Ke Aloha Aina, Volume III, Number 9, 27 February 1897 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE, Lunahooponopono.

E. A. NAWAHI, Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU , FEB. 27, 1897.

 

KO MAKOU MANAO.

 

       No ka pomaikai o ko makou mau makamaka heluhelu, ua lawe mai makou i na olelo ano nui a koikoi, a ke Kakauolelo Pilikino o ka Moiwahine Liliuokalani i hoolaha ia maloko o ka nupepa “La Wasinetona,” a i hoouna koke ia mai hoi maloko o ke telegarapa i ka nupepa Chronicle o Kapalakiko, kahi hoi a makou i lawe mai ai me ka manao ohohia e hoike aku imua o ka lahui Hawaii, i ka oiaio ka makou mau olelo pale, e pili ana i ka palapala a ka Moiwahine i hana ai, aole mamuli o Kona makemake iho, aka, malolo o ke aloha kanaka, oiai na olelo hae o ka weliweli e puka ana mai ka lehelehe mai o Kona mau enemi, “e kau aku ia lakou maluna o ka amana li kanaka, kahi hoi nana e hoopau i kela maewaewa o ke kahua kaua o Leahi.  Heaha ka ke Akua i hookonokono ai i ka poe nana i hana kela palapala haalele nohoalii?  e hookomo iho i ka inoa o ka mea okoa, aole o Liliuokalani, e like me na mea i ooolaha ia mai nei.  Nolaila, e heluhelu iho me ka manaolana, e hoea mai ana no ka hopena oiaio maluna o na hana a pau.

      

E HOOMAU I KE KUPAA ANA.

 

       Mamuli o ko makou lilo ana i nupepa alakai no ka Lahui Hawaii, ke hoike nei makou i ko makou manao imua o na hoa kanaka a pau o ka lahui, e hoomau i ke kupaa ana, malalo o ke aloha i ko kakou aina, a me ke Aupuni Alii i hao wale ia aku.

       He nui no na olelo e hauwawa nei, aohe manaolana ana i koe no ke aupuni a kakou i aloha ai, aole nae ia he mea e hiki ai i ko kakou mau enemi ke hoolilo ae i ko kakou mau manaopaa, no ka mea, ke pa mai nei na aheahe kehau o ka hauoli, e lawe pu mai ana i na nuhou maikai ma kahi a kakou i kupaa ai a hiki i keia la.

       Nolaila, mai ae ia kakou e komo aku iloko o na halawai e hoala ia mai nei e kekahi poe.  no ka makemake e komo aku iloko o ka Hui Hoohui Aina, e lilo i mau lala nana e kumakaia ko kakou aina.  Hele pela ia mau hana, a mai puni wale ia mau mali leo.

 

AUWE!  KA MAKE E,

OIA ANO O KE ALOHA AINA OIAIO.

He Leta Ano Nui e Make ai ka Lahui.

 

HON. J. H. BLOUNT;

       Komisina o Amerika Huipuia.

       Ua oluolu au e waiho aku i ka’u buke hoiliili o na mea i pai ia i mea e hoike mai ai i kekahi malamalama o na mea nana i hoeueu mai ai ia’u a me ko’u mau hoa ma kela hana ohumu kipi iloko o Mei, 1892.

       E oluolu oe e nana iho i kekahi leta mai a Fred M. Somers i ka nupepa Examina o Kapalakiko i kakauia ma ka la 24 o Mei, 1892, me kekahi palapala i paiia ma ka nupepa Illustrated American ma ka la 26 o Dek. 1891, a me kekahi mau palapala i paiia ma ka nupepa P. C. Advertiser o Honolulu, ma ka malama o Mei, 1892.

       Ma ke ano nui, ua pololei keia mau hoakaka.

       O ko’u manao nui, oia ke kukulu ana i Repubalika, me ka manao e hoohui aku mahope me Ameirika Huipuia.

       Aina e hoole ia ka hoohui aina e ko oukou Ahaolelo, a’u hoi e manaolana nei aole e hana ia pela, alaila, ke manaoio nei no au, o ke ku ana o ka Repubalika me na launa pili kokoke loa me Amerika Huipuia, ma ke ano Kalepa a ano e ae paha, oia ka oi loa aku o ka pono no Hawaii nei.

       Ma keia manao ana me ka haahaa, aole he mea pono ke noonoo ia no kekahi mauawa ke kukulu hou ana i ke Aupuni Moi.

Me ka haahaa kou no, R. W. WILCOX.

 

       Ua loaa aku keia leta ia makou mai loko mai o ka Buke Hoike a Hon. J. H. Blount (Bolana) kela hoaloha oiaio loa o na kanaka Hawaii.

       Ko makou manao iho, mamuli o ko makou ano he alakai no ka lahui aloha aina, a kue makawelawela loa i ka hoohui ana aku ia Hawaii nei me Amerika, i lawe mai ai makou i na bana a me ke ano o kekahi kanaka a poe kanaka paha, e ao a alakai ana i ka lahui me ka leo e hoike ana he aloha au i ka aina, a me ka lima he huluhulu e like me ko Esao.  Ke hoike mai nei keia leta kumakaia i ke ano o la alakai o ka lahui; oia iho ka kekahi ano o Ke Aloha Aina Oiaio.

       Owai ke aloha a na oiaio?

 

       Ua weheia ae nei he wahi alanui aupuni hou, ma Kaakopaa ae @ , mauka iho o ka Halekula Kiekie, mai ke alanui Papu aku, a puka ma ke alanui Ewa, a me he @ la, he mau la helu wale no koe a pau i ka hana ia. 

 

OPAIPAI NA HU I O KE AUPUNI.

O ka Moeuhane i hoike ia, he mea nui ia.

 

       I ko makou heluhelu ana iho i ka moeuhane a ko makau makamaka i panai mai ai na makou e hoike aku, ua loaa iho la ia makou na haupu ana, i kulike loa me na hauwawa alanui e lawe hele ia nei ma na paia o ke kulanakauhale nei, e pili ana no ka Kakina huakai i Wasinetona, a me ko Kamika alualu ana aku nei iaia, e ka ua aku ana, aole pono iaia e hoomau maluna o kaha kumuhana i manao ai, oia hoi ka hoihoi ana ia Kaiulani a noho ma ke kalaunu a kona Makuahine i hooponopono a hoomalu ai.

       He hoike ana mai keia moeuhane i na mea i hanaia ma kahi malu, a i hoike la ae nei hoi ma ke akea, i kulike loa me ko makou mau lohe no na mea i hana maoli ia e ke aupuni e ku nei, a nolaila, he moeuhane keia e hakoko ai kona mau Poo Aupuni kekahi me kekahi, a hiki i ka wa e weluwelu ai o ke kii, a lakou i hana ai no hai.

       Nani ke kupanaha o ko ke Akua ike, i kona haawi ana i keia moeuhane pahaohao, maluna o na poe e lelele ana ko lakou mau oili i na sekona a pau o ka manawa, no ka pono o ke aupuni a lakou i kukulu ai, a ke hoomaopopo nei makou i na hauwawa leo o na la i hala ae nei, ua kulike loa ia me ko keia la e naue nei.

 

 

KA OIAIO.

 

O ko makou kuleana ka hoike i ka mea oiaio, kekahi kanaka i hana ai, aole o ka Imiepa a hana i na hana e kapa ia mai ai he kamalii, oia iho la ka ke kamalii hana, o ka hoike ae i ka oiaio, i hana ia ma ke kohu aiai o ke kanana, a i ike ia e na miliona o ka lahui o Amerika, he mea i paumaele ka uhane, ka ikaika a me ke kino, no ke kue i ka hoihoi ia mai o ke Aupuni.  Aole i hoole ia mai ka oiaio o ka kamalii, aka, ua kapalau wale ae la no, e hoouhiuhi ana i ka lau mamane.  “O ke kanaka i lolelua i kona naau, ua lauwili oia i kona mau aoao a pau”; i hana ka ia mea makau a ka lahui Hawaii, i ike ia na mea huna, oia no paha keia e hana mai nei, i ike ia na mea huna a Kakela, ka mea nana ke dala o ka papapai o ka nupepa Ke Aloha Aina Oiaio, i moraki ia aku ai a i loaa aku hoi na poopoo o Kale Aki ka mea alakai hoohui aina, nana i kakau kua ka nota i loaa ai ke dala o ua papapai la; pololei wale hoi.

Aohe makou i ike he mau olelo mahalo ka Balana no ka poe Hawaii hoohui aina okiloa aku ka ona nona ka nupepa, a ko makou makamaka, aole makou i manao he wahi kui keia e mamama mai ai na aweawe o ka hee i waho.

Heaha ae nei kahi pono a ka lahui i kou kakau inoa ana he mea e kala ia ae ai ko ka lahui kaumaha, aohe makou i ike ia mea mai kou lilo ana i hoohui aina a hiki i keia la; o ka kamalii e ike nei, ua paa ka “Nupepa Aloha Aina Oiaio” a me kona mau pono i ka moraki ia malalo o Kakela kela P. G. nui, a hoohui aina, e hewa o paha makou la, i ka hoike i ka lahui i ka mea oiaio?  Aia no nae ia i kau palau ana ae i ka lahui, malia o ike iho ka lahui o kou pilikia ia Kakela, a kokua ae, i pau ae ke kau ana oia alina o ka maewaewa.

 

KA HOOPUNIPUNI NUI.

 

Ua pae aku o Kakina i Kapalakiko, a ua launa me ka poe kakau nupepa oia wahi, a ua hoike ae oia, imua o na poe kakau nupepa, i kana mau olelo e pili ana i ke kulana o ka Hui Hoohui Aina.

“O Kakina, oia ka Peresidena o ka Hoohui Aina o Honolulu, he mea hoi i komo pu ma ka lawelawe ana i ka hana a na mikanele mamua o kona huli hoi ana aku i ka home.  O ka’u kumuhana i hele mai nei, aole hookahi mea i ike, a aole no hoi au i hoouna ia mai e ke aupuni, a e ka Hui Hoohui Aina paha.

“Ke palahalaha la ka makahehi o na kanaka i ka Hoohui Aina, ua hookuemi hope ia mai hoi ka nee mua loa ana i na makahiki elua i hala ae nei, ma o na hana la a ka Aha Kuhina o Kalivalana.

“Eia ka Hui Hoohui Aina he 6,000 ona mau lala, a he hapakolu, a i ole, he hapaha paha o loko o ka Hui he poe kanaka Hawaii wale no.  E lilo aku ana na kanaka maoli i poe makemake loa i ka Hoohui Aina, a pela aku.”

Nani ko Kakina hoolilo ana i ka waihooluu uliuli o kona mau manao alunu, i mea maemae imua o ka maka o ka poe nana oia e pailani nei.  Hoopunipuni nui, a piha i ka wahahee kana mau hoike ana no ke ohohia o na kapaka Hawaii.

 

E HOLO AKU ANA NO ENELANI.

 

Eia ke pahola nei he loaa e holo aku ana ka Bihopa Willis o Honolulu, a me ka wahine no Enelani, ua ke alahele aku o Australia, ua ka la @@ nei o kona mahina, i piha ai ka ae makahiki o kona noho kaunapule ana me Hawaii nei, e hoomanawanui ana i ka hema o ka Haku.  E i ae paha iloko o ka maluna o Aperila laua e @ ai.

E haawi@ ana ia [ remainder of paragraph smudged.]

 

“HAWAII  HOOLILO  I  KE  AUPUNI  

MOI  O  HAWAII  NEI  I  AUPUNI  REPUBALIKA”

 

Ke hooulu ia mai nei keia ninau e ka mea kakau o ka nupepa Kuokoa i mea na ka lahui e ku iho ai a kaana, i ke kumu i hoea mai ai o ke Aupuni Repubalika o Hawaii e ku nei i keia la, ma kahi o ka makalua o ke Aupuni Moi.

Ua hoike ae oia, o ke kumu i hoea mai ai o keia Aupuni hou, a o ka Repubalika hoi ka inoa, na ke Poo no ia o ka Mana Hooko o ke Aupuni Moi, i ka 1887, ka wa mua loa hoi i hoea mai ai kela olelo kaulana a ka lahui e malama nei a hiki i keia la, “ke kumukanawai Elau pu o ka 1887.”

Ke hoomanao nei no makou i ke komo ana o kekahi poe i apo iho ia lakou ma ka hoohiki ana, e kaili lakou i ke aupuni mailoko mai o na lima o ka Moi, Ma Iolani Hale, me ka makaukau i na mea kaua, i na wa a pau a ka Moi e hoole ai, a o ka mea kupanaha loa nae, o keia make o o ke Alii, i ohumu ia maka poopoo, oia no kekahi mau Luna Aupuni koikoi e hele e ai pu ana me ia i kekahi wa maluna o kona papaaina hookahi.

A oia ka makou e hoakaka nei i ko makou manao, i kulike ole me ko ka makamaka i waiho ae nei i ke akea.  E hoomaopopo ia o ka poe nana i lawelawe keia hana, aole lakou he poe mawaho aku o keia poai e ake nei i ka hoohui aina, o ka poe no ia nana i wawahi ka halau hale o ke Aupuni Moi, aole na ka Moi a me kona lahui i ka 1887.

O ka poe no e ai uhauha nei i ka loaa o ke aupuni i keia la, oia no ua poe la nana i hoolilo i ke Aupuni Moi i aupuni Repubalika aohe he poe e aku, aole na ka lahui koho balota o 1887, aka, na ka poe mamua aku oia wa, mamua loa aku no, a imua loa aku no, ka poe nana i kukulu ke aupuni Repubalika, a pela no makou e kanalua ole nei i ka hoike akea aku imua o ka lehulehu, malalo o ka ikemaka maoli, aole ma ke ano hoopeepee a kuhikuhi ma ke ano o ka nee ana o ke au o ka manawa.  Ko makou ike keia aole he hookama.

 

HOLO KA MOKUKAUA ICARUS.

 

Ma ka uina la o ka Poaono nei haalelo @ ai ka mokukaua Pe@ [ rest of paragraph unreadable]

 

[paragraph smudged, unreadable]

 

[last paragraph smudged, unreadable]