Ke Aloha Aina, Volume I, Number 21, 12 ʻOkakopa 1895 — Na Palapala [ARTICLE]

Na Palapala

1 i'i mahna ke k'uko*. o tiifc -r «-a '»w'i '--A- ; hoopukaia {eia ,'■> « t h m. ~ maluna o iakou ; kak '- ;i n:ai " NA HANA HOOPII.IKIA NVAI E [A 0 KA LAHI'I HAW.MI Mi'. NA ALII, E XA — sf3rX7rAi} J t'\i ' KUWAHO ■ ' MAI.

; Hoomauia). Ka manuwa Lakawana. //e manuwa Amt*nka keiA, a us ike no kakou, a ua lohe no boi ao ia moku kaua o ke Aupuni Amenka, a o kona kapena o Lanai, f kona ku mua ana mai Hi awaii, ua lohe ia Ve ano o ka huakai i hiki mai ai he huakai kaili ia awaii, a li!o i Pa-. aalaau no Amenka. Aka, oia mau kuko ino ana. ua lilo i mea ole a ua hoi wale malalo o kekahi ulia laki a oia keia Ua hui a iauna aku U o Pila-« auwana (W. P. Rags«lale) me ke kupakako Helu «;kahi o ua manuwa Amerika nei, i kekah] ahiahi. a ua kono_-iku_la o_Pi)aauwana iaia, e hoi ma kona \vahi; Ua ae mai la ua kapakako heiu ekahi nei i keia kono a ka olali o ia mau la. a ka moe aku la na kaukoo ana i kauhale o kamaaina, me ka piha hauoli o laua kekahi m<- kekahi. ma na kukai oleloana, a me na ka-| ni wai ana. e hoaia ia mai ai naj • hooheno o ke ahiahi. | I ka hiki ana i kauhale, ua| u!j ae H>: manao iloko u ua ma ! kamak-; "a hoola iiia hoi no I'ilaa :'.va]ja,- -ī oia kana i hoike aku ai ni'; ka nfjnoi ana aku, t loaa iaia ka lokomaikai ia mai r k<ma k-imaaina, ina he mea hiki. Oia hoi, i uahine nana ia po. Ua a«: ia aku ia makemake o ua makamaka la, oiai, ua pae mai oia i ka aina paa o na kaikamahine, nana e hoomama aku i ke kaumaha o ke keiki aumoana. A eia hoi ka pane a Pilaauwana l ua makama-] ka la: "E ko ana ko makema-1 noke ana oe a pau ko aho, ke ae hoi oe i ka'u noi." | la wa. ua ninau mai la hei Kela: "Heaha hoi kou au e. noi mai ai ia'u ?" la wa i hoike aku ai o Pilaauwana i kona makemake a oia keia: i "Heaha la ke kumu o keia ma-j nuwa i holo mai nei i Hawaiij nei? Ina he mea hiki ia oe ke! hai mai, alaila, ke noi nei au i| kou oluolu, e hoike mai oe ia'ui i ke kumuo kana huakai i hiki rnai ai." Eia ka pane a ua Kupal'ako Helu Ekahi nei. "E hai aku| ana au ia oe i ke kumsj i hiki|. «ru; ai keia manuwa i HawaiL, n«:i. me kuu hoike pu aku no; hoi ia oe i na huke moolelo u j mea, a o kn'u nonoi hoi ia oe, t ' ; "O oe a owau nalo keia. Ua|j hoio ia aiea ia laua, aJholu iho|l ia i ka akaaka me na rnitioakujl ana o ka hauoli. i

A eia ka pane a k> Kupakako: "He huakai ka'ili ka,keia manuwa ia Hawii nei, a i mea nou e hoōiaio ai i keia hoikta'u ia oe, apopo a ahiahi; i ike pono ai oe i ka huke moolēlo o ka mokukaua Lakawana, pili ana no īa mea. Ja wa, hoookuu ae la na.ku - kai oielo ana a laua ma ia |mea a hookuu ia aku la ke koena. .Q ka manawa o ia po no ka hoo-; maha a hooluolu ana i ka liihi o ke kino, - 0 ke kumu o keia noonoo ana aku o Pila Auwana f ke Kupakako, ua lohe mahuihui mua oia nb keia huakai a ka manuwa, Lakawana;' aka, aole nae he hiki iaia ke hooiaio m ia mea. Noiaila ke kumu nui o kona hoolauna ana aku i ua Kupakako la, akonoaku ai .hoi iaia, e bei pu me ia ma kona #ahi, i wahi e loaa pono a; ka oiaio o ia lono mua i loaa iaia, a ua loaa 10 no. 1 ke ao ana ae, ua ho.i T ua Kupakako nei iluna o ka moku me ke kauoha iho ia Pila—"A. ahiahtr e hiki' ae oe ma ka uwapo." Ua ae aku 0 Pilaauwana. I ka hiki ana ia wa, ua hele aku o Pjlaauwana i ka uapo, kahi e pae mai ai ka waapa o ka manuwa, a hui laua malaila. Mai lai}a aku, hele laua a 'hiki i ka puu 0 Daimana Hiia, j ilaiia i hoike ia aku ai ka buke 1 moolelo o ka moku ia Pilaaujv\ana, a kopeia eia. Malaila : like pono ii 0 Pilaauwana, ,Uc |itiakt:makeia 0 Hav. ; aii nei, t kailiia, a lilo i Panalaau ,nc ■AmeHka, malalo 0 h'a hana 1 me na a'akai maalea ana a Ka uka ma. ... , . A no ko Pilaauwana ike po no ana i keia mea, ua hoolahi ae oia i keia mau hana luah ino a Kauka. ma, Nolaila, ui ukiuki loa ia 0 Pilaauwana, n( ka hoolaha ana i kela mea, a ui imi m i kipu a make. Ua ike o Pilaauwana e mak< ana oia, nolaiia, ua hoopupuU j iho la oia i mea e pakele ai, m'a | kela upuia e make, 110 kda ho ikeana i kela nahesa ino a Ka- . uka ma i hana malu ai a nui, >« kokoke e nahu mai ia Hawai Lahui, a me Hawaii Aupun ; Moi, e ole e īke e ia e Piiaau j wana, mamuli 0 kela ulia lak | mai kela Kiipakako Helii Ekajhi mai .o ua manuwa .Amcrik« | nes, haule ai kela kuko ino laj puwale. A hala ak,u kela maouwa, uk mau mai no ka huhu o ka ohana a Kauka ia Pilaauwana a hiki wale i kona hoomaha ana aku la ma keia aoao o keia ola ana. E na makamaka heluhelu o ka \upepa Kb Aloha Aī\a, maha paha, 1 poiulei loa keia mooieio i loaa mai i ka mea kakau. ma na ano a makeie iiiiii o na hopuna oieio, aka, ma k<s ano nui nae o kela kumu i.

hiki mai ai o kela manuwa Lakawana o ke Anpuni Arneinka ( he mea maopopo loa ; kc\ae iho, ■ u?i pololei a olaio hoi kela mau h.ina .1 Kauka ma A i niea e hiki ai ke hooialo hou ia mai »a mea, £ 13 '* aeanana aku i ka hana a kekahi o na k:eiki a Kauka, oia o A. F Jud Lu'nakanawai, Hp.ih.i kiL ka L.ihui 1 iki^al mai kela hana ki|>i a hookahuli aujj'mi o ka IS&7 a hiki i keia wa ? //e maopopo no me ka pohihihi o!e, ke nana ia aku kekahi o kar.a man olelo a oia no keia; "O ke kipi i !anak|!a, aole ia he kipL" (1) Ua pio ka manaolana no ke kukuiu-hou ana i ke Aupuni Moi ma ko Hawaii nei Paeaina, (2) E hele ae kanaka ae kajtau inoa, a hoohiki aku» no ke koho Elele hana Kumuka-| nawai no ke Aupuni e kukuluia! aku ana. | (3) E hoopau ka i na manao' aloha aina, lahui, Alii a,pela aku (i kāpaia he mau manao k«hihewa|a"Hiaa!e:e ii<ā""hūhīT ana i ka hana hewa a lakou, a huli aku e komo pu me na haole aea wale inai, a me na kupa kumakaia, e komo pu i ke!a hana ekaeka loa. E nana i na pepa liiHi i hoo-, lahaia a kakau inoa ia e A. F. judd. j (4) O na poe i komo iloko o! keia ohumu k»pi e hoohiolo ij ka Moi mai ka Xohoalii mai ; me u|i mea kaua. a i ole e pe-J pehi maoii iiu i ka Moia niake,' ua hoi'ke nei noUkou.ai ko., iakou, kuldn«i <ho, a o kekahi o! iā poe ke noho poo nei ma ke-i kahi oihana kiekieo ke Aupuni; a he oiaio loa keia. i (JE 'nana i ka. hoike * Koneiai \ . \... Akepoka ia Kuhina Ainai E, J..Ausiin i j A owai la mea e noho pooj ana ma kekahi oihana kiekie o i ke Aupuni. i komo pu ilok© oj ia ohumu kipi e pep<-hi i ka] Moi, a hoohiolo i ka Nohoaiii; 0 ke Aupuni M'a' o Hawaii nei! 1 hoikeia e k«:l ti . Konela o na | Pualikoa? j O kela Alapaki Kauka noi hoi (A. F. Judd'i oia ua mea la.j 1 oiekna, "aole e hiki ke hooitj ia ka oiaio o keia hoike.a'u e j waīho aku nei," wiihi a V. V. j Akepoka. A he nui aku no ko*'. ' ; t • 'A k<: hui aku keiu mau mea j hou, mv keia mau nu a i loaa ia j Pilaau jyana mai ke , Kupakako 7/elu £kahi mai o ka manuw? Lakaw|ana, niaopopo iea 110, he s oiaio, u kela Kauka,jOko]e-kaia a me kjina mau keikji # aia iakou he poe|ohumu loa e ka-j |iii i kei;ji aupuni. a koohui aku me Ani,erika. ; . A oip iho la pia| manuwa i hiki mai ai i Hav\aīij nei i ka; M. H. 1870 paha, i ke| au o ka, Moi Kame|iameha \\! E hopmanao ihg je ka iahui,

ikā hookamani maoh o na makamaka haole o kakou, 1 ikeia ma te ano he mau paaliana. noj ke Ke'a o *Karisto: eia ka, Ke pa"hi umiuml ko loko n iakou, e hana malu loa ana me ka loko- . . B oiai kejs kupa : kako ia Pila&uwaua ; wahine. nana np ia po iho, h£mo maī ke-pant. -o-nar _ mea Kauka roa,. ke kumu hoi o kela manuwa Ame*rika i hiki mai ai i Hawaii nei e kailiku iimaaui hilahila oie; a no ka' hoio like ana o.k& ae niawaena o Pilaauwana me kela kupakako; oia hoi,i wahine aku ka Pilaauwana, ma kona apao e haawi aku ai na kela hoalauna.ao ka kela hpi e haawi mai ai īa t Pilaauwana, o ke kumu 6 kela manuwa i hiki. mai ai, 1 ka holopono ana oia aelike 3. kakau inoa iho ia laua, .ikeia ae ai kela kupuino, pakele la ke Aupuni Hawaii, aole i kaili Hmanui ia iloko oia wa. A, 'ke hoomanao ru : -i au ika hai- - oleio ana 3" kela haok Kapena Lanai. maloko 0 ka ;uakirJ ,o ; Kawaiahao, imu« o na iala g, ka Euane'io Paeaina, ma'ke ano palaina. a o ua haiolelo la, ua hoolaha ia ma ka, inupepa Kuokoa. ' , | Eka laj>ui ilawaii, mai iilo, j kohiko leakou i ke kaili limaimi, •e ke Aupuni Amerika, ina aoie, I aku ka wahine i kela haole mai [ia Pilaauwana aku. J,ka ioaa., ;ana aku oka iala, panai juai la, hoi uia i ku ia qet rnakenidike. j Oia no ka w a i hooUh<* ia ae ai,, ;a.haule ;saie keia kumuhana, ;ekaeka a ka Lakawa-, . na o ke aupgnj Amerika i nolo; 1 mai ai Hawaii nei. ] * '„ ; f ■' ] t (No kahi wa aku). ;