Ke Aloha Aina, Volume II, Number 51, 19 December 1896 — Page 4

KE ALOHA AINA, POAONO, DEKEMABA 19, 1896.

 

KE – ALOHA – AINA

Hoop@ia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa @ ka la@i Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

E.A. NAWAHI,

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU , DEC 19, 1896.

 

            Aohe mea hike ke koho pololei i ka huakai hookalakupua a ke Aliiwahine o Hawaii e alo ala i ke ehuehu, e hoonahoa ala i ke anu hui o keia kau hooilo.  A hookahi wale no o KE ALOHA AINA, ka mea iaia ka ipu kukui uwila kamahao nana e hoomalamalama nei ma na kahi eha o ka aina e ike pono ia ai na pae opua, a e ahuwale ai na papako o lalo.  E like paha me ia i palapala ia ma Hooikeana penei:  Kuhikuhi mai la oia ia’u i ka muliwai o ka wai ola, a akaka e like me ke aniani, puka mai la ia mai ka nohoalii mai o ke akua a o ke Keikihipa.

 

            Ma ka makou koho wale aku aia no o Kalani ke hoolai maila i ke anu o Kalepoai i keia mau la, a malia, ma kekahi paha o keia mau la Oia e naue loa aku ai no Kana huakai ike makamaka.  Ae pela no.  He makamaka hoi paha ka ua o Hilo, ke hele ala no a kipa aku i Hanakahi.  Na na Lani e hiipoi mau ia Oe e Kalani a pae hou mai i ka aina nei me ke ola kino maikai.

 

            Ke puapuai mai nei no na lono hauoli no kakou e ka la hui Hawii, oioai lakou nei e noke ana i ka hoopapau ole wale no ka Hoohuiaina.  Ke nanakee ia mai la no ka Hoohuiaina e kahi poe o Amerika.  E hoolana i ka manao.  E noke wale no lakou nei i ka pule no ia mea he Hoohuiaina, aole no e loaa ana ia mea ia lakou nei.  Koe wale no paha, a nohoia o Molokini, Kaula a me Nihoa e ke kanaka, a ulu ia e ke kalo, ka uwala, ka maia, me ka kope, alaila, oia na mokupuni hike ke hoohuiia aku me Amerika, koe mai no keia mau mokupuni nunui na wahi i ulu ia e ke ko.  He mea paakiki loa ka hiki ana e hoohuiia aku me Amerika, aia wale no he hoopau ia no ka oihana mahiai ko ma Hawaii nei, a i ole a hoopau ia kela kanawai aelike paahana kepa, alaila paha hike.  He makemake hoolaulea wale no ko lakou nei i ka poe ake hoohui oia ka poe i hawahawa like na lima i na hana kaili aupuni i oluolu neia poe ae nana e kiai mai nei ke aupuni, i loaa kahi maha a hala ae ka ia, pela ia e hookanaaho wale mai nei no.  Ma ka la ka nana.

 

NA OLELO A LOUD NO HAWAII NEI.

 

KE KALELE ‘LA NA MANAO KUE NO KA HOOHUI IA O KEIA MAU PAEMOKU

 

 

            Wasinetona, D. C., Dec. 4.  Ua hike mai nei o Luna Makaainana Loud ma Wasinetona nei mai Kapalakiko mai i keia po.  Oiai oia i kipa ia aku ai e ike ma kona Hotele.

            Ua olelo ae ola@ Aohe ana mau mea ano nui e kamailio ai nona mea pili i@a hana o keia kau Ahaolelo.  Aka nae, he ake nui oia e huonee aku i na hana e hooholo pono ai i kahooponopono hou ana i kela Bila oihana Leta ana i keia kau.

            A aohe nohoi oia e hoololi hou ae ana i kona manao no ka mea e pili ana i ka Ninau o Hawaii, a ua manao oia, he nui loa na kumu kupono e kue loa ia ai o ka Hoohui ia o keia mau Paemoku.  a o kana i manao wale ai, he mea pono paha e hoomalu ia kakou e ko lakou aupuni.  Pela paha, o kou manao no ia.

            E ka lahui Hawaii aloha, na poe hoi a pau e papahi nei me keia inoa hanohano a kaulana.  He poe Aloha aina, ke pookel@ ma ka hoomanawanui ke aiwaiwa ma ke kupaa naue ole i ike ia e ko ke ao nei a puni.

            Ke paipai aku nei, a ke hoolana mau aku nei no ka leo o ko oukou kiai hopo ole, KE ALOHA AINA.  E hoomau i ke kupaa me ka hoomanawanui, e malama i ka maluhia a me ka moni ana hoi ina luhi a me ni inea o keia ola ana.  A na ka Haku auanei o na Haku a me ke ‘Lii ona ‘lii e lu ae ina kau maha a e holoi ae hoi i na waimaka mai ko kakou mau maka ae, oiai kakou iloko o ko kakou mau ehaeha he nui maloko o keia mau makahiki o ka noho hoomanawanui ana.  Anoai o aloha ia mai, a o maliu mai na Lani i ka kakou mau leo uwalo, a malia ke kokoke ae nei e hala ka hopilo, a pau ae ka ua.  A e lohe ia aku auanei ka leo o ke kuhukuku ma ko kakou aina.

 

MAI KUIHE A KANALUA.

 

            O ka loihi o ka manawa, a me ka hike koke ole mai o na hooko ia ana oia ke kumu nana i hoomaemae ae i ka poe puni wale, i ka poe ake dala, i ka poe i pailani ia iluna o ka hanohano, no ka pono o ko kakou aina, a i keia la, eia ke ku nei he kakaikahi loa na kikania i koe.

            Aka, he mea hike no ke puhi koke ia aku i ke ahi, a maemae pono iho ke kahua e ku ai o ka aina me ka maloeloe, aole hoi malalo o na ano maa e ike ia nei iloko o keia mau la, na la hoi a kakou a pau e olelo nei, o na makahiki wi ia o ka aina, nele a ilihope ka noho ana, noho wale ka ohana a po ka la, no ka loaa ole o ka lakou mea e paina ai.

@ai, ua hoonele mai na haku hana i ka pono maluna o ka lakou mau kauwa, aka, puni wale anei lakou, elike me ka poe iloko o na hale diamana a me ke gula?  Ae wale aku anei lakou e kuai i ko lakou mau pono o ke aloha aina no na apana dala kumakaia a Iuda?

Aole!  Kupaa mau no.  Nele mau no!  Kupaa mau no.  a heaha ka hopena i ike ia mamuli o ko lakou kupaa ana?  Aole i naueue ka pohaku kihi o ko lakou aina, eia no ke paa nei a hike i keia la, a o ka makou mea i hoomaopopo, ma ka makou ike kilo aupuni ana, oia hoi, ua hala ae nei na hora o ke kakahiaka ua aui ae nei na hora o ke awakea, a eia kakou i ka anina la e nee aku nei.

Ua hala mai ka hora 3, ua kani ka hora 4, a eia kakou, ua kokoke loa i ka hora 5, ka pahu hopu hoi a kakou e ku nei a paio no ka pono mau o ko kakou aina.  Nolaila, mai kui he, mai kanalua, mai emi hope, a mai hopohopo, no ka mea, o ka mea hoomanawanui a hike i ka hopena, e loaa no iaia ke ola mau loa.

 

E UKU IO IA ANA NO ANEI?

 

            Ua komo mai keia manao hoohuoi iloko o makou, mamu li o ko makou ike ana aku ia Kimo Kakela, e maaloalo mai ana ma na alanui o ke kulanakauhale nei i keia mau la, mai kona hele loihi ana no elima mahina o kona kaawale ana aku nei mai kona Keena Oihana aku, ma ke ano he Luna Dute Nui no ke aupuni Hawaii.

O keia mau mahina ana i holo aku nei no Amerika, eia ia ke hooulu mai nei i ka makou noonoo, e ninau aku, ina paha ua holo aku nei oia ma ka ano Elele pili oihana no ke aupuni i na aina e, a i ole, i holo aku nei pana oia e hakilo i kahi nana e hoonaa mau mai nei i ka opiuma i Hawaii nei.

Ke a@ aku nei kakou e ike, heaha ka hua o keia huakai hele a keia poe e ipili nei iluna o na oihana aupuni, he mauhana anei kekahi a lakou e hoopomaikai mai ana i ka lahuikanaka a lakou e ai uhauha nei i na pono a me na pomaikai o luna o ka aina?

E uku ia ana no anei keta mau mahina elema ana auwana ai ma na aina e, me ka piha pono, mailoko mai o ka poholima o ke Kuhina Waiwai, ka mea hoi a ka nupepa Kuokoa namu e koi nei, e hoike ae ke Kuhina Waiwai i ka mea oiaio, laa p@ oe @ oi@, aole p@.

O kei Makou @ ;pau, @ mea # o @ no hoalo@ na, a he okoa nei @ loha kule@, a i @ mai ai ko K@ W i le# ns mau hoike ana pi@a e p@ ana no @ Luna Aupuni @ na i na aina e, @ p@ ela i ka hoike pu ae no oa mau e pili ana i kew Kuhina o na Aina E.

E kali, aku kakou, a e halolo pono hoi maloko o ka hoike a ke Kuhina Walwai, no ka mea, aia no iloko o kaaa hoike e loaa ai na mea poiopoiona he nui wale, a pela no hoi mena mea e pomaikai @ kakou.

 

UA MALAMA-IO IA AE NO.

 

Ua malama io ia ae no ka a hoalohaloha i ke Akua a na Hawaii Aloha Aina, ma Honolulu nei, ma ka hookeai ana a me ka pule ana i ke Akua, elike me ka olelo koahaua a ka Peresidena Nui o na Hui Aloha Aina i kela a me keia Poaha o ka malama.

Ua malama ia ae kekahi anaina pule ma ka hale haiawai makai o Iwilei, a ua malama iho ia poe elike me ka uhane maikai i loaa ia lakou.  A o ka hope o ka lakou mau pule, oia ke kakou e kali aku ai.

  Aole ma Honolulu nei wale no, aka, pela no a puni ka mokupuni o Oahu nei, ua lawe ae no lakou me ka naau makee a hooko aku no me ka manaoio hana no ka pono o ka aina.  Pela aku la no paha a puni ka Paeaina, a oia hana ana a kakou pela, he haawina maemae ia i haawi ia mai na kakou e hana, a mai nana aku i na eleloino a ko kakou mau enemi e noko mai nei i ka hailuku.

 

KA HANEHANE LAUAHEA.

 

He hoohuoi ka ka Malanai i lawe mai ai imua o makou i kea mau la, me ka hoopalihi ana mai ia makou, ua hoi ae nei ka la wahi huaelo a Kakela aia i ke Keena o “Ke Aloha aina Oiaio” kahi i haluku ai o ka mekapeni.  He ino ia he kumakaia, aohe e ola ka aina i ka poe holehole iwi, no ka mea, he lauhue, aia ka make iloko kahi i iapuu ai me he moonihoa @ la.  E makaala e ka l@ mai na haiiuku ana a ko oukou mau enemi.

 

Eia na lede o Kanoaau o Hawaii, ua makaukau i ka hoolaw@ apa ake i na papale ohe, na i-e; na peahi, na @ ohe, na kapa, a pele aku, i ku@ no na miaka@a K , he emi loa ka lakou mau kaimakuai.  A o na poe a pau e makemake i kakahi mea i hoike ia ae ja, a loaa no lakou ma @a hale o Kale Aki, ma ke alanui Moi kokeka i ke alanui Li@.  He @ hoi @ .

 

KIPU IAIA IHO

 

Mawaena o ka hapalua o @ eiwa o ke kakahiaka P@ oei, ua kipu iho la keka@ a luna o ka Adams i@ iho, oiai hoi ka moku e liu@ ana e haalele iho ia Honolulu @ no ka hoi aku no Kapala@ ko.

            Ua maopopo loa ae nei @ kumu o kona aa ana e hana@ kela hana weliweli, oia hoi, @ luhia oia i ke aloha maluna @  kekahi kaikamahine opio, i k@ luma ko laua kuwili pu ana @ ka ike ole ia, oiai, ua uhi ia @ laua mau hooipoipo ana e @ hana hookamani, ma o ka lai@ hoike akea ana ae i ko laua a@ haipule, ku@o ma na hana o @ Haku.

Ma ka po Poao o nei, @ maopopo loa e la, aole e m@ na ana kalaua mau pule, ua i@ iho la ua wahi alii kuhoi nei @ ona, (oia ke kulana o ua wai@ haole kipu nel) a me ia ona @ i hoihoi ia aku ai iluna o @ moku i ka po Poaono, oiai @ e noko ana i ka walaau ano @ i ka ona.

Ua hoounaia aku he leta @ kakahiaka Poaono nei mai k@ na aloha aku, a he wa poke@ mahope iho o ka loaa ana a@ o ka leta iaia, ua kipu iho la o@ iaia iho.  Ua laweii mai @ no ka Haukaila a na o’uo @ loa i keia wa.

 

KUAHAOA AKEA

 

Mamuli o ka h@ o ka l@ hui ma o na Elele @ ko o @ Ahaolelo Nui o na @ o @ Ahahui Aloha A@ Ka Hawaii Paeaina, i poho i Nov. @, 1896,ua koho poneia au @ ka manao lokahi i Pereside@ Nui, a he alakai hoi no ka @ hui aloha aina, nolaila, ke k@ kala aku nei au ma ke akea, @ ko’u makia (moto) o ka lawi @ ana i ke kulana alakai no @ lahui aloha aina.  “E pelu il@ na kuli o na haipule alalo, a@ kaulona aku na maka, ka uh@ ne a me ka ikaika o ka man@ io hana, imua o ke alo o @ hova o na kaua, no ka non@ ana aku i na kokua ana mai ka lahui aloha aina, a e hooka@ wale kela ohana keia ohan@ kela aloha aina, keia aloha ai@ a me na Ahahui Aloha Aina @ puai ka Paeaina i manawa m@ kai, no ka nonoi ana i ke Ak@ me ka poina ole.  E hooka@ wale i na Poaha a pau o ke@  a me keia pule, i manawa ha@ like ma ka hookeai ana me @ malama ana i manawa haip@ like mai o a o , o ka Paeai@ holookoa o Hawaii.  E p@ hooki ole, a e malama i ka @ nawa, he mau la ino keia.

 

JAS. KEAUILUN KAULIA.

Peresidena Nui o na Ahah@

Aloha Aina o Ko Hawaii

Paeaina.

Honolulu , Dec. 1, 1896.