Ke Aloha Aina, Volume III, Number 8, 20 February 1897 — Page 2

KE ALOHA AINA

 

 

KE ALOHA AINA, POAONO, FEBERUARI 20, 1897.

 

KE - ALOHA - AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

E.A. NAWAHI,

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU, FEB 20, 1897.

 

UA OLUOLU O KALANI.

 

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Warrimoo mai Victoria mai i keia kakahiaka Poakolu, i loaa mai ai kekahi lono e hoohauoli ai i ko makou manao, a pela pu no hoi me ka lahui, a ina io he oiaio ia mau lono, alaila, ke hauoli nei ko makou naau, i ko ke Akua pahola koke ana aku i Kona Mana hooluolu maluna o ke kino o ke Aliiwahine a ka lahui i aloha ai, haawi koke i na hoola awiwi ana, ma kela wahi ma'i kunu o ke Alii, i awili pu ia iho hoi paha kahi e ke anu iniki ili o ka aina malihini, aole hoi me ka noho ana iho i ke one oiwi nei, aole i ke anu maeele loa, aole hoi i ka ikiiki wela hahana e pau ai ke aho. Aka, i ka olu malie wale no, Nani no o Hawaii ma na ano a pau, a aia no ko ke Alii mau maka ke kau mai la i hope nei, o ka lele aku o ke ao aina.

            Kulia i ka Nuu,

            I ka wehi o ke Alii

 

KO MAKINILE KULANA.

 

            Iloko aku nei o na la hope o ka malama o Ianuari o keia makahiki, ua hoolaha ae la ka nupepa Pou o Wasinetona, he lono hoi i akaka ole kona oiaio, mai na hoolaha ae o Peresidena McKinley, e hoike ana; "aohe hilinai o Mekia Makinile i ka Hoohui aina o Hawaii, a me ka ike ana aku i ke kuokoa o Cuba, no laua hoi keia mau mokupuni elua e aumeume nei i ko laua mau kulana hooponopono aupuni pakahi, no ka hoomau ana aku e like me na alakai ana a Peresidena Kalivalana i ka mea pololei."

            O keia hoike akea ana ae o kela nupepa Pou o Wasinetona i kela mau olelo me ka oiaio, ke hoao nei na poe kakau nupepa o na nupepa ae i ka Hoohui aina, e hailuku aku i ka mea nona kela mau manao i hoolaha ia, he hoopunipuni ia a me ka wahahee a o ka mea oiaio, ua komo pu no ka Peresidena hou e apono i keia ninau pili aupuni i mea e pono ai ka noho ana o ka poe hao wale ma na aina e, a ua lilo loa aku la hoi ia nupepa i ko Hawaii nei poe pipili mahope oia hana i mea hoonaukiuki i ko lakou mau manao.

            I ka wa i laulaha ae ai keia lono ma na wahi a pau o Amerika, ua haawi koke mai na kanaka hoopono a kuokoa o ka aina, i ko lakou mahalo no keia hana a ka Peresidena hou, e kakoo ana i na hana a pau a kona mua i lawelawe ai, a i keia la, eia oia ke hookokoke loa aku nei e ku ma kahi o ka hoeuli o kona lahuikanaka nana oia i koho, o kana makana mua loa i ka poe nana oia i hookau aku ia haawina kiekie maluna ona, o ka holoi a hoopau ana i na kikokohu e kau nei maluna o Amerika, no na hana pakaha a kekahi poe Amerika lima kakauha i lawelawe ai ma Hawaii nei.

            Nolaila, o ka hoike ana o kekahi nupepa ma Wasinetona i ka mea oiaio, e hahai aku ana keia Peresidena hou ma ke alahele a kona mua i hana ai, ua hoomaka iho la lakou nei e kupaka me ka hailiili ana i ka nupepa nana i hoolaha ae i ke akea.

            Lapuwale no hoi na manao nonohua o keia poe, ua hele paha ko lakou nei nauki a kokoke e hookui me na ao eleele hakumakuma o ka lewa lani pela io no ke ano ma ka nana aku, aohe mea nana e hoole, aka, me lakou no ia, no ka mea, aohe a kakou nana no ka lakou mau mihi ana, no ka mea, ua hala ia mau la, a o ka makou wale no ia lakou, e hamau, aole ka walaau ae, o makani auanei.

 

NA LIMAHANA KEOKEO

 

            Eia na poe ake Hoonui Aina ke ake aku nei ko lakou mau manao maluna o na limahana keokeo mai Europa a me Amerika mai, ka poe no hoi a lakou i manao ai, ua lawa iho la na hookomo nui ana mai i na Pake a me na Iapana, mamuli o ko lakou komo nui ana mai elike me ka uhini o Aigupita.

            I na e hoopau ana o Kaulukou ma, kekahi koo o ke kuikai i Iapana, a me W.C. Achi, Poepoe a me C. Hapakini, a kii ia na limahana i Europa a me Amerika, oiai no ane e paa ana ke kuikahi hoopae limahana me keia aupuni elua, heaha ka Iapana hana mua loa e hookau mai ai maluna o ka poe hana i hahaki ko lakou kuleana? Aole anei e hoea mai ana kona mau waa kaua ma ke Aloalii o Hawaii nei, oiai, ua uhakai o Kaulukou ma i na olelo a pau o ke kuikahi ana i apono ai.

            E ae mai ana anei o Amerika i keia mau haawi aina kuleana ole a keia poe i haawi pio ia lakou iho, mamuli o ke kumakaia ana i ko lakou aina ponoi, no ka pono o ko lakou mau pakeke. Manao makou, ma ka ike a me ka noonoo i loaa ia makou, aole loa he hupo na kalaiaaina o Amerika, ua ike no lakou, o keia alahele hoohui aina a lakou nei e pikoikoi aku nei ka manao, oia ka puuhonua e ola ai ka aina, he hana hoopalaimaka ia i na poe mahiko o kona aina ponoi, i wahi e mau ai keia kuikahi panailike a lakou nei e ake nei, e hoomau loa ia aku.

            Ke olelo nei ka poe ake hoohui aina, o ka hoohui ana aku ia Amerika, oia ke kumu e pakele ai kakou i ka wi a me ka hune dala iloko o ka aina nei, a he mea hoi e hooi loa aku ai i ko na kanaka Hawaii mau pomaikai malalo o keia Hoohui Aina, i oi loa ae i ko keia wa a kakou no e noho nei malalo no o ke Kuikahi Panailike e ku nei i keia la.

            Nani ka loea o na olelo a keia poe Hawaii i puni wale mahope o na olelo hoonuinui a kahi poe oia auna a lakou e auamo pu nei i ka ikaika hoohana no ka hoohui ana aku me Amerika.

            Ke hoomanao nei makou, i ka wa e hoohui ia ai, ina hoi e hoohui ia ana, o na mahiko no ka poe e pomaikai ana, no ka mea, e komo wale aku ana no ka lakou nei mau kopaa i Amerika me ke dute ole ia, me ko lakou nei kii i mau limahana i Amerika a i Europa, i wahe e hoonele ai i na kanaka Hawaii i ka hana, aole anei hoi, ua like no a like ka pilikia o keia wa, me ko ka wa e hiki mai ana? Pela no ko makou ike me ka hookamani ole, a o keia mau kukala leo nui ana a keia poe kanaka Hawaii puni wale, ua like lakou me ka poe ua pulapu ia.

            Elike no me ko lakou ano i keia la, pela no lakou i ka wa e hoea mai ai oia kumuhana, aole e ano e ae elike pu me ka liona, elike no me kona ano holoholona i kinohi, pela no hoi i kona hopena.

 

KA LUNA LETA NUI

 

            E holo aku ana o J.M. Oat. ka Luna Leta Nui no Wasinetona, no na mea e pili ana i ka oihana leta ma Hawaii nei a me Amerka. Ua manaoia e holo aku ana oia, oiai ka Ahaolelo lahui o Amerika e noho mai nei i keia wa, a o ka manawa i manao wale ia, me he mea la, iloko ae nei o ka malama o Mei e hiki mai ana.

            E lilo aku ana no keia hana a ka Luna Leta Nui i mea hoopau dala mailoko aku o ka waihona hoahu o ka lehulehu, e like me na huakai ahuai a kekahi poe Luna Aupuni e hele nei i na aina e.

           

            O ka Emepera o Kina, aia malalo o kona aloalii he 150,000 kauwa lawelawe.

 

HE LONO TELEGARAPA

 

Mai ko Makamaka Mai Kapalakiko Mai.

 

Oakland, Cal.,

Feb 4 1897

 

                                    Aloha oe:

            Ua nee mai nei au i keia mau la, no kekahi wahi hana no ko 'u pono ponoi iho, aka, o na hoomanao ana no nae no hawaii, eia no ia ke puapuai mai nei me he wai mapuna la, a pela au e awiwi nei i ka hoike aku ia oe me ka hookaulua ole, i na mea hou e pili ana i ka noho ana o ka Moiwahine ma ke Aloalii o Wasinetona, elike me ka lono telegarapa i loaa mai ia'u mai kekahi mau hoaloha mai o'u iloko o ka Senate, a e heluhelu ia iho me ke aloha me ka hauoli:

            Wasinetona, Feb. 4, 1897.

 

                                    Aloha oe:

            Ua lilo i mea hoohikilele ia iloko nei o ka Hale Senate, ka loaa ana mai o ka pane, mai ka lima kakau mai o Kona Kakauolelo Pilikino, e hoike mai ana i na hoa o ka Hale Senate nei, aole e hiki mai ana ka Moiwahine ka manawa i hoike ia ai Kona hoea kino ana mai imua o na hoa o ke Senate nei, mamuli o ke kau ana aku, o kekahi wahi onawaliwali maluna o Kona Kino, oia hoi kona loaa ana i ke kunu.

            Aka, o makou kou mau hoaaloha, e noho ana iloko o ka Hale Senate nei, ua hoopuiwa koke ia ko makou manao, oiai na hoa e liuliu ana e halawai pu a e lululima hoi, maloko o na keena malu o ka Hale Ahaolelo nei, aole o makou wale no kai i komo pu iloko o keia haawina pihoihoi, aka, o na hoa no a pau, mai ka poe kue a ka poe apono iaia, ua loli ano e na manao kue, a i keia wa, eia makou ke puili like nei me ka manao e hana ia ka pono Nona, a haule mai na Lani.

            E hoike hou aku au ia oe, ua lohe mai au, ua ano maikai loa Oia, koe wale no na hoomalu i ku i Kona kulana ihiihi kapu Alii, a me he mea la, o ka Poakahi, a i ole o ka Poalua, oia ko makou la e hui ai me ia, a ia wa au e hoike hou aku ai ia oe, me ka hikiwawe loa, i na mea i hana ia iloko o ka Hale Kau Kanawai nei no Kona pono.

 

            O keia ae la na olelo telegarapha a ka makamaka i hoouna mai ai na makou e hoike aku imua o ka lahui Haawaii, me kona nana ole i na mea e ae, hookahi wale no anoi nui oia kona hehi hou iluna o ka lepo o Hawaii, a o kana makana keia e hoihoi mai nei ihope na kakou e kaana iho, aole i pau ka ono ia ana o na hua memele o ko kakou mau kumu alani, a no ia ono no, oia no ia e hookauwa mai la ia lakou iho no ka hoouna mai na KE ALOHA AINA e hoopuka aku.

            I ko makou noii pono ana no hoi, ua hoike mai kela telegarapa mai Wasinetona mai i ka loli ano e ana o na manao pili kalai aupuni o kekahi mau hoa o ka aoao kue, a kokua mahope o na hana o ka Mana Hooko, he hoike ana mai o na manao ohohia, i ka pololei maoli o na hana a ka Peresidena i hooko ai no ka pono o ke Alii.

            Ua hamau pu hoi na hoa kue ikaika o loko o ua Aha mana la, wahi a ka lono telegarapa i loaa ae i ko kakou makamaka, nolaila, he mau mea nui keia na kakou e kaana pono iho ai, oiai, ua lilo ka ikaika hoohana o ke dala a ka poe apuhi i mea waiwai ole, a makou no e ku nei a olelo ae, ua ike mai ke Akua i ka hopena o na hana hewa a ka poe manao ino, a eia oia ke liuliu mai nei e hoopau ae ia mau aweawea kikokohu i hookau ia mai maluna o ke Alii a me kona lahuikanaka pu.

            Hauoli ka manao, ua pau ka wa o ko kakou noho kukule ana, a hoopeepee ana malalo o na manao uahoa o ko kakou mau enemi, oiai, ua ike o luna me lalo ia Kalani aohe mea kapu i koe aku Iaia, elike me na lono nupepa e hoea mau mai nei i kela a me keia la. Ua ola ka aina, ola ka lahui, ia Kalani Imi Pomaikai.

 

KA WAIHONA HOAHU NO NA HALEMAI

 

            Ua hoolaha akea ae ke Keikialii o Wale, he leta i pai ia a hoolaha ia maloko o kekahi nupepa puka la o ke kulanakauhale o Ladana, a ua lilo hoi kela leta loihi i mea anoi nui ia, a o ke ano nui wale no paha, oia na mea e pili ana i ka hoomanao Iubile o ka piha ana o na makahiki he 60 o ka nohoalii ana o ka Moiwahine Victoria maluna o ka lahui Pelekane a me kona mau Panalaau lehulehu.

            Malalo oia kumu, ua ulu ka manao o ke Keikialii a me kona mau hope e kukulu i hui hoahu no na poe ma'i, ma ke kukulu ana i mau halemai e hiki ai ke malamaia ka poe ilihune maloko oia mau wahi.

            Ua kohoia na Komite ohi dala no keia hana, a oia iho ko lakou mau inoa Ka Ela o Stafford ke Duke o Norfolk, ke Bihopa o Ladana a me ka Rabbi Rokekila.

            Oolea no ka hana a keia Hooilina Alii o Pelekane.