Ke Alaula, Volume III, Number 12, 1 March 1869 — Page 46
46 KE ALAULA.
KA MAKAHIKI EKOLU O KE ALAULA.
He Olelo Paipai i na Lala o ka Ahahui Kula Sabati.
Ma keia helu ua pau aku na makahiki ekolu o ke ola ana o keia wahi nupepa nei, e hele nei iwaena o na opio a me na kanaka makua o keia lahui. Aole a makou he olelo no ka maikai a maikai ole paha o keia pepa ; na kana mau hana no e hoike nona iho. Eia nae ka iini nui o ko makou naau—e halawai aku keia pepa me na kamalii a me na kanaka makua a pau o keia pae aina. Ina e olelo iho kekahi kanaka makua he pepa waiwai ole keia nona, a ua lawa oia i ka heluhelu i ke Kuokoa a i ke Au Okoa paha, ua makehewa kona hoolilo ana i hapaha no ke ALAULA, alaila u'oki no kau. Aka, o na keiki kula Sabati a pau aole hookahi o lakou e hoowahawaha ana i ke ALAULA.
He nui na manao hou a me na manao hoomalamalama e puka mau ana ma keia hope aku ma na kolamu o keia pepa, ke aeia makou e hooko ka manao o ko makou naau.
Ua hooholo ka Ahahui Kula Sabati "e imi kela a me keia lala o keia Aha i na ano a pau e lako pono ai na keiki a pau o kona apana iho i ke ALAULA, ma ka lawe pakahi paha, a i ole ia, ma ke ano hui o na haumana kula me ke kokua o na makua."
He wa kupono loa no keia e ala mai ai na lala a pau o ka Aha Kula Sabati, a me na Kahu Ekalesia, a me na makamaka a pau o ka poe opio, e imi i ka laha ana o ke ALAULA, no ka mea i keia malama aku o Aperila e hoomaka aku ana ka makahiki eha o keia pepa. I nui ke aho, a e alu pu kakou i ko ka olelo hooholo, a e loaa aku ke ALAULA i na keiki a pau a kakou. Na makou ka hana nui o ka hoopuka ana, a ia oukou ka hoolaha aku ana.
KA MALAMALAMA NO NA LAHUI A PAU.
Aia ma ka aekai ma ka aoao hema o Enelani he wahi ino loa i kapaia na One o Koloina, kahi i ili pinepine ai a nahaha na moku. I ka po no ka ili pinepine ana, a make nui no ka poe holo moana. Manao kekahi poe he mea hiki ole ke kukulu i hale malama kukui ma ia lae one, no ka ikaika o na ale, a no ka loaa ole o ke kahua paa malalo i wahi e kukulu ai ka hale iluna.
Penei nae ka hana ana a paa ka hale kukui, e like me ia i hoikeia maluna. Hana mua ia he ohe hao nui; he kanakolu kapuai ke ana waena o keia ohe, a he kanaono-kumamaha kapuai ke kiekie. Laweia keia ohe nui a waena o na nalu, kahi i manaoia e kukulu, alaila hookuuia kekahi poo o kiea ohe ilalo iloko o ke kai a pa i ke one, a komo aku keia kahua hao iloko o ke one he kanakolu kapuai, a loaa ka pohaku papaakea malalo--he kahua paa ia. Maluna iho o keia kahua ohe hao ua hoala hou ia he ohe hao he kanawalu-kumamaono kapuai hou iho. Maluna aku o laila ua hanaia ke keena ipukukui, a maluna o laila ke kii o Vikolia, ka Moi Wahine o Enelani. He kanaha kapuai ke kiekie o ka ipukukui a me ke kii.
O ka huina pau o keia hale kukui mai ka pohaku a hiki i ka piko poo o ke kii o ka Moi Wahine, he hookahi haneri a me kanaiwa kapuai. O ke kaumaha o ka ohe hao mua i hanaia i kahua e kukulu iho ai ka hale, he hookahi haneri a me iwakalua tona. He paa loa, a he hiki ole i na nalu nui ke hoonaueue.
Maloko o keia hale ua lawa kahi noho a me ka ai no na kanaka he hookahi haneri. He iwakalua kanaka e noho paa nei i na manawa a pau iloko o keia hale kiai iwaena o na nalu o ke kai, e malama mau i ke a ana o na ipukukui he lehulehu o keia hale kukui. E a mau ana na kukui mai ke ahiahi a hiki i ka wanaao o na la a pau o ka makahiki. Ua kapaia keia hale kukui, "O ka malamalama o na lahui a pau."
Pomaikai na kapena a me na kahu moku a pau i holo ma ia moana i ka po; ike lakou i ka malamalama o keia kukui, a maopopo ia lakou kahi o ke kai hohonu a me kahi o na kua au. Ua ike paha oukou, e ka poe e heluhelu nei i ka mea i olelo nona iho, "Owau no ka malamalama o ke ao nei." E aloha oukou iaia, a naha no e hoopakele ia oukou, i ole e ili oukou ma ka lae one o na hoowalewale, a i lawe ole ia e ke au miki o ka hewa a make na uhane. E huli i ka Palapala Hemolele, a e lilo ia i kukui no ko mau wawae, a he malamalama hoi ia ma kou alanui.
WAWAE OLE A LIMA OLE, LANAKILA NAE.
He kanaha makahiki mamua aku nei hanau mai kekahi wahine maikai he keikikane. Nonoi aku oia i ka poe i kokua mai iaia i kona pilikia o ka hanau ana, e homai lakou i kana wahi keiki hanau mua e ike aku oia iaia. Heaha keia mea e haaloulou ai ka helehelena o ke kahuna lapaau a me ka poe e kokua ana? Me ke kaumaha a me ka mumuli o ka waha waiho mai lakou i kahi keiki ma ka poli o ka makuahine e moe ana. I ka ike ana o ka makuahine i kana wahi keiki uwe leo nui mai oia, me ke kahe nui o na waimaka, i ka ike ana i ka haawina a ke Akua i haawi mai ai i kana keiki hanau mua. Ike oia he keikikane helehelena maikai loa o ka maka, aka ua nele oia i ka wawae ole a me ka lima ole. He muumuu na wawae a me na lima.
Olelo ka poe Pope naaupo ma ia wahi he hoopai keia mai ke Akua mai no ka haalele ana o ka makuakane o ua keiki nei i ka hoomana kahiko o kona mau kupuna, a mare aku i keia kaikamahine o ka ohana hoole Pope. Aole o lakou i ike i ka hopena lanakila o keia wahi keiki a lakou i hooiloilo ai. Ma ka ikaika o kona lolo i ka imi naauao, ma ka hooikaika nui a me ke koa maoli o kona naau, me ke kanalua ole i ka hoao i kela hana keia hana, me ka hoomau aku a ko kana mau hana ana i hapai ai, ua lanakila oia maluna o ka pilikia a me ka hemahema o kona kino muumuu.
Aia ka home o keia kanaka kupaianaha, o Aka Maka-Muro Kawana (Arthur McMurrough Kavanah), ma Wekepoka, Irelani, he kanahiku paha mile ma ka hema ae o Dubelina. Ua koho mai na kanaka o ia moku-aina iaia i Lunamakaainana no lakou, a ua lilo oia i lala o ka Hale Lunamakaainana o ka ahaolelo kau kanawai o ke Aupuni o Beretania e noho nei ma Ladana.
He mea kupanaha ka ike mua ia o keia kanaka i kona komo ana i ka Hale Ahaolelo, a hele aku imua o ka Lunahoomalu e hoohikiia ma ka noho Lunamakaainana ana. Noho oia ma kekahi noho ie me na mea kalele o na lima ma na aoao, a he mau huila malalo o keia noho, i hookaaia me na wahi e hoopaa ai maluna. Holo ka noho me he wahi kaa la maloko o ka hale; na kona mau lima muumuu i hookaa. He eono iniha ka loa o kona mau lala o lalo, a elima wale no iniha ka loa o kona mau lala o luna, mai ka poohiwi aku. Aole he ano manamana lima a manamana wawae, he ole loa no.
I kona hiki ana imua o ka Lunahoomalu, lawe oia i ke Kauoha Hou ma kona mau au pokole a hoopaa iho, me ka hoolohe aku i ka olelo hoohiki mai ka waha mai o ka Lunahoomalu; a pau, honi iho oia i ka buke, e like me ka mau. Haawi mai ke Kakauolelo i ka peni, a lalau aku no oia ia me kona mau au pokole, a kakau iho i kona inoa ma ka palapala hoohiki, me ke kohu maikai o kona peni, a me ke akaka maikai o kona inoa. Pau ia, huli koke oia i kona noho a kunou aku i ka Lunahoomalu, a hoi aku me ka pihoihoi ole, me he mea la i maa. He kauwa lawelawe i hele pu me ia ma na wahi a pau, ana e halihali iaia maluna o kona kaa.
No na hanauna haku aina o ua o Kawana nei, a he nui kona mau aina ma Irelani, a ua aloha loa ia oia e kona mau hoa-aina a pau. He makaukau o Kawana i na hana he nui. Nani kona kakau-lima a me ke kakau-kii. He lealea hoi oia i ka hookelekele moku, i ke ki manu, a me ka hooholo lio. I kona wa e hooholo lio ai, kau ia he noho lio me he hinai la, a noho aku oia maloko o ka hinai. Akamai loa kona hooponopono ana i ke kaula kohi, a me ka hoohuli ana i ka lio.
He kanaka huli nui keia i na buke noiau, a he makaukau ma ka haiolelo. Ua hohonu ka ike i na mea e pono ai ka lehulehu ; he Lunamakaainana naauao.
Ka mea keia i hooiloiloia i kona wa i hanauia, a i manaoia no ka hewa o na makua i hoounaia mai keia keiki hemahema i mea e hoopai kaumaha ai ia laua. Eia ka na keia keiki i hoike i ke ao nei ka lanakila nui ana o ka lolo ikaika maluna o na hemahema a pau o ke kino. He kamahao kona ike, makaukau, hooikaika, makaala, mikioi, me ka lanakila loa ana no maluna o na hemahema o kona kino muumuu.
O ka mea kai hewa aku i ka poe pololei ma ka aoao hewa, ma kona lua iho oia e haule ai; a o ka poe pololei hoi, e ili mai ka maikai no lakou; a o ka mea huna i kona hewa iho, aole oia e pomaikai.