Ke Aloha Aina, Volume II, Number 43, 24 October 1896 — Page 7
This text was transcribed by: | Phyllis O'dea |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
OKATOBA 24, 1896
@ HOALOHALOHA A KA @I ALOHA AINA A NA @ KANE O HILO.
Puna i ka Hale me ka Lehua @le i ke ala kanahele o Paieie, @a maua me ke aloha e pili ai. @a ka manu, noho ai i ka Lehua @ ke Mi-u, ua mae, @ ka a lilo, he hana loko, @ kuu hoa aloalo kehau, @kaka @ wehe mai i ka pili, @ @ la i ko aka wailua, @ ka upu la hoi-e, @ Eha i ka aloha. @ AIMA NAWAHI A M@ @ NELEIA I KA MAKUA-@
@ na kane, na lala o ka @ Aina o Hilo Taona, mamuli @ o Hon. Joseph Kahoo-@ kau kane i aloha nui ia, a @ o na keiki makua ole @a oia no Kauakanilehua he @ aloha oiaio, he makua, he @ aina noeau, he kanaka @ @ aolele nui ia e makou @ena nui hoi no ka Hui @ ka Paeaina o Hawaii nei @ makou mau Komite la. @. Ke komo pu aku @ auamo i na ehaeha a me @ ili iho maluna ou e ka @ @ i ke kane ole a me @ @neleia i ka makuakane
@ E lilo no kana mau makai a pau, a me kana mau @hope loa me ka walohie, me @ make ana i k@a hoomanao @ poina ole ai, i na wa a pau @ ola ana.
@ Ke nonoi nei makou Akua Mana Loa. Nana e hooma@ @ko kakou mau kaumaha. A @e @ai mai la oe ka wahine kane-@ a me na keiki makuakane ole. Makou iho no me ke aloha,
@: JOHN T. BROWN, GRO. NAKAPUAHI, JAS. KELIIHELEUA, D. NAMAMOE, M.K. KEALAWAA, M. NAPAHI,
@ i aona, Oct. 15, 1896.
HOALOHALOHA NO KA HON. J. NAWAHI.
NA KA PAPA LOIO O HILO.
Ma kekahi halawai a na loa o ko @ Papa Loio, i malamaia ma Hilo, ka la elua o Okatoba, A.D. 1896, apono lokahi ia keia olelo hooholo @alo iho nei.
Oiai ua oluolu ia e ke Akua Mana @ iloko e Koaa lokomaikai kuho@ e lawe mai keia ao aku, ma o ka @ la o ka make ia Joseph Nawahi, ahi o na kanaka i mahalo ia o loko eia anaina, na wa i hala ae nei, hoa hoi no ka Papa Loio Hawaii, e Lunamakaainana makaukau hoi na kanaka iloko o ka Hale Ahaolelo na makahiki he nui i hala ae, a oiai imi aku ai i ka ikaika hou ana ae ona oia ma ka aina mamao, ua lawe aku la ia e ka Ohi-Ai ma Kona he mau loa;
HOOHOLOIA: Ke makemake nei ma-@ e@ hike aku i ko makou krumaha polipo a me ka paumako i kana @ne a me na keiki, no ka poino koi i kau iho maluna o lakou no ka e i ke kane a makuakane aloha hoi, e waiho aku nei hoi ia lakou imua a Mea hookahi, wale no i hiki ke @maha mai ina luuluu.
F.S: LYMAN, Komite.
OLELO HOALOHALOHA A KA HUI ALOHA AINA O NA WAHINE O HILO
Kau i ka lani ka holowaa ua o Hilo. I hoo-waa eli a moku kahawai, Komo Hilo i ka hoolua i ka Malu-e, Huli ke Amau ke poo o ka Lehua, i huli no i hohia e ka wai nui, Hehu ka niapuna ka opalo a ka wai-e, He wai ka moe e lana wale nei no, E ukuni nei i ka nanawa a piha, He piha aloha keia he u manao, Ua hele wale no a hala iluna, i ka uluku Ohia la i ka moe. Moe no i ka no ho@ pa kanaka, O kou aloha ka kai hiki mai i ka ponei, Ala pu no maua a ao-e. Nawai hoi e ole ke ala, Ua eha i ka eha lima o e a ke aloha. O ke kuko, o ka lia, o ka manao-a, Haalele wale, haule wale, a haalele i Puna-e.
Ke noho la no me ka la i Kukii-e, He u, he walohia, he lihaliha, eia la, i ka Manawa i ka pili o ka houpo, Ua naha, owalo, ke kino nawaliwali, Oopa i ke aloha ia oe, E Iosepa Ka@oluhi Nawahiokalani-opuu, Ka pua rose ala onaona, O ka Pae Aina o Hawaii. Ka pahu kani aneane e he ana i na moku, Ka ipukukui pio ole i na kau a kau, Hanau kahi oe na ka la i Kumukahi, Milimili na a miloholu i Waiakaea, Hiialo na kukuna a ka la i Haehae. He kupa na ka paia ala i ka Hala. He hiwahiwa na na Lehua i Kuaokala, Ka lala kamahele i hanau iloko o Nana, He ho loha no na Nio o Keahialaka, Nou keia aloha e ka pahoehoe o Malama Ua pehia e na huna kai o na ki a ka unu Pulupe wale i ke ala o ka Hinano, Hanini ka waimaka uwe ka opua, He pua leialoha oe na na Lehua Haena, Kawohi kukahi o ka nalu o Kuahine, Ua haule ko leialoha e Palamawai-e, E kila oaa ke aloha i ka puuwai, Ka uila malamalama e Kalauonaone, Ke one hanau mai na kupuna mai, Nou keia ilihia, a nou keia aloha-e, Ka pukuniahi o ka moana Pakipika, Nana i hoeueu na kukulu o Kahiki, Hiki mai e ka lono i Hawaii nei ua hala oe, Hoolupea wale mai ana ia’u ka manao, Ka hoohaili no kuu hoa, O kuu hoa ka ia o ke onaona, Kuu hoapili hoa aloalo po kehau, Hookahi no a’u lia o kuu home-e, O kuu Home, o kuu wehi Lehua-e, Aloha wale no ke kama ke kupa-e, Ua hele, ua nalo, ua moe-e, Ala mailoko hu-e i ka waimaka, Auwe ao la, auwe i ko aloa la.
IA MRES. EMMA AIMA NAWAHI, NA KEIKI MAKUA OLE A ME KA OHANA,
Luuluu wale:
O makou o na wahine na lala o ka Hui Aloha Aina o Hilo nei. A mamuli hoi e ko makou manao aloha, a pilihua hoi no ka make ana o kau kane i aloha nui ia, a makuakane hoi o na keiki makua ole o Iosepa Kahooluhi Nawahiokalaniopuu.
He kupa oia no ka Aina Leilehua, a he makua oiaio hoi no makou a me ka lahui holookoa. I noho malalo o kana mau ao ana, alakai ana. He kalaiaina i piha i ka noeau. He luaole i ikeia ma na Pae Aina o Hawaii nei, a makou e poina ole ai. A ma o ko makou mau Komite la, nolaila, e hooholoia:
1. Ke komo pu aku nei makou me oe a me ka ohana e u pu iloko o keia mau la ehaeha.
2. Ke pule nei makou i na Lani e hoomama mai i kou luuluu a me ka ohana pu.
3. Ke noi aku nei no hoi makou i ke Akua ola mau, e hoolihi i kou mau la ma ka honua, me ka hahai ia e na pono a me na pomaikai. A na ke Akua e kokua mai ia kakou me ka haahaa.
Komite: MRS. KEKONA PILIPO, MRS. HATTIE NAILIMA, MRS. MOA KAHLILIKANE, MRS. KAU NAMAHOE, MRS. ANE LEWIS, MRS. LAHELA AHAU, MIAS IDA WESSEI.
HE HOALOHALOHA NO HON. J. NAWAHI.
Maeele wale loko i ke aloha o ke hoa la, Maha no i huihui ai kuu Manawa, He malihini ko ka hale ua hiki mai-a.
Ma ka Poakahi o ka la 28 o Sepatemabe i hala aku nei i hiki mai ai ia makou ka lono, mai ka mea mahaloia W. Kamau mai e olelo ana, O Hon. J. Nawahiokalaniopuu, ua hala e aku ia ma ka la 14 iho la o Sepatemaba. I kela mau sekona, loaa iho la makou i kela mele o na alii
Ua pehia e ka ua eha kanahele, Mau eha ka pua uwe i kea nu, i ke kukula wailehua o Mokihana, Ua hanaia e oe ka pono a ua pololei, Ua haina ku no ia oe, O ke ola no ia o kiai loko e-e.
O oe no ke kiai naue ole no ke kalai aupuni o Hawaii a ka lahui, e u nei @ ke aloha me ka waimaka-a.
Hanini ka waimaka uwe ka opua, Hoohanini Mana i ka waiopua, Hoaleale i ke kaha o Kaunalewa, Holo maeele i ka iwihilo o ke kaoaka-a Eha wale loko.
Ua eha loko o ka lahui, ke uneune puuwai nei la no ka nui o ka minamina ia oe e Hon. J. Nawahiokalahiopuu, ka uwila e holo awiwi ana ma na mokupuni o Hawaii, e olelo ana o ke kupaa ka lanakila.
Oia ka helu ekahi o na kanaka i hilinai nui ia, ina oia e muki ana, ua lohe ia e ka lahui, mai Kilauea a hiki loa aku i ka moku o kanaka liilii, a o kana huaolelo hope loa e olelo ana: E hai hope aku oe no’u, e hoomau i ke kupaa no ke aloha i ka aina.
Ua hala oia, aka, ua silaia kela olelo ma ka pepeiao akau o ka naau o ka lahui, ia hanauna aku, ia hanauna aku, oiaio.
E Aima Nawahi, na hiialo, ka ohana no a pau. Aloha no.
Aloha ke kane ka hoa pili o ka wahine. I pili’a e olua ka ua me ka La, Ke anu hoi me ke koekoe, Mai na kai ewalu i ka hono o na moku Mai na ale ahiu la i ka moana, Mai ka ihu o ka moku o ka Alameda, Mai ka Ipuka Gula la o Kaleponi, Aloha kou ike hookahi ana iho iaia, Ua hala ka uhane ma hiikoa, Hoi ana ka uhane ma hiialo. E hii mau ana oe i kona aloha.
Nolaila, ua noonoo ia na mea malalo iho nei.
1. Ke komo pu aku nei makou e e kuilima pu me oe iloko o na kipona hoeha puuwai a ke aloha.
2. E alualu ia oukou e na la loihi o ke ola ana.
3. E hoohihi aku na pomaikai i na la a pau.
4. Na ke Akua e malama, hoomalo nana, a kiai i na wa a pau. O makou iho no me ka haahaa.
Ma o ao makou mau Komite la,
Komite: Z.M. NAAHUMAKUA, J.P. KUAIOHOLANI, J.K. KAHAKA, W.K. MALUA,
Hanaia i keia la 12 o Okatoba, 1896.
Ua paa i ka hopuia o Ashworth, ka Luna Nui o ka Halepuau Saratoga, e ku nei ma Waikiki no ke kuai rama me ka laikini ole, ma ka la Sabati nei ua laweia mai he 162 omole rama, ke champagne a me ka b@.
OLELO HOALOHALOHA.
IA MRS. EMMA AIMA NAWAHI A ME NA KEIKI,
Walohia wale.
Ua oluolu i ka Makua Mana Loa, a mamuli o ke kupa@ o Kana mau kana, ua lawe aku ia la i ka ha@ @ mae o kau kana aloha, a alakai hoi o ka Lahui Hawaii i aloha nui ia, Hon. Jos. Nawahi ma ka aina maihini, i ka la 14 o Sept. 1896, ma Kamaiakiko, a wehe mai la i ka pili aloha ana mawaena ou a me ka olua mau lei aloha, a mailoko mai o kona ola ana, e loaa he mau haawina ao maikai nou e ka wahine i hooneleia i ke kane aloha, a no na keiki i hooneleia i ka makuakane aloha. Oiai, o Hon. Joseph Nawahi, oia kekahi Kahu Kula Sabati o keia Kula Sabati i alakai me ka makaukau nui, ka noeau a me ka ulumahiehie i na makahiki i aui aku la nolaila:
HOOHOLOIA: O makou o ke Kahu Kula Sabati, na Kumu a me na Haumana o ke Kula Sabati o Haili nei ma o ko makou Komite la, ke komo pu aku nei makou me oe, a me na keiki i hooneleia i ka makuakane aloha i ke kumakena pu ana, ka u pu ana a me ka lihaliha no ka mea aloha i hala e aku, a nolaila;
HOOHOLOIA: Ke uwalo aloha aku nein a makou leo pule imua o ka Makua Mana Loa, e hoomania mai i ko oukou mau luuluu, na ehaeha a me na kaumaha, a na ke aloha o ka Haku e haawi mai ia oukou i na manaolana maikai a nolaila;
HOOHOLOIA: E hoounaia kekahi kope o keia Olelo Healohaloha i ka wahine kanemake a me keiki i hoonele ia i ka makuakane aloha, a o kekahi i ka nupepa KE ALOHA AINA. O makou iho no o ke Kula Sabati o Haili ma o ko makou mau Komite la.
Komite: E. KAEHA KAIWA, SAM KALILIKANE, H.B. NALIMU, MARY K. BROWN, ISABELLA C. LYMAN, E.K. EWALIKO.
Hilo, Hawaii, Oct. 14, 1896
OLELO HOALOHALOHA A NA PAKE O HILO.
IA MRS. EMMA AIMA NAWAHI A ME NA KEIKI I HOONELE IA I KO LAUA MAKUAKANE MAIKAI ALOHA NUI LA.
Aloha nui oukou:
O makou o na makamaka Pake kahiko o Hilo nei, ma o ko makou mau Komite la, ke hoike aku nei i ko makou mau manao aloha nui, no kou kane maikai, ka Hon. Joseph Nawahi, i hoopau mai la i kona ola ma keia ao, ma ka aina malihini; a ia oe hookahi wale no e ike iho iaia, a e lohe hoi i kona leo pono hope loa, aole nae ka olua mau keiki pu ma ia wa o ka ehaeha. Auwe! luuluu wale, a paumako hoi la!!
Makou no, kamaaina loa iaia, oluolu naauao, nui makou mahalo iaia, aka, ua nalo oia mai ia kakou aku, ua hoopau mai i keia noho ana me kakou a nalo aku la no ka wa mau loa. Nolaila o makou no, huipu me oe, a me na keiki ia olu, a me ka ohana a pau, e @ a e hoomanao aloha ia Hon. Joseph Nawahi.
Aloha nui,
Komite: W.K. Akana, W. Ako, C. Ano.
Hilo Taona, Oct. 12, 1896.
OLELO HOALOHALOHA
1A MRS. EMMA A. NAWAHI @
MAKUA OLE A @
Me @ @
Mamuli o ka olelo o ke Akua @ @ Kalu Hemolele Loa, i ka lawe @ aku i ke ola makamae o kau @ @ Hon. Joseph K. Nawahi, ka Pohaku-@ ke Kuh@ Punone k@, ka Poelia-na o ke Aupuni Hawaii, ke Kalai olelo neauae loea, na@ i kahi @ ka holomoku ana o ka lahui Siloke’e ka imu ahi enaena o ka hoohui aina, no laila;
HOOHOLOIA: O makou iho he poe aloha aina, aloha lahui a aloha @, e @ ana iloko o ka aina ka e@ ke hui pu aku nei makou me oe, e @amo pu iloko o kou kaumaha luuluu me ke kanikau kumakena i ke aloha no ka hala ana aku la o kou kukoolua ma kela aoao o ka ina ko-u puanuanu a ke aloha ole, a haalele hookahi iho la ia oe i keia aina malihini, me na waimaka e helelei mau ana nolaila;
HOOHOLOIA: Ke komo pu aku nei makou me oe me na @ ehaeha, e kiheahea me na waihoolau a ke aloha paumako i ka olua mau kamalei, na kama i hoonele ia i ka papa ole, e noho u iloko o ke laua mau la opiopio me @manao ae i ka aina hanau @ Kauakauilehua, nolaila;
HOOHOLOIA: Ke uule ae nei makou i ke Akua Mana Loa, e hoomama ae i na kaumaha, luuluu, ehaeha, i kau iho maluna ou a me na keiki, ka ohana a pau, a e hooloihi i kou mau la o ke ola ana a me na keiki i nele i ka papa ole.
O makou iho me ka walohia;
Komite: S.H.P. Kalawaiaopuna, G.W. Kalelemauli, Mr. Kaluaelenomo, S.W. Wailehua, Bele, Kahue, Kaneaola.
PALAPALA HOOMAIKAI
I o’u mao hoa o ka paumaka pu mai ko na Hilo paliku a hiki aku i ko loa paia ala o Puna, aloha.
Ma ka inoa o ka Hui Aloha Aina o Hilo nei, ke haawi aku nei au i ho’e aloha nui a me ko u mahalo a h@ kai kiekie hoi, no na poe a pau i haawi oluolu mai i ka lakou mau m@, no na mea e pili ana i ka h@ ka mahao o ka Hon. Joseph Nawahi, a ka lahui Hawaii ponei i aloha nui ai, a me na kokua aloha kaulele wale mai, no na mea e pono ai na malihiaia ma na mau la hana nui, i pu@ e na manao aloha kulipolipo.
Owai ka i Ka ke aloha i paluku iho ai i hookina iho ai a eha loko, A kunewa hele i ke ala me ka waimaka Aohe hoi he wa-a, Ua uku hoi i ko aloha, Hewa e au la e!
HENRY WEST,
Lunahoomalu o ke Komite Hook@
Hilo, Oct. 12, 1896,
Ua telepona ia aku e Nick Peterson i ka halewai ma ka auina la Saati nei, kekahi Pake e lana ana iloko kekahi kiowai ma ke aw@ o Manoa. Ua hoeuna koke aku ka Il@ ia Kapena Kahookano, no ka hele ana e huli pono i ke kumu e kona maka ana a ma ka hoikoike mai a kona mau @ lahui, ua loaa eia i ka mai no @ mau Manawa, i hala @, a pela ola i hele ai a poholo iloko o ke kiewai a make, aohe no hoi he @ kino, nolaila, ua ka@ oia i ka la Sabati nei no.