Ke Aloha Aina, Volume I, Number 26, 16 November 1895 — Page 2

KE ALOHA AINA

POAONO, NOV. 16, 1895

 

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupeya na ka Lahui Hawaii.

 

J. NAWAHI, Lunahooponopono a Puuku.

E. L. Like, Hopepuuku.

 

HONOLULU, NOVEMABA 16, ’95.

 

KA MANA O KE AKUA.

 

       He mea hiki ole i  na mea ola uhane noonoo a pau loa o keia ao, ke hoomaopopo aku i ke kiekie a me ka hohonu o ko ke Akua Mana.

       He ole na mea a pau loa ke hoikeia mai ko ke Akua Mena.  He mea aha ka mana o na Aupuni o keia honua?  He mea ole no.

       Ina e lawelawe iho ko ke Akua Lima Mana maluna o na moana, na lokowai, na muliwai a hoolilo ia lakou i mau ale moana hanupanupa, alaila, mahea na aumoku manua o na Aupuni o ke ao nei?  Ua lilo lakou i mau mea ole, a ua pau loa i ke poholo iloko o ka hohonu o ka moana.

       I na hoi ke Akua, e lawe mai i na makani ikaika maluna o na aina, alaila, mahea na kulanakauhale, na kanaka a me na holoholona?  Ua lilo i ka ole loa!

       No Iehova ka Lani a me ka honua, a me na mea a pau loa e noho ana maloko o ia mau mea.  Aole loa e hiki i kekahi ke ola, ke ole o Iehova e makemake iaia e ola oia.

       Nona ka Mana e pepehi, a Nona hoi ka Mana e hiki ke hoola.

       E hoomanao i keia:  Ua manao ia, aia he 93,000,000 mile ka loihi mai ka honua aku nei a i ka La.  Oia ka (Radius) Hanai o ke ala e poai ai ka honua i ka La, a nona ke anapuni e kokoke ana he 620,000,000 mile.  O keia poai anapuni, ua poaiia a oia e ka motio o ka honua iloko o na la he 365¼; alaila, e aneane ana e loaa he 20 mile ka mama o ka lele ana o ka honua i ke sekona hookahi!

       Kupaianaha no!  Nui ka mama o ka holo ana o ka hokua a kakou e noho nei!  Ae, pomaikai no nae kakou aole pau i ka helelei a lele liilii ma o a maanei nei.

       Na na ume o ka honua e paa ana ia kakou, a na ke Akua a me Kona Mana Nui, e hoomau nei i ka hele ana, a me ke ola ana o na mea a pau loa.

 

KE AU O KA MANAWA.

 

       Ke holo nei ke au o ka manawa, me na kulana hana Aupuni a kakou i ikemaka ai.

       Aole mea pohihihi i kela a me keia kanaka hoopono a kuokoa hoi, na mea i maalo ae nei mamua o ko kakou mau maka iloko o na hooponopono pili kalaiaina ana o Hawaii nei.

       O na mea i hanaia, ua lawa ia e ike ai i ke ano o ke Aupuni no ka lehulehu paha, a i ole, no kekahi poe wale iho no paha iloko o ka lahui.

       Aka, ma ia manao ana, ua hiki no ia ke hoomanawanuiia aku.  O ko ka Lahui Hawaii kuleana oi aku o ka pono loa, oia no ko lakou hoomanawanui mau, me ka hilinai na ke Akua wale no e kokua mai ia lakou.  O ka mea hiki ole no i ke kanaka ke hana, e hiki no ia i ke Akua ma na ano a pau loa.  A oia ka mea kupono e hiki ke paulele ia aku.  O ke au o keia manawa, he mea ano nui maoli no ia, aole no na pomaikai he nui e like me na mea i upu wale ia; aka, he mea e mapoopo maoli ai ka nui makolukolu o na poino i loaa mai ia Hawaii nei.

       O ke au o keia manawa, he poino lua ole mai mua mai, he kulana haahaa loa o ka nele ka i pahola ia mai maluna o Hawaii nei, ma na ano a pau loa.

       O na aoao kalaiaina a, elua no hoike no keia mau poino, a o na nupepa o ia mau aoao a elua, ke kuehu ana imua o ke ao holookoa i ke ano o ke kulana poino o Hawaii i ike ole ia mai kona wa i kukuluia ai he Aupuni!

       He mea nui ke au o ka manawa i na mea a pau, a he pomaikai nui hoi no Hawaii nei, ina ia aole i awili pu ia me na poino maoli a me na hana hookunaau o ke ano poino wale iho.

       Ia kakou e kali nei, eia ke au o ka manawa ke lawe nei i na mea o kela a me keia ano e pono ai, a e poino ai paha ko Hawaii holookoa a pau.  Aka, na ko ke Akua aloha nae e hoopakele ae ia kakou mai ka poino mai.

 

He Nui na Manao Maloko.

 

       O ke kanaka wale no ka mea i loaa i ka haawina noonoo, a i ka manao hoi maloko o kona kino iho a ke Akua i hana ai.

       He mea ola mau keia iloko e na kanaka a pau loa.  A e like me ke ano o ka mea a ke kanaka e hana ai, pela ka nui o na uluku ana a me ka lapa ana o kona manao maloko.

       E hiki no ke koho aku i kekahi wa, i ke ano io maoli o na mea i hana ia e kekahi kanaka, mamuli o ka uluku, a i ole ia, o ka manao lai malie paha o ke kanaka ke ike aku.  Aole anei pela?  Pela no!

       Pela no na ohana, na lahui kanaka, a me na aupuni a pau loa.

       He manao ko loko o lakou pakahi, a e hiki no ke ikeia ko lakou mau manao, mamuli o na ano pupuahulu, awiwi kumu ole, pihoihoi wale, a i ole ia, mamuli no hoi o ko kakou noho malie, a lana malie me he wai ala iloko o ka loko waena o ka ululaau hihipea.

       Eia kakou a me lakou iloko o na ma manao he nui wale e hoapaia nei.

       Aole he mea i maopopo i na manao e hana nei iloko o na aoao kalaiaina, aka, aia no nae i ke Akua ia mau mea, ma kona mau mea kaupaona kahi i paa ai, a Nana no ia e hoopuka mai i Kona manawa kupono Ana i ike ai, oia ka wa kupono e hoike ae ai ia mea.

E hoi ana kela a me keia ma kona home.  i na hora a pau, a e ninau ana, a e ui ana a e ala mai ana na manao he lehulehu i pili i ka pono a me ka hewa o na mea a ke kanaka i hana ai, oiai oia e ola nei.

Nolaila, ua loaa ole i ke kanaka kona oluolu, kona maha, kona hiamoe pono, mamuli o ka hoala ia e na mea pono ole ana i hana ai.

Ku mai oia, a hoohia a i ke kanaka e noonoo aku oia i kela mea ana i hana ai.  No ia mea, ua nui na manao maloko o ke kanaka e hana ana!

 

Ke Ki o Inia Komohana.

 

Ke oleloia mai nei e na nupepa, ua hui malu ae nei o Sepania me Enelani, a ua hoolilo aku nei o Sepania i ka mokupuni o Pines, maka aoao komohana hema o Cuba ia Enelani, ke kokua mai o Enelani ia Sepania ma keia hoopio ana ina poe kipi ma Cuba.

O keia mokupuni, ua kokoke no ia i ke alawai o Nicaragua, he 230 paha mau mile ka mamao.  Ina e loaa keia wahi ia Enelani, alaila, e lilo ana oia i Gibaraleta no Inia Komohana ma keia mua aku, e like me ka mokupuni o Kupero ma ke Kaiwaenahonua.

He nui ka ike kalaiaupuni o Enelani ma na aoao a pau loa o ke ao holookoa, ma ka aina, ma ka moana, a ma na wahi no a pau loa.  O kona ike kalaiaina, oia ke kumu i opa pu ia ai o Bismaka ma kela halawaikuka ma  Berlin, e pili ana no Tureke.  Oia ano no keia e hele mai nei o Enelani ma na wahi a pau o ke ao nei.

 

Ua Apuhiia na Pake!!

 

Ua heluhelu iho makou ma ka nupepa P. C. Advertiser o keia la, Nov. 13, i kekahi olelo e pili ana no na hana ano apuhi kolohe, a ka poe i hele aku nei e imi i mau pake limahana no Hawaii nei.

He 28 o na poe pake limahana i paa ole ko lakou mau inoa ma na palapala ae hana, mahope iho o ka haalele ana aku ia Hongkong ma Kina, a i hoea loa mai nei maluna o ke Coptic no Honolulu nei.

Mamuli o ka hoomaopopo ana i na kumu io maoli, aole loa he ae o ke Aupuni o Beritania e kakau inoa ia kekahi palapala aelike marina ae o ka ka haalela ana ia Hongkong.

Nolaila, ua ili ke koikoi o na makaala ana no keia poe, maluna o ke Komisina Hoopae Limahana.  He mau uluku kai hoea ae mamua aku nei i loheia ma kahi hoomalu o na poe pake limahana ma Kahakaaulana; a ua kamailio na nupepa e pili ana no ko Komisina Hawes manao no ia mea, a ua hoopono ia e koho ia i mea huli pono no ia mau mea, oia o Girvin, a ua ae ia o Chu Gem ka Luna Nui, o Kwong Sam Kee Co., i mea unuhiolelo.

I ka wa i hoea aku nei o na poe ninaninau no ke kahua hoomalu limahana ma Kahakaaulana, ua loaa iho la ia lakou he 27 o na poe pake maluna mai o ka mokuahi Coptic, i hoole i ke kakauinoa ana maluna o ka palapala aelike.

Ua ninau pakahiia lakou e Mr. Girvin, a ua hoole pakahi mai lakou ma na kumu e olelo ana, ua alakai kuhihewa loa ia lakou e na olelo hoakaka a Lau Chong ma Kina.

Ua haiia aku lakou e ia, o ka uku hana e loaa ana ia lakou ma ka mahinaai ko, mai ka $18 a ka $25 no ka mahina, me ka ae ia e hookuu ia he $3.00 no ka ai i ka malama.

Aole he mea pono no lakou ke hana ma na mahiko, aia no a makemake lakou ponoi e hana pela, no ka mea, he nui wale no na hana e hiki ai ia lakou ke hana e like me na poe Mikanika o Honolulu nei.

He nui wale o lakou i olelo mai, o na pepa bolu i hana mau ia e na poe Agena hoopuka limahana ma Kina, aole i haawi ia mai ia lakou no ko lakou kakau ana.  Nolaila, o keia poe pepa ma ke Keena Aina E (maanei nei) ua pau lakou i ke kakauinoa ia.

Ua ae mai no nae lakou, ua kakauinoa no lakou he pepa e like me ka wahi leta i hoihoi hou ia aku ma ke ano hoopau e uku he $51 no ka uku moku a me na lilo e ae no ka holo ana mai.

Mahope iho o ka pau ana o keia mau olelo hoike i ke kakauia e Mr. Girvin, ua hoike aku la oia ia lakou, aole mea hiki ke hookikina ia lakou i na aelike.  A ina aole lakou e ae alaila, e laweia lakou ma ka Halewai; a e noho malaila, a

 

[next column cut off]