Ke Aloha Aina, Volume II, Number 29, 18 July 1896 — Page 7
This text was transcribed by: | Lawrence Gersaba |
This work is dedicated to: | Judith Nalani Kahoano Gersaba |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POAONO, IULAI 18, 1896. 7
@OOLELO KAAO
-: NO NA :-
@ANAU ELUA
- A O NA -
@Pua Elua
-A @ KE -
@ele Pohihihi
HELU 37
@ ae @ ia maluna o kona @ u mau aku la i kana hele @ e puka aku ai iwaho o ua @ e kona noonoo nui ana no @ e hana aku ai, ke hiki aku @ aupuni la.
@ e hoomau ana i kana hele @ io, aia hoi, lohe aku la @ wahi leo aoa o kekahi @ ole no i mamao loa aku mai @ ahi e ku ana a hiki i ka leo @ aku nei me kona ike ole aku @ ka iho aka, o ka leo wale @ lohe nei, a haupu koke ae la @ wahi hoa'loha ilio no paha @ na a ohe nei ka leo aoa @
@ a @ ana ona i keia leo aoa @ mea i kono mai @ a aku i kona lio no @ nei i ka leo, a ua hoo@ a me ka hauoli ina o @ Norela keia e noke nei i @ heaha na kona kumu o kona @ pela
@ ana aku ma kahi ana i @ ma hoi, aole ana mea @ mai ana, aka, he hoo@ ana mea i halawai mai @ onohi, o ka meha a @ oana oloko o na laau e kuku @ he mau kanaka la ka nana@
@ eia mau helehelena ana e ike @ hoohoi hou ae la oia i kona lio @ u aku a ma kona alahele aia @ o kela a me keia @ e mai ia i ko lakou nani nui a i @ u ia hoi e ke ala kupaoa o na @ nei keia mau mea i mea @ hapai mai i na hoomanao ana @ aua @ hookama me kona @ aua @ kaawale aku mai kona @
@ ih a kona mau waimaka no @ ha i kona henaumua e noho mai @ eo o ka hale paahao, a hoomanao @ no ko laua mau wahi @ nakoa i noho mai la i ka ama @ koi loa kona ehaeha iaia @ ae ae no keia mau haa@ ko mai ana imua o kona @ noonoo nui nei ma@ ka pau ana o kana uwe ana @ pono e hana aku ai, ma@ mau makua a me @ e noho mai la i ka ha@ ka hoomanawanui iloko @ ha a na kaulahao e @ he mao ma ko Hanoia @
@ i ka hope loa o ka Harinosa noo@ ana na hooholo iho la kona luna@ aku no i ka imi ana @ a a hiki i kona wa e @ ai laia, e like me ka hoomana wa@ o kona hanaumua i ka imi ana iaia @ auanei oia e hoomanawanui ai i @ mi ia Hanora a loaa, a oia auanei @ wa e noonoo aku ai he mau makua ko laua, a ina aole e loaa ana, alaila, e aho kona make ana mamua o kona hoi ana aku imua o kona mau makua me ka nele i kona hanaumua ma kona alahele hoi no ka pupupu hale o ko laua makua.
Iaia no hoomau ana i kana hele ana, ike aku la oia i kahi Pueo e lele pololei mai ana imua oia nei, a e kau ana hoi maluna ona kahi ilio Norela me kona mau maka e nana pono mai ana ia Harinosa me kona mau niho e keke mai ana ana, a he ku i ka hooma kaukau ke ike aku i na hana a ua wahi ilio nei.
I ka hookokoke loa ana mai o ua wahi Pueo Warita nei, oia no ka wa i poha iho ao o kana mau olelo ma na pahukani o Harinosa i ka pane ana iho.
E kuu heku maikai Harinosa, e aha ana ka hoi oe e lohi nei, eia ao o ke auau mai, oiai, he loihi ke ala e hele no laila aku ai, oiai, o ka maua hana ia o ke kali ana mai nei ia oe, aole no nae ou hiki koke ae, maua i imi mai nei ia oe e ko makou haku maikai Harinosa.
I ke kuu ana iho o keia mau ole, o a kahi Pueo Warita ua huli hou ae la oia a lele aku la no kahi e hiki aku ai ai iwaho a ke ukali aku la no hoi o Harinosa malalo ae o kahi Pueo Warita e lele ana maluna, me ke kau no o kona wahi hoa'loha ilio maluna o ua wahi Warita nei.
Ia Harinosa a i puka aku ai no waho o ua aupuni ia aia hoi, e noho mai ana no kona mau wahi hoa'loha e kai mai ana o ko ia nei hoea aku a he hookahi ka hele like ana ma ke alahele e hoea aku ai imua o Hanora.
I ka hui ana ae o lakou he alo a he alo, ua kuka iho la lakou no ka lakou mea pono e hana aku ai i wahi e loaa aku ai o Hanora ia lakou, a i ka hope loa o ka lakou noonoo ana, ua hooholo like iho la lakou e imi no a hiki i ka hopena, a e paio hoi lakou me na enemi ina he mau enemi kekahi e halawai mai ana me lakou ma ko lakou alahele e hiki aku ai.
I ka holopono ana o keia mau kuka ana mawaena o lakou iho, ua liuliu ae la lakou no ka lakou huakai hele. Mamua o ko lakou hele ana na kahuli mua ae la kahi Pueo Warita a lilo ae la i nalo a o kahi ilio hoi ua lilo ae la i nalo-eli, a o Harinosa hoi ua lele aku la oia maluna o kona lio no kahi e hiki aku ai no ke aupuni o Diabolo kahi hoi a kona hanaumua e paa mai la.
Iaia no e hoomau ana i kona lele ana, kaalo ana keia malalo o na kukuna o ka loa, a o kona wa no hoi ia i oili ae ai mai kona wahi ae aole hoi i kiekie loa ae.
I kona kaalo ana ae malalo o la, aole oia i kahea aku, aka, ua hoomau loa aku a no oia i kana lele ana a oia no kona wa i lohe ae ai i kekahi leo i ke pa e ana iho maluna ona me ka nahenahe.
E kela kanaka opio e lele la, o ka hele no kau aohe e kipa kauhale kamahele e paina a piha aku la lua o ka inaina i ikaika ai ka hele nana ma ke alahele huli, i ikaika no ka hele ana i ka piha aku o loko, aka, ua hoole aku la o Harinosa i kela mau koi a ke kamaaina, a ua hoomau hou mai la no o La kana kahea ana, a oia ka Harinosa hoohuli hou ae ai i kona lio no ke aupuni o La.
Lele pololei aku la oia no kahi a La e noho mai ana. I kona poholo ana aku iloko o ua aupuni la, aia no hoi kona mau wahi hoa'loha ke ukali pu nei mahope ona.
Iaia no nae i komo aku ai ua halawai aku la kona mau helehelena me kekahi elemakule e noho ana maluna o kekahi noho i okomokomoia me na pohaku momi a me na pohaku rupe a e kau ana hoi maluna o koa a-i kekahi lei daimana, a e anaanapa mai ana hoi lakou me he kukui la e imoimo mai ana, a e kau ana hoi ma kona umauma kekahi hoku nui me kona mau waihooluu like ole.
I kona ike ana mai ia Harinosa e ku aku ana maluna o kona lio, oia ka ua kanaka nei i heahea mai ai me kona leo ohaoha ia Harinosa, e lele iho mai kou lio iho, a e komo mai no loko nei e ka malihini e ai.
Lele iho la ua Harinosa la mai luna iho o kona lio, a komo aku la no loko o ua wahi pupupu hale la, a ua hoomakaukau mai la hoi ua elemakule la i kekahi papaaina i luluu pono i na mea-ai o kela a me keia ano a ka malihini e kamawae ole ai.
Kii mai la ua elemakule la ia Harinosa a lawe aku la i kana malihini no ka papaaina, mamua o kona hoopaa nua ana iho i na mea-ai, ike iho la o Harinosa i kona mau wahi hoa'loha e kau ana maluna o kekahi mea-ono, a na ia mea i hooli ae i kona hoopa ana aku i ua mea-ono nei, a ua lilo hoi ia he mea nana i hookahaha loa ae i ko ka elemakule manao no ka hoopahuaia o kana mea i manao ai.
Oia kana i ninau aku ai i ka malihini. E ka malihini maikai, heaha la kou kumu e ai ole nei i keia mau mea ai au i hoomakaukau iho nei mau e ka malihini?
Aole e hiki ia'u ke ai i keia mau mea-ai, oiai, ke halialia wale mai nei no ia'u ke ano o keia mau mea-ono e waiho ae nei imua o kou mau maka, a ke hoike mai nei na ouli o ka manawa i na mea i hanaia maluna o keia mau mea-ono.
Nolaila, na ia mea i kono mai ia'u e waiho aku i ka hoopaa ana i kou lokomaikai e ke kamaaina o keia wahi au i kipa mai nei, a ke noi aku nei au ia oe e hookuu mai ia'u e hele ma ko'u alahele.
I ka wa i lohe ai ke kanaka elemakule i keia mau olelo a ke kanaka opio poha aku ma kona mau pahukani, ua oli koke ae la kona mau helehelena no ka loaa pono ana aku la o kana mea i hana ai, me kona manao la hoi aole e ike ana ke kanaka opio i keia mau mea.
Oia ka ua elemakule ia i hoonalo-nalo aku ai kahaha! E ke kanaka opio, nawai hoi ia mau mea ino i hana oiai, ua hana mai nei au me ka maikai a aole hoi au i ike i kekahi mau mea ino i hanaia.
Iloko o kela wa me he mea la no e kono okoa mai ana no ia Harinosa e puka aku iwaho, oia no kona wa i ku ae ai iluna me ka pane ole aku i ke kanaka elemakule i hookahi wahi huaolelo, a oia no hoi ka wa i lilo mai ai kekahi mea mana a na elemakule la i kahi nalo Warita.
HE MOOLELO HOONI PUUWAI
- NO KA -
KEIKIALII GASIA.
- A ME KA -
UI JENITA.
HELU II.
A na ka malamalama hoi o ka mahina i hoike aku ia Gasia o keia wahine opio e ku nei, aole ia he mea okoa aku aka, o Anita no ia kekahi o na kaikamahine a ke alii, nolaila, kauoha aku la oia i ua kaikamahine la e haalele iho iaia, a na hooko aku la no hoi ua kaikamahine la i ke kauoha a Gasia, a hele aku la hoi ma ka naau luuluu no ka mele ana i na haawina pomaikai.
Hoomau aku la oia i ka pule ana, a i ka wa hoi a kona mau maka i makili ae ai, ua hoopuiwa ia ae la oia i kona ike ana aku ma kahi a Anita i ku ai, me kona aahu nani, aia hoi, he wahine okoa ke ku ana ma ia wahi me ka aahu ulaula, a maluna hoi o kona umauma e kau ana na pohaku momi kumukuai nui, a na na kukuna malamalama o ka mahina e hoolei pau ana maluna ona i hoike mai i kona oiwi nani.
E like no me kana i hana mua ai, pela, no oia i hana aku ai i keia wahine opio, i ka hala ana aku oia kaikamahine a ke alii, ua komo hou mai la kekahi kaikamahine, aka, e like no me ka haawina nele i loaa ai i na kaikamahine mua pela no na haawina pakalaki i loaa pu ai i na poe kaikamahine hope.
Kulou iho la o Gasia ilalo, a pule hou aku la e hoopakele ia oia mai na hana hoowalewale mai a Satana, owaka ae la kona mau maka mahope o ka amama ana ae o kana pule, ike ae la ia, aia hoi o na wahine e ku ana mamua ona, aole lakou malaila, o ka puka hoi ua paa hou ae oia e like me mamua, a o ka pouli oia hoi ke hoalii ana ia lako o ua luakini la.
Aole no hoi i liuliu ua kani mai la ka moa, a hoomaka mai la ka alaula o ka malamalama e hohola mai maluna o Arabia, nolaila, hoomaikai hou aku la oia i ke Akua; a hoi aku la oia no kona home me ka hoopuka ole ana aku i kekahi poe okoa aku i na mea i halawai mai me ia maloko o ka luakini.
I ka napoo ana aku o ka la a uhi hou mai la ka pouli, haalele iho la ua Gasia nei i kona home no ka luakini, e like na me ka po mua, homo hou mai la ka puka, a ike hou aku la oia i na wahine opio ui ana i ike mua ai me na helehelena hoomahie iloko hoi o ko lakou mau aahu nani, aka, ua hooiia aku ko Gasia hoonaukiuki no lakou a kipaku aku la ia lakou e hoi a mai hele hou mai, hooko aku la no hoi lakou, a hoi luuluu aku la i ke one o Hanakahi.
I ke awakea o kekahi la ae, noho hou ho la ka aha kuka a ua poe wahine nei me ka noonoo ana i ka lakou mea e hana hou aku ai, no ka mea, o keia ka po hope loa a lakou e hoowalewale ai, a ina e nele ana lakou i keia po, aohe manaolana i koe, ehia ka hoi mea aloha o ka luhi makehewa o na pauku kino i ka hooluhi waleia me ka nele i na pomaikai.
A no kekahi manawa loihi keia kuka ana a lakou ua hookuuia ae la ka lakou halawai, a hoi aku la hoi no loko o ko lakou mau rumi, no ka@ lakou me na aahu nami.
Ua hooi paumi ia ae ho ka nani o na aahu o ua poe wahine la i kela po i ko na po mua i hala aku, me na pohaku makamae o na waihooluu like ole, au hoi e ka mea heluhelu e makaholoi wale aku ai i ko lakou la nani, ina paha o oe pu kekahi malaila, e hana rula ole ana paha oe.
I keia wa a lakou e kahiko nei, ua loaa iho la o Batirisa i kekahi nai kulipolipo loa, a no ia kumu ua hiki ole iaia ke hele, hoi aku la oia iluna o kona moe, a pauhia loa ia iho la i ka hiamoe.
Maanei i hiki mai ai kaua e ka mea heluhelu i kahi a kou mea kakau e hoomaikeike aku ai ia oe i ka Ui Jenita, a maanei hoi e hookaulua iho kaua, a e wehewehe iki aku hoi kou mea kakau moolelo i ka mea e pili ana nona.
O Jenita he kaikamahine oia na kekahi kanaka mahiai e noho ana ma na apana kuaaina mawaho aku o ke kulanakauhale alii o Arabia, i ka ha'a ana aku o kona makuakane ma kela aoao o ka muliwai make, ua pau iho la ko laua mau wahi pono i ke kuai ia i mea e hookaa ia ai hoi ka aie o kona makuakane i aie aku ai i na poe o ia wahi.
A no ia mea, ua hoonele ia oia i kahi e hoomoe ole ai o kona poo, haalele iho la oia i ka home ana i aloha ai, a kuoe wawae mai la no ke kulanakauhale no ka huli hana ana i mea hoi e hoopau ia ai kona makaponiuniu o ka pololi, e kulu mau ana kona mau waimaka me ka ehaeha kona wa e alawa ai ihope i kahi a kona home e ku mai ana. Hoea aku la oia i ke kulanakauhale, hele aku la oia ma o a maanei e noi hana ai, aka, aole nae he loaa iki o ka hana, i ka hope loa o kana huli hana ana ua hoea loa mai la oia i ka halealii, a na ka ui o kona mau helehelena i hookomo iho i ka makemake iloko o ke kama'liiwahine Batirisa, a hoolilo ia ae la i haiawahine nona, o ka elua no hoi keia o na la o kona hana ana malaila.
I keia wa a kona haku e hooipo nei me Niolopua, aia oia ke ike la i na wahine nani o ke alo alii e hi-o ana ma o a maanei o ka halealii me ko lakou mau aahu nani, no keia kumu ua komo iho la ka manao pahaohao iloko ona a hoohihi iho la e hahai aku mahope o keia poe wahine, aka, maopopo iho la no iaia aole no ia e ike ana i na mea ia aahu lepo oia e hele ai.
Kunana iho la oia i kana mea e hana ai, a oiai kela iini o ka makemake e lalawe hala ole ana iloko o kona nui ino, kii aku la oia i ka aahu nani o kona haku me ke ano hopohopo no a komo iho la.
I ka paa ana o kona lole, aia hoi, aole he wahine ma ke alo alii i like ka ui me Jenita, o kona kulana kukilakila, o kona mau oho eleele e kuuwelu ana ma kona mau poohiwi, a o kona mau onohi maka uliuli a me kona nanaina a pau, ua lawa ia no ka hoohaulehia ana, i kekahi puuwai kupaa, aka, alia nae laua e pulale loa.
E kuu haku, wahi ana i hooho ae ai, eia ke hana hewa nei au, aka, e kala mai ia'u, no ka mea, he uluhua au i keia poe e hi-o mai nei, e hele ai no hoi au a hoi mai no i ike lihi aku ai hoi au i kahi a keia poe hele nei.
Kukuli iho la ia ma ka aoao o ka moe kona haku, a honi iho la i na lima palupalu o kona haku, aka, aole nae olala wahi mea a onioni ae.