Ke Aloha Aina, Volume III, Number 10, 6 Malaki 1897 — Page 6

KE ALOHA AINA

 

Kumukanawai o ka Hui Waihona

Hookuonoono Aloha Aina o

ko Hawaii Pae Aina.

 

(Hoomau ia.)

LUNA HOOIA.

PAUKU IO

Na ka Luna Hooia e nana i na buke a me na moohelu waiwai a ka Puuku i kela a me keia hapaha makahiki, a e hoomaopopo hoi oia me ke kanaolua ole i ka pololei oia mau mea a me ka maluhia o ka waiwai o ka Hui, a e hooia hoi ia mea ma na buke a ka Puuku, a e hoike aku no hoi ia mea i ka Papa Hooko, nana e apono i na bila kikoo a me na lilo e ae o ka Hui, ma kona kakau ana i kona inoa oihana, a mamuli hoi o na ao ana a ka Papa Hooko.

PAPA HOOKO.

PAUKU 11.

Oia no ka Papa Hooko o ka “Ahahui Hawaii Aloha Aina,” oia ka mana nui ma ka hooponopono ana i na hana a pau o ka Hui, na ka Papa Hooko e hoomaopopo i ka uku o na Luna a me na limahana o ka Hui, aole no e hana ia kekahi kuai ana mai, a hoolilo ana aku, moraki, a hoolimalima, a aelike paha, i ma ua hiki aku ka huina oia hana i ka Elima Haneri dala ($500) a oi aku, ke ole e ae ka Papa Hooko. E pili no na hana, a me ka mana o ka Pauku 10 a me 13, o ke Kumukanawai o ka “Ahahui Hawaii Aloha Aina,” a e lilo ia i mahele no keia Pauku o ke Kumukanawai. E koho no ka Papa Hooko i Ekolu lala mailoko ae o na hoa o ka Papa, a e kapa ia, “Komite Imihana,” na lakou e nana i ke kupono a me ke kupono ole @ na waiwai e hoopaa ia mai ana malalo o ka Hui, no ka huina dala i makemake ia e hoopaa, moraki, hoolimalima, a kuai paha, a e waiho ae i ka lakou hoike imua o ka halawai o ka Papa Hooko no ka hooholoia, a hoole ia paha, a no na hana oia ano, e koho no ka Papa Hooko i kokua a mau kokua ma ke Kanawai, no ka nana ana i ka pono o ka Hui.

NA AHAHUI LALA.

PAUKU 12.

Aia iloko o keia Ahahui, e kukuluia i mau Ahahui lala a mahele paha, no ka Ahahui, e like me na olelo o ka Pauku 5 o ke Kumukanawai o ka “Ahahui Hawaii Aloha Aina,” a e lilo ia Pauku i mahele no keia Kumukanawai, koe nae na mea pili kalaiaina.

He hana hoi na kela a me keia Ahahui lala ma o kona mau luna i koho ia, ka ohi ana, a me ka hoouna ana mai i na dala @ na mahele Kuleana o ke Kumukanawai, a me na uku komo, ma ka moa o ke Ka@huolelo Nui o ka Ahahui ma Honolulu.

KA UKU KOMO.

PAUKU 13.

E kau ia he auhau maluna o kela a me keia mahele kuleana o ke Kumuwaiwai he 10 pakeneta no keia a me keia dala a hiki i ka umi dala, a maluna o ka um@ dala a hiki i ke kanalima dala ($50) he a pakeneta no kela a me keia dala, a maluna o ke kanalima dala ($50) a hiki i ka Hookahi Haneri dala ($100) he hookahi @@keneta, a o kela a me keia huina dala o@ iku maluna o Hookahi Hau@@ dala ($@00) a hiki i ka Kiu@ H@@@@ dala ($@00) he @@ pakeneta no ke dala. O keia mau auhau uku home aole ia he mahele e h@o i kumupaa, aka e pili no keia auhau no na hoola@o ana i na lako kakou o ka Hui, a me na h@o e ne i pili ia oihana.

NA HOOPII.

PAUKU 14.

He mana e hoopii a hoopiiia mai ma ka inoa o ka Hui iloko o na Aha Hookolo a pau, a e hana hoi i @ila nona, a e hoololi a hana hou ia mea e like me kona makemake.

NA HOOLOLI ANA.

PAUKU 15.

Aole no e lilo kekahi hoolilo ana i kekahi mehele hookuleana o ka Hui i mea paa, ke ole e kakauia ia hoolilo ana ma ka buke o ka Hui.

NA HALAWAI.

PAUKU 16.

O ka halawai makahiki o ka Hui o ia no ka halawai Aha El-le, o na elele i kohoia mai kela a me keia Ahahui lala mai, no ka nana i ka pono o na lala o kona Ahahui, a e noho ia Aha i hooka hi kau i ka makahiki ma Honolulu, mokupuni o Oahu, ma ka mahina o Novemaba, e like me ka mana i haawiia ma ka pauku 6 o ke kumukanawai o ka Ahahui Hawaii Aloha Aina a e lilo ia i mahele no keia pauku o ke kumukanawai. Na kela a me keia Ahahui lala e hooholo i manawa halawai mau ne lakou iho. Koe ka Aha Kuwaena e Honolulu, na ka Papa Hooko e hooholo ka manawa halawai oia mahele.

Ma ka noho ana mai o ka Aha Elele e waiho aku na Luna Nui i ka lakou hoike piha no na hana a pau a ka Hui i ka makahiki i hala, a me na hoonoho ana no ke kulana o ka makahiki e hiki mai ana.

HOOLOLI ANA.

PAUKU 17.

Ua hiki no ke hoololi, a pakui, a hooponopono hou ai kekahi wahi o keia kumukanawai e ka Aha Elele e noho ana, ke hoolaha ia mai ia hoololi pakui a hooponopono ana ma ke kakau, ma ka halawai mamua iho, a ma ka halawai hope e hooholoia ai, ma ke koho ana o ka hapanui o na Elele.

Aponoia i keia la 13 o Feberuari, M. H. 1897.

JAMES KEAUILUNA KAULIA,

Peresidena Nui,

Na ka Peresidena Nui.

                                    ENOCH JOHNSON,

Kakauolelo Nui.

 

KA MOHAI LAINI.

 

Ma keia huli hoi ana mai nei a ke Kinau mai Hilo mai, a i ko makou Puuku hoi e hiolani ana me kona pokii mawaho ae o Kohala, oiai no hoi ka moku e holo ana, oia paha ka manawa o ka wa@i mawaena o ka hoia 3 a me 4 o ka wanaao Poalua nei, a e hiamoe ana no hoi laua @ keia wa, oia ka wa a na Mana Lani i hookomo ae ai iloko o ko laua @umi moe, ma kela wahi pukaaniani poepoe ma ka aoao mai o ka moku, i kekahi mohai la@@ maemae mai ka hoho@@ lipolipo mai o ka moana, a kalili ana iluna o ka papahele o ko laua @umi, he Malolo nui, a me ia makana makamae laua i hoihoi mai nei no ko laua home me ka hau@@.

Aka, i ko laua h@@ a ana mai i kauhale noi, eia ka he mau nuhou ano nui ka na mokuahi Helene a me Aust@@@@ i lawe mai nana, a o keia Malolo ka hikimua o na elele nana i h@@e aku ia laua na loaa makamaka hoi loa no ka Moiwahine keia wa a i ka @a e hiki mai ana. Nani no na @@@ hikimua ma ko laua alahele huli h@@ i ka hoa@@.

 

Na Palapala

Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna i ma poe na lakou i kakau mai.

 

KE KULANA AUPUNI.

 

O ke Aupuni, o ka home ia o ka maluhia o na lahui kanaka a pau, pela i manaoia ai e ka poe noonoo, a i maa hoi i ka noho hooponopono Aupuni ana.

O na aupuni o na lahui hupo, aole lakou he home no ka maluhia, aka, he heiauia no ka pakaha a me ke kaili wale a me ka poino nui.

Nolaila, ua like ole na aupuni i kukuluia e ka lahui naauao a me ka lahui naaupo, aka, o ka lahui naaupo ua maa no lakou i ko lakou hooponopono aupuni ana, aka, ke kamailio nei ka mea kakau i ke kulana aupuni naauao.

Nolaila, i kekahi manawa, ua hoea mai ka hemahema o na aupuni mamuli o ka hookele ana a na poo alakai aupuni, a ma ia mea, ua komo ke aupuni iloko o na pilikia nui a me na hoopiiia mai, aka, e loli mau ana no n@e ia mea a me na alakai aupuni i kela a me keia kau o na kalai aupuni ana.

O kekahi o na mea ano nui maoli o ia no ka hilinai a me ka paulele o ka lahui i ka hana hookele aupuni o ko lakou aina ponoi iho, aka, o ka hilinai ole mai o ka lahui, he mea no ia e ala mai ai na paio ana, no na hana a na hookele, a oia ke kumu e helelei mau ai na Aha kuhina o na Aupuni a pau, a pela ma na aina e a pela no ma Hawaii nei. O ka paulele o ka lahui, oia ko lakou apono ana i na mea a pau a ke aupuni e hana ai.

O na hana hookele i hunaia o ike mai ka lahui, he hoike ana mai no ia i na manao ahai, e hoonale loa ana i ka hana e koiia ana e ka lahui o ike ia mai.

O keia ka mea i ano e ai, a like ole hoi me ko na lahui naaupo, no ka mea, aole na ka hapa nui e hooholo na hana a me na alakai ana iloko o ke aupuni, aka, na kekahi poe uuku loa a kakaikahi, a i ole na ke Alii hookahi wale iho no.

Nolaila, he mea paakiki loa, a he mea hoopoino, ka lawe kaihi ana ae i na mana a pau iloko o kekahi ai@a, a lahui paha, i na aole i ninauia aku ka manao @ me ka makemake o ka lahui no ia mea, no ka mea, ua kukuluia ke aupuni no ka pono, ka pomaikai a me ka hanohano o ka lahui holookoa a ma ia mea ua kupono loa e ninau ia, a e hoike ia a e koho paha ka lahui i ke kupono a me ke kupono ole oia hana.

Nolaila, he elua mahele e apuepue nei, o ka mahele o ka hapanui holookoa o ka lahui e kue mau nei ma na ano a pau. A pela i ano e ai na kulana aupuni, aole hoi na ka lahui holookoa i apono aku ia mea. Ma keia i ike ia ai ka paakiki o na paakiki, uahoa o na uahoa, lu@ ole, oia mau, oia ke ano o ka lahui Hawaii, e aloha ana i ka aina. No ka mea, ua oi aku ko lakou aloha i ka aina o lakou i ninau ai, mamua o na waiwai popopo pau wale a hoomalimali e kona mai nei.

Aole h@i he kulana aupuni maikai a maluhia, ke ole e apono ka hapanui o ka lahui. No ka mea, ke hool@nei no ka lahui Hawaii ponoi ke @@ @ana @@ loa @@ko @ ke@a aina mai @@@@hi mai. Aia ae pono ae @@ lahui Hawaii, @@@@ @@@ @@ hana he hooh@ aina.

Na ka mea ponoi nona ka hale e hoolilo i kona kuleana a pau loa iloko o ka hale aole he kuleana o ka poe noho wale mai, a noho hoolimalima paha e hoolilo i ka hale o kekahi kanaka, pela ke aupuni a me ka aina, aohe kuleana o ka poe aea mai e hoolilo i ka aina ponoi o ke kamaaina nona ka aina, a nona ka Paemoku Hawaii, aka o na kupa, na kamaaina ponoi wale no ka poe kuleana haawi, a e hoolilo ma na ano a pau loa.

Nolaila, aole loa e lilo, a e hoohuiia kekahi aina o kekahi lahui, me ka apono ole oia lahui nona ia kuleana. Oia ka pono a me ka pololei maoli. Aka, i ke kulana o keia Aupuni e ku nei, ke manao nei no lakou nei o ke apono a ka hapa uuku, ua pono no ia i ko lakou manao.

Nolaila, e hooma@ i kou kulana aupuni lahui, oiai, aia no ia oe kou make a me ke ola o kou kulana aupuni. Hoomau i ke aloha i ka aina a hiki mai ka manawa.

                                                                                                    J. E. A. KAIEWE.

Holualoa, Feb, 15, 1897

 

KA WAIHONA HOOKUONOONO ALOHA AINA.

 

I KUU LAHUI ALOHA AINA,

                                                                                                                   Aloha oukou:

O ke poe o keia kukulu manao e kau ae la maluna, he hana ia i noonoo ia aole no ka wa pokole ae nei, aka, ua hooulu ia ko’u noonoo nui ana maluna o keia kahua hana o ke ola o ka lahui iloko o Ehiku makahiki i hala ae nei, oiai au ma ke kahua mokomoko o ka holo balota i ka M. H. 1892, ua hoike ae au ma ke akea i ko’u kahua hana e alakai ai no ka pono o ka lahui, ka aina a me ka nohoalii, ma ke kukulu ana i Banako lahui, a i ike ia ma ka nupepa Hawaii Holomua, o na mahina hope o ka M. H. 1891.

Nona ke poo alakai; “Pehea e hoihoi ia mai ai o Hawaii Aina, a me Hawaii Aupuni, no Hawaii Lahui?” Mamuli o keia ninau, ua hoike aku au imua o ka lahui me ka maopopo loa, a eia kekahi oia mau manao alakai:

“Oiai, o ka mana kalepa dala iloko nei o ka aina e paa ia nei e kekahi poe no ko lakou pomaikai iho, a o ua mau pomaikai la i loaa la lakou, oia ka mea nana i hoo@ loa aku i ke lakou noho mana ana iloko o ka aina, a o ua poa@ kakaikahi la, ka mea nana e @uia nei i ko kakou noho aupuni ana, a oia mana i loaa ole i ka lahui oiwi nona ka aina, oia ko kakou puko’a au@e kuia nei e ka lahui a me ka nohoalii, a ili @ @@h@ha.”

O ka mana o ke dala ka mea nana i kaili ko kakou noho Aupuni Moi ana, a o kakou no o ka lahui e ola ana i keia la na hoike oiaio no ia mea. Nolaila, aohe @a pono e ae i k@e no ko ka lahui Aloha Aina ku ana he poohiwi a he poohiwi, @@ ke alu ana e lawe i mahele a mau mahele iloko o ka “Hui Waihona Hookuonoono Aloha Aina,” o keia na @ale @@ a no ka mea, i @@ no ka @@li mai o ke au @ ka poomaikai @@@@@ @ ka lahui, mamuli e ka @@@@@ o ka Moiwahine e @a@lani mai ia ia Amerika, a i ai@@ @@ @@ e ka Mana e ke A@@@, @@@@, ke elele ae @@@ au me ka maopopo loa, o ka pilikia e halawai mai ana m@ @@ Aupuni a ka lahui A@@@ A@@@ e @@@ @@@.

A@ @@@a@ @@ k@@i e @@@@ a@ ke dala @@@@ @ ke aupuni @@@ u ka ae aupuni ma @a Bona Aupuni, i hiki i k@@a ma @@@a e @k@ @@ a@ e p@@ @@ @ei e ka @@@a o ka poe enemi i ke Aupuni Moi, aole no auanei e nele ana ko lakou koi koke mai e uku ia, oia na Bona Aupuni i hoopuka ia i ke au o ke Aupuni Moi, nolaila, oia ka pilikia i maopopo loa e halawai mai ana me kakou ka lahui, ma o ko kakou Aupuni la e ku aku ai. A i mea e kaupale ia aku ai ia mau pilikia i maopopo loa e hoea mai ana, o keia wale no ke alahele kalaiaina naauao loa e lawelawe ai. Iluna no ka ua, waele e ke pulu.

Aole no e nele ana ko ke Alii hauoli ke lohe aku i ko ka lahui hapai ana i keia keehina kalaiaina naauao, aole hoi o ko ka lahui ku nana wale aku no, he mea pono ke hana pu, e hana ke Alii i Kana, a e hana ka lahui i kana, a oiai, ma ka hoomaopopo ana i ka heluna o na kanaka Hawaii i keia la, ke hui ia me na koko hapa, he 39,504 ka nui, a i na e hoolei ia ka huina o 1,504 mailoko ae o ka huina nui, a e kapaia, o lakou na hoopuukahua, hoohuiaina o na kanaka Hawaii, alaila, e koe ana ka huina o 38,000 kanaka Hawaii Aloha Aina, a ina oia huina a pau ke komo iloko o ka Hui, ma ka pakahi dala o ka Mahele, ua like ia me $38,000 no ke komo hookahi ana, a ina ma ka palima dala o ka mea hookahi no ka makahiki, alaila, e loaa ana ka huina dala nui o $190,000 no ka makahiki, a iloko o Elima makahiki, e piha ana ka huina o hookahi miliona dala, 1,000,000 na ka lahui.

A oia auanei k@ kahua e noho mana ai ka lahui Hawaii Aloha Aina i na hooponopono ana o ko kakou aupuni, a iloko o umi makahiki mai keia wa aku, ua hiki ia’u ke kaena e ae, e paio auanei ka lahui Hawaii ilihune i keia la, me ka poe waiwai, ke hoea aku ia la, he dala me ke dala, aole hoi e like me keia wa, ke paio nei kakou ka lahui Aloha Aina, i ka ole aku ma ko kakou aoao, a he dala mai ma ka aoao o ka poe hookahuli aupuni, a oia ko kakou noho ka@@@@@ ana i na makahiki eha i hala ae nei.

Aole o keia wale na pomaikai e loaa ana i na lala Aloha Aina, aka, o ka haalei ana i ke dala iloko o na Bona Aupuni, oia ke Aupuni Moi i loaa mamuli o ka lahui, e loaa ana he ukupahee @ 6 pakeneta no ke dala hookahi, @ai ka aupuni mai, a mawaho ae o keia ua hiki no i keia hui ke lawe i na aina ma ka moraki kuai, a hoolimalima nana, i mea e loaa ai ka pomaikai i na lala pa@ mahele.

A oiai, elike me ka’u i olelo mua ae nei he hana keia aole i noonoo ia no keia wa pokole, aka, no ka wa loihi, @ oiai, ua koho ia mai au i poo alakai no ka Lahui Aloha Aina, a e alakai aku hoi i ka lahui ma na keehina e paa ai ke kulana Aupuni a ka lahui i makemake ai, a me ko ka lahui mau pono ponoi, o keia ko’u k@hua mua e hookupaa ia ai ke kulana Aupuni Ku@@ ma e hoihoi ia mai, a mamua auanei o keia kahua nana @ ikeike ai ka i@@ o ka lahui ke ka ele ik@, o kaa keia, a na’u keia@ Aohe hoi e no@@ hopepe hou e like me na @a i @@@ @@ nei, ke @@@@ nei @@, ina e a@@ like ka lahui, @@ k@@@, @a wahine a me na keiki @ keia kahua h@@@, hiki mai auanei ka la e m@@@@@ @@ ka po@@@@ o ke @@naka Hawaii @@@@ hooponopono Aupuni p@@@ @@ l@@@ e @@@ na ka ma@@@ @@ wale, e @@@ @@@ @@ @@, a @@ @@@ nei k@ @@@@@ @ ke k@@@la Hawaii e ke @@ a elele i@@. Aole e @@poo @oe ka ia ma@@@a aku @ Hawaii.

                                                                                               J@@, K. K@@@@,

                                                                    P@@@@@@ N@@ @ ka Hui

                                                                     Hawaii A@@@ A@@@