi ko lakou poino mamua o ka hiki ana la iakou ke ke mai e }:»te no ko bkou mau ola p». NaJai!a, me k* hookau'ua o!e iho, ua bsxiri i* i e ia ns kauoha i na pu»iikcs M pau, lu- !«koi' kj hinua ! hiM sku s ke ho . , ā ous h. » He'enr lu 30,«>OO aOl * ■ no iv- i> w»hi ky , a e hoo~ tilu ae-a « 'i'w # o kek;-h» wah* kahiia 1 p„.t . k ko,; iv-mea ke fciks i ke ku epA o t* le k.inak> Tuleke t* 1 HeUiH'.

Lohe ia aku 'a ke kani mai o ka leo! o na pukumahi, a ne-i nakolo ae la hoi j ka bon»|a i ko lafeou mau leo weliweli, e abai mai ana i na ?ono r> ka maitf» imua ona roaka o ka poe Helene, ka poe tni e ku aku nei, ua mohai mue lakou i ke ola o ke kino, mamua o ka hele ana e paio no ka aina makuahine. Ike la aku la ka Ahhikaua o na pualikoa TurGke, maluna o kona Ho, a e ku poai puni ana boi kona mau aliikoa iaia elilee me ke kiekie o ke kulana i loaa i ke kanaka, a ma kona lima hoi, e paa ana oia he ohenana, a e kaulona polqlēi mai a-ia kona mau nanāina maluna o kahi a na oualikoa Helene, e ki hoomau aku nei ia lakou, Ike la aku la na Eiele e holo ana ma 0 a maanei o ke kahua hoomoana me ke kuupau ana i ka holo nui o ko lakou mau.ho, elike me ka ikaika i loaa »a lakou, no 4ca hooko ana i ke kauoha a ko lakou Alihikaua.. Oiai no nae au e nana hopmau ana raa]uD*ī o Jteia kanaka e kau nei maiuna o kona iio, ike aku Ia au i ka holom'oku ana o na poe e ku pohai ana ma kona aoao, mai kahi ahua aku a lakou i kuku ai, a naio aku la i ke .aluka ,o ko lakou mau pualikoa, He oianawa pokole wale no keia nalo ana aku o kela poe, aia hoi, ua ike koke ia aku la lakou e holo ana maluna.o na ho, mamua loa o kolakou mau pualikoa, a e nee mai.ana imua, e like me ke kolo ana a ke Po-ko ka nee papa, mai ke tibi akau a me waenakonu o na puali Helene. O keia hoi ka wa au e ka mea makaikai e kuupau aku ai i ka ike a kou mau maka, me ka houpo e kapalili tria Ika umaum?, oiai, ke iiee ako^la no oe, i ke Komo kino maoli ana mai o pa poe Tureke, me ko lakou raau leo weliweli, e anai loa aku ia lakou, a hiki i ko lakou nalowale loa ana mailuna aku o ka lepo o ka honua. Aka, o ua Helene, he poe lakou i ake ole no ka hanohano, a i ku hoi maluna o ke kahua oiaio, oia ke aloha i ka aina a me ka maemae o ka moa, a pela lakou i ku hoomaoawanui ai e pa* le, a b.ki i ka hora 7 a oi 0 ke ahiahi, akahi no lakou a nee aku he kahua okoa mai keia wahi aku o ka weliweli 1 hana ai. He mau tausani ola i make mawaena o na aoao eiua, a ua lehulehu no hoi na po« 1 boeha ia ma keia hakaka ana.