Ke Aloha Aina, Volume I, Number 15, 31 August 1895 — Page 6
This text was transcribed by: | Beatrice Lawelawe Santiago |
This work is dedicated to: | PuakeaN |
KE ALOHA AINA
6 POAONO, AUG. 31, 1895.
________________________
ka hoomanao ana o kekahi poe i keia hana weliweli o na la pouli wale o ka noho'na naaupo o ia au.
O ka loaa ana o keia moolelo ehaeha mai a kapena Jones ponoi aku no, ma kana moolelo ponoi aku no, ma kana moolelo i kakau ai a me kana mau olelo ike i hoike ponoi ai i ke keena kaua, a mai ke keena kaua aku a i ka Ahaolelo Nui o Amerika, Huipuia. Pela i loaa ai he malamalama e ikeia ai e ke ao holookoa kela mau hana lokoino a kapena Jones i ka lahui me na Lii o Hawaii nei.
Ke koi mai nei ke Aupuni Amerika i ke Aupuni o Doloma e uku aku i na dala he 25,000 no ka hewa i hanaia aku i kekahi kupa Amerika, a pela mai ana hoi auanei kekahi mau Aupuni e ae. Ua kupono maoli paha ia mau koi ana no ka mea, ua hanaia ke kumu i ulu mai ai ia mau koi ana. Aka o ka Lahui Hawaii me na Lii o ke au pouli loa la, heaha ka lakou hewa nui kiekie i hana aku ai ia Amerika, a la kapena Jones me Binamu ma hoi i kona mai ai kela $500,000 a oi? Ua oleloia, no ka aie ka o na Lii i na haole hoopukapuka o Amerika o ia ka ke kumu o ia koi ana.
Ke manaoio nei au, ina o ke kumu ia a maluna hoi @ o ka hoopono a me ke kaulike ka hooponopono ana, aole loa e koiia kela ahua dala nui hewahewa, aka o ka manao alanui kuko waiwai makee, puni dala a me ka nele maoli i ke aloha hoakanaka, ke kumu oiaio mao kela koopilikia ana i na Lii a me ka lahui.
Nolaila, e hoomanao a e hoonaauao mai e kuu mau hoa makaainana aloha, o ke Aupuni Amerika ke Aupuni kuwaho nana i hoopilikia mua i ko kahou lahui i ka wa naaupo, me kela koi nui hewahewa launa ole, a i pakuiia mai hoi e na hookikina e uku aku, a wahi hoi a Binamu, "I onou maoli ia kau no," a pela aku.
Ua nui ae la keia mau hoakaka ana no kela mau hana lokoino o na wa i hala maluna o ko kakou lahui, a e waiho aku au'i ke koena na kela a me keia mea i makemake e ike a e heluhelu pono i kela palapala a ke Kuhina o ko na Aina E imua o ka Ahaolelo o ke Aupuni Moi o Hawaii nei i ka 1886, aoao 17 aku ka hoomaka ana, o ka palapala pakui @ a ma keia kakau hou ana aku, e hoike aku ana no au, no na hana hoopilikia a na moku Amerika i keia wahi Aupuni uuku, a hiki wale mai i ka hewa hope a Amerika i hana iho ai maluna o kakou i ka 1893 poina ole a kakou e ike pono nei. Mahope aku, hoike aku au i ka hana hoopilikia a kahi mau aupuni kuwaho. O Amerika ka'u e noke mua aku ai a pau pono. (No kahi wa aku.)
______________
He Mooleleo
--no--
ANADAREA,
--a me--
TIDORA,
A I Oleia No
HIRALIA.
Ka Ui Nohea.
______________
NA IPO ELUA IKE ALOHA HOOKAHI.
__________
MOKUNA VI.
__________
I ka wa puka aku ai ka inoa o Robine oia ke alakai o na hana @ kipi i ke Aupuni.
Ua hoopuiwa loa oia o Belisaria no keia lono hoohikilele a pane mai la oia me keia mau olelo.
Ua lohe au iaia e hoopuka ana i na olelo hailii@ no olua, a aole nae i maopopo ia'u no keaha la kela poohaahaa ana i ke elua kulana kiekie a hanohano e like me keia.
Pane aku ia ka moiwahine. Heaha kou me@ i lawe ole ma@ a @ imua o ko maue aio?
Aole e hiki ia'u ke hoike aku ia olua ia mau mea no ka mea aole ae he ki@na elua.
No keia mau olelo a Belisaria, ua pii ae la ka inaina o ka moiwahine Tidora i ka lohe ana i keia mau olelo welawela o ke kai o ka moa a puka manene i na pepeiao.
@oko no hoi o keia wa, ua hoike mau ia na helehelena o ua wahine ia i ka eneana o ke ahi o ka lua i ka ua mea o ka piha huhu, a aneane no oia e haawi aku i kekahi kauoha la. E@ala e kau ake i ka hoopai o ka make maluna o Belisaria, aka, no kona ike ana aohe o laua mea e pakele ai o Belisaria wale no, a na ia mea i hoemi mai i na paona mahu o ka inaina e paila ana i kona puuwai omokoku o na hana eleele o ka pepehi kanaka.
I ke akakuuana iho o ka inaina o ua moiwahine la, ua pane aku ia oia me ka leo nahenahe imua o Belisaria me keia mau olelo.
E kuu Belisaria maikai, eia ka'u mea i makemake ai ia oe e hana, wahi a Tidora, a lawe mai i ka hapa o kou mau koa iloko nei o ka halealii me ka malu loa e lohe ole ia, ai e kela a me keia o ko ke kulanakauhale nei.
Ua haawi aku la o Belisaria ae ma ka pane ana mai i ka moiwahine Tidora.
E hookomo liilii mai no au ia lakou a hiki i ko lakou pau pono ana iloko nei, me ka huna ana i ka lakou ma mea kaua maloko o kou lakou mau ko loka loloa helepo, a mai hopohopo no lakou, no ka mea, he nui na kanaka e hele la ma na huina alanui no ko lakou wahi e halawai ai me ka hoomaopopo ole i na mea hoowalewale, wahi a Belisaria.
Pehea ka loihi au e hookomo ia lakou a pau iloko nei o ka pa keia ahiahi.
Iloko o Kapalua hora e pau no lakou iloko nei.
E hele ano, e wiki a mai lohi no ka o hana.
A pehea kekahi mau puali e ae?
E hoomakaukau no ia lakou, a i ka wa e haawi ia aku ia kekahi hoailona, e hoea ae lakou ma ke kuea ma ka puka komohana mawaho e ka @alii.
Owai ka'u mea e hookohu aku ai i alo@ no lakou?
O oe no ke alakai i na pualikoa mawaho, a o kau aliikoa i hilinai ai eia ka mea e alakai i na koa maloko nei o ke wa@.
Ua pono owaa mawaho o ka pa'lii, aole eo e loaa he wa i kekahi mea e hoopihapiha olelo ai i ho'u mau koa i na owau mawaho.
E hale aku no kahi o kau hana me ka awiwi.
I ka wa@ hala ake ai o Belisaria, huli mai la o Kuritino me na helehelena pihoihoi a pane mai la i ka moiwahine Tidora.
E hele ae a'u e hoomakaukau i mau waapa no kakou, ma ka puka pa hikina no ka wa o kakou e haule pio ai e kau no lakou maluna o na waapa a imi aku no ko kakou mau ola ma ka muliwai.
Haule pio I pane aku ai o Tidora me ka puuwai wiwo ole.
Aole o'u hopohopo e kupaa no au me ka lua ole a hiki i ko kaua lanakila ana maluna o ko kaua mau enemi e manao nei e kulai ia kaua mai ka nonoalii aku.
Heaha ko kaua waiwai ma kaua e holo ana me ka haalele ana iho i ko kaua mao waiwai nui na ka poe pakaha e ai hookano.
Aole! aole loa an@ aku mailoko aku o keia halealii a hiki i kolu lanakila a make ana paha.
E Kes@ ua hiki a nei ia oe ke ola ma ke ano he moi i kipakuia mailuna aku o ka nohoalii o Tureke nei?
No'o iho, aole loa e hiki ia'u ke ola a e nana aku hoi i kekahi mea okoa e hehiku ana i @ kaua mau kapu. Owau no ka moiwahine e Tureke nei, a aole e make no au.
KA LIULIU NO KE KAUA.
Na keia mau huaolelo i hookukule iho ia Kus@ino, a noho kukule iho la oia me ka pane leo hou ole mai.
Me ke kali ana o ka nakeke mai o waho a i ole o ke komo mai paha o na koa.
A ke naholo mau ia ke poanuanu i kona mau aa koko, i kona manawa e hoomanao ae ai ua kokoke mai kona manawa e hakoko ai no kona ola a me kona nohoalii.
O Tidora hoi eia oia ke holoholo nei maloko o ua rumi la, me ke kulou ana o kona poo, me he mea aia he hana nui ke hana mao ole la i kona nui.
Ae hiolo mau ana kona waimaka i kela a me keia kaina wawae ana e hapai, no kona hoomanao ae paha kekahi no Anakarea kana eha koni.
He mau minute pokole keia kali ana, ua loaa mai la he lono aia ke hookokoke ae la na koa i ka puka pa akau o ka pa alii.
Nalo aku ia na helehelena kaumaha, a hoalii hou iho ia ka manao koa iloko o ua Tidora nei.
@ [bad copy; right edge runs off and down; typed line for line with @ 's at end of each line.]
Kahea aku la oia ia Zoe, e @
Ebala, a e hoihoi i na halawahine @
pau iloko o ko lakou mau rumi @
ki ana aku i ko lakou mau puka.
I ke komo ana mai o Ebala, ua @
nau aku la oia: He poe koa anei @
i hiki aku ma ka puka akau?
Ae.
E hookomo mai ia lakou @
ko o ka pa alii nei, a e alakai ae @
iioko o kuu rumi ano me ka @
Ae, e kuu baku.
Mai ae ia lakou e walaau @
lakou wa e komo mai ai.
E hookomo no au e like me @
oha, wahi a Ebala.
Emoole ua komo liilii mai la @
koa nei me ka hele nihi ana me ka @
kamumu ole.
Hoomau mai la lakou i ke komo @
lii ana a hiki i ko lakou pau ana iloko @
ka rumi o Tidora.
Haawi mai la na koa i ko lakou @
Tidora, hoomaopopo koke aku la @
oia i ko lakou alakai, oia hoi, @
nona, he koa kahiko oia i ko@
nana i ka wa e pohoalii ana ka makua@
kane o Kusitino.
E Amerona, i pane aku ai o @
ua hai aku anei o Belisario i kou kumu@
i makemake ia ai e hiki i keia @
halealii nei?
Aole, o kana kauoha wale @
malu mai au i kekahi hapa @
alikoa noho o ka halealii nei, @
lohe hoi i kau mau kauoha @.
A ua hai mai nei oia o ka @
ana e haawi mai ana no ko lakou @
kaukau iloko o ke kuea komohana @
ekolu manawa e kani ke @
hele, ma ka puka aoiani kokoke @
alii o kekahi hale e ku kokoke @
paka pa komohana.
Ua pono i keia manawa e ha@
au ia oe i kau hana o kanoha @
nei.
O ka puali kiai kino o ka @
ko lakou alakai Rebino, e lele @
mai ana lakou i ka hale alii nei.
Ua makemakeia oe e hoonoho@
mau koa ma na ala kikeekee @
kahi mau wahi e ae o ka pa@
hopu ia lakou a pau a mai @
kekahi o lakou.
E hopu ia Rebino a lawe @
nei, a na'u e kau aku i ka hoopa @
make maluna ona.
He kipi s@ei o Rebino?
Na'u e kuu moiwahine @
mai i na ua pololei a i ole po@
paha.
Ua ike no anei oe i ua wahi @
ka halealii nei.
He ekolu paha a'u hoonoho @
i na koa, nolaila, ke manao nei @
holopono ana ka'u papa hoonoho @
kaua.
E hana i kau apana hana @
lu loa i ole ai e loaa na manao @
ia Rebino.
Kunou haahaa mai la o Amerona @
haalele mai la iaia.
Nana aku ia o Tidora iaia me @
ana ae, e ako ana anei oe i ka @
kamae o ka'u mea i aloha ai @
pahi oilua e na lani hoopakele @
kuu Anadarea.
Aole i pau.
__________
E ho@luli oe i kau wahi dala @
na mea makepono ke kuai ma @
M. G. Silva. Oia ka Heiau o na @
kini, ma alanui Papu, Helu 519.
______________