Ke Aloha Aina, Volume II, Number 41, 10 ʻOkakopa 1896 — [Illegible] ANA O HAWAII. [ARTICLE]

[Illegible] ANA O HAWAII.

i a hoepooopoeem e Re*. J Kuea, mamuli o ka Moolelo i; i ;aiis nu Lahainaluna i : H 1838, a »a paiia a hoowuo la ma ka Haiepai Pala \ ...jn 1 tn* Hooohilu iBsB. N\ u KA Ai KAPU MA HA WAII NEI. Ain pae aoi aaai ma ka aina ikiukiu inua m na mea a h( ainoa aoa ike aln, a u>e no boi. 1 e hele bi-o nei, i ke oae o olalelale ako la o Hoapili 1 Ilio laoa o ke Aln, a iou ke Alii me kooa poe kau*. a puhi «o hoi 1 ka paka >omaka ana ma» oka amoa ne>, • ke au ia I.iholiho ka j na maluoa o keu taau Pae i ; . ;- v ■

!;>o ana ibo 00, oa ai iho ta ca hakai loko o ka ilio ooa, a m<j ana o k« AIU omloko o luhala, oia ka aiooa a me l'«u a ke Alm e miki«Mk« ai * mn la • Imuhi ka haawe o 3 ka vai««j i mom vaJe la amoa ana i ke Alii nui a rae ina i»a pu oo boi ko kc aiu amtti aka, kauoha 1 poe kanaka, e iawe aku a o keia tnau wuwai ma na uina ma«abo aku nei e boatii i na aakaaiOKna kane, a ihine, > kuikahi ai ka ainoa ke Aupaoi >una ia aku la aekahi eleie > aku i Kauai e hai aku la '■ ua a>noa o Liholiho, a ua <i Kaumaaiii e ainoa, a ua ae Oahu, Maui, Molokai, e, ma keia hoainoa la ana o 'ai o a o a poni na moku, ua kahi poe aUi a ooe kekahi [kx >ainana i keia mau hana a kr hootnaka oo lakou i ke kaua AINOA *A R*KLAOKA|AM M * kvahq6. kuae kalani lohe aoa i ko ke - •• -inoa ana iaia iho, a mt ko * u alu pu kekahi i hoan-oa la k J iaij a kapu akua, ua piha loa. ia lka ''ihu ne Kaabuniaftu, a n»e 14 t hoahanau no a p*u, no -ko - u f - >« nua ana i ke alii Lihaliho a a ir.e ko lakeu kapu aii» 11 i o nui hoolakolako rDBi, ka jx> u Kalani. K.uukahoni:», n, o i kahika loa mai o Papa o Nukawahine, a ia Wakea kahiko- *' mai o Hoohokukalani

O KekuaokaUni, he kelki oia nt] Piia, ko Kamehameha kaikain», a be Alii no hoi keia mai loko mai oka papa Alii. o a kona kumu o ka huhu ana ia Kaahumanu n ia , no ko Ukou huainoa ana .* e Alit, ame k 0 lakon kapu aln, a me ke kapu o ke akua 0 lakou, oia o Kukailimoku 0 Kekuaokalam, he keiki oia ni Piia, ko Kanehameha kaikaina, a he alii r«i boi keia mai'oko mai oka papa alii, oia kona kumu o ka huhu ana ia Kaahumanu ma. no ko lakou hoAi noa ana i ke alii, a me ko lakou kapu alii, a nae ke kapu o ke akua o lakou, oia 0 Kukaelemoku.. Penei ka hoomaka ana o ke kaua 1 I Kuamoo: O Kekuaokalani, aia no oia Ima ka aoao e hoomau ena 50 i ka ai 1 kapu, a o LikoliLe hoi, aia oia ma ka aoao o ka hoainoa «na 1 ka ama mai o a o a puni keia paeaina, a oia ke kumu 0 ke ala ana mai o keia kaua a kakeu e olelo nei ma keia wahi o ko kakou rno•lelo Hawai> Aia o KeauaokaUni e nohoanama Kaawaloa, a o Kiholiho hoi, e noho an& oia ma Kailua Na Kamapau 1 he ala mua 1 ke kaua ma Haaakua. be kaua makaainana k» ia, aole i komo pu me na aln a me ka poe kaukaualu maloko o keia kaua a na makaainana o Hamakua. 0 keia anaka o Kainapau, he kanoka kuaaina wale no oia ma ko Kekuaokalani aaao, oia nae kai lawe mua ae ika hanohano o keu oihana maluna 0 ke kahua kaua. 1 ka iohe ana o na alii o Kooa e nobo ana mahope o Liholiho i keia kaua

hauaaele naa Hamakua, hoouna aku la lakou i ko lakou mau elele e kia i kela lono o ke oia o Kainapaunoakai. Hooko aku la keia kanaka, a m?ke» kahi puali pu me ia e kuoe nei ike ala oka haoko kauoha mai ka Nohoalii i mai, a halawai aku la lakou maloko o ka nahele o Mahiki, a hoomaka iho la iakou < ka haawi ana ina a-i a Hinakahua, a pepehi la iho la o Kainapau. o kahi alii, e Kainapau kuaaina a make loa, a me kekahi poe kanaka pu me ia elua ma ia alahele hookahi o kama ke. Holo aku nei' keia lono make a lehe o Liholiho, a me na alii no a pau e aoho ana i kona alo, no keia kno oka pilikia o kona poe kanaka, nolaila, ahaolelo ifco la lakou e.ku aku e kaua i kela poe mi Hamakua, eko kua aku no ko kakou |>o£ i make. Alaila, i mai la-o Kalajmqku ...Aole kakou e pono ke knaku e kaua m poe oiai, aia no ke kumu o ke kaua ma Kaawaloa leahi j noho a<, » Kekuaoka lani. (Oia nei paha ko ka,kou alii e olelo ia nei, i kana laau o H(X)lenelehe-

ki< Mea Kakau Moolelo ) O ka mea pono, wahi a ko'u manao, ma Kaawaloa ke kaua e kaua mua ai kakon Noka mea. o ke kaua raa Hamaleua. he lau wale no ia o ka laau o ke kuniu ka'u eku mua ae, a hina mai ke kumu. alaila, mae wale mai ne ka lau. Alaila. no ke'ia mau olelo maikai a k U ika oiaio a Kalaimeku, ua ae mai | la na lii a me ko lakou poe ieanaka, oal makaamana. pu no hoi o kealii a pau| ma keia manao hookahi.

AUila, hoHo abo ia o Naihe a me Hoapilikane maluna «ka wāa oo ke kn ana » Kekaaokalani na Kaam loa, e hoi mai no Kailua i Ēaaopopo DOro loa ai kona manao no ke iaua. • j ika hoomaka ana e holo ka waa, ee i ibo la o Keopuōiam» maluna • ka waa a bo!o pu aku la no ke kii ana (a Kekuaokaiani e hoi mai ma Kailua. Holo loa aku la' lakou a Jbikt ma Kailua, launa pu iho la me Liholiho, a >kukakuka olelo iho la me kealii no ka noho a me ka ole ma ki aina o Hawaii ne», e hai aku ai i ka oklo a ke akoa loiaio, eia o lehova. I Uk ae no o Liholiho ike lakou nej bo ma Hawaii nei, be mau kaaaka r kekahi i holo pu mai me iakou, w j Humehume ma a me Maoi. he holokai bik> oia, a nana i noahele pooo ka oiel«? a ka poe miaie»ari i be alii Liholiho Kamehame&a 11. Noho iho la o Mr. Kakina ma Kailua., holo aku o Mr. Binamu a noho eaa C)ahu, o Wini a me Keiki holo laua a noho ma Kauai. Ua ike ia ma na kukai olelo a Hoapili me ke Alii Kekuaokalani, ua hoole maopopo aku oia ina oielo a Hoapiii, a hoi aku no Kailua, kahi noho oke Aliiaimoku, oia o Liholiho, oiai, ua paa kona manao no ke ka»ia, oiai no hoi, ua paa loa kona maoao no ka ai kapu. Ke hoi nei o Hoapili, Naihe ame Keopulan» maluna o aa waa no Kai lua, a o Kekuaokalani hoi, eia oia ke heie aku nei mauka o ka aina me kona poe kanaka, a me kana alii wahine po me la me Manono. I ka pae ana aku o na waa o Hoapili ma ma Kailua, ninau mai la o Kalanimoku, auhea ka boi o Kekuaokalani, a a pehea ka boi ka eukou huakai i kii aku nei i ke alii ? Pane aku la o Keopulani i keia »au hua«telo e lohe pono ia ai e na mea a pau, ua pau ke kii ana ma ke aao hoa* hanau, o ke kaua waleaku no koe, Alaila, kena aku la o Keopulaoi ia Kalaimoku e kii aku e kaua ia Kekuao kalani, a ae mai la no noi o Kalaimoku I ke ahiahi ana ihj o ua la nei, haawi ia aku la na pu ma ka limao na koa o Kalaimoku, aoh hele aku la oo ia no k« kaua. Ia iakou e kalamoe aku nei no ka halawai ana me na koa o Kekuaokalani eia lakou maluna o na waa kaua eiwa me na piha pono i na kanaka koa me k? iako [>ono i na mea kaua Hawaii, a he mau ou hoi kekahi na na haole mai