Ke Aloha Aina, Volume II, Number 34, 22 ʻAukake 1896 — Page 4

KE ALOHA AINA

POAONO, AUGATE 22, 1896.

 

KE ALOHA AINA

            Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

NAWAHI, Lunahooponopono a Puulu.

E. L. Like, Hope-puuku.

 

HONOLULU, AUGATE 22, 1896.

 

KO KAKOU NOHO ANA.

 

            He mea oiaio, o ko kakou noho ana i keia wa, ua loli ae ia mai ke ano maa mau mai kahiko mai, a i ke ano hou o keia wa, oia hoi, ma na hana a kakou e lawelawe a e hana ai i keia wa, ua oi pakela aku ka noeau i ko na makahiki e noho ana ko kakou mau kupuna, i ke au uluahewa o ka pouli.

            Eia kakou ke ike nei i ke au ulu nui o ka naauao, me he la malie loa la iloko o ka makalii, i kau ole ia e kekahi ao ohu, e hoopouliuli ana i kona alahele malaelae, ma na paia akea o ka lani.

            Eia kakou ke holo nei i o a ia nei o ka honua, e like me ko na lahui nui noho ana, a hele ana no lakou ponoi iho, me ke kaukai ole aku, aia a kono ia mai, alaila hiki ke hele.

            O ka holomua o ka malamalama o ka naauao iloko o ko kakou lahui, oia ke ki e wehe ai i na mea pohihihi o keia au hou o ka noho ana, e hookelakela ana i ke ano o ka noho ana o ka poai ohana a lahui paha, mai ke kulana ae o kekahi mau lahui pookela e ae o ka honua ma na hana ike akamai.

            Aole loa e hiki ia makou ke hoopoina i kekahi mau hana a makou e olelo nei, ua pili ia i ko kakou noho ana, oia ka maemae o ke kulana ola mai ka kakou mau mea ai ae, a me ke ano o ko lakou hooponopono ia ana.  I ko makou wa i kipa aku ai ma ka home o kekahi mau ohana o keia kulanakauhale, ua hoohauoli ia ka naau, i ka ike ana aku, ua hoao ke poo o ka ohana e hoomahele aku ma na rula hou o keia noho ana, ma ka hoolako ana i wahi pakaukau a me na wahi noho i kupono a maemae i ko ka malihini mau maka ke ike aku, a ke hoomaopopo aku, o kahi mea uuku i hoomaiau ia, ua lilo ia he poo huahelu nui e hookaulana ai i ka noho maemae ana oia ohana a poai ohana paha.

            Aole malaila wale no, a pau ae la ka makou mea i ike ai, ua komo aku makou e nana i kekahi mau hana a ka oiwi ponoi e lawelawe nei, a ke hoomaopopo aku, eia lakou ke ake aku nei e hoihoi hou ia mai na pono i kaili ia aku mailoko aku o ka poholima o na Pake a me na Iapana, a ina e alu ka pule a Hakalau, he mea oiaio loa, e noho ana kakou maluna o ko kakou kuonoono ponoi iho, me ka loaa ole i na leo panepane mai o na malihini.

            Ke ku nei ko kakou noho ana, malalo o kela apo kahiko o ka noho lahui ana, mai ko kakou mau kupuna kahiko loa mai, oia hoi ke aloha.

            Ua loli ae ko kakou kulana ma ka hana, ma ka imi waiwai ana, a me kekahi mau hana e ae, aka, o ke aloha i hookumu ia, hoopaa ia, a mawehe ole ia iloko o ko kakou mau puuwai, eia no ia ke pipili nei, me he kepau kapili manu la no Olaa, aole i loli ae ke aloha mailoko lilo ae o ko kakou mau puuwai.

            Ke maalo ae na malihini kaahele ma ko kakou mau ipuka, aia na leo ohaoha o ka hookipa mahope o kou kua, a mamua hoi o kou alo, me na makana makamae o ka hookipa e panai ia mai ana no kou kulano maemae, a no ia kumu, ua kaulana loa ko kakou noho ana, he umeke a he ipukai paa ole ka na kanaka Hawaii, no ka mea, ua maa lakou i ka heahea.

            Aka, o ko kakou noho ana, e noho no ia elike me kela olelo kahiko loa, e noho iloko o ka lokahi a me ke aloha, pela no auanei e mau ai ko kakou noho ana iloko o ka poai o na lahui nui o ka honua nei.

 

MAI KUIHE A KANALUA.

            Ua loihi ae nei na la o ko makou kali ana aku nei ina hana a ko makou mau makamaka Poola, no ka hoala ana ae i ka hana a kekahi hapa o ke kulanakauhale nei i ano ai, he hana ku ia i ka pono a me ka pomaikai no keia mau la pamaloo loa o na wahi hana e hiki ai ia kakou ke loaa ke ola o ka noho ana.

            Ua nui no hoi na ninau i hoea mau mai i ko makou keena nei no ia mea, a hea ka hoi hoomaka ia mai ua hana nei, ka mea a makou e li’a nei, e kiola no makou i na wahi hunahuna e loaa ana, no ia hana maikai.

            O ko kakou manao like ia, o ka hoala ae a ku ka hana, a na kela a me keia e ike nona iho, he hana maikai ia, hoolei ilaila ke dala me ka minamina ole, no ka mea, aia no he wa e hoohua ia mai ai, ai no oia a me kona ohana i ua mau mea liilii la, i hoahu ia aku no ka pono o ka waihona.

            Eia kekahi mau Hawaii opio ponoi, ua hoala ae nei he mau hana ponoi no lakou, e like me ka hana ana ina buke moolelo hoonaauao, he ai no ka uhane ike a me ka noonoo, he hana hoi e hoopakele ai i ka noho ana ilihune a pololi o ka opu, a me na lako e pono ai o ka noho ana.

            A pela no hoi me kekahi mau hana e ae, e like me ka pakaukau i’a maloo, a kekahi kanaka i hooulu ae nei i keia mau la, a ua lohe mai makou, eia laua ma ke alahele o ka manaolana no ka pomaikai, mamuli o kona hoike kino maoli ana mai ia makou, ua lehulehu na makamaka ponoi o ka aina i kipa aku i ona la, a hooko elike me kana i nonoi ai, e komo pu aku me ia ma ke kokua ana, i loaa ona laikini nona e hiki ai ke hoomahuahua ae i kana wahi hana.

            Nolaila, mai kuihe ko kakou manao, a kanalua hoi, aka, e kokua aku e like me ka hiki ia kakou ke hana, a oia no hoi ka makou e ao aku nei i ko makou mau makamaka Poola, mai kuihe a kanalua, a mai hoolohe ina olelo palaualelo a makou i a’o pinepine ai, no ka mea, he makani wale no ia, aohe mea io iloko ona.

            A ina e hoolohe ia mau olelo, heaha ka mea e loaa mai ana?  E hooi mau ia aku ana ko kakou kaniuhu no ka nele, aole hoi no ka loaa, nolaila, e papani na pepeiao a e lawelawe na lima i ka hana, a he mea oiaio, e loaa ana ke kuonoono me ka hoopilikia ole ia, a e ai ana oe i ka hou okou lae ponoi me kau wahine a me kau mau keiki me ka maha o ka naau.

            E ku koke a e hana, oia ke kanaka makee hana, a he mea hoi i hihia ole kona mau manao ma na alakai lalau ia e na olelo lapuwale, a o ko makou mau hoaloha ia i ku iluna a hooko e like me ka makou i hoakaka piha ai, a o ka poe e kue ana i ka hana maikai, he poe anela lakou no ka hoilikole a hoopilikia i ka holomua o ka kakou mau hana e hapai ai.

            Ke li’a aku nei makou, e hana koke ia ka hana ekuonoono ai ka noho ana, a e pau ai hoi ka maau ana maloko o kahi o na Pake a me na Iapana.

 

MAI HANA PELA.

 

            Ua komo mai iloko o ko makou houpo, ka hoohuoi ana, pela iho la anei e hana ia nei na oiwi opio o Hawaii, e komo koke aku iloko o ka pohai o ke aluka o ka poe inu waiona, me ka lawa kupono ole e hoao ia mau mea.

            Ia makou i kaalo ae ai mawaho iho o ka Emapaea (ka Nekina) ua lohe koke ia aku la na leo mele hula, a e haukawewe ana hoi o loko ina poe e akaaka ana no na hana hoanapau a kekahi mau wahi keiki elua, nona na makahiki i ke koho aku, mawaena o ka 12 a me ka 13, a o ko laua mau helehelena, ua loli ae ia mai ke ano maikai ae, a i kau wahi o ka ona kulipolipo.

            A e puka ana hoi na huaolelo pelapela mai ko laua mau lehelehe mai, ka mea i kupono ole i ka poe maikai a maemae ke hoolohe aku, a mamuli o ka hoomalimali ia ana e kekahi poe, ua kaawale koke aku laua mai ia wahi aku, mamua o ko laua komo opio ana iloko o kahi hoopaa lawehala o ka lehulehu.         

            Aole hoi oia wale ae la no pau ka makou mau mea i ike ai aka, ua maalo ae la no he ekolu a eha mau keiki mamua o ka 10 makahiki me na huewai ie waina e hoi ana ma ko lakou mau home, mamuli paha o ke kauoha a na makua, a i ole, a na kahu hanai paha, o kahi a lakou i noho hoopili wale aku ai, a me kekahi poe e ae, e hookonokono ana ia lakou e kii i mea inu no ko lakou wa hauoli.

            He mea keia na makou e minamina nui nei, ko kakou ae koke ana aku i ka kakou mau keiki makamae, e komo koke aku iloko o na Hale Inu Rama a e hoopa i ke kiaha o ka poino ma ko lakou mau lehelehe, a e kaualako pu aku hoi ia lakou ma ka huipu ana me ka pohai o ka poe i maa ma ia hana.

            Mai ae aku kakou ina keiki e komo a kuai ina huewai ie i piha i ka wai ula ohelohelo o ka waina a me ke sake, o lilo auanei oe a o kakou paha a pau, i poe kumakaia i ka kakou mau opuu makamae, e ulu a e kawowo ai ko kakou lahui aloha.

            Nolaila, o ka makou e kauleo aku nei ina makua a me na makamaka o ko makou one oiwi nei, mai hana i ka kakou mau keiki pela, he mea e hoohilahila ai i ko kakou noho maemae ana, a he mea pu hoi e hoino ai i ko kakou mau inoa maikai.

            Ina ua makemake oe e loaa ona mea hoonoono ai no luna o kou papaaina, mai kena aku i kau keiki opio e kii i kou mea inu iloko o na Hale Inu Rama, aka, nau ponoi iho no e kii nou iho me ka hoikeike ole aku imua o na maka o kau mau keiki, a e lilo ana ia he mea maikai e hookomo ole ai i ka mamao apiki iloko o na keiki, ka pulapula makamae o ko kakou mau home.

            E akahele loa e na makua i ka hana ana, e like me keia poe keiki liilii a makou i ike pono ai i ka po Poaono nei, o hoouluhua mai auanei ua poe keiki la ia oukou i ko lakou wa e oo kupono ai, hoomaka mai e pakike a e pepehi pu mai me ka menemene ole o ko lakou mau lima, o keia na laau lapaau o ke ola, a o ka hookuli, oia ka mea e poino ai.

 

KA MEA KAHIKO A ME KA MEA HOU.

 

            Mawaena o na hoa i komo a @ hoahu dala no kekahi hui i kapaia ka “Royal William”e pili ana no ke kukulu a kapili ana ina mokuahi ma Quebec, i ka makahiki 1830 a hiki i ka 1881.

            O ka mokuahi mua loa nana i hookelakela ae i na ale kaiehu o ka Atelanika, malalo o ka ikaika hoohana o ka mahu, oia no o Sir Samuel Cunard o Halipaka, Nova Secotia, a i hahai ia hoi e ke Canadian ma ke kapili ana, he eha mau mokuahi hou i ka 1838, oia hoi na moku mahu Beritania, Acadia, Caledonia a me ke Columbia, a o ka hoomaka mua loa ana ae e hoakea ae i na aumoku e holo ana ma ka @ o Cunard.

            O keia ke poo a me ka haku maluna o na hui i lawelaweia no keia hana hookelakela malalo o ko ke @ a me ka noeau o ko lakou mau lolo, no kanalima @ a oi i hala ae nei, ma @ mau ana i o a ianei, mawaena o Europa a me Amerika, me ka poino ole hookahi @ ohua.

            Ua hoike ae o Mr. Sanford Fleming C. M. B@ o ka Royal Colonial Inst@ hoohalike aku ana oia i ka Beritania, ka mokuahi mua loa o ka Cunard laina i ka 1840, me ka moku hope mai, o ia laina hookahi no, i kapil@na i ka 1893, nona ka inoa ka Lucania, i hooko ina kauoha no ka hapa keneturia ae nei i hala.

            O ka Beritania, he moku ahi laau oia, a o kona muli hoi, oia ka Lucania, he moku oia i papalua ia kona manoanoa a i uhi ia hoi me ke kila o ke ao hou loa.

            Malalo iho nei e akaka a@ ko laua kulana mahu ka loa a me ka ikaika hoo@ a ko laua mau enekini pakahi.

            Beritania:--Ka loa 2@7 kaupai. 1,139 toma. iakika @ 740 lio, a he 8 1/2 m@ kona holo i ka hora hookahi.

            Lucania:--Ka loa 620 kapuai, 12,950 tona, ikaika @ 30,000 lio, a he 21 @ kona mama holo i a hora hookahi.

            E halihali ana ka @ maluna o kona oneki @ ohua, a o ka Lucania @ 600 ohua o ka papa @ ke tausani o ka papa @ like hoi ia me 2,000 @ ohua maluna o kona @ huipu ole ia me kona mau limahana a me na aliimoku.

            Aole no ka i kana mai ka nunui o na mokuahi o na aina mamao, a ua like me ka

 

[pau]