Ke Aloha Aina, Volume I, Number 30, 14 Kekemapa 1895 — Nane-huna a Kauikeaouli. [ARTICLE]

Nane-huna a Kauikeaouli.

KA NOIAU OI AKU NO KAKOU E HAWAII. XIV. "HOOHAOLE" O keia kekahi wahi inoa nauki loa a kakou Hawaii ika i pi poi ae e lilo i haole, ma ke ano o ka hana, aʻo mai la ka haole i ke ano o ka ai ana, aole e mukamuka, aole e hoohalale i ke kai, ai malie loa, me he mea ai aihue la. O ka ai malu ana, he pi ia, o lohe ia mai e hai a pipili ia mai paha, ua kue loa ia i ka rula o ka lokomaikai o na Hawaii oiaio i aʻo ia, a paka pono ia na kapa akuko Hawaii nei ia rula, he pi, he auʻa, a pela aku. O ka rula lokomaikai a ka Hawaii, o ke kani o ka muka i ono ia mai, o ka mukamuka a me ka halale o ke kai i lohe ia, i ole e lilo a kapa ia mai na mea ai e ai ia ana, he mea aihue, e kala ia ana ka ai ana, mai ka hale e ai ana a kahi hale hou aku no, pa kahea, e a-i. O kela rula mukamuka a me ka halale, he rula ia o ka ai ana a na puaa, wahi a na haole. Eia keia mau wahi hoohaole i maaloalo mau no iloko o ko kakou mau pepa, no ka ukiuki paha i hookomo ia mai ai, aole peia keia. O ke Kiilau keia, mai ia ahikopela a eia ua wahi olelo hoohaole nei: "Ke nana mai nei ka maka o ua kanaka nei aole no oukou mai ko makou aupuni, no ka haole mai ko makou aupuni." Ke koi nui mai nei keia olelo e imi aku kakou a loaa aku ka mea huna. Ke hoomanao nei au, he kanaka wale no ka hapanui nana i koho iaia i alii, a he kanaka wale no ka kapanui o ka wahaolelo i ka la i lilo ai oia i Moi no ke aupuni Hawaii. I na ua koko haole ia, aole i ka la koho, mamua iki iho o ia la, alaila, ua pololei loa no ka leo alii mai ia wa puka ai ia olelo. A ua pololei no hoi ha ke kuailo a ka waimaka o ke Aloha aina, a kiilau e nane ana ma ka Helu VI i kapaia o Hoku a me Mahealani, he aupuni i naʻi ia me ke dala, a i ka M H 1887. Ko hou no ka wanana a Vanekoua, a ike maka loa hoi kakou i ke ano o ka hoohaole ana, pau aku ka hapanui o ka mana a koe mai ka huelo, i ka M H 1893 mai, pau loa, a haha kakou i ke au-lima, koe aole, oia iho la ke koena i koe, mai ka naʻi ana o ke aupuni dala i hookomo pu ia me ka hooohaole ana aku. O ka mea wale no i koe ma ko ka kou aoao e ke aloha o ke akua ana i pomi mai ai ia Liliuokalani i Moiwahine no ke aupuni Paredaiso o Hawaii nei. He keaka no kona hale keaka elua i keia po.