Ke Aloha Aina, Volume III, Number 8, 20 Pepeluali 1897 — Page 6
This text was transcribed by: | Rose Richard |
This work is dedicated to: | Faustino Sayas |
KE ALOHA AINA
NA WAAPA TOPIDO O KINA.
Ua hana ia mai nei he 4 mau waapa topido wawahi moku, o 32 mile i ka hora e hiki ai ke komo palanehe aku iloko o na mokukaua nui a paa i ka manoanoa o ka hao a me ke kila, ke hoolilo ia i mea ole.
Ua hana ia mai nei keia mau topido ano hou e Schichan, ma Elbing, Geremania, no ke aupuni o Kina. O ka ikaika o ko lakou mau enegine he 6000 ilo ia, a e paa ana iloko o 13 mahina. Eleu no.
KA PEPEHI KANAKA O AUSTRALIA.
O Butler, Asche a i ole ia,, o Weller, he mea i opu ia no ka pepehi kanaka, no na kumu lehulehu ma ka hana pepehi kanaka ma Australia, ua noho mai nei kona hihia e hookolokoloia ma Kapalakiko, i ka la 8 iho nei o keia mahina, oia hoi ka Poalima, me he mea la, he 4 a 5 ana paha la e noho ai keia hihia.
UA HOOLE O KALIVALANA.
Ua hoouna aku o Peresidena Kaliva lana i kana olelo pane iloko o ka Hale Ahaolelo o na Makaainana, ma kekabi olelo hooholo a ka Hale o na Makaainana i hoouna aku ai, e ike aku ia Cuba, ma ke ano he aupuni kuokoa, ua hoole ka Peresidena, a e lilo ana ia he hana na ka Hale o na Makaainana i ka wa i hoi hou aku la iloko o ko lakou poholima. Aiwaiwa no ka naauao o kela loea kalai aupuni, a ke nana mai nei ke ao holookoa maluna o kana mau alakai aupuni ana. O ka la 4 iho la o keia mahina kona ia : hoouna aku ai i kana pane. Hu@ pu ka ike o kona mau kilo aupuni i kona piha loca a me ka noeau.
HE PAINA LA HANAU NUI.
Ma ke awakea o ka Poalua nei i haawi ae ai o Kuha he paina luau nui, no ka @oom@nao ana i ka piha makahiki o kana kamalei, malalo ae nei o Moanalua. He mau haneri o kona mau hoaloha a me na makamaka i akoakoa ae malaila no ke komo pu ana aku me ka @ mea nona ka la ma ka hau@li ana. Ua ai a lawa, a ua inu hoi a kena, a hiki i ka wa i hiki ole ai i ka puu ke baupa hou aku i na kohikelekele a ka puukolu.
Ma ka hora 8 p. m. ua hoea ae la ke kaa basa i @ha me na iede a me na ke@mana o ka pa hulahula Kanoe lani, ua hoowehiwehi ia lakou me na lei pon@ moi a me na lei @ma e papahi ana ma ko lakou mau a @a i ko lakou hiki an@ ma kahi i hookaawaleia @ no lakou, ua kan@ koke mai la ka pila a oia no ka wa i kuupau koke mai ai kekahi poe o lakou i ko lakou @oa ike hulahula, ua @ na @ @@ i make make e komo e hula, aka, @ p@ @ ka @ ia lakou.
Ua nui ke makou mahalo i ka malu@ @ na mea pau, aole ho@ he mau @@ i ike @ ae malai@ @e kalokalo ae nei makou o @@ na ia o ike kama nona ka la me ka @@ @u a e na p@.
HE MELE, HE WEHI NO AKANA
( I hula ia i ka la 2 0 Feberuari, 1897.)
He mele he inoa no Akana,
Puuwai oluolu me ka nanahe,
A he Emepera ma ka naaua@,
A he helu ekahi o ke akamai,
Ko ike noeau pa’i i ke kii,
I na helehelena o ka lehulehu,
A he wiliki oe no ka Helu Elima,
Keiki hapa o ka Aina Pua,
A he pua nani oe no Hawaii,
Hiwahiwa a he lei na Kauai,
E o Akana nona ka lei,
Keiki hapa o ka Aina Pua.
He mele he inoa no Ah Jau,
Akana Ahi he makuakane,
Aia i Kikihale ko wehi liko,
Na pua nani i ka Helu Elima,
Elima wale iho no au Lei,
I puka i ke ao malamalama,
Malama ia iho au Pulapula,
I hooulu ai no ke ao nei,
Ua lai ka noho’na a ka wahine,
I ka home nani ou e ka makua,
Hea aku makou o mai oe,
Ah Jau Akana kou inoa.
He mele he inoa no Ah Kong,
Akana Ahi he makuakane,
Aia i Haleola ko wehi liko,
I ka home nani ou eka makua,
Ilaila ko kama e walea ai,
Ke ala onaona pua lalana,
Lana ae ka manao ae ike lihi,
Na hana noeau a ka makua,
Ka niniu poahi a ka enekini,
Ka pipii pakolu a na ili,
Hea aku makou o mai oe,
Ah Kong Akana kou inoa.
He mele he inoa no Makalika,
Hanaumaikai he makuakane,
Aia i ke kaona ko wehi liko,
Na pua nani i ka Helu Elima,
Kiina ko iwa a i Haleola,
E ola Makalika a mau loa,
He milimili oe na Kaakalani,
Hiwahiwa a he lei na Akana,
He wehi kahiko na Malie,
Pua nani a ka Hanaumaikai,
Hea aku makou o mai oe,
Makalika ka wahine nona ka lei.
He mele he inoa nou e Keola,
O kaakalani no he makuahine,
Aia i Maemae ko wehi liko,
Na pua nani hoi i Maunaala,
A he iwaiwa oe no Haleola,
A he pua kau i ka hano haweo,
Hanohano ka noho’na a ka wahine,
I ka home nani ou a e ka makua,
Malama ia iho ko lei nani,
He hoku kaimana kau i ke alo,
Hea aku makou o mai oe,
O keola ka wahine nona ka lei.
He mele he inoa no Kaluhihope,
A o Make no he makuahine,
Ana i Leahi ko wehi liko,
Na pua nani a i Kaimana Hila,
He mea nui oe a he milimili,
A he lei mae ole na ka makua,
He hoku loa no ke kakahiaka,
Op@u Loke Lani o i oi ae,
Kaulana i ka waha o ka lehulehu,
I ko la nui hao a paihi,
Hea aku makou e mai oe,
O kaluhihope no k@u inoa.
He m@le he inoa no Ah Jau,
A o Ha@ no he makuahine,
Ana i ke kaona ko lei nani,
Ka waiho lai @ a ka Nekina,
A a @@ pua Loke Lani,,
A he lei kahiko no ka wahine,
E pa@ i ka wai kau e Maleka,
Ia wai hooheno a ka malihini,
O ka Ona Mi@a kou makemake,
O ka helu ekahi o ke ao nei,
Hea aku makou o mai oe,
Ah Jau ka wahine nona ka lei.
He @ele he moa no Ah Kong,
A o Ah K@ ao he makuak@e,
Ha@oh@ Haleola i ka’u ike,
K@ @@ nei i ka mak3,
O ke kau a ke ao me ka @,
@ manao i@e oe @ @@ lei,
K@ ia ma ka ohe @@ ike,
Ike ia L@hi me Kaimuki,
Kiina k@ i@a a i Ma@eola,
E ola Ah Kong a mau loa,
Hea aku makou o mai oe,
A o Ah Kong no @@ @@
@@ ia @
JAMES MANI KAAI@
Ma@ St., Feb. 2, 18@.
E KAUO IA ANEI HAWAII NO KONA HOPENA?
Na Hee ku-ha i ka Leho Hookahi.
Ma ke Kuokoa o ka la 12 nei, i ike ia iho ai na manao alakai o kekahi poe naauao kanaka Hawaii, e laa o W. C. Achi, J. . Kaulukou, C. L. Hopkins a me Mr. Poepoe, o keia kulanakauhale, @ ou like ae iluna o ka @eho hookahi “o ka hoohuiaina,” a i lilo hoi i mea paahana na ka makemake o ke Aupuni repubalika.
Ua ike iho makou i kekahi manaok, e olelo ana i ke alakai hewa ia o ka lahui e na lunahooponopono o na nupepa kue i ka hoohuiaina, ae, owai lakou? hookahi no KE ALOHA AINA nona iho, a hookahi no Ka Makaainana nona iho, he mau lunahooponopono a he mau nupepa i lilo ole i mau moepuu malalo o na kumuhana a kekahi Aupuni i kukuiuia e na poe kakaikahi, a i kue ia e ka hapanui o ka lahui Oiwi.
Ke ninau nei KE ALOHA AINA ia oukou, owai ka poe e ohi ana i na pomaikai o ka hoohuiai@a, a owai na poe e pilikia? Aole anei o ka poe no e ohi nei i na pomaikai i keia la, oia no ka poe e ohi i na pomaikai o ka hoohuiaina, e hiki ana anei ia oukou ke olelo mai, e ohi pu ana, me ka poe loaa ole o ka hana i na pomaikai o ka hoohuia@a, a oukou e ao lalau mai nei i ka lahui. Aole! Aole loa !!
O ka poe no i loaa na hana e like no me ko keia la, a e like no hoi me kekahi o oukou, aole o oukou a pau ke ohi like ana me W. C. Achi i na pomaikai o kana hana hoopukapuka aina, ke komo mai ka hoohuiaina, he manao palaualelo loa ia, mai manao oukou e like me ko w. C. Achi haawina, ke hiki io mai ia mea, aole loa pela, e like no me ka oukou e ola nei i keia la me ka loaa ole o kekahi hana maopopo pela no ke ola ana oia la, o ka poe no e ohi nei i na pomaikai i keia la, o lakou no ke ohi papalua iho i na pomaikai oia la. A oia anei ka mea e kono ia mai ai ka lahui e ae aku i ka hoo@, no ka pomaikai o ua poe kakaikahi la? aole loa i moeuhane ka lahui e hoea mai ana na kalaiaina oia ano.
N@ ke kuko wale ana i ke komo nui mai o na Kepani, ae, makolukoiu @o no ke Kepani iloko o ka aina, a no ia mea ua hopohopo oukou o lilo aku ka aina i ke Kepani, a wah@ a oukou, e aho e lilo i ka poe Amerika, a pela aku, a o ka hoohui me Amerika ka mea e pau ai ke komo pui ana mai o na Kepani.
Auhea oukou, e hu@ aku a nana i ka moolelo walehia o na Ilikini ma Amerika, ka poe nona ka aina, auhea lakou i keia la? heaha ko lakou heluna iloko o ka lah@i Amerika i ke@ la? a oukou e ao @@ kou lima? ina i olelo ino ia mai ka lahui, oiai no iaia ka mana o kona aina, pehea aku ke hoohui ia, holoi ia ae anei na niho o ua poe la me ka hulu palaki niho.
I na i kipaku ia oe, ke kanaka Hawaii mai ka noho ana i K@ure, oiai e alakai ana kou lunaikehala i kau olelo hooholo e like me ke Kanawai, pehea aku ia wa? aole anei e kaa aku kou hookolokolo ia i ka lima a na kanaka Amerika? au hoi e olelo iho ai, e aho no ka hoi @ou i Aigupita, ai no i kahi Ka’ukama.
O keia anei na pomaikai e ola ai ka lahui, a oukou e koi mai nei e hoohuiaina kakou?
O ke kulana noho lahui like o ka lahui Hawaii, ua ano like aku no ia me ka lahui Kepani,, aole hoi he mea a ka lahui e lawe ae ai a noonoo me ka hoohuoi, no ko lakou hana ino i na kanaka Hawaii, aohe i lohe ia ko lakou mau leo hoino i ka lahui Hawaii, a o ko lakou kulana akahai me ka haahaa o ka no@o ana, ua ano like no ia me ka lahui Hawaii.
a ina he oiai na hopena a oukou e houpuupu mai nei e lilo aku ana h Hawaii ia Iapana, ke ku hou mai nei keia ninau. Owai ka poe i hoopilikia ia? o na kanaka Hawaii anei, a i ole, o na poe Amerika paha a oukou e olelo mai nei? o ka haina maopopo oia ninau. Aohe pilikia o ka lahui Hawaii, o kahi pilikia a oukou e olelo mai nei no ka emi o na uku hana he $2.00 no ka mahina ke hiki mai ia manawa.
Eia ka mea i ike ia, eia no i keia la, ua emi ke Kepuni he $2.00 o ka mahina, a o kekahi o oukou ke uku nei i kana mau Kepani ia uku hana he $2.00 no ka mahina, aohe he kanaka Hawaii, eia ka ninau; ehia kanaka Hawaii i hoopilikia ia e oe no kou lawe ana i na Kepani,, e hoole mai ana paha oe, aole, o ka pololei no ia, i na he pilikia no ka emi o ka uku Kepani $2.00, ua emi no i keia wa na wahi Kepani hana o oukou o kauhale he $2.00 no ka mahina, he oia mau no nae ke ola ana o na kanaka Hawaii.
Nolaila, aole ia he kumuhinu e omo aku ai i ka lahui me oukou. O ka hana a ke kanaka Hawaii hookahi e hana ai, aole ia e hiki i na Kepani elua ke hana, ma ia ano, e loaa ana no ke ola o ke kanaka Hawaii.
O ka hana Poola, oia paha ka hana nana e mala@a nei i ke ola o kekahi poe Hawaii, he hana hiki ole i ka ikaika o ke Kepani kehana, ma ia ano loaa no ka hana i ke kanaka Hawaii ia wa, e like no me ko keia @ emi o ka aku hana o ke Kepani.
O kahi hana hiki wale no a ke Kepa @ a oukou e helo mai nei he $2.00 o ka mahina, ola ka po@mi hale, kikiwai @ na wahi pua, a pela iku, @@ kanaka?
Ma ka lawe ana ae i na mea i ike maka ia, a @@ pili aupuni ana. Ina oiaka maka’n a me ka weliweli, hoihoi ia mai ke Aupuni Kumu. E huli e kanaka auwana nei. No hea ka ikaika e a@akai kuhihewa nei.
NA ANOAI LIKE OLE.
Ua hopuia o Marie Estrella, ma ka Poakolu nei, no ka aihue ma ke degere elua he $20 mai ka wahine aku a W. Larsen.
Ua aa aku o John Silva e heihei me ka lio holo peki o Wm. Norton, no ka pahu holo o 5 mile, he $100 makana, maluna hoi oia o kona kaa hehi wawae.
Ua loaa mai ke kauoha i ka mokukaua Pelekane Icarus, e haalele koke iho ia Hawaii nei, nolaila, o ka la apopo kona la e holo aku ai no kekahi mau awa ma Amerika Hema.
Ma ke ahiahi Poaono nei, i malama ia he anaina mare, mawaena o Kuaele opio me M@ss Ahukin@ Kaawaipua o Laiewai, ma Kamanuwai ae nei keia mare, a o Paeka ka mea nana i mare.
O ke Kuhina Hoonaauao o Korea, he hoahanau oia no ka Hoomana Metodika. Ua hoopuka ia mai oia mai ke Kulanui mai o Vanadabila, Nasaviia, Tenesi, a o kana wahine he Karistiano no.
Ua hoike ia aku ka lohe i na apana kuaaina aku nei, no ka hopu ana i kekahi poe haole mahuka he @kolu ka nui mai kekahi moku kalepa aku, a ua manaoia, aole lakou ma ke kulanakauhale nei.
Nonoio hoi ka puka-a-ihu oia makai ku huina o ka uapo i ka po Poalima nei, makai o ka uapo o kamali@ hoehoe waapa. Heaha keia malama ole i ka hana i lilo i ka hiamoe? Heaha hoi. Hookohohe no!
Ua manaoia i keia Poaono ae e haalele iho ai ka mokukaua Pelekahe Ic@rus i keia mau kaiaulu, no @a kapakai o Mekiko, ua loaa mai iaia ke kauoha maluna o ka mokuahi Warimu no ka holo ana aku ilaila.
Eia o Senate James Ware Bradbnry o Augusta, Maine, i keia wa, i ke 95 o k@na mau makahiki a he 7 hoi ona mau makahiki kona kahiko aku ia Pohukuhauoli o Enelani, aka, oia mau no ka loea o ka noonoo. Kupanaha no.
A@a iloko o ka moku aina o Folorida he @oo ano laau e ulu ana maluna o kona lepo palahalaha, a n@na hoi ka pa keneta o 74 hapa haneri o na laau iloko o Amerika Huipuia, a ua o@ aku hoi ma@ua o ka hapalua o kekah moku aina e ae.
Ua hoopai ia o Lipine Fern no ka hewa ho@ha ia Isabela Achi he huki pa@a i ke Kahala nui, ke kumu o ka eha ana o ka @. He hooka@i mahina hoopaahao ma ka hana @olea, a me na koina o ka Aha. @ akahele no hoi @ba e ka hoaioha, a laa ka poino la.
Ua hoike ia ae e ma@ama aku ana ka Hui Pokiki U@ he halawai @@
@@
@@