Ke Aloha Aina, Volume II, Number 18, 2 May 1896 — Page 3

KE ALOHA AINA POAONA, MEI 2, 1896

 

Ke Kuhihewa o Ke Aloha Aina

 

O KE KANAWAI KAKAUINOA.

 

     Mai ko makau wa i heluhelu @ ke ano o na olelo o ke Kanawai Kauinoa.  Aole @ i Kuhihewa iki.  Aole loa.@ olelo makou, he kanawai @ a hookaiki kuokoa keia, @ kanawai hei e kau hou ana @ auhau hou maluna o ka @ Hawaii ponoi, no na @ a pau loa - maluna aku @ 15 makahiki.

     O ka ninau. Heaha ke kumu@ ia mai ai o leia kanawai @ ?  O na pane ana:  He @ e hoomaopopoia ai ke ano @ ano lahui e noho ana ma @ aina a i lomo mai hoi mai @ aina e mai.  Ka lakou han @ ko lakou noho an, ke ano maikai a ano aea paha me ka @ palaualelo ana, @ me na @ ae.

     Ina hoi no laila io ke kulana @ ke kau ia an, alail, pehea @ i kau like ole ai maluna o @ poe wahine o na makahili @ 15 a oi aku kekahi.  N ka @ eia na poe wahine mai a @ e mai o ke kulana @ pelapela, ke komo @ la i Hawaii nei.  E nana i @ mea i ikeia mamua aku nei @ keia wa no hoi.  Alaila, e @ na kanawai me ke @ aloe hoi me ke kapakahi.

 

     Aole makou i olelo, he kanaka keia e koi ana i ka Lahui e @ no ke kakoo ana i ke @ Repubalika,  Aole @.   @ oma ia ole lelajo o la @ olelo o ia ano, e kuhikui @ kahi i oleloia ai, a @ ai ka makou olelo.

 

     O ka makou mea i hoopuka @ he mea pono loa i na poe @ noonoo, ike, a naauao, @ kokua i na poe hemahema a @ o ka noonoo; ma keia @ hoonui luhi wale, a @ wale, a hoopau manawa @ me ka auhauia - no ka oku @ na luna nana e lawelawe i @ hana, me ke kauoha ole ku o ka Lahui, oia ko lakou  @ loa.

     He makehewa ka olelo mai kekahi,  -- "O ka poe hooko @ i ke kanawai aole o lakou @ ."

     Ua lawe ia ae na dala auhau @ hookaa aku no na hooko @ o keia kanawai.  Aole e @ iho malalo o ka $12,000!

     Ua hiki anei i ka mea @ a me ka mea hoopono, ke @ aku mai na auhau no ka @ ia mau dala?

     Mahea e hiki ai ke pakele @? Ua hanaia hoi kanawai @ paa.  A he hookomo wale @ no ka ka Ahaolelo ia huina @ $12,000, paa aku la.

     Nawai hoi ia dala?  Na ka @.  Pehea hoi e lilo la?  @ ke Kanawai Kakauinoa i @ mai la a ohi aku la a piha @ eke, i uku no na hoaloha o @.  Nani no ka hoi ke @ lua ole?

 

NA MANAO O KA LEHULEHU

 

     Ua oleloia i kekahi manawa o na manao o ka poe kalaiaina a kalaiwaiwai, oia na imanao o ka lehulehu ma kekahi mau kumuhana iloko o ka aina; no ka mea, o lakou na poe kamailio akea no ka lehulehu, a kalaiwaiwai no ka lehulehu o ka aina.

     O na heluna nui wale o na tausani, a o na miliona kanaka e noho ana ma kekahi aina a aupuni paha, ua opaia lakou iloko o kekahi eke piha okoa, e koho wale no, no keia poe kakaikahi iloko o ka aina.

     Ma ka olelo maopopo maoli ana ae, o ka manai o ka poe uku a kakaikahi wale no kai hanaia, a i hooko ia, iloko o na hana kalai Aupuni ana.

     Aole keia he mea hou, aka, he mao no mai kahiko loa mai ma na aina a pau, a ma na aupuni no hoi a pau.

     Ua kupono no nae keia lawe ia ana o ia hana iloko o ka lima o ka poe uuku mai, no ka mea, na ka Lajui no i ae aku e hawiia ia mana ia lakou.

 

     O ko kakou kulana i keia waoia ka hoomauia o ke Aupuni lima oui, a limaikaika, e na lako o na pualikoa me na kanawai uahoa a colea, kailiku ina ponopili paa ina poe nona ka aina o Hawaii nei.

     Ma keia la, ua oi loa aku ke hale ana o kekahi aea, a mea noho malie mai, mamua o ko na poe o ka aina, a i o ko makou mau kupuna ma ma keia aina.

     He mea keia i kahaha loa ia e na poe noonoo maikai i kipa mai io kakou nei a ike a lohe hoi i na mooolelo oiaio maolo o na mea i hanaia mai ia kakou,  Aka, e hoomanawanui aku nae, no ka mea, ua hiki ole maoli i ka lakou mau hana a me ka lakou mau hoike ke apoia mai he oiaio.  Ua oi aku ka ke Akua hoike mooolelo no Hawaii nei, mamua o ka na poe kokua i ka hana hewa.

 

      I keia wa, he hoao hou nei lakou e hoohulihuli i na kanaka Hawaii ma ke ano o ka hoomana, aka,aole e hiki, no ka mea, ua ike pono na poe Hawaii i ka lapuwale maoli o na hana a ua poe nei, iloko iho nei o ka hookahuli aupuni o ka 1893 aku nei.  Nolaila, aole he mea iki e hiki ai ke hoohana aku.

 

     O ka hoouna ana aku i na poe kahunapule i hapai i na mea kaua iloko o Ianuari 1893 aku nei, e hele e hoohuli i na kanaka o Kauai i leia mau la he mea no ia e ahuwale maoli ai na hana a ka Papa Hoolaha Euanelio o Hawaii nei.

     Aole anei he mea pono i na poe Karistiano e hahai i ka Karisto a o ana.  A no keaha la keia mau hana ana pela?  Aole anei e hilahila ka poe punikoko ia hana?

 

Moku Pauahi ma ka Moana.

 

Oia ka Moku Kiapa Centuar, i a la 17 o Aperila.

 

UA @ OLA MAI NA POE OLUNA NA HILO, HAWAII

 

I loko o na La Holo 9 ma ka Moana ma na waapa ho@.

 

  Kau, Hawaii, Aprila 26: Ua loaa mai ka nuhou mai Hilo mai, ma ka uwea telepone i keia kakahiaka, e hoike mai ana.  O ke Kapena me na aliimoku elua a me 21 o na poe kolu o ka moku kiapa Beritania Centuar, ua pae mai i Hilo ma ka hora 8 o keia la, iloko o na la holo he 9 ma ka moana, iluna o elua waapa, i haalele aku i ko lakou moku no kona pau ana i ke ahi.

  O ka moolelo i hoikeia mai e Kapena John S. Bester, oia keia malalo iho nei, penei:

  Ua holo mai ka moku Centaur mai Kapalakiko mai, ma ka la 13 o Aperila, 1896, i piha i ka huita no Marysborough, Queensland, Australia Akau,

  A ma ka la 17 mai, oiai e holo maikai ana no ka moku me ka pahee malie, ma ka Latitu Akau 14.  40', a @ Komohana 142. 42', @ laka moku i ke ahi, ma ka lua mawaenakonu e ka moku.

  Ua loaa keia pilikia mamuli o ka hookuu ana o kekahi luinaa ke kukui, a haule a nahaha liilii, maluna o kekahi pena lole lilina inoino, a me ia mai ka hoomaka ana mamuli o ka aila i lele liilii aku.

  Ua hikiwawe loa ka holapu ana aku a ka ula o ke ahi mai kekahi aoao a  kekahi aoao, e hoolilo ana i na mea a pau loa maluna o ka moku i mea ole.

  Ua hoohanaia na poe a pau ma ke ano e loaa ai he wahi e kaohiia  mai ai na holomoku ana a na lapalapa ahi, aka, aole ia i paa mai.  O ko makou kulana ia wa, he 800 mile ia mai ka aina kokoke loa mai ia makou oiao Hilo.

  Ua hoohana aku me na kanaka a hiki ole.  A ia wa ua ike au i ka waiwai ole o ka makou mau hoao ana e hakoko me ke ahi lokoino, nolaila, ua hoopau ae la ka manao hana aku, a he mea pono loa e haalele loa aku i ka moku,oiai kahi manawa kupono i koe mai.

  O keia ka'u i hooko ai ma ke kakahiaka ao o ka la 18, aka nae,e pili ana no ma ka aoao o ka moku me na waapa elua no na hora he 24, a hiki i ka wa i emi iho ai ka moku a aneane iliwai like me ka moana.  Oia ka makou ike aloha  hope loa ana aku  i ko makou home @ alaila au mai la i na ale hanupanupa no Hilo me na waapa i piha i na lako ai a me ka wai.  O na palapala o ka moku, na mea ana holo moku, a he mau mea waiwai kakaikahi loa, oia wale no kai pakele mai.

  O ke kulana o ko makou hele ana mai i na la mua eha, ua hookele mai makou iloko o na ale kupikipikio, a ma ka la elima mai, akahi no a hoemaka mai ke akakuu ana iho, a ua hiki hoi ia makou ke holo mai me ka maalahi a hiki wale hoi i ka pae ana i ka lai o Hilo, mahope iho o ka auana ana no 800 mile iloko o  ka manawa oi iki aku mamua o 8 la, ua like ia me 100 mile ko makou holo ana mai i ka la hookahi.

  Ua piha hauoli loa ia makou me na hoomaikai palena ole ana, no ko makou hiki ola ana mai Hilo.

  Ua pahola ia mai i na hookipa pumehana e na poe oloolu a hookipa maikai loa o Hilo.

  O ka moku Centaur, he mokuhao oia i ona ia e Johnson, Sproul & Co. o Liverpool Enelani, a he moku maikai loa no hoi, ma kona holo a me kona hiona no hoi o ka nana ana aku.

 

@ LIILII.

 

  @  mai o ka ua @ makani pu no nae.  @ nae hoi oia ua liilii, ua @ hua mai no ka @ kahawai mai Nuuanu mai.

  A mamuli o ka paniku ia ana aku o ka auwai ma kai mai o ka uapo a Kamika, ua piha ia ka muliwai a halana, a komo aku la ka wai iloko o na kauhale e pili koke ana ma hai o ka muliwai.

  O ka olelo mai a kekahi mea i ike pono, ua hiki ka wai e lana iloko o ka rumi o kekahi hale noho i na kuli, ke hele iloko o ka hale.  Oia poe a pau ma na kauhale a pau i pihaia e ka wai, ua auhee aku a moe i kahi e.

  Ua loaa keia poino ia poe mamuli o na hana hoapaapa a na Luna o ke Aupuni.  Ua ike makou i ka palaka o keia mau hana mamua, a ua hoopuka aku he manao no ia hana.

  Ano, heaha la ka hopena?  Eia ua lilo kahi noho o kekahi mau ohana, i wahi noho no ka wai o ka muliwai, a ke auana hele nei ma na kauhale e aku e moe ai.

  O ka hana hemahema loa a ke Aupuni, oia no ke pani ana aku i ka nuku o ka muliwai mau me ka eli ole i auwai okoa e ae, e emi iho ai ka pii ana ae o ka wai o ka muliwai ke loaa ia na ulia e like me keia.

  A no ia waiho wale ana pela i keia wa, ua lilo he mea hoopilikia ina poe e noho ana iloko o ia mau kauhale.

 

NA MEA @

 

  He nui @ poe, a @ no ke kumu o kela @ o ke Kula Kamehameha @ himeni.  No ke @ la na pomaikai @ mai?

  O ka makou pane, @ i ike, he lohe  wale @ olelo a kekahi mau @ kula maluna o na @ olelo ana, no na @  no o ko lakou kula .

   A pehea ka  hoi na @ aina o ka waiwai o Mrs. @ Bihopa?   He nui loa @ o ia mau aina, a ua @ ia hoi no ka pono o @ Kamehameha.

  Ua ike au ma ka @ pepa mamua aku nei e @ ua hoolilo aku na @ Kula nei ina $100,000 @ Kula Kamehameha ana na @ Aupuni.  He oiaio amei @ mea?

  Pela ka hai ana @ a @ mea i lohe ia makou.

  Ma @, he @ e  @ na Kula @, a i @ iho mai @ ke Aupuni, @ loaa hou kekahi dala @ lakou.

  Ae, o kou manao ia, @ paha pela ko lakou ia @.  He okoa no ka manao, a @ okoa no ka lakou mea e @ nei.

 

Ko Kakou mau Anela Kiai.

 

  Ua @ ka @ Karistiano me ka @kupuna mua loa @ Hawaii nei.

  I ke ao ana o ka olelo @ Akua, a ma na hiohiona i @ ma na akako a me na @ ma na moeuhane no hoi, aia @ poe e ola mau ana imua o @ ke Akua alo, a ma na eheu @ a pau loa, iloko o Kona @ Lani akea palena ole, he @ upuia, a i hilinai ia ma ua @ hooko a na Anela Kiai.

  Ma ka olelo Hawaii @ po loa, ua kapaia ia poe, he @ aumakua.  O ke ano, @ pili ina poe a me na @ hala e aku i kekahi wa @.

  Ua hilinai aku na poe @ mana Akua e ola ana i ko @ malamaia, a alakai ia, a  @ kuhiia i kekahi mea, a i @ hana paha ma ke ao nei.

  Ma ka moolelo o na @, he poe lakou e kue @ ana ina hana hewa, @ ka @ hookohukohu kanaka @ ana, iloko o ka hana @.  O na hewa moekolohe @ kanaka, a aihue, oia na @ akaka ka hookae maoli ia @ na kulana hana hoomana.

  Ua ano like no keia me @ keia wa.  He mea @ i ke kanaka pepehi @ aihue, a moekolohe, he @ Kahunapule no ka olelo o @ Ola, a e pii mai a hai me ka @  hookamani iluna o ke @.