Ke Aloha Aina, Volume III, Number 19, 8 May 1897 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

Hoopukaia no ka

 

Pomaikai o ka Lehulehy, a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii

 

EDWARD L. LIKE,

 

Lunahooponopono

 

E.A. NAWAHI

 

Puuku KE ALOHA AINA

 

HONOLULU, MEI 8, 1897

 

HE HANA HOOHAAHAA LOA

 

            Ua lilo i mea hookahaha loa ia iloko o ko makou puuwai, ka ike ana iho, i kekahi hana hoohaahaa maopopo loa, i ke kulana a me ka inoa maemae o kekahi mau makua mea kei ki, nana i hookomo aku i ka lakou mau keiki e hoonaauao ia, malalo o kekahi mau kumu i paulele ia, a i hilinai ia hoi e lilo ka lakou mau hana, a @ ana i mea na na keiki e hookolo aku ai mahope oia meheu mai kai, a e lilo ai hoi na kumu he mau hoaloha no na haumana.

            I keia kakahiaka Poalua, ua ike iho la makou i kekahi poomanao, maloko o ka nupepa Avalataisa, e olelo ana penea. He aihue ma kekahi wahi, Paa na kaikamahine o ke Kulanui o Kawaiahao malalo o ka hoomalu ia.

            O ka hoopuka akea ia ana mai o keia manao imua o ke akea, ua lilo ia i mea hookaumaha i ka manao o na makua mea keiki, i apono ole, pela iho la e hana ia ai ka lakou mau keiki, me ka hoikeike pu ia ae imua o ke akea, o ke Kulahanai kaikamahine o Kawaiahao, he punana ia o na hana aihue, elike me na manao hoohuoi wale o na kumu, aia ke lawelawe nei ka lakou poe haumana i keia hana ino, a i hoolaha akea ia mai nei hoi maloko o kekahi nupepa haole i lawe nui ia ma na wahi a pau p keia Paeaina, aole hoi ma a nei wale iho, e palahalaha loa aku aa ma Amerika a me Europa, keia hana kumakaia a keia mau kumukula, i ka inoa maemae o ke kula a me ka lakou mau haumaa pu.

            He alahele keia nana e hoomokuahana aku ana i ka noho aloha ana o na kumu a me na haumana, a o na makua hoi i na kumu ma he oiaio ka hoolaha a keia upepa Avalataisa.

            “Ma ka la Sabau aku nei.” wahi a ka Avalataisa, aole hiki ae na haumana a me na kumu i ka pule kakahiaka o Kawaiahae, elike me na mea maa mau, a ua lilo no hoi ia mea hoohuoi ia e ke anaina pule oia ia i ko lakou haule ana i na hana maa imau ole kula mai ka wa mai ia Lilia Binamu a hiki iho la i keia wa oia ka ua hoopaia mamuli o ka manao ia ua lawe ia kekahi @ o kekahi kumu wahine o ke kula a peia iho la i hoopaa ia ai na haumana ma ke hele ana ma na alanui, a make kipa ana aku paha e ike i ko lakou mau makamaka.

            He wa kupono loa keia no na makua mea keiki, e koi koke aku ai i na kumu, e hoopau koke ia kela hoomalu ana i na haumana, ma kea no he poe aihue lakou i ked ala, a e hoomaemae koke ia hoi kela inoa haumia i hoolaha ia ae la maloko o keia nupepa haole, a ina aole pela, e aho ka lawe ana i ka oukou mau kaikamahine, ma kekahi kula okoa aku, i wahi e hoopaumaele ole ia ai ka inoa o ka makua a me ke keiki.

 

KE UWE MAI NEI I KA PILIKIA.

 

            @ @ ikemaka iho la ka i ka pilikai, aohe no e kala KE ALOHA AINA i uwalo aku ai i na makamaka la o ka makapeni mai hoohui pu aku ia oe, iloko o ka pohai o ka poe nana e omo nei ka momona o ko kakou aina hanau, ka poe hoi no lakou na manao i ka make loa ia kakou a kau iluna o ke pohuehue o ka nele a me ka pilikia, ka mea a lakou i manao kuhihewa ai oia ke kahua e hoohulipu ia ai ka manao o na kanaka aloha aina oiaio a pau, a hahai aku mahope o na kapuai wawae o ka poe i mohaiia ko lakou mau uhane me na waiwai popopo o keia ola kina ana.

            Ua huli aku anei kakou a hahai mahope o ke alahele o ka poe i hoopihaia ko lakou naau me na lepo dala pau wale o keia noho ana? Aole!Aole loa no!!

            Eia no ka lahui Hawaii ke kupaa mau nei maluna o ke kahua oiaio a KE ALOHA AINA i makia ai a paa iloko o ko lakou mau houpo, a oia paa, ua komo ia main a kane, na wahine a me ka lakou mau oha na keiki, mai kinohi loa mai o ko lakou hoinoia ana, kailiia ana, a hao waleia ana o kahi apana berena mai ko lakou mau lehelehe aku.

            Noho malie lakou, hoomanawanui mau lakou, me ka ooi mau ana aku i ko ke nonoi mau ana aku i ko ke Akua Aloha, e hiai a e hoopakele ae ia kakou mailoko mai o na au mimiki o ka hoilihune ia a me ka hoopilikia waleia mai.

            I keia la, eia na lima o ka Mea Mana Loa, kehaha a ke kulai ae la i ke Kuikahi Pauailike, ke kumu waiwai nui hoi o ka poe e paa nei i na kaula kaohi o ke Aupuni Republika o Hawaii, ma o ko ka Ahaolelo Senate la hoohio ana i keia hana i mea e hoopahaohaoia ai ka noonoo o ka poe nana e ka ohi nein a kukuna e paa ai o keia aupuni e ku nei.

            A ke uwalo mai nei ke Kuokoa ia kakou ka lahoi Hawaii kupaa e maliu aku ka kakou ma kana mau kilokilo ana, i wahi e mau ai ke ola ana o ka hau iloko o ke “kino wailua o ke Aupuni Repubalika e ku oei i keia la,” A oia ka ua makamaka la o ka makapeni i kahoahoa mai nei me keia mau olelo.

            “Nolaila, eia ko makou manao, ke pau ke kuikahi, ala la e ola kakou ma o ka ae ana la o kakou a pau e  hoohui me Amerika Huipuia.

            “He mea ano nui keia i pili i ka pomaikai o na mahana o Hawaii nei, oiai o kahi makaha wale no ia e makili iki mai nein a wahi koalaala hana i ko kakou poe paahana ponoi, a ke pau keia, alaila, o ka lilo no ia o ka umeke poi a me ka ipukai I’a a ke kanaka hana. Heaha ka hopena? He nele!”

            Oia ka makou e hoomanao ae nei i ka pili poo o keia mau olelo a ka Lunahoopono pono, o ka upepa i hanai ia e keia aupuni e ku nei, a no ko lakou ike e poholopu ana lakou, main a nupepa haole a na nupepa Hawaii i omau ia iho me na pono pau wale o keia noho ana, ola ia e koi mai nei, e ae aku e hoohui ia kakou me Amerika, i mau ai no ka ai i kalopaa o Waiahole.

            E ae ana anei kakou e hana ia mai pela, oiai kakou ke ike aku nei i ke alaula o ke ao, e wehe mai ana maluna o na pae puu o na kuahiwi kilakila o ko kakou aina hanau? Hoao anei kakou e ku iluna me na kapuai maloeloe, a hehi iho i ka luhi a ke alii a kakou e noho hoomanawanui mai ia i kea nu maeele o na kulu hau o ka aina malihini?

            Pau aei ko kakou manao ana Nona, oiai aia oia ma ka aina mamao loa, a huli lua ae ko kakou noonoo, a nana aku maluna o ka uwe helu mai a keia keiki papa o ka aina, e manao ae, e pono io kakou e kokua aku, no ka mea, uwe na ke keiki makua?

            Aole loa makou i manao, e lawe mai ana ka lahui Hawaii ia mau olelo a ka makamaka, a kaana no lakou iho, no ka mea, he noonoo ko lakou i oi aku mamua ona, a o ka haku hana a me na poe no a pau i omo pu i ka ono o ua kuikahi la ke poino, a oia no ka makou e hoike aku nei mai puni ia mau olelo, no ka mea, o ka poe waiwai no ke pilikia ana aole o kakou ka poe ilihune.

 

            I ka la 16 o keia mahia e ku mai ai ka mokukaua Aerika Adamu, pela e upuia nei.

 

            Ua hoike ae kekahi @pana koonoono o Honolulu nei ua telegaiapa aku ke Aupuni o Iapana ia Loio Stevens, e @ ana ma Wasinetona, no ka hole ana mai Honolulu, nei e ninaninau poa o ai ma ka @ @ @ @pana na hana @a ka Repa @ Hawaii @ lakou.

 

E POHA ANA PAHA KA AUWAE O KA PALI KEIKI

 

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Kina, mai lokohama, Iapana mai, i hoea mai ai, kekahi lono ina he oiaio, eia he koi poho koikoi a ke Aupuni o Iapana, maluna o ka Repubalika Hawaii, ma o na Agena la o na Hui nana i hoouna mai i na Kepani i na poe limahana ma Hawaii nei, a i hoolaha akea ia ae hoi e ke Kuhina Nui o Iapana na kumu nui ekolu o keia koi poho, maluna o ke Aupuni Hawaii, nona ka huina o 90,000 yen, he dala Iapana, a nona paha ka waiwai io o 50,000 dala, a oi ma ka kakou helu.

            O ka mokukaua Iapana Naniwa, ua haalele aku oia ia Yokosuka, ma ka hora 1 p.m. o ka auina la Poalua, Aperila 20, he ha hoi la mamua o ka holo ana mai o ka holo ana mai nei o ka mokuahi Kina, a aia hoi malua o kona oneku, kekahi ohua kulana kiekie, nona ka inoa Kauna Akiyama, he hoa no ka Ahakuka o ke Keena o ko na Aina E o Iapana.

            Ua lawe pu mai hoi ka mokukaua ia ekolu poe i kipaku ia aku mai anei aku, no ka haawi ana i ka lakou mau ike imua o ke Komisina i hoouna ia mai ia, a me 2 mau mea kakau nupepa.

            Ua loaa pu aku la no hoi ia Segawa a me Yoshikawa, he mau hoa no loko o keia mau Hui Hoopae Limahana, he palapala ae holo no Hawaii, malua o ka mokukaua Naniwa.

            Nolaila, ua hiki ia kakou ke hoomaopopo iho i keia wa, eia ae ka Naniwa ke lawe mai nei i puupuu paakai na ke aupuni Repubalika e naunau ai, a oia mau hana hemahema ana a pau a ke aupuni, e kaa ana no ia na kakou ka lahui e auamo, aole na ka poe okoa.

            Ma ka papa hoonohonoho polopei maoli o keia koi poho, he 320.60 na lilo no ka limahana hookah, mai kona holo ana mai a me ka hoihoi ia ana aku, a ke pau pono na limahana he 313 ka nui, e hiki aku no ka huina i ke 97,893.18.

            O ka loihi o ka manawa a keia Komisina e noho ai maanei, no 3 mahina no ia, ke pau koke kana hana iloko oia manawa, aole i maopopo ka lakou mea e hana ai maluna o kakou heaha ana la na ke au no o ka manawa e hoike mai. E nana aku no hoi kakou elike me ka hoike a na nupepa haole onei a me ko Iapana mai.

            Ke nana pono ia nein a haumaua o na keia a pau no ka poe i loaa i ka poooha e na lumu keia a i @ @ loaa kekahi mau hauma ia @ @ @ hoike hele ia aku oa i ka Papa Ola.

 

PU-A KA UAHI, HE AHI KO LALO.

 

Hookui na Pouhana, he Helelei ka Hope.

 

O ko Makou Kahua, o ka Pono a me ke Aloha.

 

            Ma ka puka ana mai o ka nupepa “Ke Aloha Aina Oiaio”, malalo o ka noho hooponopono ana a ka Hui Kalaiaina makua, ka poe hoi a makou i kau aku ai na maka, e komo like mai ana la hoi na makua, i kau aku ai na maka, e komo like mai ana la hoi na makua a e hapai like la hoi makou i ka hana hookah, e hoomalamalama aku ai i ko kakou lahui mai ka hikina a ke komohana, a e paa ai la hoi kela inoa kamahao a kakou e lei like nei. KE ALOHA AINA a me “Ke Aloha Aina Oiaio,” i kumu a i alalkai hoi nana e hookupaa i ka manao aloha alii oiaio, a aloha aina pilipaa iloko o ko kaou mau hoa kanaka o ka pupuu hookah, oia nae ka makou e ike nei, i ko lakou ae ana aku i ka manao o kekahi mea nana i hoookomo mai iloko o ko makou naau ke pahaohao a me ke kanalua, ua apono no ka paha na makou mau maka me keia mau mamala olelo:

            “Ke kanikani wale mai nei no ka waha o na wahi lunahoopoopono o KE ALOHA AINA i ka mea kakau o ka makou pepa. He keu keia a na wahi lunahooponopono kohu makika ka uwe hone – he makemake paha e hoopiia i ka paia me he elelu la.”

            Nani no keia mau olelo a ka hoaloha, i ka hoolilo ana mai i na hunahooponopono o KE ALOHA AINA, i mau enemi no lakou, na mea hoi i makaukau e haawi aku i ko laua mau kahoahoa ana me ka puuwai hamama o ka hoaioha i ka hoaloha, a o ka makamaka hoi i ka makamaka. Oiai, hoi laua e ake aku ana e kokua pu i ka hana a ka makamaka, oiai hoi, he Aloha Aina Oiaio hou keia, me knoa lunahooponopono hou, e ku ana ma ke kulana kapena no ka waa hou, aole hoi o Ke Aloha Aina kahiko malalo o S. K. Pua ka lunahooponopono.

            Heaha ka KE ALOHA AINA  mea i hana aku ai maluna o ka Hio Kalaiaina a me ka Lunahooponopono o Ke Aloha Aina Oiaio, ua ekemu aku anei ko laua mau waha me ka hoino aku?

            Aole ! Aole loa!! Ua noho malie laua me he manu nunu la no ke kali ana aku i ka hopena a ko kakou Alii Ainoku e noho mai la ma ka aina mamao.

            O ke a’ahele wale no e hoolaulea hou ia ai o lakou noho ana i ohana hookah oia ka mahi ana mai o ka mea nana i hana lela mau maao mo @.