Ke Alaula, Volume V, Number 1, 1 ʻApelila 1870 — Page 1

KE ALAULA.

BUKE V. HONOLULU, APERILA, 1870. HELU 1.

 

KAHI I NOHO AI NA MISIONARI MA APAIANA.

                Eia ke kii hoikeike o kahi i noho ai na misionari ma Apaiana mamua aku nei. Mahea la o Apaiana? wahi paha a kekahi o oukou. O kekahi no ia o na mokupuni ma ka pae moku o Kilipati. A o ua pae moku nei o Kilipa ti , oia ka pae moku ma ka hema loa o na pae moku a pau o Maikonisia. Ina e holo aku oe ma ka hema komohana mai Hawaii nei aku, a hala na mile 2,500 o ka holo pololei ana, loaa aku ua mokupuni nei o Apaiana. O Rev. H. Binamu opio, me Kanoa a me ka laua mau wanine na misionari i noho mua malaila i ka makahiki 1857. I ka makahiki 1865, ua hoi; mai o Binamu no kona omaimai, a mahope iho ua hoonohoia o Kanoa ma Butari t ari , a ua noho aku o Aumai a me Kapu ma Apaiana. I ka makahiki 1868, ua hoi mai o Aumai me kana wahine i Hawaii nei no ke omaimai, a ua hoonohoia'ku o Kapu i kokoolua no Leleo ma ma Tapiteuea; a ua hoonohoia o Mahoe me kana wahine ma Apaiana. Malaila kahi a laua i hoomanawanui ai i ka hana iwaena o ia lahui pegana, paakiki, a hiki i ka makahiki 1869 iho nei, ua kipu ia o Mahoe e na pegana o ia aina, a pakele mahunehune kona ola.

                Ina oukou e kiei pono i keia kii, e ike oukou i na hale a Binamu ma i kukulu ai. O kahi hale laau ma ka akau, o ke kii, me kona lanai mai ma ke alo, oia ka hale noho o Binamu mamua. I ka manawa i kukuluia ai, ua penaia owaho me ka pena keokeo, a o na pani olepelepe o na puka aniani, he pena omaomao ko lakou. O "Home Hauoli "kona inoa. Ma ka aoao hema loa o ke kii aia ka hale noho a Kanoa ma. A o kahi hale mahuahua mahope iho, he hale kula ia i kukuluia oukou ma ka akau loa, i ha hale liilii kahi e puka ana ka uwahi mai ka hakala mai. O ko lakou hale kuke ia, a me na hale waiho ukana. Mawaho mai o na hale e ike ai oukou i ka pa laau i kukuluia e hoopuni ana i ka pahale. A maloko iho e ku ana ka misionari me kana wahine, e kiei aku ana laua me ka ohe-nana i ke ku ana mai o ka moku "Hoku Ao." Aia hoi kahi laau kanu e pili ana i ka hakala o ka hale noho. Na Binamu i kanu i ua laau nei. Mamua mai o ka pahale e ike ai oukou i ka aekai. Aia hoi ka waa me ke kanaka maluna iho me kona ipu baka ma ka waha. Ke noho wale la oia, e puhi baka ana, a aia kana wahine mauka e kauo ana i ka waa me he bipi kauo la. Mamua mai ka makani, kaumaha ka hapa a ua wahi wahine nei, aole nae he manao iki ke kane i kona luhi. Pela wale iho no ka noho ana o na kanaka ma ia aina. Aloha ino ko lakou pouli! E nana iho i ka paapu o na kumu niu. O ka laau nui wale no ia o ia aina. A o ka hala kekahi. E nana hou ae maluna o na laau niu, aia mawaenakonu o ke kii, ka hae keokeo e welo ana i ka makani. O ko na misionari pahu hae no ia. Maluna loa o kekahi kumu niu, ua hoopaaia ka pahu hae, a i ka manawa e ku mai ai o " Hoku Ao," hukiia ua hae nei i kakauia'i i ka huaolelo haole "Wel c ome." He hookipa aloha ke ano o ua huaolelo la.

                Eia nae ka mea kaumaha e hai aku ai. Iloko o ka makahiki 1869 i hala iho nei, ua kipu ia o Mahoe, ko kakou hoa'loha misionari, e kekahi pegana o ua aina nei. E ku ana oia ma ka lanai o kahi hale laau ia manawa. Aole nae i make loa. A ua pau loa na hale i ka wawahiia. Ua kuaia kela laau kanu, ua kulaiia ka pa laau, aohe mea i koe, a ke waiho neoneo loa nei ia wahi.

 

                O na mea a pau a oukou e noi aku ai ma ka oukou pule ana, e manaoio oukou i ka loaa ana, alaila e loaa io aku no ia oukou ia.

 

NA ANUUNUU EKOLU.

                  na pokii heluhelu ALAULA, ua noonoo nui au ma na mea e pono ai kakou ma keia ao a ma ke ao pau ole. Ua heluhelu nui au i na buke o kela ano keia ano, a ua kamailio hoi me na mea naauao; aole nae au i ike i kekahi mea maopopo pono mawaho ae, a kue paha, i ka ke Akua olelo i hoikeia mai maloko o ka Baibala. Eia nae, he pono ke heluhelu kakou i ka ke Akua olelo me ka makemake maoli e imi i ka oiaio, i maopopo ia kakou kona makemake.

                Eia kekahi ninau. Heaha ka mea e pomaikai nui ai kakou i ka noho ona ma keia ao ? "O ka waiwai paha," wahi a Hale. Aole no.

                "O ka lealea paha," wahi a Kale.

                O ka maona pono i na la a pau, me ka nele ole, o ka makaukau pono i na lole a me na mea e oluolu ai ka noho ana," wahi a Hana.

                Ke pane aku nei au, he maikai no ia mau mea a pau au i hai mai ai, e Hana e; aka, aole nae e maopopo ana ko kakou pomaikai ma ia mau mea wale no.

                Ua ike au i kekahi mau mea makaukau i na mea a pau e lako ai ae kuonoono ai ka noho ana, aole nae i pomaikai; ua kaumaha ka naau, aole olioli maoli.

                Ke ike nei au i kekahi o na wahi pokii e peahi mai ana, o Mele no.

                "A heaha kou manao?"

                "I nui ke aloha, alaila pomaikai."

                "Ka wai aloha, e Mele e?"

                "Ina aloha m ai kuu mama, a me kuu papa, a me kuu mau kaikunane, a me na hoahele a pau, alaila pomaikai loa au." Ae, e Mele e, he mea maikai loa ke aloha, he mea nani loa; a he nani maoli ka noho ana, ina ua ku i ke aloha na hana a pau, na huaolelo a pau o kanaka me kamalii.

                Eia nae kuu manao: Ina ua aloha mai ke Akua ia kakou, a ua aloha aku kakou iaia, alaila waiwai ke aloha o na makua, na hoahanau, na makamaka a me na hoahele.

                Ekolu nae anuunuu e pii ai kakou, a komo iloko o ia pomaikai lua ole ; eia no :

1. Ka mihi io.

2. Ka manaoio.

3. Ka hoolohe pano a me ka malama pono i ka ke Akua makemake.

                I keia mala ma aku e kamailio kakou no ia anuunuu mua e hoomaka ai ka pii ana iloko o ko ke Akua aloha, i loaa ia oukou ka pomaikai maoli.

                Nolaila e na hoa heluhelu i ko kakou wahi nupepa iwini, e makaala kakou i maopopo ia kakou ke ano o ka pii ana a komo ma ka luakini nani o ko ke Akua aloha, i komo maoli hoi a malu mau. (Aole i pau)