Ke Aloha Aina, Volume III, Number 21, 22 Mei 1897 — Page 4

KE ALOHA AINA

4          POAONO,     MEI 22, 1897

 

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no@

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE, Lunahooponopono.

@. A. NAWAHI,

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU, MEI 22, 1897.

 

OIA MAU NO KA MANAOLANA.

            Mamuli o ko makou ike ana iho, i na hiohiona o ke kulana o na hana a ka Ahaolelo Senate o Amerika Huipuia i keia la, aia hoi, ua hoike mai la i na manao ulumahiehie mau o ka manaolana, aia no ke au o ka pomaikai ma ko kakou aoao kahi i haiamu ai, elike no me ka makou e hoike mau aku nei imua o ko makou lahui aloha, e hoomau loa i ke kupaa ana, mai kuihe a hoi hope, a mai puai wale hoi i na olelo a ka poe i mohai ia ko lakou mau uhane me na waiwai pau wale o keia ao.

            Eia ka Ninau Hoohui Aina a makou i wanana mua aku ai i ola honua, iloko o ka pahu opala a ka Peresidena hou e noho mai la ma ke poo hoomalu o kona lahuikanaka, a ua ikemaka hoi oia i na mea a pau i hana ia mai kinohi loa mai, a hiki i kona wa i lilo ae nei i mea hoomalu no kona lahuikanaka ponoi, a eia ola ke kanana nei i ka mea oiaio, elike me ka hana a ka mea oiaio, elike me ka hana a ka mea kaupaona pololei.  A peia hoi makou e hooia aku nei o na hana elawelawe ia mai la mao, ke uhai mai la ia no ko kakou pomaimai.

 

HAWAII ILOKO O KA MANAOLANA

            O na poe a pau i makee i ka inoa maikai o ko lakou aina, ua lilo na ino a me na hana hoomaewaewa a ka poe kumakaia i mea ole ia lakou, kupaa mau lakou, me ka hiki ole i kekahi mea ke koao e anai a hoohiolo paha i ke aloha i omau ia a paa iloko lilo o ko lakou mau puuwai me he mea la, ua kumano ia a paa, aone wahi o ka wai e puka mai ai, oia hoi na manao kapekepeke, a pela aku.

            Pela makou e hoohalike ae nei i ka lahui Hawaii aloha aina, me na Sepania kupaa, he mau makahiki ko lakou paio ana maluna o ka lepo o Cuba, ka aina hoi i lilo i Panalaau kahiko malalo o kona mana, me ka hoonoho pu mai i kona mau hooponopono aupuni kuloko ana, aka, aia nae, he poe akiaki, he poe imihala, a pela aku.

            Aka, o ka manaolana iloko ola poe, e hoi hou mai ana no ka pono a lakou i imi ai, a ku like elike me ko lakou manao-paa, a oia ka makou e olelo nei wa like o Hawaii lahui me Sepania.

 

HAWAII MA AMERIKA.

KAHEA KINI I NA MAUNA E KOKUA.

Lilo ka Hoohui Aina i mea Hoohenehene ia Iloko o ka Ahaolelo

PIPIKA NA PAALALO O KA HOOHUI AINA.

Ko no ke Au i ka Moiwahine

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Doric ma ke kakahiaka Poakahi nei, Mei 17, i loaa mai ai ia makou na nuhou ano nui, e pili ana i ka ninau Hawaii, e mailu a ia mai la e na loea o Amerika, mai kekahi mai o na hoaloha oiaio o ka lahui Aloha Aina, a oia ka makou e ka aku nei i ka holonui o ka ikaika hoohana o ka uwila a ka lahui, no ka pomaikai o ka lahui Aloha Aina, a e heluhelu ia penel:  Wasinetona, Mei 4, 1897.

* * * *

Aloha oe:

            Ke hoomau aku nei no au i ka’u hana, o ka hoike mau aku ia oe i na oni ana o ke au o ka Manawa, no na hana e pili ana ia Hawaii, ma Wasinetona nei i keia mau la, mahope iho o ka’u leta mua aku nei ia oe, i hoea ae nei kekahi mau mea e hone iki ai o kau aka.

            Oia hoi, ia Kini i hiki mai ai ianei, ua hoomaopopo oia, ma mokalakala ka mali o ka manao ua paa, e hiki ai ke kilou ia ka waha e na mokupuni o Hawaii a huki mai a hookui me Amerika nei, elike me ka hana la o kela makau kaulana o Manaikalani, ka mea nana i kilou i na mokupuni o Hawaii a kokoke e hui i hookahi aina, elike me ka moolelo Hawaii i ike ia, oia paha ka lakou i manao ai, eia nae i ka hiki kino ana mai nei, ua kaa ke mokalakala, a ua pau, nolaila, ua kii aku nei i lawaia hou, oia hoi kahi Senate o Uta o Maunapohaku, nana i hana iho nei he olelo hooholo, a lawe ia no iea iloko o ka hale o na Senate i ka wa i koo ae ai na hana mau, a iaia i waiho aku ai i ua olelo hooholo la, e olelo ana e ae aku e Amerika i ka hoohui ana mai i na Paeaina o Hawaii me ia, oia ka wa i hooi ia ae ai e na hoa o ka hale, me ka aka hoohenehene la mai, a i hakalia no a pau kana heluhelu ana i ua olelo hooholo nei a laua me Kini, oia ka wa i noi ia mai ai e hoopanee ka hale a ka wa mau, o ka hoopanee koke iho la no ia, me ka mau no nae o na helehelena minoaka maluna o na hoa, ia huli ana ae o ua wahi Senate nei e nana i hope ia Kini, ua puhalahiu mua aku o Kino no waho o ka rumi, a ahu iho la ka hoka i kapakai.  O ko’u ike hope ana ia ia Kini e maaloalo ana ma na kihi alanui o Wasinetona nei, a eia la ihea i nalo honua iho nei, ke hoohuoi ia nei, kona nalo honua ana.  A ina paha e mapopo ana i ke aupuni, ua hoi hou mai kela mai ona iholo mua mai ai i Amerika nei, a noho ai i Mauna-pohaku, oia hoi he lolo-kaa, wahi a ka oleloia, alaila, e hoouna ia mai ana paha na kanaka o ke aupuni e huli iaia, aka, ma ko’u ano hoaloha no na Hawaii, aole o’u hauoli e hoi hou mai ia ano mai iaia.

            No ke kuikahi panailike, aohe, olelo ana i koe, ua hai mua aku no au ia oe i ka manao o ko Amerika poe no ia mea, a i keia wa, ua make! make!! make!!! kanu loa oia no ka wa pau ole, ke ole e loaa ke kulana Aupuni Moi o Hawaii, oia wale no koha laau lapaau e ola hou ai, aole i kahi ano Aupuni Olikalesia e ae.

            No ko ka Moiwahine kulana he oia mau no ia, e like me ka uhi mau ana o ka uhiwai maluna o Heremona, pela na ouli pomaikai e haiamu mau nei ma Kona ipuka, a i hakalia i ke poha ae o na kukuna o ka la main a Hale Ahaolelo mai, oia ka wa e auhee aku ai ka uhiwai a hohola main a kukuna mahana o ka la.

            Ke hoi aku nei o Mrs. K. Nahaolelua no Hawaii, a mamua o ka nee ana aku o kona mau kapuai mai kea lo aku o ke Alii, ua hiki ma la o Mrs. Lee i ka la mamua iho, mai Bosetona mai, no ka noho ana i mea kokua no ke Alii, a hiki mai o Mrs. Heleluhe mai Honolulu mai, he lehulehu no na poe kaikamahine o na kulana kiekie i waiho aku i na noi i ke Alii no ka noho pu ana aku me ia, i mea kokua aku, aka, ua oi aku ko ke Alii nana mua ana i ka ohana o Kana Alii Kane a pela iho la i koea mai nei o Mrs. Lee.

            E mau aku ke kupaa ana o ka lahui, a me ka launa ana mai o ka Uhane Hemolele me Kana mau haawina hoolaupai pomaikai maluna ou e Hawaii.

            Ke hooki nei au me ke aloha a nui, a no kahi wa aku e launa hou no kaua ma na leta.

Aloha

* * * *

            Ma ka hora 8 o ka po la Sabati nei, eiai, ke anaina i akoakoa ae ma ka luakini o Kawaiahao o hoolohe ana i ka haiolelo a ke kahunapu e, ua pio iho la na kukui uwila e hoomaaniaama ana ia loko a noho iho la ke an@ina iloko o ka pouli, ua laweia main na @ @ ua ipukukui ua ipukukui helepe, a mai ko lakou mau wahi malamalama i hoomau ia aku ai ae amaina haipule a kiki ka hookuu ana.

 

MAKE LOA KE KUIKAHI PANAILIKE.

            Maloko o na nupepa a me na leta i loaa mai ia makou, ua hoike ia mai la ka mea hou hope loa i hooholoia, i ka hoopau loa ia ana o ke Kuikahi Panailike a me ka hooholo ia ana i auhau dute maluna o na paona kopaa Hawaii a pau e komo aku ana i Amerika Huipuia, ka puuhonua hoi a na poe kanu ko e kau aku nein a maka, o ka hoomau ia aku no o ke ku ana o ke Huikahi Panailike, elike me ka wa i loaa mai ai ma ka lima o ka Moi Kalakaua.

            Ua hoonaauao ia na hoa o ka Ahaolelo Senate, mamuli o ka ulu nui ana ae o na hana mahiai ko iloko o ko Amerika mau mokuaina ponoi, a o kekahi hoi, ua hooi loa aku kekahi poe kuonoono i ko lakou mahi ana i ke ko uala, ka mea hoi nana i hoonawaliwali mai i ka ikaika o na ano ko e ae e hana ia mai nei i keia mau la.

            I ka make ana o ke Kuikahi Panailike, he hoike a maka maoli ana mai ia imua o na hookele aupuni, o ka Repubalika Hawaii, iko lakou hilinai ole ia, a pela makou e ike nei, e hoea maopopo mai ana ka wa e auhau ia ai ke kopaa o Hawaii, i kela a me keia paona kopaa hookahi e komo aku ana i Americka.

            I ka ike kilokilo a makou I hoike aku ai mamua, ua hiki mai la ia i ka pahu hopu o ka hooko ia ana o ka makou mau olelo a pau, a i hiki ai hoi i ka lehulehu ke hoomapopopo iho, ua ike e KE ALOHA AINA i na hopena e hoea mai ana maluna o ka poe i ai i na pomaikai o ke one oiewi.

            Aohe no kanaka Hawaii pilikia, ke nele kakou i ke Kuikahi Panailike ole, no ka mea, he poe no kakou i like ko kakou kulana i keia wa, me ko ka wa mamua aku o ke Kuikahi Panailile.

 

KA BILA AUHA KOPAA

            O kekahi keia o na hana ano nui iloko o kei Kau Kuikawa o ka Ahaolelo Senate o Amerika Huipuia, nana e hoonioni nei i ke ana iliwai like o na noonoo maikai i ka poe no la kou na aina nui i hele a makolukolu ko lakou mau kula uliuli me na wehi o na hua ohana o ka pomaikai, i ka luhi a me ka hoomanawanui ana a ke Alii Aimoku i hala, a lakou e hoopoina loa nei i ka hoomanao ana mona, ma na  ano a pau.

            I keia la, ke hookokoke loa aku la ka paia ana a na hoa o ka hale i ka pahu hopu no kela bila kanawai, ka mea hoi a kela Setate Dinglev, i lawe maoli ae ai iloko o ka Hale Ahaolelo Kaukanawai, ma kea no imi ana i ka pomaikai kaulike maluna o na poe mahiai ko o na aina e mai, a me ko Amerika ponoi iho, ma ka hoowaiwai ana aku i ka Waihona dala o ka lehulehu, ma ke dute ia ana he hookahi keneta a me ka hapa o ka paona.

            O keia kekahi o na kumu nui nana e kau nui aku nei i na noonoo o ko kakou poe mahiko, ina e hooholo ia mai ana pela, alaila, e aho no ia, wahi a kekahi poe o lakou, mamua hoi o ka make ana o ke Kuikahi Panailike, ke kumu waiwai hookahi nana i hooi panmi aku i ko lakou mau pomaikai.

            Me he mea la, ma na mokuahi hou e ku mai ana ma keia mua iho, e loaa mai ai na hooiaio ana no ia kumuhana, a o ka mea nae nana i lawe ae ia ano bila iloko o ke Senate, a me ka poe e kakoo ana, e lilo ana lakou i pulakaumaka no keia poe e noho nei e ai i ka momona o keia oihana nui hookahi, nana i hoowaiwai i ko lakou mau pakeke ponoi, maluna o ka lepo o Hawaii.

EUEU KA PUAPUA O IAPANA.

            I ka nana a me ka hakilo ana iho i na manao o na nupepa, no na mea e pili ana i keia kumuhana, nana i o@om i na aupuni elua iloko o na hana e ike ia ai ko laua kulana loea ma na hooponopono aupuni, a noho hoaloha ana hoi.

            E hiki no ke hoomaopopo ia iho me ka ike o na maka, a me ke kuhikuhi ana o na lima ma o ka hoomanao ana ae, owai la o keia mau mea kai lele mua, o ka Iapana paha ka mea i kii ia aku, a i ole, o ka Hawaii paha, ka mea nana i hoeueu ae nei i na hulu o na keiki Iapana, me na manao kukahalake, me ke kipaku aku ia lakou e hoi no ka aina makuahine.

            O ke kumu nui hoea mai ai o keia poe i Hawaii nei, aole ia mamuli o ko lakou makemake e hele mai e huli i hana na lakou, aka, mamuli no ia o ka makemake o na poe kanu ko o kakou maanei, e lawe mai i na Iapana, i poe lima lawelawe no ko lakou mau aina mahiko, kahi hoi i manao ia aku ai, oia kahi haahaa loa o na uku o na limahana mamua o kekahi mau wahi e ae, elike paha me na Pukuku o Potugala a me na Pake o Kina.

            Nolaila, ua hoouna aku ke aupunai o Hawaii i mau Elele i Iapana, a no laua hoi na inoa a makou e ike aku nei ma ka paia o ka halealii o Iolani, oia hoi o @. M. Kapena a me @. L. Kaulukou, o na elele keia i hoounaia ai malalo o ka makemake o ka poe e noho wana nei i keia la i ka M.H. @, a i ole mahope iho paha.