Ke Aloha Aina, Volume III, Number 18, 1 Mei 1897 — Page 1

KE ALOHA AINA

 

HILO BAY, HAWAII

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

 

BUKE III   HONOLULU  POAONO, MEI 1, 1897.   HELU 18

 

KE ALOHA AINA

E hoopuka mau ia aku ana mai ka Poakahi a ka Poalima o na pule a pau o kela me keia mahina.

Ka Uku Pepa, he ao keneta o ka pule. No ke kope hookahi, he 5 keneta.

E loaa no ka pepa mai ke Keena aku o KE ALOHA AINA, a mai ka lima aku o na Luna Lawe Pepa.

E pai ia no na Olelo Hoolaha, na Kanikau me na Mele Inoa, me ke Dala kuike. Aole nupepa ma ka owili pakahi e hoounaia ke ole e hookaa mua ia ka uku pepa.

E hoouna pololei mai i na Nuhou na Kumumanao, na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono o keia Pepa.

Aole loa e hoopukaia a hoolahaia kekahi manao ma na kolamu o keia Pepa, malalo o kekahi inoa kapakapa ke ole e hoike mai i ka Lunahooponopono i kona inoa ponoi.

 

Ka Nupepa Puka Pule

E ALOHA AINA

Hookahi Makahiki      $2.00

Eono Mahina               1.00

Ekolu Mahina                 .50

Hookahi Mahina            .20

EMMA A. NAWAHI

Puuku'o

KE ALOHA AINA

EDWARD L. LIKE

Lunahooponopono a Hope Puuku

S. P. KANOA

Hope Lunahooponopono

O na kauoha Nupepa me na hookaa Dala, e hoouna pololei mai i ka Puuku ma Honolulu.

 

NA MOKUKAUA FARANI.

   Ua  waiho aku ke Kuhina o na aumoku kaua o Farani, he bila kanawai iloko o ka Hale Kau Kanawai, no na hoolilo no ke kapili ana i na mokukaua he 800,000,000 francs, a me kahi hoolana mokukaua, no 8 makahiki ka loihi, e hoomaka ana mai keia makahiki aku a i manao ia hoi, i ewalu moku ka nui.

   Heaha ke kumu o keia hoeueu ana o Farani i kona mau lako kaua moana, aole anei, no kela mea huna kahiko no iloko o ka umauma o na kana ka Farani aloha aina oiaio?

   Oia hoi, he enemi kahiko o Pelekane nona, mai ka wa mai o ka Emepera Napoliona i pio ai maluna o ke kahua kaua kaulana loa o Watalu a hiki i keia la. Pela no hoi ia Geremania, ka mea nana i hoolilo i ka paa o ke kulanakauhale o Parisa i mea ole.

   O keia na mea nui elua, nana i hookonokono aku i na manao kohokoho o kekahi poe, a o kekahi hoi, oia ke aupuni e noho kuikawa nei, me ke komo ole aku iloko o na hana a na Mana Nui, ma ke kumuhana kaua kue o Helene ia Tureke.

   O keia na manao kilo aupuni o kekahi poe loea kalai aupuni, no keia hana a Farani e hoeueu mai la no ka hooholomua ana aku i kona oihana kaua holo moana.

 

UA ILI KA MOKUAHI LIKELIKE.

   O ka mokuahi Likelike o ka Hui Mokuahi o Waila Ma, ua ili a nahaha oia ma kahi kokoke i Honoipu, a he 5 mile hoi mai Mahukona aku. O keia nuhou, ua laweia mai ia e ka moku kuna Ka Moi, mai Hawaii mai i ka po la Sabati nei, a ua puni koke hoi ke kaona nei iloko o ka wa pokole no keia lono o ka pilikia, i kau aku maluna o kekahi mokuahi nana i hehihehiku na ale kawahawaha o Pailolo a me Alenuihaha.

   A o kekahi poe hoi, ua ano hoomaloka no lakou i keia lono aka, o ke kapena o ka moku kuna Ka Moi, ua hooia ae oia ua loaa ae keia lono o ka ili ana o ka Likelike, ma ke telepona mai Mahukona ae i Koholalele, oiai kona moku e hooili kopaa ana ma ia awa, no Honolulu nei, a oia kana i hoike mai ai.

   "Ma ka hora 10 o ke kakahiaka Poaono, ua loaa mai la ia makou ka lohe mai Mahukona mai, e hoike mai ana, o ka mokuahi Likelike o ka Hui o Waila Ma, ua kau aku la ia i kula nahaha, ma kahi kokoke i Honoipu, ma kahi o R. R. Hind.

   Aole e hoike ia ae ke kumu o keia ili ana iluna o na a-a o kela wahi, a ua nahaha koke no oia iloko o ka manawa pokole, i ka wa i lohe kokeia ai keia lono o ka pilikia, e ku ana ka mokuahi Kilauea Hou ma Kukalau, ua haalele koke aku oia ia awa no ka holo ana mai e hoopakele i na ukana o ka Likelike mai kahi mai o ka poino."

   Ua haalele iho ka Likelike i ke awa o Kou nei, ma ka Poaha o ka pule i hala, mahope iho o ka hora 5 o ke ahiahi malalo o ka noho aliimoku kiekie ana o Kapena Sachs, a o Hale Pinao hoi ka Malamamoku.

   Mamuli o keia uluaoa haunaele mawaena o Kapena Fitzgerald a me na sela o luna o ka moku Helene, ke kumu hoi i hoonee ia ae ai o Kapena Freeman a me na sela kahiko o ka Likelike no luna o ka Helene, a pela i wae ia ai na sela no luna oia moku, a ua wae hou ia he mau sela hou no luna o ka Likelike ma keia holo ana aku nei, a kau aku la i kula.

   Ua kapali ia oia e na hoahanau Dickey o Kapalakiko, a ua lawe ia mai hoi no Honolulu nei, i ka malama o Augate, 1877, malalo o ka noho Aliimoku Kiekie ana o Kapena Balaam, (oia hoi o Marchant) a hooholo ia iho la no na kapakai o Hawaii nei, e holo haaheo ana malalo o hae nani o Hawaii, ka aina ana i hookauwa ai no ka pono o na Ona nona ia waiwai.

   O Likelike ka mokuahi nui hookahi, i hooholo ia ma ko Hawaii nei mau awa i kinohi, mawaena o Honolulu nei a me na awa o na mokupuni mawaena aku o Oahu, a ua hoopiha ia hoi kona manawa me na ulia laki o ka pomaikai no kona mau Ona a hiki i kona nahaha ana aku la ma Honoipu.

   I ka hiki ana mai o ka Likelike ia nei, ua kaa kona hookele ia ana malalo o Kapena Shepherd, no ka manawa o 2 makahiki a i ka wa i lilo ai o Shepherd i pailaka no Honolulu ua kaa kona hookele ia ana malalo o Kapena King, ka mea i noho loihi no elima makahiki.

   Mahope mai o kona waiho ana ia Likelike, ua kaa aku kona hookele ia ana malalo o na Kapena e ae he lehulehu, a pela iho la hoi i keia Kapena hou iho la a kau aku la i kula.

   O Hawaii a me Maui, na aina i kamaaina mau i kona maalo ana, a hiki wale no i kona nahaha ana aku la, a he hookahi wale no wa i hoololi ia ai o kona wa holo mau no ka mokupuni o Kauai, oia hoi ka la 2 o Okatoba, 1879, ka wa i hoololi ia ae ai o kona wa holo no ka mokupuni kaili la o Kauai, no ke kaapuni ana ia mokupuni i piha i ka momona o na mea ulu a me na hua ai.

   Ua paa oia malalo o na Hui Panihakahaka piha, e hiki ai ke kapili hou ia i moku nui oi ae o ka nani mamua ona, a i hiki hoi ke lawelawe ia na hana no ka hoopuipui hou ana ae i na moku o ia Hui.

   Ua hoomaopopoia, o kela lono a Ka Moi i lawe mai ai he mea ia e hoike mai ana aohe ukana lawe o ka Likelike, e laa ka inoino o ke kai, a me ke kupono ole o kahi @ ili ai.

   Ke pau aku nei ka hapanui o ko kakou mau mau mokuahi kahiko i ka ili a nahaha, a ke panipani hou ia mai nei me na mokuahi nunui a oi ae o ka nani mamua o na waa apulu kahiko.

   Me he mea la, o ka mokumahu Helene aku ana ke pani ma ko Likelike wahi ma keia mua aku, he moku i oi aku ka paa i ko Likelike i nahaha aku la. Aloha no ka Likelike, ke aliiwahine aukai o na kai ewalu.

 

He maikai no ke ola Kalani.

   Ma ke ku ana mai a ke Doric i loheia mai ai, ua iho ka pahele ana o ka ma@ @mola poki ma Iapana.

   Eia ke loheia nei e hoomau ia a ku ana ka hoomoe ana i ke alahao ma Waianae ma @a mua aku.

 

HAAWI PIO IAIA IHO.

   Ma ke ku ana mai o ka Mokolii o ka po Poalima nei, mai Molokai mai, na lawe pu mai oia la Noa, kela pepehi-kanaka i mahuka ai, mai ke alo ponoi aku o ka Hope Makai Nui o Molokai o Opunui ka makai nana ola i hoihoi mai nei i Honolulu nei, a ua kiai ia no hoi oia me ka makaala loa ia a hiki i kona kaa ana malalo o ka malu o ka Ilamuku.

   Mahope iho o ka pee ana o keia Noa iloko o ka nahelehele, ua kipa aku la oia ma ka hale o kekahi o kona mau makamaka ma Pelekunu, mamuli o kona pololi i ka ai. Ua malama ia oia e ka ohana, a hiki i ka wa i loaa aku ai ka lono, haawi makana ke aupuni he ekolu haneri dala, i ka mea e loaa ai @ Noa.

    I na la mamua iho o kona hopu la ia ana e kona mau makamaka, i ka nahelehele no oia kahi i pee ai a ma ka Poakolu aku nei o ka pule i hala, ua kipa hou ae la oia ma ka hale o kekahi elemakule a me kana keiki, no ke kamau ana, i mau wahi mea ai nona, no kona houpo lewalewa.

   A oiai oia e ai ana, ua pane koke aku la ke keiki a ka elemakule, e pule ana au ia oe, no ka hewa pepehi kanaka, a ole hoi kana i pane aku ai, he pilikoko au nona, pehea oe e hana ai ia'u pela?

   Aka, aole i nana ia aku ia mau olelo no ka mea, he kanaka hana ola i na mea ino, a ua pono oia ke hopu ia a hoopaa malalo o ke kanawai.

   Ma ka Poakolu ae, ua lawe ia ae oia a hoopaa ma kahi hoopaa lawehala o Pukoo, a hiki i ka hoi ana mai nei o ka Mokolii i ke ahiahi Poakolu nei.

 

HOOHUI IA MA KA BERITA MARE.

   Ma ke ahiahi Poaono iho nei i hoohuiia ae ai o Mitchel Guerrero, me Miss Kanamu, maloko o ka luakini Katolika Roma o Marieokamalu, a mahope iho o na hipuu polena ia ana o na opio, na malamaia he wahi palaa e ka ohana ponoi, ma kahi o ka makuakane o ke kane.

   Ma ka la Sabati ae, ua haawiia he paina nui no na hoa loha a me na makamaka o na mea mare, a na ku i ka maikai na mea a pau i malamaia. He maikai ka mare no na mea a pau.