Ke Aloha Aina, Volume III, Number 7, 13 Pepeluali 1897 — Page 2

KE – ALOHA – AINA

Hoopukaia no ka

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

E. A. NAWAHI,

Puuku o KE ALOHA AINA.

PAHAOHAO NA OULI.

---

            Ae, ke aui aku kakou a nana i na ao poluluhi maluna o ka lewa lani, a ke hakumakuma mai na ao, a loli ano e ae mae kona kulana mua, ua hikiwawe no kakou i ke koho ana aku i ka hana a na lani e hoomakue ana iluna o na paia lewa lani, e hoea mai ana he ino nui, e hakukoi ana na ale huhu o ka moana, a e hanini makolukolu mai ana hoi na pakaua o Kulanihakoi, e hiki ole ai i ka mana o ke kanaka ke palulu aku.

            Pela hoi na ao melemela i ka wa o ka ino e haluku ana, e hikiwawe ana no ko kakou koho ana aku, e hoea koke mai ana no ka malie, a i ka wa e hookuku ia ae ai ka oiaio oia mau olelo a pau, ua hoea mai ka hopena oia mau kohokoho ana i kinohi, he mea oiaio a pololei hoi.

            A ua lilo hoi kela i mea maa iloko o ka umauma o na kanaka Hawaii, mai ko lakou mau kupuna mai a hiki i keia la, a pela makou i puana ae la i kela mau huaolelo maluna, kamahao na ouli a ka maka a me ka pepeiao e lohe nei, a ina io he oiaio ia mau upu ana, a na aheahe kehau makani e kaomi malie mai la i ka piko o ka mauna, alaila, ua hiki ia makou ke puana ae, ua hala na la ino o ka Hooilo, ke ike ia aku nei na manu lawaia o ke kuahiwi i ka noi wahi puolo ae i ka nuku, na ko lakou mau ohua noho hale, e kakali mai ana o ka hoea aku o ka lawaia o ke kai, ola na keiki noho makalae.

            O na ouli kamahao o na la i hala aku la, ke nee awiwi aku nei ia me he ao la e pulumi ia ana e na kikio makani hele uluulu, a ke ike ia aku la hoi ke ku kohana mai o na paia paa, e hoike mai ana, ua molale a malino ke kai o lalo i ka nana aku, a oia paha ka kakou a pau e pauna ae ai me keia mau olelo, ke pulumi ia nei na ao ino, a ke hoaho wale ia mai la na kualono: hekau ia e ka ohu, a o na kukuna olinolino o ka la, aia ia ke aai la maluna o na kuahiwi hekau mau ia e na poke hau huihui o na la ino.

            Nolaila e hoomanao iho e ka lahui, he mea kamahao na ouli kupanaha ke hoikeike e ia mai i ola honua, a ua hikiwawe no kakou i ke koho ana, ua malie a ua pau ka ino, a e au ana ko kakou mau wahi auwaa i ka pa-hoe malolo i ka hohonu lipolipo o ka moana, me ka maalahi a poino ole, a hiki i ka wa e pae hou mai ai iuka nei o ka aina, me ka manao hauoli no na ulia laki i halawai mai ma ka huakai lawaia o ke kaiuli, a kai hohonu.

            Ke hakilo ae nei makou i na ouli e puapuai mai nei mamua o ko makou alahele, a ke hoomaupopo aku nei i ke kulana nee mua oia mau ouli,  ua hiki no ke koho ia, mamuli o na loina paa mau, mai na kupuna mai, ua pau ka ino, a ua malie, eia ke poh poha mai nei na kukuna olinolino o ka la, maluna o na wahi ana i kipa ole aku ai iloko o na la hele uluulu o ka ino, a ke hoakea ae la hoi kona malamalama kamahao, ma na wahi i hoopunana ole ia eia haawina kamahao a ke Akua i hana mai ai no kakou.

            Nani ka hauoli a me ka pia anoi pu o ka manao, i ka ike pono ia mau haaawina kamahao, a kakou no paha a pau e hoike ae ai, ua pau io ka ino, a o ka nani kamahao o ke kukui lani eia ia maluna o ko kakou mau poo, a ua nehe malie hoi ka wa ana o ke kai o Ewa i keia mau la.

_______

KE AHA KUHINA MCKINLEY.

___

            Eia malalo iho nei na hoonohonoho ana o na hoa o ko Peresidena McKinley Aha Kuhina, e like me na lono telegarapa i hoouna ia mai, mai ka Hikina loa mai, a e heluhelu ia iho penei:

            Kikako, Feb. 1. ua hoike ae ka Nuhou o Wasinetona, a wahi ana, o James Wilson, he hoa no ka Ahaolelo Lahui i pau, no Iowa, he telegrapa mai ia Senate Allison, e hoike ana, ua lawe oia i ka hanohano i hookau @aku maluna ona e pili ana i ke Kuhina Kalaiaina, iloko o ko McKinley Aha Kuhina.  O keia iho la ka eha o na hoa o ka Aha Kuhina i maopopo loa i keia wa, a ke ku nei ka Aha Kuhina e like iho me ia malalo:

            Kuhina Nui, John Sherman o Ohio.

            Kuhina Waiwai, Lyman J. Gage o Ilinoi.

            Kuhina Kaua, Russell A. Alger o Mikikana.

            Kuhina Kalaiaina, James Wilson o Iowa.

            Wasinetona, Feb. 1, Ua hoomaopopo ia mawaena o na hoa Repubalika o ka Mokuaina o Masekuseta, iloko o ka Aha Senate, ua hooiaio ia, o John D. Long, ka inoa i laweia aku a noonoo no ke Kuhina Aumoku Kaua, no loko o ka Aha Kuhina, a me he mea la, o ka elima iho la ia o na hoa o ka Aha Kuhina i maopopo loa i keia wa, ke ole na hoololiloli hou mahope mai o keia mau la.

 

HE HUAKAI HOOPUUKAHUA.

___

            Ua noho ha Aha Kuhina, a noonoo ma ke kakahiaka Poalua nei, no ka hoouna ana aku i Luna mai ke Aupuni aku i Wakinekona ma ka Auseteralia o keia auina la Poakolu, no ka halawai pu ana aku me Kuhina Haki no na mea pili i ka Hoohuiaina.

            He hana keia i loaa mai kekahi leta mai a Haki ma ke Gelika ia Peresidena Dole, a i waiho loa ia ae imua o ka Aha Kuhina.

            Ua kohoia o Kamika Loio Kuhina, a e kau aku ana oia ma ka Auseteralia o keia auina la Poakolu.

            Ua olelo ae oia, ua manaoio ka Aha Kuhina, he mea pono e loaa kekahi mea iloko o Wakinekona, i loaa ka mana e hana a e lawelawe pu me Kuhina Haki, malia o hiki ke lawelawe ia kekahi mea ano nui, me ka hoaloloiahili ole ia o ka manawa, ma ke kakau ana mawaena o Honolulu a i Waninekona.  Ua hoike ae oia e noho ana au i Wakinekona he elua pule, a noonoo aku no ka hoi mai.

            Ua ninau ia aku oia, ina paha e lawe pu aku ana oia me ke Kuikahi hoohuiaina, ua pane mai oia: “Aole! aole i hoomakaukau ia i keia wa.”

            Ko makou manao iho ma na mea i ike ia me ka maopopo loa, eia ka hana hoohuiaina, ke omo nei i ka waiu o ka poe hookaa Auhau, mamuli o na lilo nui hewahewa o ke aupuni e uhaai nei i ka hoouna ina. Elele me na wahine, a o ke dala o ka lehulehu ka luahi e uku ia ai ko lakou mau lilo, aole anei ia he mea hoike mai ana i ke kupono ole o ia poe na lakou e hookele nei i ke aupuni.  Heaha ka hoi ka Haki hana e ai mai la i na dala o ka lehulehu i Wakinekona, eia hoi keia poe hele hou aku nei e hoonui lilo ai, oi ia e uwe ana ke aupuni i ka loaa ole o ke dala, aole no nae i hoeme ia iho na uhaai ana.

            Ina i ike o Haki e ko ana kela manao hoohuiaina, e kauoha mai anei oia ia Kamika e holo aku?  Aole! No!! No!!! Aka, no kona ike i na hopena e mauiliawa ana no kona kanu loa ia, nolaila, kauoha mai nei i na kupuna no ka haukai hope loa o ka lakou milimili.  Aohe manaolana no ke ola, aole loa no e ae ia ka hoohuiaina.

___________________

 

            Ma ka wanaao o ka Poaha o kela pule aku nei, ua hoonaueue ae kekahi oiai ma Kohala.

 

            He lono kai lawe ia mai i o makou nei ao kekahii luaoa i hana ia mawaena o kekahi mau hoahanau o ka Hoomanu “Na@uao” i ka Iapule i hala, a mamula o ke @ ua aoa mai a kekahi o ko makou mea kakau, ua kapae @ ka hoike ana aku la mea no ka wapau oia.

 

NUHOU KUWAHO.

___

 

KUE O KALIVALANA I KE KANAWAI HOOPAE LIMAHANA.

            Wasinetona, Feb. 1.  O Peresidena Kalivalana, eia oia ma ka aoao e kue loa ana i ke Kanawai Hoopae Limahana iloko o ka Ahaolelo Senate, a i ka wa e hoea mai ai oia bila kanawai imua ona, e vito ana oia ia kanawai, (oia hoi, aole oia e ae e kakauinoa malalo oia bila, i lilo ai ia i mea e hoinoino ai i kona inoa.)

            Ua kamakamailio pu oia me kekahi mau hoa o ka Ahaolelo Senate, a ua hoike aku oia i kona manao kue i ka bila, no ka mea, ua pili keia i ka poe Amerika-ole, e kue ana i ka poe Canada, e hoomakuahana aku ia aina ma ke ano hoopa’ipa’i.

            Aole ka Peresidena e kue ana ma keia bila, ma ke ano nui, ina aole ia he mea e hoohaiki ana i ka pono o na poe oia aina, ma ke kaohi ia ana aku o keia bila hoopae limahana.

            Aole oia e kue ana, ma ka hoonaauao a me ka hoao ana i kullke me kekahi mau mea i kapae ia maloko o keia bila hoopae limahana, mahope aku o ka la 1 o Iulai, o keia makahiki.

            Ke kumu nui o kona kue ana i keia bila, oia no ka hoopololei ana ae ma kekahi wahi hemahema o kekahi pauku o keia kanawai, e waiho ana i na wahine ike ole a me na kaikamahine oia lalani hookahi.

            Ua manaoio oia e halawai mai ana oia me na hoomako’e ana no keia mea, i ka wa o ka bila iloko o ka Hale Ahaolelo, aka, o ke ano io maoli nae, he hookaawale a mahelehele ana keia i ka noho ana o ka ahaoa.

            I kela a me keia makahiki, aia he mau tausan. o na kana e komo mai ana iloko nei o Amerika, no ka hoomakaukau ana i wahi no ka lakou mau wahine a me na keiki a lakou i haalele aku ai mahope.

            Mahope o ka lilo ana o keia i kanawai, e pili ana i na wahine a me ka lakou mau ohana keiki i haalele ia aku mahope, i ike ole i ka heluhelu a me ke kakau,  i hele pu ole mai hoi me ka lakou mau kane.

            O keia ke kumu o kona wehewehe ana, e kue ana i na hoaloha nana keia bila i lawe mea mana, no ka mea, o keia poe wahine a me ka lakou mau ohana keiki, ua loaa no ia lakou he manawa e hoomakaukau ai no ke komo pu ana aku me ka lakou mau kaue ma@ iloko o keia aina mamua o ka lilo ana o keia bila i mea mana. mai iloko o na paio hahana ana o keia mau kue, aole ia i lilo i mamua o ka malama o Iulai e hiki mai ana, i ka wa hoi e lilo ai ka bila i kanawai no ka aina.

            Aole i kuikahi ko Peresidena Kalivalana manao me ko na hoa o ka Ahaolelo Lahui.

            Ua manao oia, o kela mautausani o na ohana i hookaawale ia, mai ka lakou mau kane mai, e ku mamao ana ia, me ka huipu ole me ka lakou mau kane, i ka wa e lilo ai keia i kanawai.

            O kekahi mea ano nui malalo o keia kue ana a ka Peresidena, aia no he wahi o keia kanawai e papa a e keakea ana i ke komo ana mai o na poe Canada ma ke ano he limahana, oiai no nae lakou e malama ana i ko lakou mau ohana ma Canada.

            Wahi a Peresidena Kalivalana i hoike aku ai imua o na Senate, o ke kumu o ka haalele ana, i hoikeia maloko o keia kumuhana, he oiaio paha, oia hoi, he lehulehu loa o na poe Amerika e noho la ma ka akau, imua o ke alo o na poe Canada, a e komo lanakila ana hoi mawaena oia aina no ka hana, elike me ko na poe Canada komo ana mai iloko o Amerika Huiphia nei me ke keakea ole ia.

            E pono e ike e oia mamua, a e hooponopono ia hoi, no ka mea, i ka wa e hooholo ia ai a lilo i kanawai, alaila, e hoao mai ana o Canada e hana pela, e papa ana i na Amerika mai ka lawe i na hana iloko o Canada, a e lilo ana keia bila kanawai he hana hoopilikia ai i na kanaka Amerika e noho hana ana ma ia mau wahi.

            Eia no keia hoike aole i lawe ia ae imua o na Senate, mamuli o ko ka Peresidena hoike e ana i keia mau mea imua o kekahi mau hoa kakaikahi o ke Senate, ua manaolana oia, he mau mea ia e hiki ai ke holo ia ma ke kuka pu ana no na mea pili i ka bila, a hoouna hou aku i ka bila iloko o ka lima o ke Komite, no ua hoololi elua i manaoio e hoopau.

            I na ka Aha Senate e hoouna hou aku ana i keia bila imua o ke alo o ka Peresidena me ka hooponopono hou ole ia alaila, e vito ana ka Peresidena elike me na mea ana i hoike ai, oia ka mea pololei maoli.  O ka hana ana ia, e hoike mai ana i kona ano makee kanaka maole, a he kumu hoi e hoaloale ole ia ai ka noho hoaloha ana o kela mau aupuni makamaka elua.  Pookela no ka uaauao o keia kanaka, a kakou e hoomanao ae ai no na mea e pili ana i ko kakou aina, i na la moa loa ana i haawi mai ai i ke kauoha e hana ia ka pono ae kok kakou aina.

__________

 

            Ma keia P@lua ae e haawi @ o Mr Ku@@ me @ o Mo@ ae ka @@