Ke Alaula, Volume IV, Number 5, 1 August 1869 — Page 18
18 KE ALAULA.
KA HOLO ANA O HOKU AO, IULAI 8, 1869.
Ma ka la ewalu o Iulai haalele mai o Hoku Ao, ka moku nona ke kii mamua ae nei, i ke awa malu o Kou, a holo aku i ke komohana hema e alo i na ale hanupanupa a me na ale kua loloa o ka moana lipolipo, e halihali ana i kana ukana makamae e hoola aku ai i na lahui aina pouli o ka moana Pakipika komohana waena. Maluna ona ua ee aku o Rev. J. F. Pogue, ka elele o ka Papa Hawaii, a me na misionari elima, a me na wahine kokoolua elima no lakou; o Aea a me Debora, na misionari mua no Ebon, a me ka laua mau keiki ekolu i hoihoi pu ia aku me laua; o Kahelemauna, no Kona, Hawaii, a me ke kula nui o Wailuku, a me kana wahine, o Kaaialii, no Lahaina, a me ke kula nui o Waialua; o Kaaia, no Koolau, Oahu, a me ke kula nui o Wailuku; a me Kanoho Pahio, no Onomea, Hilo, a me ke kula nui o Waialua. Ua manaoia e hoonohoia aku ana keia mau paa ekolu ma ka Pae Aina o Makala (Marshall Islands), oia hoi o Ebona. Oia no ka aina kahi o na waa nui me na pea lau-hala i hoopiiia o mua a o hope, i hoikeia ae la ma ke kii maluna ae nei. He lahui kanaka makau ole keia e holo ma kahi loihi loa aku, he haneri mile paha, me ko lakou mau waa nunui.
Ua holo aku hoi maluna o Hoku Ao o Kanoho, no Molokai, a me ke kula nui o Wailuku, a me kana wahine o Kailihao, no Molokai no; o Ahia, no Kohala a me Wailuku, a me kana wahine, o Kalua, no Hilo. Ua manaoia keia mau paa elua e noho aku ana ma ka Pae Aina o Kilipati.
Ua halawai mua keia mau paahana no na aina e ma Kaumakapili i ka po Poakolu, Iulai 7, a ua lohe ke anaina nui e hoopiha ana ia hale nui i na manao aloha hope loa o lakou, a ua ku mai o na kane a me na wahine o lakou a mele mai imua o ke anaina i ke mele aloha aina i hoopukaia e "Hawaii" ma ke Kuokoa o Iune 26, penei:
"Aloha au la i ka aina,
I ka home hanau nei,
Na makua, me na kini,
Hoa-aloha makamae;
Hiki anei ke haalele,
A hele i ka aina e?
"Ae, e hiki ke haalele,
No ke aloha oi ae,
No ke aloha i na kini,
Naaupo, hoomanakii;
Eia au la ke haalele
I ka aina hanau nei," &c.
Ua hoopihaia ka naau a pau o ia anaina i ke aloha i ko na aina naaupo a i na mea e hele ana i ka lohe ana i na leo mele, a me na olelo aloha hope, a me na manao kuio o keia mau paahana o ke Alii o ka Malu.
I ka auina la o ka Poakolu ua akoakoa keia poe a me ko lakou mau makamaka ma ka oneke o Hoku Ao, a pule pu a lulu lima, me ka hookuu aku ia lakou maloko o ka lima o ka Makua nona ka hana a lakou e hapai aku ai.
Lu iho o Hoku Ao i kona mau pea, a hukiia a malo, hoohuliia kona ihu i ke komohana, a i ka poho ana o na pea i ka makani, loheia he leo mele ma ka uapo, a pau lohe hou ia he mele no luna mai o ka moku no na ohua misionari ona, a penei na huaolelo i pae mai i ko makou pepeiao;
"Kai ia makou, na makani,
Me na ale o ke kai,
I ka aina pouli wale,
A malaila e kuu ai;
Noho makou, a ao aku
I ka olelo e ola'i.
"Pule nae oukou no makou
Ma ke ao, a ma ka po,
I kupaa a hooikaika
Ma ke ao ae la lakou;
Pule no ia aina pouli,
I ao ae a ola pu."
E holo aku ana o Hoku Ao a ku mua aku i Tabiteuea, kahi i hoonohoia aku o Kapu a me Leleo i kela makahiki. Mai laila aku e holo ana i ka akau, a ku ma Tarawa, Apaiang a me Butaritari. Holo hou i Ebon, Kusaea a me Ponape. Ua manaoia e holo hou aku paha i ke komohana aku o Ponape, i kekahi aina i hele ole ia mamua e na misionari, o Hogoleu ka inoa. Na ka Haku o ke kihapai e malama i ka moku a me ke ola o kana mau paahana.
KE ALANUI HAO MAI KALEPONIA A NU IOKA; OIA HOI, KE ALANUI KAA-AHI PAKIPIKA.
O kekahi o na hana nui o keia kau, oia no ke alanui hao i hoomoeia mai Kakalemenio (Sacramento), ma Kaleponia, ma keia aoao o Amerika e kokoke ana i ka moAna Pakipika nei, a puka loa aku kela welau i Nu Ioka, ma kela aoao o Amerika, ma ka moana Atelanika. Maluna o keia alanui hao e holo nei na kaa-ahi, e kauo ana i na kaa he nui wale i piha i na ohua e holo ana mai Kaleponia aku, e holo mai ana hoi mai Nu Ioka mai a Kaleponia. Eha paha makahiki o ka hapai ikaikaia ana o keia hana e ko Amerika poe, a iloko o Mei ae nei i hala ka hoopaa loa ana. Na ke aupuni no i kokua, a na ia mea dala ae, ia mea dala ae, i hookomo aku kona mau dala iloko o keia hana e paa ai ke alanui e hoohui ai na moana elua, a e hoolilo i na mea e noho ana ma na aekai o ka Atelanika i hoalauna pili kokoke i ka mea e noho ana ma na aekai o ka Pakipika.
He mau makahiki i hala ae nei ka paa ana o ka uwea telegarapa mai ka aoao kikina o Amerika a puka mai i keia aoao komohana, a loaa ke kamailio mau ana i kela la, keia la, ko Kaleponia poe me ko ka hikina, aka akahi no a paa ke alanui hao e holo ai na kaa-ahi mai keia aoao, a puka loa aku i na moku-aina o ka hikina o Amerika Huipuia.
He mea nui ka hanaia ana o keia alanui, no ka mea he hiki ole i na kaa-ahi ke pii aku i ke ahua. He pii uuku loa ko ke alanui o ke kaa-ahi iloko o ka mile hookahi; nolaila he nui ka imi ana i kahi pono no ke alanui i hiki aku ai maluna aku o na Mauna Pohaku a kaa aku i kela aoao o ka papu o ka aina waena o Amerika, a me ka palahalaha maikai o ke awawa, o ka Mikikipi. He moe aku ke alanui mai Kaleponia aku a Uta, a loaa kokoke aku ke kulanakauhale o Mauna Pohaku o ka poe Moremona; malaila aku loaa na piko o na Mauna Pohaku a haule aku i kela aoao.
He mau kamaaina kekahi o kakou nei i holo aku i Kaleponia, a i holp loa aku maluna o keia alanui hao a puka aku i Nu Ioka a me Bosetona. O Rev. S. C. Demona, ke kahunapule o Polelewa, kekahi, a o Kapena Worth, no Hilo, kekahi, a o Mr. A. B. Kalaka, no Onomea, Hilo, kekahi. Ua loheia ka puka loa ana o kekahi o lakou mai keia aoao aku a hiki i Nu Ioka iloko o na la ehiku mai Kaleponia aku.
Weliweli ka holo o na kaa-ahi--mai ka iwakalua a i ke kanalima mile i ka hora hookahi. Ina e hele hewa kekahi bipi, a lio paha, maluna o ke alanui hao, a loaa mai i na kaa-ahi, lele liilii ia holoholona nui, a make loa no. I kekahi manawa ua kaa ka bipi malalo o ke kaa, a lele aku na kaa mawaho o ke alanui a nahaha liilii, a eha na ohua, haihaiia na iwi, a make loa no kekahi poe. He kakaikahi no nae keia poino nui ana o na ohua.
Ua hanaia kekahi mau kaa me na wahi moe e hiamoe aku ai na ohua i ka po, no ka mea e holo ana na kaa i ke ao a i ka po —pela e puka koke aku ai i Nu Ioka iloko o na la ehiku a ewalu paha.
O ka uku no ka holo ana mai Kaleponia a Nu Ioka ma kahi o ka $150; mai Hawaii aku nei hoi a Kaleponia; he $50; nolaila he hiki no ke holo mai ia nei aku a Nu Ioka iloko o na la he iwakalua, me ka lilo paha o na dala $200, a hiki aku i ka $250. Ua ko ka wanana a Daniela, mokuna 12:4: "He nui ka poe e holo i o a i o, a e mahuahua ana no ka ike."
HE PIPILI KA WAHAHEE.
Ma na kulanakauhale o Amerika he nui na keiki liilii i maa i ke kuai nupepa. O kekahi o keia mau keiki maauauwa nupepa, i mea e lilo ai na nupepa, hai aku oia i ka mea wahahee. Iloko o ke kula Sabati ua aoia na keiki no ia mea. Ninau iho la kekahi kumu i kekahi o kona mau haumana penei, "E ae anei oe e wahahee no na keneta elima?"
"Aole, wahi a Dick.
"No ke dala hookahi paha, ea?"
"Aole no."
"Aole anei e ae oe no na dala he tausani?"
Noonoo iho la o ua o Dick la, "He nui loa ka hoi ia mau dala. Nani ka nui a na mea maikai i hiki ke kuai mai me ia mau dala he tausani."
I kona noonoo ana nae, pane mai kekahi keiki, "Aole no he pono."
"No ke aha la hoi?" wahi a ke kumu.
"No ka mea, aia a pau na dala he tausani, pipili mai no ka wahahee."
Pela io no. He pipili loa ka wahahee. Aole loa e komo ka mea i wahahee iloko o ka lani. "Aia mawaho na ilio, a me na mea hoopiopio, a me na moekolohe, a me na pepehi kanaka, a me ka poe hoomanakii, a me ka poe a pau i makemake a hana aku hoi ma ka wahahee."--Hoik. 22:15.