Ke Aloha Aina, Volume III, Number 12, 20 Malaki 1897 — Page 5

KE ALOHA AINA, POAONO, MARAKI 20, 1897.

 

KE AUPUNI REPUBALIKA O HAWAII.

 

O ka hoea ana mai o Loio Kuhina Kakina, he hana nui ia no keia mua aku o ka Repubalika.

 

Ko Kuhina Haki manao maluna oia Kumauhana. He mea pono e hanaia kekahi hana me hoohakalia ole.

 

[Mai ka nupepa Hoku mai o Wasinetona,

Feberuari 18, 1897.]

 

Ua manaoia o ka pae ana mai nei o Kuhina Kamika o ka Repubalika o Hawaii ma Kapalakiko, ma kona alahele e hoea mai ai ma keia kulanakauhale, no kekahi hana misiona ano nui mai kona aupuni mai, he hana nui kana e pili ana i ka noho ana o keia mua aku o ka Repubalika. Ua ukali ia o Mr. Kamika e L. E. Kakina, e Kuhina Hawaii mamua i keia aupuni, ke hele mai nei laua ia nei e kukakuka pu ai me Kuhina Haki.

Ke hele mai nei no hoi laua ia nei e hana ai elike me ka hiki ia laua ke hana, no ka ho lomua ana aku I ka ninau hoohui aina, a he manaoio ko Mr. Kamika e hoouukuia mai ana ka manawa e pau mamuli o kona hiki kino ana mai nei i keia aina.

Ua hai mai nei no hoi o Kuhina Haki i ka mea kakau o ka nupepa Hoku i keia kakahiaka aole i loaa mai nei iaia kekahi loao telegarapa mai a Kamika mai, e hoike ana la hoi i kona hiki ana mai ma Kapalakiko, aka, o kana nae ia e kaunui aku nei. Aole oiaio o ka oleioia, ua hele mai nei o Mr. Kamika i kiea aina mamuli o kekahi palapala malu ano nui i hoounaia aku nei iaia e Kuhina Haki. O Mr. Kamika no hoi kekahi kanaka ano koikoi o Hawaii, he Loio Kuhina oia mamua malalo o Liliuokalani, a he Peresidena no noi no ka Papa Ola o Honolulu no kekahi mau makahiki, a oia no hoi kekahi o na keena oihana ano nui. (Hoopunipuni)

Aole i mamaoia o ka noho ana o Liliuokalani i keia mau ia maanei he hana kekahi e pili ana i ko Kamika hele ana mai. Aole no hoi o Kuhina Haki i hooluhi wale iho iaia ma ka hoike ana aku i ko Liliuokalani noho ana ma Wasinetona nei, mamuli o ka nele i na launa kamailio ana ma ka uwea moe moana mawaena o keia aina a me Honolulu, ka mea i keakea ia mai ai na hoouna olelo ana aku e hoike aku ai la hoi ma ke ano nui i na nee ana o ke Lii a me Kona alakai.

            Aia no he mau kohokoho wale ana ma kekahi mau poo poo o onei, e olelo ana ke hooulu nei na mee ana o ke Lii I na manao @, a mamuli pa ka oia konoia ai o Kamika @ holo awiwi mai ia nei, me ka mana piha mai kona aupuni mai, elike me ka mea i hoomaopopoia aku, e hana ma na ano a pau no ka ninau hoohui aina, a i ole ia o na launa pili kokoke loa ana paha mawaena o na aupuni elua.

            Ua manaoia no hoi o ka hiki ana mai o Kamika ia nei oia ka hua o ka paupauho koke ana o na poe kakoo i ke aupuni e ku nei no ka ninau hoohui aina me Amerika Hiupuia nei. He elua ae nei makahiki i hala o ke ku ana o ke Repubalika, a ma o ka hoopaneenee ia ana o ka hana hoohui aina, ke kumu i ulu ai ka makau nui i ka poe Repubalika. Ua malamaia he mau halawai makaamana a puni ka Paeaina a ua hooholoia he mau olelo hoo holo ikaika e kakoo ana i ka ninau hoohui aina. (Hoopunipuni.)

Ua olelo ia ae he nui ka poe ano koikoi oi hoohuliia ka manao e kakoo aku i ke kahua o ke aupuni Kuokoa i apoia mai ma ia mau halawai.

 

HE MEA PONO E HANA IA KEKAHI HANA.

 

            O ke kulana oiaio maoli, wahi a ko olelo ia, he mea pono e hana koke ia kekahi hana iloko o ka manawa pokole, oiai, aole e hiki na hana ke hoomau ia aku elike me ia i keia manawa. He makemake loa ka lahui i ka hoohui aina, (ole wale) mai kekahi wahi maikai loa i loaa mai ai kekahi lono, wahi a ka olelo ia o ka manao nui e laulaha nei maanei (Amerika Huipuia) he kuhikewa loa ka manao ana ua hiki loa i ke aupuni Repubalika ke hoomau aku i ke ku ana elike me ia e ku nei i keia wa nolaila, he mea pono e hana ia na launa pili kokoke loa me kaia aupuni. Aole loa he wahi noonoo iki e hoi hou ana i ka Moiwahine Kona mana ma Hawaii, aka, o ke hoonele ana o keia aupuni i kekahi ano o ka ike ana aku i ke aupuni Repubalika o Hawaii, he mea ia e hoea mai ai kekahi loli ano nui ana, malia paha o kona ano wahi a ka olelo ia, oia ka haaleie ana iho o na limahana a me na poe mekanika ma Honolulu ia laila, a hele aku no kekahi mau wahi hou aku, a o lakou iho la no nae ka poe kakoo ikaika loa i ke aupuni Repubalika.

 

EIA HE PAIO HAHANA I KEIA MANAWA.

 

            O ka hele ana mai nei o Kamika a me ke kukulu ana ae nei o ka Moiwahine i wahi paa no na e noho ai ma ka hale Hotele Cairo, he mau olelo hoike koikoi ia e hoike mai ana aia he paio hahana ana mawaena o keia mau aoao elua e waihoia aku ai imua o ke au hooponopono aupuni hou.

            E halawai mai ana o Peresidena i kohoia Makinile he alo no a he alo i ka hoomaka mua ana aku o kona au hooponopono aupuni me ka ninau e pili ana ia Hawaii me kekahi hana koikoi loa. E kukakuka pu ana oia me na luna o ke aupuni Repubalika o Hawaii a me ka Moiwahine Liliuokalani, a e hoopuniia aku ana no hoi ka ahaolelo e keia mau aoao elua no ke kei ana aku o ka wai la ka lakou e ae mai ai. A ina, aole e hana koke ia ana kekahi hana iloko o keia mau mahina pokole aku, alaila, he mea maopopo e loli ana ke kulana o ke aupuni o Repubalika o Hawaii.

            Ke manaoio ia nei i keia manawa, me he mea la, o ka hiki ana mai nei o ka Moiwahine Liliuokalani ianei me ka maemae i ka nana aku, ua hoolala piha ia no ia me ka paa pono loa.

            Ua hiki mai nei no hoi ka Moiwahine ianei ma o ka hana pili aupuni la. Ua hoike wale ia ae no hoi me ka manao ino ua nui loa ka aie o ka Moiwahine ma ka hale Hotele Shoreham, a oia ke kumu i hoololi ae nei oia i Kona wahi noho i mea e hoemiia ai na lilo ke laulaha nei kekahi manao he kulana kuonoono no ko ka Moiwahine, a ke ohi nei oia he uku hoomau mai ke aupuni Repubalika mai o Hawaii, ana no hoi i noho Moiwahine ai, he $30,000 no ka makahiki, o ka mea pololei nae, aole oia i ohi he hookahi wahi keneta mai ke aupuni mai. Aka, ua haawiia i kana kaikamahine oia o Kaiulani, he uku hoomau he $2500 no ka makahiki. Ke ola nei no ka Moiwahine maluna iho o na wahi loaa Ana i hoiliili ai a me na loaa o Kona mau waiwai paa me waiwai lewa ma Hawaii, no ka mea he nui loa Kona mau aina.

 

UA NEE AE NEI MAKOU.

 

            O ke Keena o Ke Aloha Aina ma keia hope aku, aia no ia mauka iho o ka Hale Leta, Maluna ae o ka hale aina “New Restaurant” e ku nei ma ke Alanui Betela, a ma ke Keena hoi o ka nupepa “Ka Lei Momi” i hana ai mamua.

            I kumu e pilikia ole ai ka lehulehu o ko makou mau ma kamaka holuhelu puka la, a me ka puka pule, e pono e makaaia ae i ka nana ana i keia kuhikuhi, a i ole ai hoi e loaa ona mau hookuia ana i ko makou mau makamaka a pau, e kipa mai ana no na mea pili i ka kakou @ a wahalolelo a ka lahui. O ka lohe a @ ma ka pono. @ huhewa @ ma kahi mua.

            Ma Ke Kauora

            Honolulu, Maraki 1@, 1897

 

HE MANAOLANA OIA MAU.

           

            Oiai no kakou e noho hamau ana me ka malie, me ka nana ole aku i ko kakou mau hoino pilikino ia mai, aia hoi, ua poha mau mai la ka leo o ka manaolana mai ka Hikina mai a ka la, e hai mai ana, “ke mawehe mai nei ke alaula malamalama o ke ao, a ke oili mai nei na kukuna kamahao o ka la maluna o ka piko pohai lani o na kuahiwi, e hoike mai ana ua kokoke loa ka la o ka lanakila kamahao maluna o na kualono ou e Hawaii, ka aina a ko kakou mau uhane a pua e hoonanai nei me ka naau makee io, a me ke aloha kupaa mau.”

            Ke hawanawana mai nei ka leo o ka hanehane ia makou, “ua oia hou ka aina, a ua pau ka noho kukule hoihoi ole ana,” ke ike ia aku nei na mea kupanaha o ke kai, elike me ko lakou ano maa mau, a pela hoi ko ka aina, a oia ka makou e puana ae ne. O ka waiwai ia o ka manaopaa, i hookumu ia ai iloko o ka naau o ke kanaka Hawaii, e hoea mai ana kona hopena me ka pomaikai nui.

 

NA MEA HOU O PUNA PAIAALAIKAHALA.

Mr. Lunahooponopono;

 

Aloha oe:

            Ma ke Sabati nei, la 7 o Maraki, ua ku mai o Kinau ma ke awa o Pohoiki me ka piha ukana ao na kanaka, na haole a me na pake, a he mea mau no hoi ka hana a keia moku, ke ku mau mai i ka la Sabati, a i ka wa hea ia e pau ai keia mau hana haihai i ka hanohano a me ka ihiihi o ko ke Akua la.

            Ma ia ia  hookahi no, u@ ku mai ka mokuahi Mauna Loa ma ke awa o Kaunaloa, a mai a Kapena Elena mai na ninau i pane ia aku hoi e ko uka aku nei poe, oiai na kanaka e piha aku ana o Kaunaloa keia? Pane. Ae. Akahi no makou a ike i keia awa, i hole wale mai ia ao makou e nan@, a ma ka la @ o keia malama e haalele ai makou ia Honolulu, a e ku loa mai ana makou ia nei iloko oia pule.

            Aoie makou e ku mai ana i ka la Sabati, aka, i ka ia noa no e ku ai, aole e like me kela poe ke ku i ka la Sabati. Nui ko makou mahalo i ka Hui o Poka Ma, ma o Kapena Elena, no ka manao maikai e malama poao ia ka hanohano o ko ke Akua la.

            Ma keia hope aku e hana ia ana keia awa a paa i ka uwap@, a i kewe paha, a e hana @ ia ana ke alanui mai keia awa aku a kihi I Kaluaopele, a mai keia awa aku a hiki awa aku a hiki i H@lo.

            A ma kekahi mau @ mai hei I hoomaopopo @ mai ai e hiki pu mai ana me oa mea ana aina, a e hoolala loke ia ana no na ho hana ana i ka @.

            Nui ko makou hauoli no keia mau hana, he mea keia e hoopomaikai nui ai i ko na kuaaina nei noho ana @  mua aku.

            @ ke a@ nui i na keiki o Ka Aloha Aina.

            Ka @

            S. T. @

            @

HE MAU OULI KAMAHAO.         

Hoi hou ka Pipi Ewa i kona home

 

NA KAHOAKA IA O KE OLA

He mau hoailoa ia no ko Kalani Lanakila.

 

            He mea kamahao no ka hoea hou ana mai o keia ano I’a, I nalowale no aneane kanakolu makahiki ae nei i hala a i kekahi mau ia o keia pule aku nei i hala, ka hoi hou ana ae e noho iloko o ko lakou mau hale, i noho ai a kupa mai kinohi mai.

            Ua oleloia, ua hoomaka ko lakou nalowale honua ana, mai ka wa mamua iki ihio o ka make ana o ke Mea Hanohano Ioane Ii, kekahi o na kanaka kiekie a koikoi hoi iloko o ka Apana o Ewa, a hiki mai i keia la, a he mea kamahao loa ia i ka manao o ka poe i hele ai i ka lawaia a loaa ai kela mau mea hou.

            Ua lawe ia mai ko lakou helehelena i’a, a eia ma ke Keena o Ke Aloha Aina, e ike ia ai ua mau ano i’a la, e noho ia ai e ka Momi, ka mea hoi i kaulana ai kela aina o Ewa.

            “Mai walaau ae oe.

            O makani mai auanei.”

            Ma ka Peakahi nei, ua lawe ia mai kekahi heluna o na Pipi, Okupe a me ka Makamoi, ma ka Makete, a haawiia aku ia ma ka lima o D. L. Kellipio, ka Luna Nui oia wahi, me ka hoike pu ia aku ua ike hou ia ka Pipi ma Ewa, no ka manawa loihi loa i nalowale ae nei.

            Iwaena o keia heluna o keia ano i’a i lawe ia mai, ua loaa aku la he Momi makamae iloko o ka Okupe, a eia ma ka lima o Kauka Hai ia a pea ia nei, no ka manawa.

            O keia hoi hou ana ae la o keia ano i’a kupanaha, a noho hou iloko o kona hale I hanau ia ai i kinohi, he hoike ana mai ia i ka manaolana no ke oia hou o ka aina, ma na haha e pono ai ko kakou noho ana ma keia mua aku, a he @ hoi e kuhihewa ka makou koho @, k@ e hoi hou ae ea o ka @ aina I pakaha ia ai e ka poe @ hookaha @ i ka lepo o Hawaii.

            A o kekahi no paha, mali@, he ehu wawai keia no Kalani Aimok@ o Hawaii o hoikeike e nei i ola @ ae o Kona huli hoi ana mai no ka aina haa@.

            Nani wale ko ke Akua ahanui, i ka hoikeike ana mai i na @ a o na hooko ana, oia wale no ka mea i koe a kakou e nana aku ai.

 

HAKI KE A U O KE KOLOHE

           

            Ma ke awakea o nehinei, oiai, o Lu@ala Kekai a me Gus @ @ ana I na poe pili @, ma k@ alanui Nuuanu, ua ike aku la laua I ke p@ o kekahi mau pake e @, me he mea la, a pepa ana, nolaila, ua pu aku ia laua no luaa o ka hale a na pa@ o pepa aua.

            @