Ke Aloha Aina, Volume II, Number 22, 30 May 1896 — Page 4
This text was transcribed by: | Suzanne Kariya-ramos |
This work is dedicated to: | Keiki-Pua Dancil |
4 KE ALOHA AINA, POAONO, MEI 30, 1896
KE – ALOHA – AINA
Hoopukaia no ka
Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.
I. NAWAHI, Lunahoopono pono a Puuku.
E. L. Like, Hope-puuku.
HONOLULU, MEI 30, 1896.
KO KAKOU KULANA.
O ke kulana o ka Lahui e ku nei, aia oia ma kekahi wahi kiekie loa, e hiki ai ke nana mai i na wahi a pau loa e hoopuni aku ana malalo ona.
O keia kulana, ua like ia me kekahi hale hoomaha i kukulu ia maluna o na piko mauna kiekie loa.
O na kulana e ae, ua haahaa iho lakou malalo o keia kulana Ke Aloha Aina.
Aole he mea pono no ka Lahui Hawaii ke nee, a haalele i keia kulana onipaa i loaa ia lakou.
Oiai keia mau hana hoapa hoopilikia i hanaia no ka Lahui Hawaii, he kumu kupono loa ia e kulike ai na mea a pau loa maluna o keia kahua oioina kiekie a ke Akua i haawi mai ai ia kakou.
Aole Lahui e ae malalo iho o ka Lani a puni ke ao nei, i hoike piha akea aku i ko lakou mau manao aloha no ko lakou aina, e like me ka Lahui Hawaii ponoi.
O ka poe haole, he lauwili a he pelukua, a he oi ko lakou aloha i ke dala mamua o na mea a pau loa.
He mea like wale no ia lakou ka pono a me ka pono ole. O ka loaa mai o ka uku no ka hana ana oia ka mea nana ia.
Aka, e na Hawaii! E kupaa mau!! E hoomanawanui aku a hiki i ka hopena.
Ka Pono Pilipaa i kailiia Aku.
O ka pono pilipaa o na kanaka Hawaii ma ko lakou hanau ana maluna o na Paemoku o Hawaii nei, oia no ka mana koho balota i loaa mua e like me ka ae ana mai a na kanawai o ka aina i kuhikuhi ai.
Ua hoohanaia keia mana e na poe o ka Lahui Hawaii loko o aneane 50 mau makahiki i hala aku; a ma ke kukuluia ana o keia Kumukanawai o ke Aupuni Repubalika o Hawaii nei i ka 1894 nei, ua kailiia aku ia pono pilipaa a ua lilo aku.
Na Pono Pilipaa e Koe Ana.
Ma keia Kumukanawai ua hookoeia mai no na pono i oleloia ma ka Pauku 1, e pili ana i ke Ola a me ka Lanakila.
O keia mau pono i haawiia e ke Kumukanawai e ku nei, oia ka ke Kanawai Kakau Inoa Lahui i kailiia aku nei, a pepehi hala ole wale iho la i na kanaka o ka Lahui Hawaii i noho me ka hoomanawanui i na popilikia.
Ua ili keia mau hana hewa ana, a mau hana kolohe maoli ana a na Luna o ke Aupuni, maluna o ka poe hewa ole, oia hoi ka Lahui i oleloia ai ma ke Kumukanawai hoopunipuni ole, e loaa ia mau pono pilipaa ia lakou.
Ke Kumu o ka Hewa.
Ua maopopo ke kumu alakai o ka hewa a me ka hana hewa, i mea e hoahewa kumu ole ia ai ka hoalauna. Aka, oia mau hana kue maoli i na olelo Kumukanawai, a me na kanawai i kukuluia me ka manao maalea hoopoino wale, aole loa ia e lanakila ana.
Aole i Make o Iehova.
E hoomanao na kanaka a pau loa, mai ka Peresidena o keia Aupuni a hiki i ka mea ilihune haahaa loa. O Iehova oia ka mea ola mau. Lanakila mau loa! Aole loa he mea nana e hana i kekahi hana kue a hoopoino i ka uhane a me ke kino o na kanaka ana i hana ai, a loaa ia lakou ka lanakila.
E pau loa ana ka poe Kaukanawai i ka make a lilo i mea ole loa. Aole hoi e koe kekahi o lakou, no ka mea, ke hanaino nei lakou i ka Lahui a ke Akua i hana ai, a i hoonoho ai ma na Paemoku o Hawaii nei.
E Manaoio Mai i Keia.
Ke lawe aku nei ke Akua i na poe i hiki mai na keia aina, e hana a e lawelawe, a e kokua i na manao kolohe a ka poe manaoio ole he Akua e nana mai ana i na hana a lakou. A e hoolaha i na olelo wahahee no ka Lahui Hawaii i hana ole ia mea.
Ka Manao o ka Lahui.
Iluna e nana aku ai na maka o ka uhane, a e nonoi me ka haahaa i ko ke Akua kokua ana mai ia kakou. E pule me ka manao oiaio, a na ke Akua no e hoopau ae ina mea hoopoino mai ia kakou aku.
E Hoolana Mau.
Oiai na poino e alo nei ia kakou, a ua hala aku he 3 makahiki a aneane e 5 mahina i keia mau la aku, alaila, e hoomanawanui i keia hana hope loa a na poe hana hoopilikia, a na ke Akua o Aberahama, Isaaka a me Iakoba e hoopakele ia oukou e ka Lahui oi pookela o ka hoomanawanui, iloko o na hana hoopilikia ia.
MAHEA NA POE MANAO KOLOHE?
Ke koi aku nei makou i ka Lahui Hawaii, e huli aku i hope, a nana ina poe i hele mai e kokua, a e kukulu ina hana kolohe ma Hawaii nei. Auhea la lakou? A pehea lakou i make ai?
Auhea la kela Kapena Wiltz o ka mokukaua pakaha Boston? Ua make mua loa i ka 1894. Ua hoi aku oia me ka manao lana haakei e loaa mai ana na mahalo ia, a me na hookipa hoohiwahiwa ia e ko Ameika Lahui kanaka, aka, ua kuhihewa loa oia.
I Kapalakiko ae nei no oia, loaa e iho la i ka lono, e hoahewaia ana kana mea i hana ai a hoi loa oia a i New York, me ka manao kaumaha a me ka hilahila nui, a i kona wa i lohe ai, ua huki@a ilalo ka hae Amerika ana i kau pakaha ai maluna o ka pahuhae o Alii Iolani Hale, alaila, maule iho la oia, a m@ke loa aku la.
Pehea mai hoi o Miss Stevens.
Ua like a like ka manao kokua hewa o keia kaikamahine me kona luaui makuakane, J. I. Stevens. Oia no ka Stevens Kakauolelo pili kino ponoi.
I kekahi manawa o ka 1894, ua holo aku oia i Hawaii a lele ma Laupahoehoe, alaila, hele i Hamakua, no ka hooikaika a@a ina poe kakauinoa no ka hoohuiaina, ua oleloia, ua mahuahua no na inoa i loaa iaia ma ia huakai, a ua waihoia ia mau palapala maloko o kona wahi eke ili paalima. Ua manao oia e hoi ma ke Kinau, a i kona kau ana i ka waapa, a holo aku no ke Kinau, ua ku ae kekahi nalu a poi i ka waapa, a lumilumiia ka waapa e ka nalu, a pa i na poe i ka au iloko o ke kai, a au aku la no ka moku, aka, o kela kaikamahine, ua piholo oia a make iloko o ke kai, a e ole ka hoomanawanui o kekahi sela moku nana i luu a loaa kona kino make, ua poholehole i ke kuai ia e ka nalu iluna o na pohaku@o lalo o ka papaku o ka hohonu.
O kela eke ili paalima ana me na pepa inoa, ua lilo aku i ke kai, alaila, ua laweia mai kona kino i Honolulu nei a waihoia ma ka hale lua, a mahope, ua hoouna ia aku no Amerika,
Pehea mai o John L. Stevens?
Oia ka makuahanai o na hana kipi i ikeia i 1893.
Ua haule mai oia mai kona kulana Luna Aupuni mai, mamuli o ka olelo hoike a Cleveland. A ua lilo i mea hoowahawaha loa ia. A ua hoi aku oia me ka hilahila nui, a hiki i Maine, ua hoomaka oia e haiolelo ae no ka pono o kana hana pakaha i hana ai, aka, i kona lohe ana ua hooholo loa ka hapanui o ka Hale Ahaolelo e ahewa ana iaia. Alaila, mahope koke iho no ha@@@ @ @a@@ loa aku ia oia!
Owai Kauna o Lakou.
Aole he mea pohihihi iki @ like me na lohe, na@olelo pap@ pa, o Late Kate Field, o@a @ nei ka piha ana o ka@na o ka hanauna i hana i na mea e hoopoino ai ia kakou. Ua hou, limalimaia oia e hele mai i anei e kakau hoike ai no na mea a pau o Hawaii nei, a ua ike@a no ma o kana mau hana, noho ana, a kukai olelo ana me na mea a pau, ua koi pu ia oia e ko onei poe, e hana i na mea e hookoia ai ka makemake o ka poe pakaha, a e hoopoino maoli ai i ka Lahui Oiwi o ka aina.
Ma na ano a pau loa, aole oia he hoa’loha no ka Lahui Hawaii ponoi. He enemi oia no ka pono a ua pau ia, ua hookaawale aku ke Akua iaia, aole @ ikea hou ia oia maluna o Hawaii nei.
Kupaianaha maoli no na hana a ke Akua, e pepehi nei i ka poe hele mai e hoino wale i keia Lahui hana hewa ole aku ia lakou.
AOLE NO E LOAA MAI ANA.
O na lono i hoikeia ae no ke kumu o ko ka Loio Kuhina W. O. Smith holo ana aku nei i lapa@a, oia no ka hana ana i Kuikahi hou mawaena oia Aupuni a me keia Aupuni, he mea maopopo loa, aole loa ia e loaa mai ana.
O na kumu o keia hele ana, ua hoakakaia no ia maloko o kekahi halawai a ka Aha Kuhina me na Aliikoa, a ka Aha Kuka mamua aku nei.
O ke kumu ano nui hookahi wale no, oia ka ulu o ka manao makau o ke Aupuni o Hawaii nei i na poe Iapana e noho ana iloko nei o ka aina, a no ka mea no hoi, he Aupuni ko lakou i lako me na mokukaua paa loa no ka hoopio ana i na enemi.
Aole ia makou ka ae a me ka hoole ana i keia manao nonoi o lakou nei ia Iapana, e noho like a kokua like kekahi i kekahi, no ka manawa e hoea mai ana, aka, ina e hoomaopopo iho ka Lahui Hawaii, ua kaena mua loa ae lakou nei, me na olelo keha, e olelo ana, ua onipaa loa ke Aupuni Repubalika, aole mea nana e hoonaueue ae.
Aka, pehea la ka hoi ka Loio Kuhina W. O. Smith e holo la i Iapana? No keaha e holo la? No ka piha makau wale, o pau lakou i ka ai ia e na poe Iapana. Nani ke kaena ana a me ka hohe wale l
Mauka o Waik@halulu, Honolulu, Oahu, ma ke kakahiaka, M@i ae, ua haalele mai la i keia ola ana o Mrs. Annie Kawaimaka S@k@, @@o o @ hoomailo loihi ana a ka ma’i. Aloha wale oia.
@ MAKEHEWA KA NINAU ANA A KE KUOKOA.
O na manao ninau no ke a@ o k@ kulana hoehui aina i m@ @emaheia no Hawaii, @ hoopu@ @ia ma ka Helu o ka ia 22 @ @i nei, he mea makehewa@ i@, a he moewaa pa@@@lelo.
Oiai, aole he makemake @ o Amerika Huipuia e hoohui @ me Hawaii nei @la hea@ ka waiwai o ka noonoo ana @ i ke ano o ka hoohui aina @ k@makeia no Hawaii nei.
Ina aole he ae mai o keka@ kanaka opio e ma@eia me k@ kaikamahine e Ku@koa, alai@ heaha ka waiwai o ka noo@ ana iho o na makua i ke a@ o ka hoohui @a@ ana me k@ kaikamahine?
E noho oe me ka i kaika@ hine a kuolo, @hine, @ aole laua e ma@ oiai, @ hoole loa mai kel@ kane, a@ he makemake i k@ wahi kai@ mahine kam@ @ia @ ia.
Ke ake nei @ @koa e @ o Haweii nei i @, e @ me ke Dist@ @bia @ i ole i State @ me ka @ kuaina o Ve@.
Pehea la ke@ ma@ aku la e like m@ poe @ kuaina? A m@ mahele @ hoi o Columb@ hoiho@ mai nae paha @ nei e@ ai ke Kapita@ Wasinet@ ea? Mahao@ w@ @o hoi @ Aohe e loaa @ ia k@ aole no hoi @ @a m@ manao aea pa@.
HE LALAU KE KUOKO@
I ka Ah@ @akou @ A. D. 1890. @ i la@ mai kekahi ka@ Mr. @ quis iloku o ia Ka@ likel@ keia Kanawai Kaka@noa. @ hoaoia e lawe@ ka@ ano like iki me ka hapa@ keia kanawai @ A. D. @ a oia ka mea @ @a a @ loa.
Ke olelo nei @ mea k@ o ke Kuokoa @ hoolohe @ kana leo kah@ah@a a @ ana. A mai @o @ i @ alakai e ae e kue ana i ke @ oha kanawai.
O ke kanawai kue Ku@ nawai, aole @ kanawai. @ nolaila, o k@ ana o m@ ko makou l@ e nana @ me ke akah@l@ @ko o k@ nawa kupono @e mau @ ia i paulele @ @ai.
Aole e hik@ ka mea @ o ka nupepa Kuokoa, ke@ a hoohuli i ka Lahui @ ma kona manao a me@ mau aoao.
Ua maopopo ia mak@ M. Poepoe ka mea nan@ kau nei i na manao o @ no ke Kuokoa, e like @