Ke Aloha Aina, Volume III, Number 7, 13 Pepeluali 1897 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

POAONO, FEBERUARI 13, 1897.

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a ke Nupepa na ka Lahua Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

E. A. NAWAHI,

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU FEB. 13, 1897.

 

E HAUOLI A E OLIOLI HOI.

            Ua hoopomaikai nui ia mai ka Lahui Hawaii, ma ka loaa pinepine mai o na nuhou ana nui mai o na nuhou ano nui mai na aina e mai, a o ka oi loa aku no paha mawaho ae oia mau mea, oia na mea e pili ana i ka huakai hele a ke Alii Aimoku o Hawaii, Kona mohai ana Iaia iho i Hoola, a i Kalahala panai no Kona lahuikanaka nawaliwale, e like me ko Karisto mohai ana iaia iho i Kalahala no ke ao nei a pau. O ka hui ana o ka Moiwahine me Peresidena Kalivalana, kana wahine a me ka Ahaolelo Senate o Amerika Huipuia, i hoike e ia mai maloko o ke telegarapa me ka hikiwawe loa, a kakou hoi a pau e kau aku nei ka manao, elike me ka hoike a ka manao, elike me ka hoike a ka leta a ko makou makamaka a hoaloha ma Kapalakiko, a e heluhelu iho i kana hoike e puka aku nei ma ka pepa o keia la, he ono a he mikomiko na huaoleleo. Eo no i KE ALOHA AINA.

 

UA HALA NO WASINETONA.

            Ma ka mokuahi Doric, o ke kakahiaka ia Sabati nei, i holo hou aku ai o A. S. Hatawela, ma ka huakai ma ke ano he loio no ka Hui Hoomoe Uwea Pakipika no Kapalakiko, a hala loa aku no Wasinetona. Ua holo aku oia me ka manao e imi a e hooikaika i kahi e loaa io mai ai ka Uwea Olelo Moewaa a Poiana e noho mai la no i Wasinetona, a eia hou mai no noi o Hatawela no ia hana hookahi no, a e hoea mai ana i ka la 17 o Aperila, maluna mai o ka mokuahi Rio de Janeiro.

            He kupanaha na hana hoonui lilo o keia au, ua hele a manuunuu na hoolilo, e hoomanao ia, aohe i liuliu aka nei ko ke Kuhina o ko na Aina E hele ana aku nei, me kana kakau olelo, malalo o na lilo o ke aupuni a hoi mai nei, i o kakou nei me ka haawe o ka uhauha a me ka nele, no ka hoolilo ana i ko laua mau uku moku, na uku kaaahi, na hotele, a pela aku.

            Aole hoi i pau ae ia ma ka Poaha aku la no o ka pule i hala, ua hala aku la no hoi o Kakina no Kapalakiko, a malia paha o hala loa aku no no Wasinetona, no ka meam ua laulaha mua ia no kona holo ilaila, a o kana kumuhana, he mea huna ia, aia iloko o ka poli kahi i lapee ai.

            Owai o kakou kai ike, a i lohe hoi, he kumuhana kekahi ana i holo pu aku la? Aole anei o ka Mana Lani ka mea hiki ke hoikeike mai i na mea huna iloko o kona poli kahi i pee ai? Oia no! A nana no makou e hoike mai, ina io o kana huakai no laila, a e hana ana oia no kekahi mea e hoopilikia hou ai i ka lahui Hawaii noho malie, a oia auanei ka wa a makou e hoikeike hou aku ai i na mea i hana ia maanei nei, mamua o kona holo ana aku.

            Aohe wa i ike ia ai o ka nui o na poe holo ma keia ano huakai, elike me ko keia wa ina e holo ana kahi mea no ka ike ana i kona mau makamaka mao, o ke alahele, wale no e pakele ai i na hoolilo mai kona pakeke ponoi ae, oia no ka loaa o kekahi wahi ana mai ke aupuni mai, ma ke ano he Komisina no kekahi hana malu a ke aupuni e makemake ai, alaila, ua hala ae la keia pohaku nui a koikoi ana e auamo ai a kaa iho la maluna o ka lehulehu o ka poe hookaa auhau e auamo i keia mau koikoi a pau, me ka pilihua a me ke kaumaha pu.

            Eia hou iho no a hoea hou ae, he poe hou no kahi e holo hou aku ana no Wasinetona, a oia poe, wahi a na lono lauahea e hauwawa nei i keia mau la, a i manao ia hoi, e lilo aku ana i mea oiaio, oia no ka hoouna ia aku i mau Komisina hou no ke kumuhana popopo o ka Hoohui Aina he mau kanaka Hawaii a he mau haole kekahi, i hakalia wale no ka i ka loaa ole mai o ke kauoha mai o mai, a ke loaa no, o ka holo iho la no ia.

            Eia na inoa ua makaukau loa a o ka hooko wale aku no koe i ka hana, aka, mamua o ka hiki ana oia hana ke lawelawe ia, e hoolilo mai ana ke Akua o ke ahonui i na hanamalu e hoopoino ai i ka lahui Hawaii i mea ole, a o kona mana kamahao auanei ka mea nana e hoolilo i ka make o ka lahui Hawaii i manaoio i mea ole, a e lilo hoi ia mau mea a pau i mea e hooi loa aku ai i ko kakou lanakila ana maluna o na hana pakaha a ko kakou mau enemi, a pela makou e hopohopo ole nei i ke kamailio ae. Oia ko kakou Puuhonua, a ma Ona la kakou e palekana ai i na wa a pau.

 

            Ua telepona aku kekahi haole ma ka Po kahi nei i ka Halewai no kekahi poe hoohaunaele ma kahi e kokoke ana i kona wahi noho ma ke alanui Rikeke ai i ka wai hoea aku ai ka makai ma laua, ua loaa aku la kekahi wahine me kona mau helehelena i hele a ulu oiamuli o ka pepehiia ana e hana kane.

 

KE HOOPALAIMAKA NUI.

            Ua lilo i mea hoonaluea i ko ka lehulehu manao, ka ike mau iho i keia mau la, eia “ Ke Aloha Aina Oiaio, ” ke kukuli mai nei na a-u malalo o na leo hoomailani i ke Alii Aimoku a KE ALOHA AINA i makia ai a paa iloko o ka puuwai o na kanaka Hawaii, mai opiopio a hiki aku i ka hapauea loa.

            Nani ka loli kupanaha ana o na manao hoino o ka makamaka i kona mau la o ka opuu ana ae, e hoino pilikino aku ana no i ke Alii, me keia mau huaolelo welawela o ka uahoa: “ Ka Moiwahine o Aigupita, e noho hoomalu ana maluna o ka lahui kanaka. ”

            Awaawa io no keia mau huaolelo, a welawela io no hoi ke kai o ka moa, i na puulu aluka o ka makapeni, e hilikau ana i ko lakou haule pio ana, maluna o ka hokna o ka mea i lihi launa ole mai me ka lakou mau hana, a oiai hoi i anei nei no o Kalani Aimoku, aole i lewa aku na kapuai i ka aina malihini, ua pau ke kee i ka hueia iwaho, a no ka ike ana aohe hoihoi o ka lahui i ka lakou mau hana, nolaila, ia e mailani mai nei i ke Alii Aimoku a lakou i hoino ai.

            I wahi e aha ai? I wahi e puai aku ai ka lehulehu, a o ka lahui Hawaii a pau, mahope o oia mau hana hoomalimali, a lawe aku i ke kino o kahi huelo a lakou e hii mai nei ilo ko o ke aho mauliawa o ka make mau loa.

            Kupanaha ka hikiwawe loa o ka laka ana o na manao inaina wela o ka tiga, mai ka huhu makaelele, a i ka laka loa hiki ke hoounauna. Na ka lahui e kaupaono iho i ke kumu, o ka loli ana mai ka hoino a ka hoomaikai, ua likeia me ka hoao e hoopau ae i ka pau maele ana i hana ai, aka, ke olelo mai nei kela olelo kumu a ka Haku, “ mai manaoino aku o manaoino ia mai oukou, ” a o kekahi, “ o ka mea paumaele, mau no ka paumaele. ”

            Pili pono ka la i Papaena i keia mau olelo, aohe i kapae ae ma kuono, aka, i ke alo ponoi o ka poe nana ka huaolelo.

            A oia ka makou e puana ae nei, “ ka hoopalaimaka nui, ” me ka hoopeepee ana he aloha i ke Alii, he aloha wale no nae ma ka lehelehe. Hele pela oe e Satana, no ka mea, aia i loko o ka ipu makani he mea e make ai no ka lahuikanaka.

 

            Ua haalele aku o John D Hol@ kona noho hana ana ma ke keena o ka Binako Haleleta ma ke kakahiaka Poakahi nei.

            I keia Poakahi ae e holo aku ai ka mokukaua Amerika Alert no ka hoomaamaa kikipu ana, a e hoea loa aku ana ola i Lahaina.

 

PUHILI NA OLELO HOOINOINO.

 

Kau Pono o Kalani i ke Ko-ki o Wailau.

 

UA IKE O LUNA ME LALO IA LILIU.

 

Ohaoha o Mrs. Kalivilana i kana Malihini Kiekie.

 

Hui Kuka Olelo me ia Kini.

            Ua hoohauoli hou ia mai ko makou mau makamaka, mamuli o ka hoea pinepine mai o na lono, a me na palapala mai ke alo mai o ko kakou Moiwahine, e noho la ma ke Aloalii o Wasinetona, a ma na wahi a pau ana e kaahele la i ka loa a me ka laula o Amerika, aole e hiki ke nalowale a poina ia Kona hoomanao ana no Kona aina hanau, oiai Oia e hele ana me ka hoomanao mau.

            Ua hoike ae ka nupepa “ Chronicle ” o Kapalakiko, i kekahi lono telegarapa, i hoouna loa ia mai, mai Wasinetona mai, a i hoopuka ia hoi ma ka nupepa La o Nu Ioka kana mau olelo i ka huipu ana o ka Moiwahine Liliuokalani, me ka wahine a Peresidena Kalivalana, maloko o ka Rumi Ulaula o ka Hale Keokeo ka home noho hoi na Poo Aupuni o ia aina.

            Ua hoike ia ae ko ka wahine a ka Peresidena kono ana aku i ka Moiwahine i ka Poalinia, Ianuari 29, 1897, e noi aku ana i Kona oluolu e kipa aku e ike ma ko laua home ponoi, a ua haawi ke Alii i Kona ae ia leo poloai a ia leo makamaka o ka lahui, a kakou e poina ole nei i na olelo hakukole a na nupepa haole o keia kulanakauhale, ua hole, a ua mahuka ka wahine a ka Persidena, no kona makemake ole e hui pu me Liliuokalani.

            I keia la, ua hoea mai nei na lono e hoolilo ana i kela mau olelo puahiohio i mea ole oia hoi, ua haawi ia mai la na hoopiha pumehana ana laia me na leo ohaoha o ka hauoli a o ka lau: kukai kamailio pu ana he alo a he alo, ua puana ia iloko o ke aheahe malie wale no, me he mea, o ka hanau mua i kona pokii.

            Ua hoike hou ia ae no hoi, na haawi hou ia mai la he kona hou e na hoa o ka Aha Senate. ua makaukau kekahi rumi nona, a me Kona mau ukali, no ka ike ana mai la Kalani Imi Mea Pohihihi, aia imua o ko lakou alo kahi i noho ai a heaha ka lakou hana maemae loa e hoike mai ai i ko lakou kulana Keonimana oiaio imua o keia Alii, i aloha i kona lahui a me ka aina, a au aku ia no ke kai loa no ka hoolanalana ana i Kona ola, a me ka makaikai a imi ana i ka poao o Kona aina.

            O ka Poakahi Feb. 1; Kona was i launa ai me Mrs. Kalivalana, a i ke Poalua ae, Kona la e komo aku ai iloko o ka Hale Ahaolelo Lahui o Amerika, oia hoi ka Aha Senate, kahi a ia poe e ake mai la, o Kona hoea kino maoli aku no a launa pu me lakou.

            He hoike keia no ko lakou mau manao maikai, a he mea maopopo, ua hookaakaa ia ko lakou mau maka mai na olelo hoino aku a ka poe e pikokoi nei ilaiala e holoholo olelo ai, ka poe hoi i mohai ia ko lakou mau ola me na apana dala a Iuda, ke Kumakaia nui o ke ao nei.

 

HE LONO TELGARABA

 

Mai Kekahi Hoaloha mai Kapalakika Mai.

 

Hooheno ia no Ke Aloha Aina.

            No ka pomaikai o ko makou mau makamaka heluhelu, ke pahola aku nei makou i ka leta a kekahi hoaloha o kakou e noho la ma ka Ipuka Gula o Kaleponi, a nona makou e aie nui nei i kona lokomaikai, a e heluhelu ia penei:

Baldwin Hotel,

Kapalakiko Cal.

Ianuari 25, 1897.

 

Aloha oe:

            Ma ko ’ u wa i haalele aku ai i na kapakai momona o Hawaii a hiki i keia la, aole loa i pau ko ’ u hoohihi no ka lipolipo o kona mau kahawai, a me ka uliuli o kona mau ululaau, ka aina hoi nona au e kaena nei, aohe ona lua elike ai malalo iho o na eheu onaona o na kaupoku lani.

            Ua haliu mau aku ko ’ u alo ilaila, me ke ake mau ana, e hehi hou au iluna o ka lepo o ka aina a u i hookama ai, a i hoohiki ai hoi, o kona mau lepo maemae, oia ka aahu hope loa maluna o ko ’ u kino, i ka wa e hoi aku ai o ka hanu ola me ka mea nana i hana.

            Ua liuliu ae nei no ko ’ u mau la o ka noho ana i ke kulanakauhale nei o Kapalakiko, a ua ke hoi i ka noho aua o keia aina, i kulike ole aku me ko Hawaii uuku, ka lahui nona ka umauma heahea, i hoopihaia i ka lokomaikai a me ke aloha, a nona hoi au e hoomanao mau me ka poina ole, i na la a pau o ko ’ u noho malihini ana ma keia aina.

            Ua hauoli nui au i ka hui a kamakamilio po ana me ke Alii, i kona wa i hiki mai ai i