Ke Aloha Aina, Volume I, Number 20, 5 October 1895 — Page 8
| This text was transcribed by: | Cindy Lee P. Van Meerten |
| This work is dedicated to: | Brian T. Van Meerten |
KE ALOHA AINA, POAONO, OT. 15, 1895.
8
Ke Hoolalau ia Nei.
Ke ike nei makou i na olelo wehewehe a na kahunapule lapaau, a me na kanaka e ae; e hoike ana, a e kuhikuhi ana i na kumu, a me na mea i manaoia Nolaila mai kahi o ka loaa ia ana o ka mai e olelo ia nei he kolera.
O ke koho wale aku me ka hoao haii ole mamua, he mea hoolalau wale iho no ia; a he mea hoopau manawa hoi. He hoonui hana, he hooluhi wale, me ka hoopau dala o ka lehulehu.
Ina ua ike ia o ka ia e holo nai iloko o ke awa kumoku o Honolulu o ia kekahi kumu make; hookahi mea e pau ai o ke kuhihewa e hoao aku e haawi i ka ia na ka popoki, a na ka ilio paha e ai mai, a i ole, na ke kanaka no e ai aku; a ina make ka popoki; a ina make ka ilio, a una hoi make ke kanaka, alaila, ua pau ke kuhihewa, a ua pololei hoi ka papa ana, aole kakou e ai i ka ia, no ka mea, ua ike pono kakou i ka make ana o lakou a pau loa ia ka ai ana i ka ia.
Aka hoi, in a aole he make o ka popoki, aole hoi o ka ilio, aole pu hoi me ke kanaka, no ka ai ana i ka ia o loko o ke awa kumo@u o Honolulu nei; alaila, ua pau ke kuhihewa, no ka ia kekahi kumu o ka make i keia mai e olelo ia nei he kolera.
E hoao e na kauka i pau ke kuhihewa, alaila aole i lilo ko oukou mau manao koho wale, i mau kanawai e hoopii ia ai na kanaka, a hoopai wale ia lakou mamuli o na manao kuhihewa wale.
Nuhou o na Aina E.
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Australia, i ka po nei, Sept. 30, mai Kapalakiko mai; ua loaa mai na nuhou a na aina e mai penei:
Aia ka mai kolera ke noke la i ka luku ma na kulanakauhale o Pekina, Shanghai a me Tientsin, ma Kina. E mokaki ana na tausani o na peo pake make ma na alanui o ke kulanakauhale i kela a me keia la.
He mea mau no ia ma ia mau aina, aole he mea haohao ia e ko laila poe. E ikeia ana he mau tausani poe kino make e waiho ana i kekahi la, a i kekahi la ae ano, e ike ia aku ana no he mau tausani o na poe pake, e kalewa mai ana i na kaukama me na ipu-aimaka, a me na lako mea ulu e kalewa kuai ana. O ka make, he mea ia e hookaawale ae ai i rumi no kekahi ohana pake hou aku e hoea mai ana mahope mai.He weliweli no ka nui o na kanaka a ua oi aku ka nui o na poe hanau mamua o na make.
Ua lawe loa ia na kino make i ka ma`i kolera mawaho o na pa o ke kulanakauhale, i kela a me keia la e make ai, no ka uku hoolimalima uuku loa.
No ka nui o ka ikiiki o ka wela o ka La iloko o na mahina o Iulai, Augate me Sepatemaba, nolaila, ua laha nui ae ka ma`i kolera iloko o ia mau mahina; a i ka wa e komo aku ai i na mahina anu, alaila, ua nalowale aku la oia.
Ka Ma`i Kolera mai Honolulu aku nei
Ma ka la 20 o Sept. ua hoea aku ka mokupea kiapa Retriever i Port Townsend Wasinetona, he 25 na la holo mai Honolulu aku nei, me ka hae lenalena e kau ana ma kona kia. Ua lawe koke ia ka moku e hoomalu e ka Luna Stimpson, a malaila e puhi hoomaemae ia ai no elima la. Ua hoikeia ae he hookahi kanaka o luna o ua moke la ua ma`i ia, a no ko keia moku holo pololei ana aku mai Honolulu aku nei, me ke kipa ole ma na awa e ae, nolaila ua mauaoia no he kolera.
He Makau ke Kolera i ka Uahi Baka.
(Na imi hoohana a lakou nei.)
Mamuli ka o ka huli pono loa ia ana, ua ike ia, he oi loa aku ka pakel o na poe puhi baka i ka mai kolera, mamua o ka poe puhi baka oe:
Mamuli o kekahi hoomaopopo pono ia ana no ia mea ma Greenwich, a i hoikeia maka nupepa Lodon Telegraph, ua hoomaopopoia mai, o ka poe puhi baka nui a nau baka nui, o lakou ka poe alo ae i ke kolera mamua o ka poe puhi baka ole.
Mailoko ae o na ohana puhi baka o na kane wale no he 80 no o lakou i loaa, oiai he 160 i loaa o na pe wahine.
() kekahi powe wahaine Irelani ua maa i ke puhi baka nui ana a i malama pono ia lakou, ua pakele lakou mai ka loaa ana ka mai kolera!
Ina ha mea oiaio keia, alaila, ke ao mai nei keia i na ekalesia, he wahi pono no ka hoi ko ka uahi baka? Ina hoi ho pono; alaila, he oi aku ka pakui a me ka hohono a me ka pelapela o ka baka ke waha ukele ia mai, eia ka he holo wale ke korela!
He kue keia i ka noho ana maemae, a me ke ola a ke Akua e minamina nui nei.
Ke Kaua ma Cuba.
Nu loka, Sept. 23. He nuhou mai ke kahua kaua mai, a ua hoeha ia he 300 poe koa Sepania e na poe Cuba, mai ia Peresidena Palma mai, ma kana leta i kakauia i Sepatemaba 14, e Pedero Roviara mai ka mahele koa Sepania mai ma Pero Lego i ka wa o Campos i hoauhee ia ai. Ma na lono hope loa mai, ua hopu pio ia o Roviara e na poe Sepania; a ua kipu ia. E olelo ana ka palapala ua ala like mai na poe o San Diego e kue i na Sepania a ilaila; ua hooauka ia he hakaka i ka ikaika loa.
O kekahi kanaka i ma`i maloko o ka halemai ma Casimbra, ua holo malu aku oia i Guana., tanin iloko o ka malama o Augate, a hai aku la i na poe Sepania, ua ma`i ia o Kenela Jose Maceo, aia iloko o ka halemai me na poe kanaka he kanakolu wale no ka nui me ia.
Ma ka la 30 o Augate, ua lohe e o Maceo aia he 1200 poe e hele mai ana i ona la, nolaila, ua hoolala o Maceo i kona poe kanaka e hoohoka i ka poe Sepania.
Ma ka la 31 o Augate, ua lawe pio ae na poe Sepania ia Franciso, a o Kenerala Jose Maceo ua hoonohono oia @ kona poe kanaka iloko o ka hale o ka poe mahiko, e kokoke ana i ka hale ma`i.
Ua hookokoke mai la na poe Sepania i ona la, i ka wa i hoea mai ai o na puali kokua iaia, a hooneoneo aku la i na enemi mai ko lakou mau kulana aku.
He kaua loihi keia mai ka hora 5 a.m. a ka hora 9 p.m. me ka hoomano an ahe 2 hora.
Aohe loaa i na Sepania kekahi kulana holomua, a mahope iho o ko lakou puhi ana i ka lakou mau lako ai, ua pau aku la lakou i ka maholo iloko o na mauna.
Ma ia hoouka kana ana o Cuba, ua nalowale a ua eha he 40 poe o lakou. Ua oi aku mamua o 300 poe o na Sepania i make a eha , a me 40 poe lio, ime na lako kaua nui i pau aku i ka lilo i na poe Cuba.
Mahope iho o ka pau ana o ke kaua, ua telegarapa aku na Sepania i Sepania me ka hai ana aku, ua auhee lakou, a ua hopupioia o Jose Maceo. A e nonoi aku ana no ka makana, a e hoike aku ana i ka inoa o na aliikoa holomua iloko o ka hoouka kaua ana.
Na Palapala
Aole e @ malupa o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopukaia malalo o keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna o na poe na lakou i kakau mai.
Ka Nane-huna a Kauikeaouli.
KA NOIAU OI AKU NO KAKOU E HAWAII.
IX
(Hoomaula).
nolaila, ma k@ ma ka ha@a maa a ka i`a he hoola, ma ka inoa hoi o ka i`a, ke hoike ok@a ae nei no i ka hana, he huluhulu, Pua kumu, Pua-hulu h@lu mai ana haua huluhulu mai i hopuhopu waleia aku ai, ua lilo ia hopu hewa ana i komo hewa ma ka kino a hoopaahao hewa ia, o ke kumu hookumu ana ia, a pua mai ka pua he pua koi poho na Bertania $475,000.
Pua hou mai no ke kuniu a mohala mai ka pua he $25,000 a Amerika e koi mai nei i ka poe nana i hana ka Pupuahulu, a hana huluhulu.
O Puaku-mu, oia ka hoi hou ana o ko kakou Moiwahine a hookumu i Kona noho i Halealii, ka punana o na Alii mai ka hookumu ana o ke Aupuni Kumukanawai a hiki i keia mau la a ke au o ka manawa e nee nei.
A oia no kahi i maka ia a paa i home no na Moi, ua kumu ia ewe a oia ka kona Poni ia ana e kali aku la i ka olelo hoohole a hooponopono pololei, a lehova o na Kaua.
O ka mea e hiki mai ana a hana ia hana aole no ia nana, na ka Haku mai no ia. "Aka, o ka mea e pili aku ana i ka Haku, hookahi no ia Uanae." I Cor. 6:17.
Nolaila, e hoi hou o Liliuokalani aloha Lahui e papahi i ke kalaun@ o ka Paredaiso ou e Hawaii.
Oia ke ola hou ana ma o ke aupuni iloko o ka mihi a me ka manaoio ia Iehova ka mea nana i hookumu i ke aloha mamua loa aku o ka Honua.
A ma ka inoa o Iehova o Binamu ma, Honolii ma i berita ai i ka M. H. 1820, a Kaahumanu a me na Moi o Hawaii i hooiaio ai ma ke puhi ana i na akua kii he 102, ma ka la 26 o Iune, 1822.
A ma ia wa mai ka maluhia o ke ola o ka lahui mai na noho ana kaua pegana ana, o ia au hooluhi hewa ana a ke diabolo.
A ua hooia ia mai ka Paiea kumu kanawai maluhia i kau ai: " E hele ke kane, wahine, elemakule, luahine a me ke keiki a mo ei ke alanui."
O ke ano o keia kanawai: 1. E maluhia ke ola ka waiwai pilipaa i ke kin@. Aole e pepehi wale ia ke ola o na alii a me na poe lopa.
2. E maluhia ka waiwai aohe hopea wale, aohe pakaha, aohe kaili wale, e maluhia loa no na mea a pau a kela a me keia mea.
Hookahi no Pauku o ka Paiea Rula Gula a kanawaai o ke kau ana, o ka ma nao nae elua mahele ano nui.
Oia hoi, ina e hele an akekahi mea e maluhia kona ola a moe no oia i ke alanui e maluhia no kean ola oiai oia e moe ana.
O ka elua ka mahele oiai ia @le ia he wahi no kana, aole e hao wale ia, a moe no ia, aole no e hao, a kaili, a powa wale ia hoi.
Elua no hoi mahele o ka Rula Gula o Karisto i kau ai. 1. O ke aloha ia ka Haku ke Akua a nui loa. 2. O ke aloha i ka hoakanaka.
Ina i hookuhoiu kakou i ka pili i ka Haku, alaila ua hookumu no kakou i ka hauoli iloko Ona, a he oiaio no e panai @ no Oia i ka mea pono no kona poe kanaka, a hookumu e like me kana @uai puka nui nei i na kee o na aoao elua.
A o ka hoihoi hou ana ia Liliuokalani halealii oia ka noho ana malalo o na la hookumu, hookahua, a hoelie@ kulana o ka pua kumu, a kumu maoli iho no.
O ke ku-mu, oia ke kino nui o ua wahi ia kokolo pao nei, o ke kino no hoi oia o Liliuokalani pao.
Aohe kino hou aku maluna oia kino o ke K@hikolu hemolele wale no, ka mea i kapaia "ka Moi o na Moi."
Nolaila, oia ka hope kupono o ke kokolo pao o ke ku mu, e like no me kana e hookumu la i kum paa o na Moi i hele a kumu hunualii.
A o ke ao iho la no ia a Iehova ia oe e ka Lani Liliuokalani e @ ilaila a poni palua ia oe no @ o Hawaii. E ka Lani e @
Ke holoi mai nei ke Akua @ ke hookuukuu mai nei i ka@ e like me kona makemake, p@ e hoolelele mai nei i mea @ honua.
I ike na alii a me na lahui @ ka mana kiekie a mana oi @ ka lima o "Owau ka pe@ hoola."
E pahemo ana ka ike k@ aku i ko Iehova palekaua o@ wale no o ka hopu koke akui@ Iona a Iona.
A hoopau ae i ke kukolo@ mei a me ka pao ana a pak@ ka Haku i kou Akua me k@ heo a me ka naau hoolapai@ kuli.
O ke kokolo pao oi aku @ Akua a me ka hoakap@ ola i keia ao a me k@ ao.
O ke kokolopao ka h@ ka mawaliwali, a o ke ku-mu @ ana o ka noho aupuni ana @ Liliuokalani a me ka iahai@ Hawaii nei.
Ke mau na Moi a me @ ka pili aku i ke Akua ola @ mau no hoi ka noho k@ hanu ola i ka Aih@ no M@ lahui.
Aole hoi ka h@okeikei ae@ haakai o na Moi a me ka la@ e hoole nei, aole ka e lo@ i ka pule aku, he poo-hun@ i ke aouli.
He olelo hoopunipuni @ gana no ia olelo, ka h@ opua, kala a me na mea ma@ Akua.
He mau hana H@ iho e like me ka Iseraela@ Bipi keiki Gula.
Me ko lakou ike n@aka nani o Iehova i nana @ mana he umi ma ka aina # me ko lakou hele ana @ ke Kai Ula a ku ke kai ma @ me keia apao ma he pali @ lakou inu anu me ha pali @ lakou inu ana i ka wai no @ ka pohaku wai ole.
A i ku ia iho e Iehova @ ka uhai ana a M@ like me ka Iehova i kauoha @ oia ka mea i kahe a@ no lakou, a o ua pohaku a@ no ia. 1 Korineto @
Ai no hoi lakou i kula@ no hoi lakou i kela wai lani @ inu no lakou i ko ia Pohaku @ hai mahope o lakou.
Eia ka Iesu, Io@ noi oukou i kekahi mea @ Owau no e hana.
Ke i mai nei o Pau@ opala o Karisto iaia a @ ke hopu ae.
Pilipi 3:8 oiai @, ke @ i na mea a pau, he mea @ mai ai ka maiakai o ka @ Iesu i kuu H@k@, n@ na mea a pau, a ke manao opala wale no ia i @ Ke olelo nei no o Paule @ Imi kakou i ke Akua @ loaa no, aole @ aku.
O Liholiho Kameahameha @ i hooloihi i ka wa e lilo @ pono, a hana ma ka pono, @ makahiki elima, alaila, @ pule, aole i pau ia wa make@