Ke Aloha Aina, Volume II, Number 44, 31 ʻOkakopa 1896 — Page 5

KE ALOHA AINA

 

@ Buke Huimanawalea @ R. Snow, a me Sina D @ ko kakou Pereslde@ Hui Manawa@ ao holookoa nei @ mai la ma ka @ maka la ma ka @ma ka aina o @ ulanakauhale o @ ua paanaau ko @ia kakou, a @laua mau hana @ wanui pu ne @he nui a ka poe @i pauaho i ka @ ina hana a pau @ Manawalea, ka @ i haawi mai ai @pau iloko o @

@ ia Jane Rich, @ Sarah Kimball. @ Wells, no ka lakou @ he nui a pela @ wahine a ke @mai i Hawaii nei, @ ke Akua, oia o @ Sister Woolsy a @ hana pono a pau @ ke ai e lawelawe @ ka hana i hooili ia @kakou iloko o kona @

            @a mau wehewwehe, @ aku nei ka mea haku @ wahine a me na kai@ a pau i’akoakoa mai @ halapono @wai. E hoo@ a pau e hana pono @wanui, pauaho ole, e m@ makaala ina hana @ pau e like me ka @ wahine hana pono @hoike aku nei a e @ o ka lakou mau @kumu hoohalike @

            @Akua e kau i hoo@ nui maluna o ka @ a pio ola ka u pule ma ka @ Karisto Amene.

            Me ka mahalo,

Miss Anna Kaulukou.

Honolulu. Oct. 15 1896.

 

OLE I HOI MAI

 

            @ ole hoi mai ka Bana La@ hawaii, mamuli o ko la@ hou ana i ka hana ma@ ka Ona Miliona J C. @ekeia, no ke puhi ana i ke@ Paka heihei lio ma Ka@ kiko elike no me ko ka @ Miliona hilinai a paulele @ kou pela oia i haawi aku @ka hana iloko o ka lima o @eiki Hawaii, ka poe na la@ i rula a hoohaahaa aku i poe o Amerika, i hele na lae @inuhinu ma ai hana.

            He eiua mau keiki Puhiohe @ uli hoi mai nei ma ka Aus@ia o keia la oia o Jack Kua@ me James Pohina, ma @ nawaliwali o ko laua @ ke kumu i wailo @ i ko laua mau hoa @ aina malihini, me @ o ko laua mau naau @ maikai no ke ola o na keiki @he i noho aku la, a e hoi @i ana lakou i ka la 16 ae nei Novemaba. O ka makou e @okalo ae nei e hahai mau ia @ou e na pomaikai he nui, oi@ akou ma ka aina malihini.

 

HE LETA ALOHA.

 

Aloha e e Hon. Joseph Nawahi,

Ka oi, Ke kilohana o na mokupuni,

Kuu hoa i ka Ua I@

Elua kaua@ ku @

I K@po ua mui @ H@

I ka @ apopop@ nie@

E P@I@ke@oha me

M@

H@

O@

            @molu @ka @ a ha a @mai ma @ Kah@ I @wale Paumaku hoi a

H@ ae ana aui @ a hanu pua koolau He hanu he ana @ ka iko pu I@iau,

H@ana kona aloha @ nei,

Ha ialia mai anai ka mae,

Kona aloha- Maanei mai

            Me ka naau i makumokuahua i ka ukana a ke aloha, a me ka puuwai hoi i k@onaia e ka ehaeha a me na wai maka aloha hoi e ku@ nei na nah hoomana ana ae iaia a me ia mau haawina @ e kakau nei i keia wahi lita aloha ia oe no ka hoomanao aioha, a hoomana aku ia oe, oiai keia mau la o ka luuiuu e kauhola nei maluna o ka lahui no ka nui o ke aloha i kau kane, ka Hon Joseph Naeahi, ka mea i hookuu mai ia oe, ma ka aina malihini, a hoino@halinau mai ai i ka aina me ka uhane i wa@anaia e ke kaumaha kuhohonu, a I@ Hana@ i ka ua nui,

Kaumana i ka noe o Alakai, Hoihoi luuluu i ke kula o Kehumoe, Moe aku la ka mea aloha o ke kane, Kuewa oe i ke aia moana me ka wai@ maka.

Kona aloha- Maanei mai

            Mamu i o na @lia a ke @u @nawa i halinau mai ai a hekau iho la maluna @ m@ ia mau la kanaka nui o ko ania @o Hilo, Hanaka@ nei i Ok@ me @ i haia ae Pela iho la wau i @

neieia mai i na auamo pu ana me na hoa @hi pu, ma ke kiai pu ana aku i ka holowaa aloha o kau mea alo ha a hoonele puia mai no hoi au ma kana anaina na@u e anoano hope loa, i pula ine na waimaka aloha mai kela an@ui i ke mua ole ia, a pela no nui me kona hooewa ua ole ma Hawaii nei a poai puni.

Owau ka. Ka ke aloha i hoopina iho ai,

I kaupale mai ia o, aole e hoipu,

Akuewa i ke ala me ka waimaka,

He makamaka no’u kona aloha ke hiki

            Mai,

A hiki mai kona aloha, e uwe no au, Kona aloha-e! Maanei mai

            Ia u i manao ae ai, e hoao, e komo pu aku kona huakai hoolewa hope loa, aia hoi pu a ae la iloko o’u kana mau olelo kaukau aloha imua ou, oiai oia e nawe malie aku ana no ke alahele hoi ole mai, i keia mau huaolelo o ka walohia, “Mamuli o ko’u hoohemahema i ko u ola ponoi iho, ke kumu o keia pomo i hiki mai ai.”

            Na ia mau huaolelo walohia i kaomi iho ia’o, oiai au e kunewanewa ana i ka@a ia mau la a kulou iho la me ka naau i piha i ke kaumaha a na ka waimaka no e kiolo a

H@hamui Mana i ka wai opua,

H@ea@e no i ke kaha o Kaunaloa,

Hu’e ka mapuna wai a ka @ @una,

Ke haakokehi mai la i Piihonua,

A hoohanini no mauka o Kapaukea,

Kona aloha-e! Maanei mai!!

            A oiai ke kaoo nui hewa i ka wai na kanaka e nee malie ae ana ma ke alo mai o ko’u wahi home, me ka lakou ukana aloha, keii aku la au ka ike hope loa ana aku iaia, a me he mea la e olelo mai ana me ka leo nahenahe o ke telepona, “Eia au la e kuu hoa o ka aina, hoa hooikaika pu no ka pono o ka, aina, ka Lahui a pela aku.”

            Ia wa k ke no @a hanini aku la na @alani waimaka aloha nona, a holo ae la ka wela puni au. Auwe no hoi ke aloha-e! Luuluu wale!

Luuluu wale Hilo i ka ua nui,

K umaha i ka ohu o Panaewa,

O ka nih@ ae a ka ua ma Leleiwi,

Hoi @iu@ i ke one o Hanakahi,

Hele hookahi oe a le ke hoa,

I lua i ke aloha me ka waimaka,

Me he makamaka la no ka ua o Hilo,

Ka hele mai no a kipa i Hanakahi,

Kipa mai ana ua hala me ka Puulena,

He makani halihali aala no Puna,

Me ka Ma ua ku wai o ka uka,

Kona aloha-e! Maanei mai!!

            I ka hooki ana ae i keia mau wahi kanaenae aloha aole au i haupi ae, e hoakala aku no ke kulana an @ ano a pau o kau kane aloha oiai, ua moakaka loa m@ mani k@ la a ua olinolino he e @ke me k@ ke awakea, ka mea nona na kukuna e alohi mau ana ma na welelau o ka honua..

O oe e ka La e alohi nei,

Ma ka lewa akea o ka Lani,

Ua ike ia kou malamalaina,

Ma na welelau o ka honua.

            Owau a me ko’u ohana a pau, mai ka mea nui a ka liilii, ke huipu aku nei makou me oe, a me na lai a olua, me k@ ohana pu hoi, e auamo pu i na ehaeha a me na @ pu ana me oe, no kau kane aloha i hala ke kanaka hoi, aohe ona lua e like aku ai, he oi a he kela, ma ke kulana i hilinai nauiia, paulele nuiia, a i hloha nui loa ia hoi e ka Lahui Hawaii.

            Eia ka hope a pau keia wahi leta alhoa ia oe Ke nonoi ae nei au i ka Makua iloko o ka Lani, e kau mai i Kona aloha aiuna ou, a me na Lei a Kakou ka ohana a o e kakou pu a poai a e hoomama ae Oia i kou kaumaha, alaila e poni iho Oia ia oe, e lilo i Alakai no kou Lahui aloha, ma kahi o kou Papa aloha i nalo aku no ka wa mau loa. O keia ka’u e upu nei, a e @a nei o ka po me ke ao, no kona hookia, hauoli a oluolu ko’u wahi ohane i hoowalaniaie, ina o ko ka Haku makemake ai.

            Na ke Akua e alhoa mai ia oe, a me kakou a pau loa.

Aloha ka makua ke kino o ka laau,

Ke koea la e ka manu o Haili,

He hiolo lehua na ka manu e ai nei,

I ai a kena i ka liko o ka ohia,

Kuu hoa iaukoae,

Pili laau mauka o Haili-e,

He haili aloha ko’u e noho nei,

Kona aloha-e! Maanei mai!!

            Owau iho no me ke aloha,

                        EDWARD KEKOA.

HILO tAONA, oCT. 12, 1896.

 

HOALOHALOHA A KE KULA HANAI O HILO.

 

            He leo walohia i ka wahine kanemake a me na keiki makua ole.

            O makou o na haumana a me na kumu ke Jula Hanai o Hilo, Hawaii, k@ komo pu aku nei makou iloko o na kupilikii o ke kaumaha, no ka lawe ia ana aku o kou io ponoi ma ke kino, a hoi aku kauhane me ka mea Nana i hana, a i kulike ai me ka loha i olelo ai: Nana no i kaawi mai a Nina no i lawe aku. E hoomaikaiia Kona Inoa.

            Pela makou e noi nei i na Mana Lani, Nana e pale ae i na manao kupilikii, kaumaha, luuluu, a e hilinai maluna Ona, i loaa ke ola mau loa.

                                    Kau mau kauwa haahaa,

                        D.K. KAPHEE,

                        J. MAKA.

 

Ka Huakai a ke Kama ‘liiwahine o Hawaii i Anstruther.

 

            Ma ka puka ana mai nei o ka nupepa “Mothers and Daughters” o keia mahina, ua hoike ae oia i kekahi mau mea e pili ana no ke Kama’liiwahine Kaiulani o Hawaii, oiai oia i kipa makaikai ae ai i keia wa ma Anstruther. O Victoria Kaiulani o Hawaii, ke Kama’liiwahine opio ui, ka mea i haiamu ai e na hiona waipahe o ka nohea ulumak

Hiehie, ke kilaki a a me ke kapukapu, e hoike maoli mai ana no i ke kiekie a me ka ilihia hoi o ke kulana o na Li@ o Hawaii, maluna o kona oiwi kino i loaa na hoonaauao kiekie ai ana, ka mea hoi i kukala ia ae i Hooilina no ke Karaunu o Hawaii, malalo o na kanawai o ka aina, i ka wa a ka Moiwahine Liliuokalani i pii ae ai maluna o ka Nohoalii i ka makahiki 1891, ma o kona kulana i kilo a i hoomaopopo ai aku ai e na poe a pau i launa pu me ia, aia no he mau ouli e kokoia ana ina manaolana a me ka manaoio, he au no o ka manawa e hiki mai anama keia hope aku, e alakai aku ai oia i ka lahui aloha o kona mau paemoku nani.

            O ka la a me ka ua i awaiaulu pu ia, ka mea nana i uhi iho ina kola a me na mauna o na Paenoku o Hawaii, me ka nanaina uliuli a me ka nani lua ole. O na ulu niu kiekie na kumu ulu, na lau maia palahalaha e nape malie ana i ke ahe a ka makani, na Magenolia, ala kupaoa, na pua hihi i hoohihipea ia iluna o na pio e palulu aku ana, a e hoomalumalu ana i ka wela o ka la, o na pua aala nani like ole o kela a me keia ano e moani mai ana, a e pehia ana hoi e na kulu kehau o ka po me ke onaona waianuhea, na lakou i hoolilo ae i kela mau Paemoku nani i mau kihapai pua oiaio iloko o ka Pakipika.

            Aia he lokoahi e ike ia aku ana iluna o kekahi mau mauna pele o ia mau Paemoku, a he elua hoi o ia mau luapele i aneane e hiki aku ke kiekie i ka 14,000 kapuai, a o kekahi o ia mau luapele iluna pono o ka piko mauna, oia o Maunaloa, e poha ana ka pele ke hiki i kona wa e puka ae ai e like me ia i ike ia ai i ka makahiki 1881, a i puka hou ae ai hoi i ka 1892, a na keia puka hope ana i pakui pu ae me ka ikaika o ke olai e hoonaueue ana.

            O na mea kupanaha a pahaohao a pau he nui ka i ikeia ma na kahua akoakoa i kukulu ia ai o kela mau mokupuni nani, e hiki ai ina huaolelo ke hoopuka ae, aohe mea nani ole o laila a ka manao e hoohihi ai.

            Aka, o ka lakou mau hiaa kamahao maoli no nae a pau,he mea kupaianaha ka hiki ole ma kekahi ano ke hoopahua ia na koii koi a ko lakou mau iini e kulolia mau ala no ke ano o ka noho ana mana a hoomalu i maa mau i na Aupuni Alii nunui a uuku mai kinohi mai.

            Ua ike mua ia e Kapena Kuke kela mau Paeaina o Hawaii i ka makahiki 1778, a make iho la oia he makahiki mahope mai, a iloko iho la hoi o ko kakou au, aia he ka-wa loihi mai ia manawa mai, he mea ku i ka walohia na hiona hiki ke hoopili pu ia ae me ke ola ana a me ka hana koa a wiwo ole a kela kahunapule Katolika, ka makua Damiena ma Molokai, ka mea i aa e noho pu, a i mahai iaia iho a me kona ola makamae iwaena o na poe i loohia ina palapu o ka ma’i lepera ma ia Panalaau o ka ehaeha, a ua hookoia ia mea, a waiho aku la kona mau iwi ma ia wahi.

            Ua loaa ia Kapena Kuke i ka makahiki 1779 he heluna nui o ekolu haneri tausani kanaka ma ia mau Paemoku ia wa, aka, i keia wa, ua emi liilii iho ia heluna kanaka nui, a aia paha ma’kahi o kanaha tausani wale no. Iloko o na la liu wale i aui hope aku la, ua ulu mau ae no na kaua ana mawaena ae no kanaka e noho ana ma na mahele like ole o ia wa a i ka wa a ke kamahele e maalo ae ai o na kaua lehulehu o ia au aia hoi. E halawai mai ana me kona mau nanaina na wahi i hookuakea ia me na iwi o na poe i lilo i mau moepuu no na kahua kaua oia au i kunewa aku la, a o na hoomanao ia ana ae no ia mau mea, ke hele aku la ia e nalohia.

            A o na kanaka o keia au e noho la mawaho aku o ke kulanakauhale, he oluolu, he akahai, a he waipahe hoi ko lakou ano, e kahiko ana no ia lakou iho me na aahu maaemae, a he mea manao nui ia hoi e lakou ka papahi ana i na pua lei. A i keia wa nae, aia he nalu o ka poe Amerika noho ana naauao e ho-lapu ana ma ua mau Paemoku la.

            I keia au hou mai nei, ua laha ae ka naauao ma na wahi a pau ka paeaina, a ua ikeia hoi ko lakou holomua.

            O Hawaii oia ka mokupuni nui loa o ka Paeaina Hawaii, a o ke kulanakauhale alii o Honolulu, kahi e hana ai o na kanawai, aia no ia ma Oahu.

            O keia kulanakauhale nona ka huina kanaka o iwakalua tausnui, ua hoike mai i kona holomua, e ukali aku ana mahope o na kulanakauhale o Amerika.

(E nana ma ka aoao 6.)