Ke Aloha Aina, Volume II, Number 47, 21 November 1896 — Page 4

KE ALOHA AINA, POAONO, NOVEMABA 21, @

 

KE – ALOHA – AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ha Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE, Lunahooponopono.

E.A. NAWAHI, Puuku o KE ALOHA AINA.

 

 

KE OLA KINO O LILIUONAMOKU.

 

He oia mau no ka nohea a me ka ulumahiehie maikai o na hiona kapukapu o Kalani i ka makou ike ana aku, oiai na huila o ke kaa alii e niau palanehe ana no ka uka ae nei o Kapalama – Ae no hoi. Aloha no ka noho ana iho a hoomanao ae la e holoholo wale aku malaila.

 

OLA KA AINA, KA LAMUI A ME KALANI.

 

 

            Oiai o makou kekahi iwaena o ke aluka o na makaainana, i ka manawa i pili mai ai ka mokuahi Auseteralia ma ka uwapo, ka moku hoi a ka Puali puhi ohe lahui i noi mai ai, a oiai makou e malu ana, heaha la ka ka lahui e hoike aku ai i ko lakou mau manao ohaoha, i na keiki o ka Bana Lahui, ka poe nana i kaikai ae ia Hawaii maluna o ka lepo o Amerika, a lele iluna me he Baluna ia, e nana ia mai e na tausani, na miliona o na lahui kanaka like ole a puni ke ao nei.

            Oia no ko makou manawa i ike aku ai ia Jas. K. Kaulia, ke Kakauolelo Nui o ka Ahahoi Aloha Aina e ku pu mai ana me na keiki puhi ohe a ka lahu, a ia makou i hoolono aku ai i kana mau kahoahoa ana, lohe aku la makou, i ka i ana aku ma ka inoa o ka lahui Hawaii Aloha Aina, oia au i hele mai la e ike ia oukou, ma ke ano he Komite Hookipa mai ka aoao o ka Ahahui Aloha Aina o ka Paeaina, no ka hoike ana aku, i ka mau o ko lakou mau manao aloha kuio maluna iho o oukou, na keiki hoomanawanui a ka Lahui, a o ka oukou hana i hana ai iwaena o na malihini o Amerika Hupuia, he puupuu ikaika ia i kui ia i ka maka o enemi, a ua auhee aku no manao hoino o ka enemi i ka lahui, mamuli o ko oukou hehi hou ana i ka aina hanau, a e hoomaikai ia ke Akua Kiekie Loa.

            I keia wa a makou e lohe nei i keia mau kahoahoa ana, ua lana malie iho la ko makou manao hoohuoi ana, oiai ua ola ae la ka aina, ka lahui a me Kalani Alii. ma o ka loaa ana he kanaka no mailoko aku o ka lahui, e makaala ana i na hana pono ke hana ia e ka lahui Hawaii, a he hoike ana hoi ia i ka naauao pookela o ka lahui, e hiki ole ai i ka caemi ke olelo mai, ua nana maka aku ka lahui, aole loa e hiki ia olelo, oiai, aia no he kanaka e ku makaokau ana i kela a me keia aekona, me ka noonoo ole ia, i ike ia aku ma ka maalo ana o kona aha, nolaila ke haawi aku nei Ke Aloha Aina i na mahalo kiekie ana no ke Komite Jas. K. Kaulia, a oia ka makou i ole o ae nei; Ola ka Aina, na Lahui a me Kalani Alii, o ke kanaka ia.

 

KE PUA-PU-AI IO MAI NEI.

 

            Elike me ka anapu ana o na kukuna malamalama o ka uila ma na paia akea o ka lewa lani, e kuupau ana i kona alahele malamalama maluna o ka ili o ka honua, peia na lono e puapuai mai nei, me he waipuna la, no na hana kuhao a kela kanaka nui a kaulana o Amerika e noho pu nei me kakou, a makou hoi i hoike aku ai, aohe wahi moali e hiki ai ke hoaiai aku imua o ke akea, mawaho ae o ke kumuhana uwea telegarapa i hoopuka ia ae maloko o na nupepa haole o keia kulanakauhale.

            Aka, aole nae ia he mea e hoemi hope mai ai i ko makou hanu hele ana i o a ia nei, a hiki i ka wa i puapuai mai ai ka wai ono mailoko mai o ka wai awaawa, akahi no a maha ae kahi manao, a hoi mai hoi ka noonoo maikai a kona kahua i ku ai, a oia hoi ka makou e hoike aku nei i kekahi lono i wawa ia ae he mea oiaio, a ke oia io hoi, ua hiki i ko makou poe heluhelu ke ike iho i ke kaumaha a me ke koikoi o ka Ninau Hoihoi Aupuni Alii, mamua o ka Ninau Hoohui Aina, na punua peepoli elua iloko o ka umauma o ua kanaka la, i akenni ia aku nei e lakou nei e hooko mai ana oia i ko lakou makemake ma na ano a pau.

            A penei iho ke ano nui o ua lono la a makou i hiki ai ke wae pono iho a hilinai aku, mawaho ae o kekahi mu lono e aei. I kekahi mau la o ka pule i haia aku la, ua nui iho la ua kanaka nui la o Amerika i na la i hala, me kekahi poe kuonoono a koikoi o ka aina, no lakou hoi ka hapanui o na mahiko mai Hawaii e Kauai, he ekolu ko lakou nui, ma kekahi anaina kuka i makemake nui ia e ia, e ike pono i ko lakou manao, no ke kahua i ku ai o keia mau ninau elua, oia hoi ka Ninau Hoohui Aina a me ka Hoihoi Aupuni Alii, a oia ka ka mea mua i pane mai ai, penei:

            “Ina e hoohui ia na Paemoku o Hawaii nei me Amerika, alaila, mamua ae o ka hoea ana mai oia manawa, ua makaukau au e kuai a hoolilo aku i ko’u mau waiwai a pau i ka mea e makemake mai ana a hoi aku au no ko’u aina hanau kahi a’u i hele mai ai.”

            Ua @ no ka pane a ha mea elua, e like ae la me ka ka mua i pane ai, e kakoo ana i ka kona hoa i pane ai, me ka hoike maoli aku i ka mea i ulu ae mailoko o ko laua noonoo.

            A @ ka ka mea hope hoi i pane aku ai, oia hoi keia. “Aohe o’u makemake i ka Hoohui Aina, he mea ia mawaho ioa o ko’u noonoo.” A oia kana i hoohele kamailio hou aku ai, alaila, “he Hoihoi Aupuni Alii ko oukou makemake,” a oia ka lakou i hooia aku ai, me ka hoikeike pu aku i na kumu o ko lakou manao ana pela.

Ma keia wahi iho la i kuleana ai makou e hoaiai aku i ko makou mau hoa o ka pupuu hookahi, e like me ka makou i wanana mua aku ai, aia ka Ninau Hoohui Aina iloko o ka pahu opala a Kali valana, kahi i kiloi ia ai, pela kakou e ikemaka nei i keia la, i na hoohuahualau a ke kanaka a lakou nei i nanai poo puu ai i Wasinetona, mahope iho o ko lakou hookahuli ana i ke aupuni, a i kakoo mai hoi me ka manaoio, ua huliamahi ka lahui Hawaii no ke kumuhana ekaeka a lakou i ahai aku ai a imua pono o kona alo.

I keia la, ke ike nei oia me kona mau maka elua, na pepeiao elua, i ka oiaio ole o kela mau olelo mua a lakou i hooia aku ai, a ke kanalua ole nei makou, i ka olelo ae, ua komo pono aku la na nioi mikomiko o Pakaalana, mailoko mai o ka hoike a Komisina Balana, kela makamaka a hoaloha oiaio o ka lahui Hawaii, e waiho la imua o ke alo o na Poo Aupuni o Amerika, a ua manao makou, pela aku ana no keia kanaka ioea a naauao oia aina hookahi, i kona wa e hemo aku ai mailoko aku o ka lakou nei pu@i ana.

Nolaila, e hoomanawanui e ka lahui, mai paupauaho, no ka mea, eia ke pohapoha mai nei ka lamaku o ke ola, iloko o ko kakou poai, elike me ka loihi o ko kakou noho ana me ka naau kupaa mau, luli ole, pela i hiki mai ai keia ola hou mailoko mai o ka pohai o ko kakou mau enemi.

 

 

 

KE HAPAI HOU IA MAI NEI.

 

Eia ke hoopuka hou ia mai nei maloko o na nupepa haole o kakou, na mea e pili ana i ka hoomoe uwea olelo moe moana a Konela Spalding o Kealia, Kauai, i miki aku nei i Wasinetona e hoomalimali ai i ko laila poe kaeaea a kuonoono hoi ma na mea pili kalai aupuni iloko o ko Amerika Anaolelo Lahui, me kona manaolana e maliu ia mai ana kana mau hoaiai ana aku, no ke kahua hana e loaa ai ka holomua o ka poai aana oia i hoouna aku.

a@ makou @ ua h@ mea a @ ua @ @ @ nana oia i @ aku @ ke eo i kekahi @ o ua keiki @ e Nu @ a o lakou ka poe i loaa aku @noia mai ka Hale Ahaolelo aku a ke loaa ka manawa kupono ia lakou, o@ au@ ka wa e hoohi@ia ia mai koia @ holookoa o ka Moana Pakipako, @ ke kamailio pu ana ihe hou mau hoaloha iloko o ka imo @ a ka maka, ka mea hoi a kakou i lohe pepeiao wale ai no, a eia ka makamua ke hoolala ia mai nei.

A ia wa au@aei hoi kakou e ike pono ai me ko kakou mau maka ponoi, aole hoi ma ke lohe pepeiao, e@ me @ lono o na la loihi i hala aku la.

He mea oiaio, o ka hoike hou ia ana mai o kekahi kumuhana i haawi ia aku na kekahi poe okoa aku e hana, aole ia he mea e pomaikai ai ka lehulehu, a ua ikupono loa e pale ia aku ka nana ana maluna oia mau mea, elike me ka noonoo maikai i loaa iloko o kela a me keia mea kino uhane a ke Akua i haawi mai ai, i mea nana e kaupaona iho i ka mea koikoi a mama paha.       

No makou iho, ma o ko makou nana ana i ka pono o ka iehulehu, aia ko makou akenui o ka holopono io o aa hana e pili ana i keia hoomoe uwea olilo moe moana, a malia paha o hihia mai na keiki o Nu loka i ka umiumi o ke keiki lalawai o Kauai, alaila makepono no hoi ka anee ana i Amerika.

 

HE HANA APUKA.

 

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Toyo Maru, ua lawe mai oia he heluna nui o na limahana Iapana no ko kakou nei Paeaina, no ka poe e makemake ana i mau peahana no na mahiko, na mahi raiki a me na hana e ae i makemake ia, elike me ka maa i hana ia mai kinohi mai.

            Eia iwaena o keia heluna he 90 mau Kepani paahana i loaa ko lakou kulana e pae mai ai i ka aina nei, mawaho ae o na haneri elima i paa malalo o na palapala kepa, ma o ka loaa ana ia lakou he $50 pakahi, a i hoikeike ia aku hoi imua o namaka o na Luna Kiai o ka Hale Dute, nolaila, ua hookuu ia mai la lakou elike me ke kuhikuhi o na rula eemoku o na aina e mai, a ua hookuu ia mai la lakou e hele la@akila ioka nei o ka aina, no kekahi mau hora helu wale no.

            Ma ke ahiahi Poakolu nei, ua hele ae kekahi o ua poe nei i hookuu iaai e na kini o ka Hale Dute, a hoike aku la i ke kumu o ko lakou hana ana pela, oia hoi, ua haawi ai mai @ lakou keia huina dala i wahi no lahou e hemo lanakila ai, a @ @ iau hana maanei, me ka @ @a ia lakou na uku hana kie@ @ waho ae o kela uku lima@ @ i hoopaa ia malalo o ka @ like.

            Ua hoike aku oia I ka @ o’aio ua hanaia keia hana e @ Agena Limahana ma Iapana a i ko lakou wa e hiki mai maanei, a pau ka huli ia ana ke ke aupuni mau lima lawe@ we, a hookuu ia mai iuka ne@ hete lanakila ai, oia ka wa o @ Agena maanei e lawe ai i k@ mau kala a hele kuewa iho oia me ka pilikia o ka no@ ana ma keia aina malihini.

            Ua pau hou ua poe nei ka popu ia, a he 60 o kela h@ na 90 i hookuu ia ai, ua ma@ popo loa ko lakou hoihoi ia a@ maluna o ke Toyo Maru i k@ Poakahi ae, a he 30 poe i k@ e ninaninau ia nei, ina pa@ na lakou ponoi no ia mau d@ la, a i ole, na kekahi poe ok@ e ae paha.

            E pono no e makaala loa @ keia ane hana imi loaa a h@ poe Agena imi loaa no ko l@ kou mau pakeke iho, me @ hookuu mai i keia poe e h@ puku i na wahi hana a ka p@ ponoi o ka aina. E huli po@ ia keia poe apuka, a e hoop@ ia hoi.

 

KA HIHIA PEPEHI KANAKA

 

            Ua loihi ae nei na la o @ noho ana o ka hihia pepehi k@ naka o Kaapuni, mai kela pu@ mai, a i ka hora 11:15 p.m. @ ka po nei i puka mai ai n@ Kiure mai ka rumi mai, me @ lakou olelo hooholo e ahew@ ana ma ke degere ekahi no @ lawe ola.

            I keia kakahiake e hoopuk@ mai ai ka Aha i ka uku hoop@ o ka ka mea i ahewa ia e n@ Kiure, elike me ka hana i lawe lawe ia e kona mau lima pono

 

KA MOKUAHI KAENA.

 

            Eia keia wahi mokuahi uuku ke pili nei ma ka uapo mokual@ o Poka ma, a i kapa ia manu@ o Waimanalo, ua pahonohon@ ia ae nei oia malalo o ka Iapaa@ ana a na kamana iluna o k@ Alahuki Moku, a ke nana ak@ iaia i keia wa, ua nani a mai@ kai kona kapili ia ana.

            E hooholo, ia aku ana oi@ no na awa o Waialua, a m@ kekahi mau awa e ae o k@ mokupuni o Oahu nei, ma @ wahi a ka mokuahi Kaala @ holo nei.

 

            Ua ku mai ke Kinau i ke awakea @ ka la Sabeti nei, a e ka Poalima nei @ holo aku ai no kona mau Awa @ maa, a hoea hou mai no i anei i @ Poakolu.

            Ua haawua ee he Paina Luau Manawaiea i ka Poakelu Nov. 18, 1896 i @ bora 12 awakea, e ka “Hui Lawai o Kakaako,” no ka hoomanao ana i @ piha ana o elua makahiki o ke ku @ @ ua Hui aia. Ua keno u aku @ lehulehu e hiki kino ae i ua pauoa a@ @ ka hopohopo ole. Ua malama @ @ @ maloko o ka Pa Hoopae @ mahana ma Kakaako.