Ke Aloha Aina, Volume I, Number 2, 1 June 1895 — Page 1
This text was transcribed by: | Kate Motoyama |
This work is dedicated to: | in honor of David Laʻamea Kamanakapuʻu Mahinulani Nalaiaehuokalani Lumialani Kalākaua |
KE ALOHA AINA
UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO
BUKE I HONOLULU, POAONO, IUNE 1, 1895 HELU I
--
KA NUPEPA
KE ALOHA AINA.
--
Hoopuka mau ia aku ana mai ka Poakahi a ka Poalima o na pule a pau o kela me keia mahina
Ka Uku Pepa, he 20 keneta o ka pule: No ke hope hookahi, he 5 keneta.
E loaa no ka pepa mai ke Keena aku o KE ALOHA AINA, a mai ka lima aku o na Luna Lawe Pepa.
E pai ia no na Olelo Hoolaha, na Kanikau me na Mele Inoa me ke Dala kuike. Aole nupepa ma ka owili pakahi e hoounaia ke ole e hookaa mua ia ka uku pepa.
E hoouna pololei mai i na Nuhou, na Kumumanao, na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono o keia Pepa.
Aole loa e hoopukaia a hoolahaia kekahi manao ma na kolamu o keia pepa, malalo o kekahi inoa kapakapa ke ole e hoike mai i ka Luahooponopono i kona inoa ponoi.
JOSEPH NAWAHI.
Lunahooponopono a Puuku o
KE ALOHA AINA.
EDWARD L. LIKE.
Hope Puuku.
O na kauoha Nupepa me na hookaa Dala, e hoouna pololei mai i ka Lunahooponopono ma Honolulu.
KEENA HANA. Aia ma ke Keena Loio o Joseph Nawahi, maluna o ka Hale Uinihapa o Mr. Damon, ma ke kihi ona Alanui Moi me Betela, ma Honolulu.
--
Ka Nupepa Puka Pule
KE ALOHA AINA.
Hookahi Makahiki . . . $2.00
Eono Mahina . . . 1.00
--
I KA LEHULEHU.
--
Ua wehe ae nei au i ko'u keena ma ke alanui Betela,Helu @ 3. Honolulu, he mau Waiwai Ano Hou e pili ana i na
MIKINI HUMHUMU LOLE.
a na ia Mikini e hana i na ano hana a pau i oi ae mamua o na Mekini e ae e hoohanaia nei i keia manawa.
Ke kono aku nei au i na makamaka e kipa mai ma ko'u keena nei, a e ike kumaka no lakou iho i keia ano Mekini helu ekahi a SINA, nona ke kaulana i haawi ia na makana he 54 me ka hoikeike hui o Kikako, Ill., a i papalua ia hou na haawina holomua manua o na ano Mekini e ae.
E kipa mai, a e loaa no na Mekini helu ekahi no ko oukou mau home
B. Bergsen.
my20-6ms
Ka Maki Kiu
O KE
Keena Waihona Buke o
Nu Yoka.
--
SALIUKA OPIO,
AO
KE KAPENA MAKAI HAWADA.
--
KE PIHI I NA HA HA.
--
MOKUNA I.
HE PEPEHI-KANAKA POHIHIHI.
"Ka pepehikanaka e! E kokua e! O ka leo iloko o ke anoano eehia o ke kuluamoe, ka mea nana i hoopuiwa mai i ka makai, a ku iho la oia a nana pono aku la i ka hale iluna kahi o pa'e mai ai o kela leo. He pu anu loa ia o kahaule iho no ma ia wahi, aohe maale kanaka ma ke alanui.
O kela wahi, o ke kulanakauhale ia o Nu ioka, ka punana o na hana karaima kiekie ku i ka hooweliweli a me ka manaonao--o kela ka leo hope loa i pa e mai i lohe loliuliu ia aku e ka makai a hoolono hou aku la oia o ke kahea hou mai. Iaia e hooloo ana lohe pono la oia i ka leo mai kekahi pukaaniani i pani ia a paa, aole aole no i mamao lea aku no ke kokua ana. Noonoo iho la ka makai i kana mea e hana aku ai, a hemo mai la ka puka komo o ka hale, a oili mai la iwaho kekahi kanaka me ka puahiohio nui, i uhi ia kona kino me kekahi koloka kaumaha, i uhiia kena papale palaulau maluna iho o kona mau maka, ia wa ua hele pololei aku la ka makai imua on a, a ninau aku la iaia. Heaha ka mea i hanaia maluna o kela hale?
Aole e kena hupo. E hookaawale koke oe i ko'u alanui. Aole pela, wahi a ka makai. Ua loha aku nei au i kekahi mea e kahea ana, "ka pepehikanaka e!" Ke manao nei au e lawe aku ia oe imua o ke kapena o na makai a nau ia e hoike aku imua on a i kona moolelo.
I kela wa, ua unuhi ae la oia i kana laau nemonemo (club), a hopu aku ia kekahi lima on a i kana pio Iaia i hopu aku ai i ua kanaka la, olepe ae la oia i kona koloka e uhi ana maluna iho on a. "He uina ana, ua waiho iho la ka makai ilalo o ke alahele ma ka eha nui, ua holo koke aku la oia iloko o ia manawa meke kuupau ana i kona mama nui a hiki aku la oia ma ke kihi o kekahi alanui.
Oiai ka makai e waiho ana me kona eha nui, me ka noonoo maikai no o kona poo, ua unuhi koke ae la oia i kana pu panapana, me kona hoomaopopo ana no iloko iho on a, eia ae no paha kona mea nana i pepehi ke ku koke mai nei no malaila, ua paa ae la oia i kana laau, ku ae la oia iluna a hele aku la e huli i mau kokua nona.
I kela wa pokole no, hoea mai la he elua mau makai a ku iho la ma kona aoao. Kamailio aku la oia ia laua i na mea a pau i hanaia mawaena on a a me ke kolohe i puhalahiu mua aku ai, ia lohe ana o keia mau makai, ua holo awiwi aku la kekahi o laua a hoike aku ia mua o ka halewai no na mea a pau i hanaia, a hoea mai la kekahi kanaka opiopio me na keehina wawae elemio, a pane iho la me ka leo kuoo o ka wiwo ole, penei:
"Heaha ka pilikia maanei?"
Pane aku la ka makai me ke ano hunahuna oia ke kanaka opio e wehe ana i kona kuka, hoike mai la oia i kona kulana makaikiu i ka makai, a nana akahele loa aku la oia iaia me ka hoomaopopo ana i kona ano io maoli mailuna a lalo.
"O oe no anei ia e Saliuka opio?"
"Ae," wahi a ka pane.
Aohe kekahi mea i kaulana e ae elike me ia ka opiopio ma ka oihana, i kau nui ia ka weli e ka poe i ike kumaka i kana mau lawelawe ana.
"Hoomaka mai la ka makai e hoakaka i na mea a pau i hanaia, iaia no e hoomau ana i ke kamailio, hamama mai la ka puka a puhee mai la na wahine a me na kanaka iwaho, e kahea ana me ko alkou mau leo nui," penei:
"Ka pepehikanka e!" E hele aku a no a hoike aku i ke kapena o ka apana, i pane mai ai o Saliuka i na makai, a huli aku ia oia a pii aku la iluna o ka hale.
"E hoi hou aku oukou iloko o ka hale, ua oki ka oukou walaau ana."
"Aia i hea ka haku mea hale?"
"Ua pepehi ia oia," wahi a lakou a pau loa i hooho mai ai. Haka pono aku la na maka noii o ka makiukiu opio i ka puulu, a ninau aku la i ka luahine loa mawaena o lakou:
"O oe anei ka mea malama hale?"
"Ae," wahi a ka luahine.
"Ua mare wahine nei kou haku?"
"Aole."
Alaila, e hoouna aku i keia poe kauwa a pau loa ilalo o ka hale kuke, a e alakai aku ia'u iloko o ke keena o ko'u haku. He makaikiu au a ke papa aku nei au i kekahi mea aole e komo mai me kuu ae ole, a nee hope aku la na kauwa i kela manaa a ka malama hale e alakai la i kamakaikiu ma ka hale maluna. I ko laua hoea ana aku i ke keena o ka on a hale, e waiho mai ana oia maluna o kona moe, ua make mainoino, e kiheahea ana ke koko i o a ianei.
Ninau aku la ka makaikiu i ka luahine.
"Owai ka mea i hiki mai ianei nei i ka po nei?"
"O kona loio."
"Owai kona inoa?"
"O Wikimana."
"I ka ohra ehia kona hiki ana mai?"
"I ka hora 8."
Heaha hana i hele mai ai, ua maopopo no anei ia oe?
"Ae, e hooponopono i kana palapala kauoha."
"I ka hora ehia oia i hoi ai?"
"Mahope iho o ka hora 9."
Owai ae kekahi mea i hoea ae ma ia hope iho?
"O Halinakona."
"O ka hora ehia ia?"
"O ka hora 10."
"Heaha kana i hele mai ai, a heaha kona ano?"
"I hele mai oia e ike; oia no ke kane hoopalau a ke kaikamahine a ka mea i make, a he kanaka opio kona ano.
"Ua maopopo anei ia oe kekahi mau mea i kamaaina i ka ike a kou maka e pili ana no ka mea make?"
"ae, he komo gula kumukuai nui no na tausani dala."
I ka wa hea i hoi ai o Halinekona?
"Mahope iho o ka hora 11."
I kela wa hoolele aku ai ka makai kiu i kona leo i ke keena o ke kapena makai, oiai, e noho ana no oia iloko o ke keena i kela wa. Puiwa ae la ke kapena, a hoolohe aku la oia i ka leo e kamailio mai ana ma ka pukaaniani, e hoike ana i na mea a pau i hanaia ma ia po, e kauoha ana hoi iaia e kii aku i ke kauka a hele pu aku me ia e nana i ke kino o ka mea i make. Me ka eleu nui ua kapena la, ua komo ae la oia i kona koloka hele po a hele aku la no kahi o ke kauka.
He hapalua hora ma ia hope iho, ua hiki aku la ke kapena a me ke kauka ma ke keena o ka makaikiu e noho mai ana.
"O! He make weliweli maoli key o Kilamana, i hobo ae ai ke kapnea me kona leo nui:
"Nana iho la ke kauka i ke kino make, a olelo ae la i pepehi ia oia nei me ka pahi, ua lilo kekahi mea mai kona manamalima aku ikona wa i make loa ai, a loaa pu iho la ka apana pihi o kona kuka i nahaha, o kekahi apana ua nalowale.
Ia manawa, ua puka ae la ke kapena iwaho a haawi aku la i kekahi hoailona kahea i na makai, a kauoha iho la ke kapena ia laua e kiai i ke kino make o Kilimana ma ke koena o ia po me ka luahine, a haalele mai la ke kapena, ke kauka a me ka makaikiu ia lakou.
Ua ku ae la ke kapena a me ka makaikiu, a hele pololei aku la no ka hale noho o Halinakona, kikeke au la kamakaikiu i ka puka owaho loa, a wehe ia mai la ka puka e Halinekona, komo aku la ka makaikiu me ke kapnea a hopu aku la i kona kino me ka hoopaa ana i kona mau lima me ke kupee keleawe.
"Heaha ke ano o keia ana?" i ninau mai ai o Halinekona.
"O kona ano, aole oe he lapuwale, aka, he alauka loa, a ke hopu aku nei wau ia oe no kou pepehi ana i ka hoahanau ponoi o ko'u makuakane."
Pane mai la ua Halinekona la me ka leo kuoo o ka wiwo ole, penei:
"Imua o na lani keikie loa, aole loa wau i hana hewa iki!
"Ua hana hewa oe, i pane okalakala aku ai ke kapena."
"Wehe koke mai la oia i kekahi pahuume nui e ku kokoke mai ana, a lawe ae la i kekahi pahi oilua e kihe'ahe'a ana no ke koko mai kona kumu a hiki i ka welelau."
"Eia ka mea pepehi au i lawelawe ai