Ke Aloha Aina, Volume I, Number 15, 31 ʻAukake 1895 — Page 5

KE ALOHA AINA

                        KE ALOHA AINA, POAONO,     AUG. 24, 1895.              5

 

H@ ke Ola

 

            A hiki loa mia i keia wa, ao@ hoi keia ae ua hooholo @ Papa Ola aole loa e laweia @mai Honolulu aku @ maluna @ moku; kow wa@ no paha @ ukana ai, i mea @ pololi ole @na poe mai lepe@ @pa, a pela ana @ ma na mahiko. @ a me na leta a @ @ouna ae ma ka @ ekolu hora ma@ @ wa e paa ai ka @ loaa ai he wa e puhi @ @mae ia ai na leta me na @ mamua ae o ke komo @ ma ke eke leta.

            @E hoolohe i keia ao ana i ole @ haule na leta a oukou mahope  o ka paa ana o ka eke leta.

            E  holo ana ka mokuahi Mo@ no Molokai, Maui, a me Hawaii ma ka hora 4 p: m. o @ la e lawe i na leta: ect.

 

@ Nana aku i ka Hopena

 

            Ua maopopo ae nei ka olelo hoohoio a na Kauka no keia ma'i, he Kolera Asia no ia.  Nolaila, e pono no kakou e hoolohe aku i na kuhikuhi ana mai o na Kauka o ka Papa Ola a e hoomaemae i ko kakou mau home, a me na pa, a me na wahi e pili ana, a pela pu me ko kakou mau kino, a me ka noho ana e hoao e ai i na mea @ a e hoomau i ke @ malalo o na lapaau naauao @ .  A @ ua loaa na poino, alaila, ua hala ole kaklou.

 

@AHOI HE MA'I OKOA LOA KEIA AOLE HE KOLERA.

 

            Alaila, ua hu i kula ka ike o keia poe Kauka haole.  A he @ hoohilahila, loa keia mau hana @ lakou a he mea hoopilikia hoi i @ lehulehu, mamuli o na @ i hoopukaia, e papa ana @ poe @, aole e puka aku mawaho o Honolulu nei.  Aole @ pela?  Oia ke ano, aka, e like me ka makou i olelo ai, e nana aku hoi kakou i ka hopena o keia ma'i, alaila, e maopopo auanei na mea a pau loa.

            @ ke kanaka, a o ke Kauka he mea kuhihewa mau oia.  I ke@ manawa, ua pololei kona ko@o ana, a i kekahi wa hoi, ua huhewa loa kona koho ana.  O ke Akua hookahi ka mea koho pololei loa, no ka mea ua ike oia i na hana e hoea mai ana, na kau, a me na manawa o ka maluhia, a me ka popilikia.

            Ke haawi mai nei ke Akua ia makou iloko o keia mau makahiki elua a oi, me na haawina koikoi o na popilikia, i mea e hiki ai ke hoomaopopo kakou, i ka mea kupono a kakou e koho ai a e hana ai, malalo oko ma hoomalu ana.

            Ua hookomo ia aku kakou, me ka manao e hoolilo0 loa ia aku i ko na aina e; aka, aole i ae ke Akua ia mea.

            (2)  Ua hookomoia kakou iloko o ka hune, ka wi, a me ka pololi iloko o keia mau makhihi elua a oi, aole nae kakou i nele, a poino, a make.

            (3)  Eia kakou ke hoao ia nei iloko o ka popilikia o ka ma'i ahulau i keia mau la, ka mea a ka Haku Mele kaulana Davida i olelo ai "Ua oi aku ka pono e haule kakou iloko o ka lima o Iehova no ka mea, ua nuiloa Kona aloha." 2 Samuel 24:14.

            Pela makou e manaolana nei e hoopuka auanei o Iehova i Kana olelo papa i ka anela luku o ka make.  Ua lawa!  U-o-ki kou lima!!  2 Samuel 24:16.

 

KE KALI NEI KA LAHUI

 

            Mai ka la i hoopukaia ai ka olelo hooholo a na Kauka o ka Papa Ola, (Aug. 22) a hiki i keia la, aole ka Papa Ola i hoopuka ae i na olelo kuhikuhi e pili ana i ka laau lapaau e ola ai, a mea paha e loaa ai ke ola: i mea e ao ai i na kanaka a pau loa a puni keia Paemoku, no ka hoohana ana aku, e pale ia ai keia ma'i luku ina o keia io paha ke Kolera, a ma'i ano e ae paha.

            E ahana ana ka Papa Ola?  E kakali ana no keaha?  Eia na oleleo kuhikuhi a kekahi poe e ae i pili ole i ka Papa Ola, ke hoolaha ia neia, a ke ao aku nei i na kanaka, penei, a pela, a peia iho e hana ai, alaila, e loaa ke ola i ka poe i loaa i keia ano ma'i.

            Ina he oiaio no Asia mai nei keia ma'i, a ma o ka moku limahana pake Belgic la ke komo ana mai, alaila, aole anei ua ili aku ke koikoi o na kaumaha o ka laha ana mai o keia ano ma'i maluna o ka Papa Ola?  Aole anei ua ili pu iho maluna o ia Papa ke koko o ka poe Hawaii i make aku, mamuli o ka hiamoe a me ka ike ole o ke Kauka kiai o ie awa o Honolulu nei?

            Ke olelo nei makou, ina no Asia mai (oia hoi no Iapana a me Kina mai) keia ano ma'i Kolera i laha iho la ma Honolulu nei; alaila, heaha ka waiwai o ka papa ana o ka Papa Ola i na ohua holoholo mawaena o keia mau mokupuni, oiai, ua kau aku, a ua laweia aku la na ukuna oluna mai o ka mokuahi Belgic, maluna o na mokuahi holo piliaina aia ke waiho la ma Mahi Hawaii a me Kauai?

            E noho anei ka ma'i Kolera iloko o ke kino kanaka wale no, aole iloko o na ukana i laweia mai ka aina mai o ka ma'i Kolera kekahi?  Aole anei uoho oia iloko e na lole, a me ua pahu lole, a me na moena o ka poe mai ka aina mai o ke Kolera a me na ukana mai o lakou?

            Ina he oiaio, o ke Kolera Asia keia, alaila, aole e liuliu a lohe koke kakou, ua puni na mokupuni o Hawaii nei i keia ma'i.

            A pehea aku ia na apana kuaaina loa?  Kahi i nele loa i na poe Kauka a me na laau lapaau?  Aole anei he oi loa aku ko lakou poino ke laha keia ma'i?

            Nolaila, heaha ka mea apa wale iho no o keia Papa Ola, aole awiwi e hoolaha i na ano laau lapaau kupono e hana ai ka lehulehu i loaa ai ke ola?

            Ina he ano ma'i Kolera keia no Hawaii ae nei no ua hoea ae paha mamuli o kekahi ulia, a ma o ke ano e paha o ke ea, alaila, ua hala ole ka Papa Ola ma keia ano ma'i.  Aka, ina he Kolera keia, alaila, e lawe koke mai ka Papa Ola, i na laau lapaau o ke Kolera, a e hoolaha koke ae me ke kali ole a pau kekahi poe i ka make.

            Oiai o ko makou lahui Hawaii ke make nui nei, nolaila, ke hoopii nei makou imua o ka manao aloha kanaka e hana koke ka Papa Ola ia mea, me ka hookaulua ole, a me ke kali ole i minute e komo hou mai ai ka make iloko o ke koena o ka lahui Hawaii.

 

KA MANAO HOI O KEKAHI POE.

 

            Ma na helehelna, a ma ke ulolohi maoli o ka laha ana o keia ano ma'i, ua olelo ae lakou aole keia he ma'i Kolera, he ano ma'i okoa no keia; aka, no ka hapa ike o na Kauka; ua lilo keia ma'i i mea koho wale aku i ka inoa o kekahi ma'i poino loa a hooili hewa iho la iluna o keia ano ma'i, a lilo ae la kona inoa he Korela!

            He nui wale na poe i make mamua aku nei e like me ka make ana o keia poe i make aku nei aka, aole nae he lele aku o keia ano ma'i, e like me na mea i kamailio ia no ka ma'i Kolera ka lele me ka awiwi loa, ka holapu me ka weliweli nui a me ka pa make i kela a me keia minute, me ka hoomaha ole!

            Aohe ahailono ma ka hale e komo mai ai ke Kolera, e pau ana na kanaka i ka holo me ka nana ole iho i ka mea i loaa i ka ma'i Kolera.

            Hoko no o ia holo, make aku la no ma ke alanui, make aku la iloko o ka nahelehele he pomaikai ke ola mai!

            Eia nae hoi aole pela keia ano ma'i Kolera Heaha la keia ano Kolera?  Ke olelo nei kekahi kpoe, he white wash cholera keia he Kolera hapala puna ka!  He mea huna ka aia mahope aku kahi i pee ai, aka, o ke au o ka manawa paha ka hoike no na mea a pau loa.

 

HE MAU OLELO HOONAAUAO I KA LAHUI HAWAII.

 

            Ke nonoi aku nei makou i ko makou lahui oiwi ponoi, ko makou io a me ko makou iwi, e hoao kanaka mai kakou, mai imi wale i na mea e hoopoino wale ai, i kko kakou mau ola makamae a ke Akua i makana mai ai.

            Mai hoolilo a hoomaunauna wale i ko kakou wahi dala loaa, no na mea hoopoino mai a no na mea pomaikai ole.  Ina e pau ae kau hana o ka Poaono, e hoomanao, e ohi oe i kau dala, alaila, e hoi ma kou home, a i kau wahine a me kou ohana, ea e kaana oluolu me ka hou o kou lae.  E noonoo pono i na mea e pono ai, e ola ai, e ai ai, a e mau @ ka noho oluolu ana me ke aloha.  Ina hoi he kanaka hookahi wale no.  Pela no hoi oia e noonoo iho ai.

            Heaha ka waiwai, heaha ka pono o ke kanaka, i hoolilo pau loa aku i kona wahi dala loaa o ka pule no ka hale inu rama, a mahope ua hoopaaia oia ma ka Halewai no ka ona, a ua noho wale kana wahine me kana mau keiki me ka ai ole?  Heaha ke kulana o ia kanaka mawaena o kona lahui ke hoomau oia i ka inu ona?  Heaha waiwai o na keiki a me na kaikamahine i hoounaia ma na kula aoike, ina he ona ka hana e hoomau ai?

            E hoopau ia mau hana, a e hoao kanaka ae kakou, alaila, e loaa ka noao naauao ana a me ka lako a me ke kuonoono, e like me ka hoomau ana e noho pakiko.  He haohao loa makou i ke kumu o ka hoopapau nui o na kanaka Hawaii ma ka inu waiona.  He nui ke dala e loaa ana, aka, he manawa pokole, ua nalowale aku la.  Aole i kuaiia ke dala no ka lole aahu, a no ka papale a me na kamaa, aole hoi no ka ai a me ka i'a e ola ai me ka ohana.  Heaha la a pehea la i hoomau ai kakou ma ia hana?

            E ka Lahui Hawaii, aole anei o keia ka wa kupono no kakou e noonoo ai a e hoao kanaka ae ai?  E ae mai e ko ma kou lahui, e hoao e lawe i ka makou e kauleo aku nei.  Mai hoole i keia ao ana, no ka mea he mea keia e oi loa aku ai kou pono a me kou pomaikai ma keia mua aku.

 

            Ke hoomaamaa mau nei no na keiki o ka Mataia, i keia mau ahiahi maloko ae nei o ke awa.

 

            Ua walaau leo nui ae kekahi mau sela ona o ka moku pea Jonn McCloud, ma ka po nei, ma kekahi hale pake, a e ole ka maki i hiki koke aku ai ilaila pau koke ai ka lakou hoohaunaele ana.

 

            Ua mahuka aku o Awana pake mai Kahakaaulana akku, aia kela i Maui kahi i hapela ai i ko laila poe.  Heaha la ka waiwai o ka hoomalu ana i kekahi poe, me ka hookuu wale ana ia Awana, ka mea i hele pu mai me na pake kolera mai Kina.