Ke Aloha Aina, Volume III, Number 9, 27 Pepeluali 1897 — Page 3
| This text was transcribed by: | Beatrice Lawelawe Santiago |
| This work is dedicated to: | PuakeaN |
KE ALOHA AINA
POAONO, FEBERUARI 27, 1987.
_____________________________
KUMUKANAWAI O KA HUI WAIHONA
HOOKUONOONO ALOHA AINA O
KO HAWAII PAE AINA.
________
Oiai, ua hoikeia ma ka Pauku XIII, o ke Kumukanawai o ka "Ahahui Hawaii Aloha Aina" ke kukulu a hookumu ana i mahele Hookuonoono no na lala o ua Ahahui la, oia hoi "Ka Hui Waihona Hookuonoono Aloha Aina," ke kukulu ia nei ua mahele la malalo o keia Kumukanawai.
KA INOA
Pauku I.
E kapaia ka inoa o keia Mahele "Ka Hui Waihona Hookuonoono Aloha Aina" ("Patriotic Savings Company.")
KA HANA.
Pauku 2
O ka hana a keia Hui, oia no ka hoohui ana i na lala a pau i hookahi ma ke Kumuwaiwai kulike, a e hana ia ma na kuleana a pau, no pono, a me na pomaikai a pau o kela a me keia ano, ma ka waiwai paa, a me ka waiwai lewa e paa ana malalo o na aelike a me na hooia aua, ma ka oihana kuai lilo mai, a kuai lilo aku, hoolimalima, me ka moraki ana i na waiwai paa a me ka waiwai lewa, a me ka hoaie ana aku i ke dala maluna o na waiwai paa a me na waiwai lewa i hoopaa pono ia ma ka hoopaa maoli a moraki paha.
KUMUWAIWAI.
Pauku 3.
O ke Kumuwaiwai o keia Hui, he Iwakalua kumamalima tausani dala ($25,000) i mahele ia iloko o Iwakalua kumamalima tausani (25,000) mahele kuleana o ka waiwaho kulike o Hookahi Dala no ka mahele kuleana hookahi, a e hiki no ke hoomahuahua la ke Kumuwaiwai a hiki i ka huina o Elima Haneri tausani dala (500,000) ina ka hoopuka hou ana i mau mahele kuleana no ia huina.
KA MANAWA.
Pauku 4.
E ku keia Hui ma kona inoa Hui no ka manawa, he Iwakalua kumamalima makahiki mai ka manawa e apono ia ai kona Palapala Hoohui me ke Aupuni.
NA LALA.
Pauku 5.
O kela a me keia mea e paa ana he hookahi mahele kuleana o ke Kumuwaiwai kulike, a oi aku, e lilo oia he lala no keia Hui, a e paa hoi malalo o na olelo aelike a hoopaa o ka Palapala Hoohui, a me ka mana a kauoha a ke Kanawai a me na hana maa mau o keia aina.
E loaa no he mana koho hoakahi no ka mahele hookahi o ke Kumuwaiwai kulike, i ka wa halawai mau a kuikawa paha, o na Ahahui lala a puni ka Pae Aina. O ka lala i hiki ole mai ma kekahi halawai o ka Hui a Abahui lala paha, e hiki no ke koho i kekahi mea e aku i hookohuia e ka lala i hiki ole mai, i kakauia ma ka palapala, a e waiho aku i ke Kakaoolelo Nui a i ole, kona mau Hope paha ma na Ahahui iaia. E lilo ka Pauku 3 o ke Kumukananwai o ka Ahahui Hawaii Aloha Aina i mahele no keia Pauku o keia Kumukanawai.
NA LUNA NUI
Pauku 6.
O na Luna Nui o kaua Ahahui, oia la Peresidena Nui, Eha Hope Peresidena, Kakauolelo Nui, i na mao Hope Puuku a me kona mau Hope Peresidena Hanohano a me kona mau Hope a me ka Papa Hoolo o Iwakalua kumamakahi ( @ lala a me na Luna Heeia)
O na Luna Nui i koho ia e na Elele Lahui o na Ahahui Aloha Aina i noho ma ke Kau o Novemaba 1896, a me na Luna e ae i koho ia e ka Papa Hooko, o lakou na Luna Nui o keia Hui, e koho hou ia mamuli o ka Papa Hoohui. A o na Luna Nui o na Ahahui iaia, e kapa ia lakou he mau Hope, e mau lakou ma ko lakou mau oihana ke pono ka lakou haea.
KA PERESIDENA NUI.
Pauku 7.
Na ka Peresidena Nui e hoomalu i na halawai a pau o ka Hui, a nana no e kakauinoa i na Palapala Hookuleana o na mahele kuleana, a me na Palapala e ae a ma kona inoa oihana e hoopaa ia ai na Palapala Kuai, Moraki, Hoolimalima, na Aelike a me na Palapala e ae, oia no ka mea mana nui ma ka hooponopono ana i na hana o ka Hui, nana no e kahea i na halawai kuikawa o ka Hui, a me na halawai o ka Papa Hooko, ke ike oia he pono.
Ina e hakahaka ka noho Peresidena na kekahi o kona mau Hope e like me ko lakou kulana i kohala ai, e lawelawe i na pana a pau a ke Peresidena Nui, a o kona mau Hope paha ma na Ahahui iaia.
KAKAUOLELO.
Pauku 8.
O na hana a ke Kakauolelo Nui a me kona mau Hope nana e malama i na moolelo o na halawai ana a ka Hui a me ka Papa Hooko.
E kakau pu hoi oia maloko o kekahi buke a mau buke kupono i na kuai a hoolilo ia ana o na mahele Hookuleana nana no e hoopiha a kakauinoa pu aku hoi i na palapala a pau i kakauinoa ia e ka Peresidena.
E hana pu hoi oia i na hana a pau i pili i kana oihana, mamuli o ka palapala hoohui, a me na kanawai a me na hana maa mau o keia aina. E lilo ka Pauku Umikumamakahi (II) o ke Kumukanawai o ka Ahahui Hawaii Aloha Aina i mahele no keia Pauku o keia Kumukanawai, a e alakai ia hoi oia a me na Kakauolelo o na Ahahui lala e like me na olelo oia Kumukanawai.
PUUKU.
Pauku 9.
Na ka Puuku e malama i na dala a pau i ukuia mai no na mahele Hookuleana a me na dala e ae a pau i uku ia mai i ka Hui, a e haawi aku hoi i palapala hookaa no ia mea, o malama pono oia me ka maluhia i na dala a pau na noia, na bona, na palapala, kuai a me na palapala waiwai e ae a me ka palapala hoohei, e hoolilo aku oia i ke dala mamuli wale no o ke ao ana a ka Papa Hooko, a e apono ia e ka Luna Hooia.
E malama pu hoi oia maloko o kekahi mau buke kupono i hoike eiaio a pololei o na dala a pau i oh@a. a i hoolilo ia aku hoi, a e waiho mai i hoike oia mau mea me na palapala hooia kupono na kela a me keia halawai hapaha ana a ka Papa Hooko e oia @ei na buke no ka nana ana a na Luna Nui a me ka Papa Hooko. E hana pu hoi oia i hoike i ke Kuhina Kalaiaina, e like me ia i hoakakaia e ke Kanawai.
E ala no ka Pauku Umikumamaiua (II) o ke Kumukanawai o ka "Ahahui Hawaii Aloha Aina" he mahele no keia Pauku o ke Kumukanawai.
Aole i pau.
______________
OIA KA RULA OIAIO.
________
Ke nana aku nei kakou i na lahui o na aina e, eia lakou ke lawelawe ma nei i na hoohana ana e pili ana i ko lakou noho aupuni ana, mamuli o ka hooholo ana o ka hapanui o ko lakou lahui. I ka wa i lawelawe ia ae ai na hana kukulu aupuni, maluna oke kahua lima ikaika, a kaili mana, ua noho na mea a pau loa malalo o ka hoomalu ana a ka pahikaua a me na pu raifela, a pukumahi hoi.
Aka, oia noho hoomalu ana nae, ua kau wale aku no ia mawaho o ka ili o ke kanaka a me kona lole aahu e hele ana, no ka mea, aole iloko, a mailoko mai hoi o kona puuwai ke apono ana ia mana hoomalu. He mea hoi mailoko mai o ka uhane o ke kanaka, a o ka lahui hoi ka mana hoomalu piha e hiki ai ke apono ia e na mea a pau, a e lilo lilo ai ia i mea punahele nui ia e na kanaka o ka lepo o ko lakou aina hanau ponoi iho.
He mea maopopo, o na lahui kanaka o na au kahiko o ke ao nei, ua loaa no ia manao malamalama i ko lakou mau kau o ka noho aupuni ana, mamuli, a mai ka makemake ohohia mai o ka lahui.
Nolaila, aole loa he Moi, a he Emepera, a Peresidena hoi, e noho hoomalu, a kulana aupuni, ke hoole ka hapanui o ka lahui (aole o ka hapa uuku) oia maa mai a hiki i keia wa i nui loa ae ai o ka malamalama, ua lilo ia he rula pau, a me he kanawai ala i hooholo maoli ia e kahi Ahaolelo Mana Aupuni.
O keia ka ka mea kakau e haohao nei, a haohao pu me kuu lahui, i ke kapai ia ana o keia mau rula paa. Ua nui no nae ke kupaneha o keia mea; oiai, ma na halawai, na Ahahui, Ha Kalepa, na Ahaolelo, na hana no a pau loa, he hookahi wale no mea i lilo i rula a i kanawai paa loa maluna o na mea a pau loa, oia keia: O ka mea i hooholo ia e ka hapanui oia ka mea paa, a mana a lilo i kanawai a i rula no na hana a pau. Aole o ka mea e hooholo ia e ka hapa uuku.
Aka, aole pela keia aupuni kulanalana e ku nei, no ka mea, ke lawe mai nei lakou nei i ka rula i ka wa o Waawaaikinaaupo, o ka olelo hooholo a ka hapa uuku ua mana iho la no iai, a oia rula ka ua poe nei i hele aku nei i Amerika, e nei ai ia Amerika e hoohui, me ka manao e hapa koke mai ana ia o Amerika.
Aka, ua hoohokaia mai , hoka hoi i ke aha? i hoka hoi paha i ka hele aku a noopunipuni imua o Amerika, a i aku, a hele mai nei makou e hoohui aku ia Hawaii me Amerika nei, mamuli o ka hooholo a ka hapanui o ka lahui, o ka oiai o ka hapa uulu.
Me ka manao e apono koke mai ana o Amerika, i ka hera a ua poe ia i waiho koke ana ai, mamua o ka hiki ana mai o ka palapala kue a ka lahui.
Me ke manao e apono koke mai ana o Amerika, i ka lakou @ maunu ekaeka, me ka manao he aupuni @ ia o Amerika, a wikiwiki koke mai i ke apono i ka lakou nei mau @ ekaeka aka ua p@ ka ma@ene o na @ a kunahi@i, i ka @ ana mai a Amerika e @.
Nolaila, @ hooloko mai o Amerika @ Hawaii i ke a ka mea @. A ua @ ka lahui @ Amerika @ Hawaii nei, e huli i ka mea oiaia. Aka, aole au e kamailio ana no ia me, oiai, ua ike kakou a pau loa.
Aka, e hoihoi mai au i ko'u manao, ma kahi i hiki ia lakou nei ke hooko i ko lakou makemake.
Nolaila, e kuu lahui aloha o ko lakau nei iini nui e moe ole ai o ka po me ke ao, e pule mau nei i na Akua Unihipili o lakou, o kela kumuhana popopo loa o ka Hoohuiaina a oia kumuhana ka lakou nei e onou aku nei ia Amerika, o ka Olelo Hoohole a ka hapauuku, oia la ka Amerika la e apono koke mai ai.
Aole loa e loaa ia mea ia lakou, oiai, aia a ae aku ka lahui Hawaii alaila hiki. Pehea ka loihi o ko keia poe ike ole ana ia mea? O wai ke kule ana haawi lilo i keia Paemoku. Aolel anei o ka lahui Hawaii? A pehea e pau ole nei na manao opulepule o ka poe pakaha aina?
Na ka poe i kuleana ia Hawaii e haawi ia Hawaii, alaila lilo, aole na ka poe aeahaukae mai na aina e-mai e haawi.
A ina he ae aku o ka lahui holokoa e hoohui aku i keia Paemoku me Amerika, alaila, oia no ko ka lahui Hawaii kuleana paa mai mua loa mai.
Aole e hiki i ka poe e paa ana i keia aina mamuli o ka mana limanui, ke hoolilo i keia Paemoku o Hawaii ia Amerika.
No ke aha? No ka mea, aia na loina a me na rula paa i hookuupuia e na aupuni holomua ke olelo ala. "O ka leo o ka lehulehu a me ka hapanui o ka lahui, oia ke lilo i mea mana a i rula a i kanawai mau loa." Aka, ia lakou nei nae he mea ole.
Ina i hoa@ia kekahi mea e hana, e lawelaweia a e hooko aku paha, aole loa e paa a e mana, a hiki ke lilo i mea ku i ke ano rula maa kanawai lahui, ke ole e ae mai ka lahui nona ia kuleana i oleloia.
Nolaila, pela no o Hawaii e lilo ole ai, mamuli o ka haawiana aku nei o ka hapa ooku loa o ka lahui, a na poe haole aea mai o na aina e.
Ma keia ninau e ike ia ai ka mana maoli o ka lahui Hawaii e hoole ia nei. Aole anei pela? oia no.
I na @ oiaio, ua lilo pau loa na mea a pau loa i ka mana limanui nana i kukulu i keia aupuni, i na me keia, ua lilo mua loa aku nei o Hawaii i waiwai @io no Amerika, aka, aole i ae ke Akua i ka lakou nei mau hana, aole @ei e ae ka lahui Hawaii e kumakaia i ko lakou aina hanau.
Eia ka Iesu Karisto, "O ka mea @hoi a loaa no." A oia ka lakou nei i hele aku nei e noi ia Amerika, ma ko lakou ano Karistiano, aka ua ike e nae o Amerika.
Me ka manao o lakou nei, o ko @ manao maoli ma keia, o ke noi ma ka lehelehe he @ loa ma ka paa@. I ku like ole hoi me na huaolelo a ka wahi i hoopuka ai.
O ko Iesu Karisto manao maoli ma keia o ke @oi me ka manaoia a pau, ke aloha, ke akahai ke @ o ka haalele no i na @ loaa @. Aole pe'a lakou @ o ka lakou hana la o ke @ Amerika @.
A peaha @ ma ka lakou haua? @ nanea ana, aia hoi, kani ana ua manu nei, a penei: Ua nele I, Ua nele II, Ua nele loa!!! Ua nele hoka!!!! Huwale ka aka a nei manu a ka hookalakupua.
O ke aha no la ka mea o ka hoohemahema ana, a laa ke ahuwale e ka no'a la.
Nolaila, aole loa he mana hooholo i kani mea, ke ole e apono ka hapanui, aole o ka hapa uuku.
I na paha lakou nei e hoomaopopo i ka pane a Kalivalana, penei: "Aole e hiki iaia ke ae e apono i keia Kuikahi Hoohuiaina, no ka mea, ua kue he 8,000 o na poe Hawaii ku i ke koho balota o na poe Hawaii."
He mea oiaio ka olelo a ke kanaka ooo mana i noho hoomalu ia Amerika, aia a ae ka hapanui o ka lahui Hawaii, alaila, hiki ke hoohui ia.
Aka, aole pela lakou nei, loaa ole mai no, noi no, loaa ole no, noi hoomano no, a o ka hopena o ia noi ke loaa ole mai he uwe.
Pela ka noi a kamaliu, ina aole e loaa mai i elua noi ana, o ka hope, he kae, nuha, a he uwe. Nolaila, o ka mana hooholo, a apono, aia wale no maluna o ka hapanui o ka lahui.
Nolaila, mai puni walea i na kualehelehe, aka, e noho maile no.
T. E. A. Kaiewa.
Holualoa, Feb. 4, 1897
______________
MAI LAIE MAI.
________
Ma keia kakahiaka Poaha, ua loaa mai la kekahi lono mai lalo mai o Laie, e hoike ana, ua hopuia e Logana he elua mau pake no ka malama opiuma. Ua nakii aku oia ia laua me ke kaula a lawe aku la no ka Hale Hookolokolo, aka, mamua nae o ko lakou hiki ana ilaila, ua oki iho la kekahi o laua i ke kaula, a holo aku la no ko laua wahi e pakele ai, he hookahi o laua i loaa a o kekahi o laua ua pakele aku ia.
______________
KA LUAPELE MA ORIZABA.
________
Ma kekahi lono i loaa mai, mai ke kulanakauhale mai o Mekiko ma ka po ka la 5 o keia mahina, ua ike ia aku la ka a ikaika o ka luapeoe ma Orizaba, e @ola ana i na pohaha iluna o ka lewa, me ka hoomalamalama ana i na paia @. Ua hoopihoihoi ia ko ke kulanakauhale me ka makau, mamuli o ko lakou haupu wale ana ae, e hoea mai ana he oiai nui weliweli.
______________
KAHEA HALAWAI>
________
Ua makemake ia na la a pau o ka Hui Kalepa Hookuonoono Hawaii kaupelenaia e ku ae i ko lakou mau "Palapala Mahele" me ka Makeke@ ke hiki aku i @ Poaono Feb. 17, 1897. Hera 9 a.m. a ka hora 5 p.m. A @ makemake pu ia no hoi @ lala @ pao e hiki kino ae i ka halawai o ke ahiahi Poalua, Maraki @, ma ke Keena Loio o Jas. K. Kaulia@. No ke noho ana i na Luna Naui a ka Hui e like me ka manao o ke kanawai e pili ana i na Hui @ .
Ma ke kauoha
David W. Keliiokamoku,
Kak@ a ka H. @. @. R.
______________
@ [last paragraph illegible.]
_______________________
.